________________
shreद्रका टीका श० ८ ३० ८ सू०३ कर्मबन्धस्वरूपनिरूपणम्
•
"
}
मध्नन्ति नो वा नपुंसकाः नपुंसकत्ववेदा बध्नन्ति, अपि तु 'पुव्त्रपडिवन्नए पच्च अवगयवेदा बंधंति ' पूर्वप्रतिपन्नकान् मनुष्यान् प्रतीत्य आश्रित्य अपगतवेदा ऐर्यापथिकं कर्म वध्नन्ति, 'पडिवज्जमाणए य पडुच्च अवगयवेदो वा बंध, अवयवेदा वा वर्धति ' प्रतिपद्यमानकाँथ मनुष्यान् प्रतीत्य आश्रित्य अपगतवेदो वा वनाति, अपगतवेदा वा बध्नन्ति, अयमाशय:- -' नोस्त्रीनोपुरुपोनोनपुंसकः इति पूर्वपक्षीय सप्तम पदोक्तव्यपगत वेदेषु पूर्वप्रतिपन्नकाः प्रतिपद्यमानका भवन्ति, तत्र - पूर्व प्रतिपन्नकानां कर्मबन्धद्विनादिसमवर्तितया सदैव वहुत्वसद्भावात् पूर्वप्रतिपन्नकान्' इत्यादिना एकमेव विकल्पमुक्तवान् प्रतिवेदवाले जीव वांधते हैं, न नपुंसक-नपुंसक वेदवाले जीव बांधते हैं, अपितु 'पुण्यपडिवन्नए पडुच्च अवगयवेदा बंधति' पूर्व प्रतिपन्न मनुष्यों को आश्रित करके अपगतवेदवाले जीव ऐर्यापथिक कर्म को बांधते हैं । तथा ' पडिवजमाणए य पडुच्च अवगयवेदो वा बंध, अवयवेदा वा वधंति' प्रतिपद्यमान मनुष्यों को आश्रित करके अपगत वेदवाला मनुष्य अथवा अपगतवेदवाले मनुष्य इस ऐयपिथिक कर्मको बाँधते हैं । तात्पर्य कहने का यह है - "नो स्त्री नो पुरुष नो नपुंसक " ऐसा जो यह पूर्वपक्षसंबंधी सप्तम पद है उसमें व्यपगतवेदों में- पूर्वप्रतिपनक और प्रतिपथमानक दोनों प्रकार के मनुष्य होते हैं । सो इनमें जो पूर्वप्रतिपन्नक मनुष्य हैं वे ऐर्यापथिक कर्म बन्ध के दो तीन आदि समयवर्ती होने के कारण सदा बहुत होते हैं इस कारण " पूर्वप्रतिपन्नकान् " इत्यादि द्वारा
૭
ષત્વ વેદક જીવ) માતા નથી, નપુંસક ( નપુંસકત્વ વૈદક જીવ ) માંધતા નથી, સ્ત્રીત્વ વેઢક જીવા ખાંધતા નથી, પુરુષત્વ વેદક જીવા ખાંધતા નથી मनेनपुंसत्व वे वो पशु मांधता नथी, परन्तु ( पुत्रषपडिवन्नए पडुच्च भवगयवेदा बधति) पूर्व प्रतिपन्न मनुष्योनी अपेक्षाओं अपगत वेढवाजा ( मवे४४ - वेरडित ) व मर्याथिनो अधरे छे, तथा ( पडवज्जमाणए पहुच्च अवगयवेो वा धइ, अवगयवेदा वा वंवति ) प्रतिपद्यभाનની ) અપેક્ષાએ અપગત વેદવાળે (વેદરહિત) મનુષ્ય અથવા અપગત વેદ વાળા મનુષ્યે ઐર્યોપથિક ક્રના અધ કરે છે. આ કથનનું તાત્પર્યં નીચે अभाशे छे - ( तो स्त्री, नो पुरुष, नो नपुंसक ) भेतुं ने पूर्वयक्ष संधी सातभु પદ છે-તેમાં સમાવિષ્ટ વેદોમાં-પૂર્વ પ્રતિપન્નક, એ અને પ્રકારના મનુષ્ય હોય છે, તેમાંના જે પૂર્વ પ્રતિપત્નક મનુષ્યેા છે તે ઐય્યપથિક કમ ખધના બે ત્રણ આદિ સમયવર્તી હાવાના કારણે સદા અનેક હાય છે તે કારણે ( पूर्वप्रतिपन्नकान् ) त्याहि द्वारा उन विउदय सूत्र झोछे, परन्तु
A