Atmanand Prakash Pustak 038 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

શ્રી ધર્મ શર્મા બ્લ્યુ દ ય મ હા કા વ્ય -
સમલૈકી અનુવાદ (સટીક) - દ્વિતીય સર્ગ
મહાસેન નૃપવર્ણન, [ ગત વર્ષના પૃષ્ઠ ૨૫ થી શરૂ ]
| વંશસ્થ વૃત્ત વિશાલ ઈક્વાકુ પ્રસિદ્ધ વંશમાં,
નૃપાલ મુક્તામય વિગ્રહી તહાં; થયો મહાસેન સુનામ ધારતો,
સ્વવંશને શત્રુશિરે સુહાવતે. દગોચરે જે પડતાં રિપુ ખરે!
ઓ ય કંદર્પ અપપ ધરે; શું ચિત્ર હેના શર પંચ વધતાં,
ક્ષણે કવી સંગરસંગતા જતા દિશાજયે ચાલતી સેનના ભરે,
ભમંત ભૂમિવલયે ભૂમિધરો; કંપ્યા નહિં જંગમ માત્ર ભીતિથી,
સ્થિરે ય શત્રુગણુ ત્રાણુ દેશથી. * વંશસ્થ અને ઈદ્રવંશામાં પ્રથમ અક્ષર ગુરુ સિવાય સમાનપણું હેવાથી, અત્ર અનુવાદમાં કવચિત પ્રથમ અક્ષર ગુરુ મૂકવાની છૂટ લીધી છે.
૧. તે રનપુરમાં, વિશાલ ઈવાકુ વંશમાં જન્મેલો મહાસેન નામે રાજા હતા; કે જે મુક્તામય વિગ્રહી-આય-રોગરહિત દેહવાળો, અથવા રોગ અને વિગ્રહથી મુક્ત અથવા મૌક્તિક જેવા ગૌર દેવાળો હતો; અને જે પોતાના કુલને અને શત્રુના મસ્તકને શોભાવતો હત–શ્લેષ અને દીપક.
૨. જે રાજા દષ્ટિએ પડતાં, શત્રુઓ અને ત્રીજને પણ અપત્રપ (વાહન રહિત અથવા લm રહિત) થઈ કંદપ ધારણ કરતા ! તે પછી તેના પંચબાણથી વીંધાતાં, તે સંગરસંગત થઈ ક્ષણમાં દ્રવી જાય એમાં આશ્ચર્ય શું ?—લેષ આ પ્રમાણે ઘટાવવા:–
પત્રા- વાાનં પારીત પત્રવાડ-વાહન રહિત (શત્રુપક્ષે)-ત્રપાર્લજ્જા રહિત ( પશે ) કંદર્પ જં+=કયું અભિમાન (શત્રુપક્ષે ); કામ (સ્ત્રીપક્ષે ). સંગરસંગત=17+iાત યુદ્ધમાં ભેટો થતાં (શત્રુપક્ષે)=સંસારસન્નતા=સંગના રસને પામતાં (સ્ત્રીપક્ષે). દ્રવી જતા=ભાગી જતા ( શત્રુપક્ષે ); રસા થતા ( સ્ત્રીપક્ષે ).
૩. દિગવિજય સમયે જે રાજાની ચાલતી સેનાના ભારથી ભમતા ભૂચક્રમાં કેવલ જંગમ ભૂમિધર ( રાજાઓ) કંપાયમાન થયા, એટલું જ નહિં પણ સ્થિર ભૂમિધરે (પર્વતે ) પણ શત્રુઓને રક્ષણ આપ્યાના દોષથી જાણે ડરીને કંપી ગયા!-ઉપ્રેક્ષાશ્લેષ.