Dev Dharma Pariksha

Author(s): Yashovijay Upadhyay,
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust

Page 3

-देवधर्मपरीक्षा કરવાનું કહ્યું છે. (જે દેવે અનેક વાર સમવસરણાદિમાં થતી આલોચના અને પ્રાયશ્ચિતોનું અવધારણ કર્યું હોય તેના સંબંધી આ વાત છે.)
આગમો અને શાસ્ત્રોમાં દેવોની કેટલી પાત્રતા જોઈને આવા વિધાનો કર્યા હશે ! વર્તમાનકાળનો વિચાર કરીએ તો અત્યંત દુ:ખી મનુષ્યો - જેમનો આખો દિવસ મજૂરીમાં પૂર્ણ થઈ જાય છે, તેઓ ધર્મ કરી શક્તા નથી. મોટા ભાગનો ધર્મી ગણ મધ્યમવર્ગનો છે. સુખસાહેબીની છોળો ઉછળતી હોય એવા વર્ગમાં ધર્મી આત્માઓ તો કો'ક વિરલા જ હોય છે અને લોકો તેમની ભરપેટ અનુમોદના કરતાં હોય છે. હવે જરા વિચારો, અહીંના અબજોપતિઓ પણ જેમની સામે ભિખારી જેવા છે, એવા દેવો જે ધર્મારાધના કરતાં હોય તે કેટલી અનુમોદનીય કહેવાય ! આજે તો શ્રીમંતોના જીવનમાં પણ સુખના ઠેકાણા નથી. જેમ એક મજૂર વ્યસ્ત ને ત્રસ્ત છે, તેવી જ શ્રીમંતોની પણ દશા છે. જ્યારે દેવો તો મહાશ્રીમંત હોવાની સાથે વેપાર-ધંધા-કુટુંબ આદિની ચિંતાઓથી મુક્ત છે. પ્રેમાળ અપ્સરાઓ છે, આજ્ઞાંકિત સેવકવર્ગ છે, હજારો વર્ષોનાં દિવ્ય નાટકો ને સંગીતો છે. અહીંના ગાર્ડનો જેની સામે ઉકરડા લાગે એવા ઉઘાનો અને વાવડીઓ છે. જાણે પલકારામાં હજારો વર્ષો નીકળી જાય એવી રીતે સુખસાગરમાં મગ્ન છે અને છતાં પણ સમ્યગ્રષ્ટિ દેવો કેટકેટલી આરાધના કરે છે એનો વિચાર કરો, અસંખ્ય શાશ્વતા જિનાલયો સતત દેવ-દેવીઓ દ્વારા કરાતી ભક્તિથી ગુંજી રહ્યા છે, નિત્ય મહાપૂજા ને મહોત્સવો ચાલી રહ્યા છે. જઘન્યથી પણ કરોડ-કરોડ દેવો વીશ વિહરમાન જિનોની સેવામાં ૨૪ કલાક હાજર રહે છે.
જિનેશ્વર ભગવંતોના પાંચે કલ્યાણકોની ઉજવણીમાં દેવો પડાપડી કરે છે. અપૂર્વોલ્લાસથી ભાગ લે છે. (૧૦ કોડાકોડી પલ્યોપમ = ૧ સાગરોપમ થાય.) મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં તો એક પલ્યોપમમાં જ અસંખ્ય તીર્થકર થાય છે. જેમનું આયુષ્ય એક સાગરોપમ છે, તેવા દેવો પણ પોતાના આયુષ્ય દરમિયાન કેટલા કલ્યાણકોની ઉજવણી કરતાં હશે ! કેટલી દેશનાઓનું શ્રવણ કરતાં હશે ! કેટલાય કેવળજ્ઞાનીઓની જ્ઞાનોત્પત્તિનો મહોત્સવ કરતાં હશે ! કેટલાય તપસ્વીઓના પારણા પ્રસંગે
- દેવઘર્મપરીક્ષા - પંચદિવ્ય દ્વારા અંતરની અનુમોદનાની અભિવ્યક્તિ કરતા હશે. 0 સોમિલ આર્ય નામના મુવિ ભગવંતે પડિલેહણામાં પ્રમાદ કર્યો તો દેવે જિનશાસન પ્રત્યેની ભક્તિથી તેમને બરાબર પાઠ ભણાવ્યો
અને સન્માર્ગે લાવ્યા. 1 ગંગ આચાર્ય વિનય બની ગયા, તો મણિનાગ નામના
નાગકુમાર દેવે પ્રભુ વીર પ્રત્યેના અવિહડ રાગને પ્રદર્શિત કરવા
સાથે તેમને પ્રતિબોધિત કર્યા હતાં. ] ધર્મરુચિ નામના શ્રમણે પારિષ્ઠાપતિકા સમિતિના પાલન માટે
પ્રાણની પણ પરવા ન કરી. એ સમયે એક દેવે તેમના પ્રત્યેના ગુણાનુરાગથી ભક્તિપૂર્વક તેમની રક્ષા કરી હતી. મિથ્યાત્વી દેવ કે કલ્કી જેવા રાજા વગેરે દ્વારા સંઘને ઉપદ્રવ થાય, ત્યારે સમ્યગ્દષ્ટિ દેવોએ તેમને કડક શિક્ષા કરી છે. સીતા અને સુભદ્રા જેવી મહાસતીઓના વિશુદ્ધ શીલનો મહિમા
કર્યો છે. 2 નમિ-વિનમિ જેવા પ્રભુ ભક્તોની તુષ્ટિ-પુષ્ટિ કરવામાં કોઈ કસર રાખી નથી. અરે, ધરણેન્દ્ર અને સૌધર્મેન્દ્ર જેવા દેવોએ તો સાક્ષાત્ તીર્થંકર પરમાત્માના મરણાંત ઉપસર્ગનું નિવારણ કર્યું છે. વધુ તો શું કહેવું.... પ્રભુના શરણાગતને પણ હણવામાં પ્રભુની આશાતના થશે.... આટલા વિચારમાત્રથી ૩૨ લાખ વિમાનો અને અસંખ્ય દેવ દેવીઓનાં અધિપતિ સૌધર્મેન્દ્ર હાંફળા-ફાંફળા થઈને સ્વયં દોડ્યા છે અને ગણતરીની ક્ષણોમાં અસંખ્ય યોજનનું અંતર કાપીને પોતાના વજને પોતે જ નિષ્ફળ કર્યું છે. હા, તેમાં તેમને કોઈ નાનમ ન નડી. બલ્ક આશાતનાપરિહારનો અપાર આનંદ થયો હતો.
એક વ્યંતર દેવનું પણ સુખ એવું હોય છે કે સમય ક્યાં વીતી જાય, અસંખ્ય વર્ષો ક્યાં પસાર થઈ જાય, તેનો ખ્યાલ જ ન રહે, તો