________________
SEPTEMBER, 1916]
THE SUTRAS ATTRIBUTED TO VALMIKI
The following are the opening verses of the MS. :
येन श्रीरामचरितमधिगम्य गुरचितः । श्रीमद्रामायणं प्रोक्तं तस्मै वाल्मीकये नमः ॥
येन नाना (या) पद्माचाकृतयो नृणाम् । विमले सूतस्तस्मै वाल्मीकये नमः ॥ स्वान्तस्य काव्येन गिरां च षण्णां
सूत्रैर्नराणां कलुषं प्रपत्त्या ।
परकरोद्यः प्रथमः कवीनां
वाल्मीकिमेनं मुनिमानतोऽस्मि ॥
145
The colophon of the MS. is as under :
इति श्रीवाल्मीकियेषु सूत्रेषु द्वितीयस्याध्यायस्य पादश्चतुर्थः । अध्यायश्च समाप्तः । प्राकृतव्याकरणशास्त्रमपि समाप्तम् ।
It will be seen that in this Ms. the authorship of the Sutras is attributed to Vâlmîki, the author of the Râmâyana. But since the opening verses embody a salutation to Vâlmiki, the verses cannot be taken to have been composed by Vâlmiki himself. They are evidently handed down by tradition. But from the beginning and the concluding portion it is clear that Lakshmidhara was not the first to originate the tradition that the Sutras belonged to Valmiki, as is supposed by Bhaṭṭanâtha Swamin.
There is an additional ground for presuming that the Sûtras are not composed by Trivikrama, but are the work of a sage named Valmiki. In a mythological work called Sambhurahasya, 267th chapter is devoted to the praise of Prakrita. The following are some of these verses :
वचः प्रियं भगवतः प्राकृतं संस्कृतादपि । दिनां कलाचितम् ।। १२ ।। (1) को विनिन्देदिनां भाषा भारतीमुग्धभाषितम् |
यस्याः प्रचेतसः पुत्रो ध्याकर्ता भगवानृषिः ॥ १३ ॥ गार्ग्यगालवशाकल्यपाणिन्धया यथर्षयः ।
शब्दराशेः संस्कृतस्य व्याकर्तारो महत्तमाः ॥ १४ ॥ (2) तथैव मातादीनां बहनापानां महामुनिः।
रिकाम्याचायाँ व्याकर्ता लोकविश्रुतः ।। १५ ।। यचैव रामचरित संस्कृतं तेन निर्मितम् । तथैव प्राकृतवापि निर्मितं हि सतां मुदे || १६ ॥ यावत् संस्कृतभाषायाः प्राशस्त्यं भुवि विद्यते । तावत् प्राकृतभाषाया अपि प्राशस्त्यमिष्यते ॥ १७ ॥ (3) शाकल्यपाणिन्यादीनां वाल्मीकेश्च यथा मुनैः ।
न तारतम्यं तद्वत् स्वात्तङ्घाकरणवारपि ॥ १८ ॥ (4) पातित्व संस्कृती स्वाद्योलमा | प्राचेतसब्याकृतत्वात् प्राकृत्वपि तथोत्तमा ॥ १९ ॥ (5) न तावता प्राकृती सा भाषा दुष्या कथंचन ।
वाल्मीकेर्वचसां देव्या रामादीनां च संमिता || २१ || (6) प्राकृतं चार्थमेवेदं यद्धि वाल्मीकि शिक्षितम् ।
तदनार्थे वदेद्यो वै प्राकृतः स्यात् स एव हि ॥ २४ ॥
A portion of this voluminous work comprising four chapters devoted to the praise of poet and poetry, treatment of Prakrita words (प्राकृतशब्दप्रदीपिका ), and a poetical work onlled रामवजादवीय with a commentary is printed in Telugu characters in the year 1890. This was brought to my notice and supplied to me by my friend A. Anantacharya Sastrt of Bangalore to whom my best thanks are due.
