________________
અને ૪થા ગુણસ્થાનકથી લઈ ૧૩માં ગુણસ્થાનક સુધીતો નિશ્ચયયુક્ત વ્યવહારજ મુખ્ય છે એકલો સંપૂર્ણ નિશ્ચયતો ૧૪મા ગુણસ્થાનકેજ હોય. એકલા નિશ્ચયનયથી તો ફક્ત વર્તમાન સમય જેટલું જ કાળ દ્રવ્ય છે. આવલિકા ર્મુહૂર્ત - ઘડી - રાત - દિવસ - માસ - વર્ષ - ઉત્સર્પિણી - અવસર્પિણી વગેરે ભેદો વ્યવહાર કાળના જ છે.
તેથીજ મહાપુરૂષો ઉપદેશ છે કે
“નિશ્ચય દ્રષ્ટિ હૃદય ધરીજી પાળે જે વ્યવહાર, પુણ્યવંત તે પામશેજી, ભવસમુદ્રનો પાર”.
“નિશ્ચયનય અવલંબતારે, નવિજાણે તસમર્મ, છોડે જે વ્યવહારનેરે, તે લોપે જિનધર્મ |
નિશ્ચયનથી કેવલ શુદ્ધ આત્માજ છે. પરંતુ પિતા – પુત્ર - પતિ - પત્ની - માં - દિકરી - સાસુ - સસરા - કાકા - ભત્રિજા - ફુઈ - ફુઆ - શેઠ નોકર - આસર્વ વ્યવહાર નયથીજ હોય.
–
વળી આ જુનું અને નવું આ નાનું અને મોટું પહેલા અને પછીનું આસર્વ વ્યવહાર વડે જ છે.
દશદ્રવ્ય પ્રાણ ધારી પદાર્થને જીવ – ચેતન - પ્રાણી વ્યવહાર નયથીજ કહેવાય છે.
નિશ્ચયનયથી તો જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર વીર્ય તે ઉપયોગ વાળાને જ જીવ (આત્મા)
ગણાય.
વ્યવહારવિના ચતુર્વિધ સંઘ રૂપ ધર્મતીર્થનો નાશ અને નિશ્ચયવિના નવેયતત્વોનો નાશ થાય છે.
આત્મા જયાં સુધી મોહનીય અને પ્રમાદદશા ની પકકડમાં છે ત્યાં સુધી તો શુભ શુદ્ધ વ્યવહાર જ હોય અને મોહને પ્રમાદનો વિજેતા બન્યા પછી જ શુદ્ધ નિશ્ચયનય હોય.
૧૦૩
