Jain Darshan ke Maulik Tattva

Author(s): Nathmalmuni, Chhaganlal Shastri
Publisher: Motilal Bengani Charitable Trust Calcutta

Page 509

... जैन दर्शन के मौलिक तत्त्व .. ts:
हिंसाऽमृतस्तेविषयसंरक्षणार्थरोद्रम् ॥ ॥३२॥ . .. .. परिचन्तनमिति गम्यम् । एते षष्ठगुणस्थानं यावद् भवतः।
आज्ञाऽपायविपाकसंस्थानविचयायधर्मम् ॥ ० १३३ ।।
माशाअईन्निदेशः। अपाय:-दोषः। विपाक:-कर्मफलम् । संस्थानम्-शोकाकृतिः । एषा विचयाय-निर्णयाय चिन्तन धर्मध्यानम् । एतच श्राद्वादशगुणस्थानात् ।
पृथक्त्ववितर्कसविचारक्त्वविताऽविचारसूक्ष्मक्रियाऽप्रतिपातिसमुच्छिन्नक्रियाऽनिवृत्तीनि शुद्धम् ॥ ३० ॥३४॥
निमलं प्रणिधानं शुक्रम्। तच्चतुर्विधम् । तत्र प्रथम भेदप्रधान सवि.. चारम्, द्वितीयमभेदप्रधानमविचारम् । तृतीयं सूक्ष्मकायिकक्रियमप्रतिपाति, चतुर्थच अयोगावस्थमनिवृत्ति। श्राद्ययं सप्तमगुणस्थानाद् द्वादशान्त भवति । शेषद्वयं च केवलिनो योगनिरोधावसरे ।
वितर्कः श्रुतम् ।। प्र० ५॥३५ ।। श्रुतशानालम्बनं चिन्तनं श्रुतम तदेव वितकः ।।
विचारोऽर्थव्यजनयोगसंक्रान्तिः ।। प्र०५॥३६ ।। अर्थादर्थान्तरे, शब्दात् शब्दान्तरे, अर्थात् शब्दान्तरे, शब्दादर्थान्तरे च, योगाद् योगान्तरे का संक्रमणम्-विचारः।
धर्मशुलतपः ॥१०५॥३७॥ एतेषु च धर्मशुक्लन्याने एव मोक्षहेतुत्वात् तपोमेदेषु भावीये । __शरीरकषायादेः परित्यागो व्युन्सर्गः॥प्र० ५॥३८॥
तत्र शरीरगणोपधिभक्तपानमेदाचतुर्विधो द्रव्यव्युत्सर्गः, कपायसंसारकर्मभेदात् विविधोभावव्युत्सर्गः।
कृत्स्नकर्मक्षयादात्मनः स्वरूपावस्थानं मोक्षः ।। ३० ॥३६ ॥ कृत्स्नकर्मणामपुनरन्धतया यात्, आत्मनो शानदर्शनमये स्वरूपेऽवस्थान मोक्षः । अनादिसंश्लिष्टानामपि श्रात्मकर्मणां पार्थक्य न संदेश्यव्यम् । दृश्यन्तेऽनाविलंबदा पातमादयः पृथक् संभूषमानाः । .. अपुनरावृत्तयोऽनन्ता मुक्ताः॥५॥४०॥ . सिद्धी, मुदी, मुक्त, परमात्मा, परमेश्वर, ईश्वर इत्यादय एकार्याः।