________________
રહેતો છટ્ઠ ગુણસ્થાનક ખરું પણ અશુભયોગ અને સંજવલન પ્રત્યાખ્યાની એક અન્તર્મુહૂર્તથી વધુ ટકે તો છઠ્ઠામાંથી પાંચમું આવે અને પ્રત્યાખ્યાની પ્રત્યાખ્યાન કષાય ગણાય ૬-૭ માનો દેશે ઉણા પૂર્વકોડ વર્ષનો કાળ છે. તેમાં અન્તર્મુહૂર્ત - અન્તર્મુહૂર્તમાં ૬ઢામાંથી ક્ષણ ૭મે ફરી છકે એમ ચાલ્યા કરે પણ તે છડેથી પાંચમે ન જાય, જો જાયતો સર્વવિરતિવંત ન કહેવાય. ૯૭૯૮થી વધુ ટેમ્પરેચર થાય એટલે આપણને ખબર પડી જાય તેમ કષાયની વ્યાકુયતા દ્વારા આત્માનું પતન થાય છે એવી ખબર પડી જાય છે અને તેનાથી બચવા આપણે પ્રયત્ન કરીએ છીએ. નિમિત્ત મળતાં સંજવલન પ્રત્યાખ્યાની આવી જાય તો પણ એક અન્તર્મુહૂર્તથી વધુ તેને ટકવા ન દે. એટલેજ પૂર્વના મહાપુરૂષો જ્ઞાનના ઘરમાં રહી, ગમે તેવા ઉપસર્ગોને સહી ને પણ આચાર પાળવા માં સજાગ રહેતા.
પ્રશ્ન : છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકમાં ધ્યાન કયા કયા હોય ?
જવાબ : પાંચમા ગુણસ્થાનકમાં આર્તધ્યાનની મંદતા છે, અને ધર્મ ધ્યાન
મધ્યમ કોટિનું છે. જ્યારે છઠ્ઠામાં આર્તધ્યાનની મુખ્યતા છે અને ધર્મ ધ્યાનની ગૌણતા કહેલી છે. તેનું મુખ્ય કારણ ગુણ સ્થાનકની અપેક્ષાએ, પાંચમામાં અમુક અંશેજ પચ્ચકખાણ છે. જ્યારે છટ્ટામાં ત્રિવિધ ત્રિવિધ પચ્ચકખાણ છે, તેથી અહિં ધર્મ ધ્યાનજ હોવું જોઈએ તેમ છતાં ધર્મ ધ્યાન કરતાં આર્તધ્યાન વધી જાય છે, અને આમ છતાંય ૬-૭ માની વચ્ચે તે, દેશે ઉણા પૂર્વક્રોડ વર્ષ સુધી ટકી રહી પણ શકે છે. શ્રી તીર્થકર ભગવંતને નિરતિચાર ચારિત્ર હોય છે, એટલે તેઓ શ્રી પ્રત્યાખ્યાન કષાયનો ઉદયન થવા દે. પદગલિકભાવોનો ત્યાગ કરવા છતાંય તેના ઉપરનો મમત્વભાવ રહે એટલે આર્તધ્યાન થાય જ. કોઈ પણ છદ્મસ્થજીવને મોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમના કારણે વિશુદ્ધિ ટકે તો એક અન્ત મુહૂર્ત સુધી જ તેના થી વધુ નહિં. પરંતુ મોહનો
૭૪
