________________
૧૧૯
પ્રમાણ અને નય સાપેક્ષ જે આત્મ-સ્વરૂપ બતાવ્યું છે. તેમાં જ શ્રદ્ધા કરવાથી આત્મા શુદ્ધાત્મદશાને પ્રાપ્ત કરી અનંત શાશ્વત સુખ પામી શકે છે. દ્રવ્યાર્થિક નયથી આત્મા નિત્ય છે. અને પર્યાયાર્થિક નયથી આત્મા અનિત્ય પણ છે. માટે નિત્યાનિત્ય છે. તેમજ સામાન્ય સ્વભાવથી આત્મા એક સ્વભાવવાળે છે. અને વિશેષ સ્વભાવથી આત્મા અનેક સ્વભાવવાળો પણ છે. તેથી આત્મા એકાએક સ્વભાવવાળે છે. વળી વસ્તુ સ્વરૂપે સર્વ આત્માઓ એક વસ્તુ સ્વરૂપી હોવાથી એક છે. અને વ્યકિતત્વ સ્વરૂપે સર્વ આત્માઓ પોતપોતાના અલગ અલગ ભાવમાં પરિણામ પામતા હોવાથી અનેક છે. માટે આત્મા એકાનેક સ્વરૂપી છે. વળી આત્મા વર્ણ ગંધ રસ અને સ્પર્શાદિ પરિણામથ રહિત હેવાથી અરૂપી છે. અને જ્ઞાન દર્શન, ચારિત્ર અને વિયદિ ભાવસ્વરૂપી હોવાથી રૂપી છે. માટે તેથી રૂપારૂપી પણ છે. વળી આત્મા, સ્વદ્રવ્ય, સ્વક્ષેત્ર, સ્વકાળ અને સ્વભાવ રૂપે અસ્તિપણે છે. અને પારદ્રવ્ય, પરક્ષેત્ર પરકાળ અને પરભાવપણે નાસ્તિપણે પણ છે. માટે અસ્તિ નાસ્તિરૂપે પણ છે.
વળી આત્મા ભિન્ન દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયે. વડે ભિન્ન છે. અને અભિન્ન દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયપણે અભિન્ન પણ છે. માટે ભિન્નભિન્ન સ્વરૂપી છે.
વળી જે આત્મામાં વીતરાગ દશા પ્રગટી છે. તે ભાવે તે આલંબનીય હેઈ ઉપાદેય છે. અને જે આત્માની સંસાર સ્વભાવના છે તે હેય છે. માટે હે પાદેય રૂપે પણ
