Atmanand Prakash Pustak 038 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

સુખ સમીક્ષા.
| [ ૩૫ ]
સુખ તથા જીવનના ઓળા જોઈને આનંદ લિક કહેવાતું નથી. મનુષ્ય અને તેના પડઆદિ વસ્તુઓ જડમાં જ છે એમ માનીને છાયામાં જેટલું અંતર છે તેટલું જ અંતર નિરંતર જડની ઉપાસનામાં બન્યા રહે છે આત્મિક સુખ અને પૌગલિક સુખમાં છે. અને જડ વસ્તુઓથી છૂટા પડવાને ઈચ્છતો આત્મિક સુખ સાચું છે અને તે આત્માને નથી. જડ વસ્તુઓ ક્ષણિક અને સંગ વિયેગ- ધર્મ હોવાથી હમેશાં કાયમ રહેવાવાળું વાળી હોવાથી બદલાય છે અથવા તે આત્માથી શાશ્વતું છે. કેઈ પણ સમયે આત્મા સુખ છૂટી પડી જાય છે ત્યારે સુખને પડછાયા ન વગરને હેત નથી, એક સમય પણ આત્મા જણાવાથી આત્મ પિતાને દુઃખી માને છે. સુખ વગરને થાય છે તે પિતાનું અસ્તિત્વ
સંસારમાં અજ્ઞાત જીવોએ જડ તથા ખોઈ બેસે છે. જેમ સાકરમાંથી એક સમય જડના વિકારોને સુખના સાધન માન્યા છે, પણ મીઠાશ ચાલી જાય તો તે સાકર નહિ પણ સુખ માન્યું નથી. સુખને ઓળે પડી પણ પત્થરે કહેવાય છે તેમ આત્મામાંથી સુખ શકે એવા જડના સંગને હમેશાં કાયમ ચાલ્યું જાય છે તે આત્મા નહિ પણ જડ કહેબનાવી રાખવાને જ ઘણો પ્રયાસ કરે છે વાય છે, અને એટલા માટે જ આત્માની છતાં તેવા સંગ હમેશાં સરખી રીતે ટકી ઓળખાણ સુખદ્વારા કરવામાં આવે છે, અને શકતા નથી, ઝાંખા પડી જાય છે અથવા તો સુખસ્વરૂપી આમાં કહેવામાં આવે છે. બદલાઈ જાય છે. ઝાંખા પડવાથી સુખનો સુખને પુંજ તે જ આત્મા છે પણ જડ નથી, ઓળો પણ ઝાંખો પડે છે, અને તેથી સુખ તે પછી જડમાં સુખ ક્યાંથી હોઈ શકે ? પણ ઝાંખુ પડી જાય છે. અને બદલાઈ જવા- આત્મા એમ માને છે કે મારામાં સુખ નથી થી સુખનો ઓળો પડતો નથી એટલે એ પણ જડમાં છે. આવી માન્યતા મેહનીયપિતાને દુઃખી માને છે. જે જડ સંગમાં કર્મના આવરણને લઈને થતી એક પ્રકારની સુખને એળે પડે છે તેને અનુકૂળ સંગ મિથ્યા ભ્રમણા છે. જો જડ વસ્તુઓમાં સુખ માને છે અને જેમાં ઓળો નથી પડતો તેને હેય તે જડસંયોગી આત્મા હમેશાં સુખી પ્રતિકૂળ સંયોગ માન્યો છે.
હવે જોઈએ. જડ વસ્તુઓને સંગ હોવા જડને અનુકૂળ સંગને સુખ અને છતાં પણ જે દુખ મનાવે છે તે ન થવું પ્રતિકૂળ સંગને દુઃખ માનવામાં આવે છે. જોઈએ; પરંતુ સંસારી પગલાનંદી જીવોમાં આ બંનેમાં સુખ તે કાંઈક વસ્તુ છે, પણ જણાય છે કે અમુક જડ વસ્તુઓના સંયોગને દુઃખ જેવી કઈ વસ્તુ જ નથી, કારણ કે સુખ અનુકૂળ માની સુખ મનાવે છે અને અમુક તે આત્મિક સુખને એળે છે અને દુઃખ તે સંયોગને પ્રતિકૂળ માની દુઃખ મનાવે છે. સુખના ઓળાને અભાવ છે; માટે ઓળો ન તે પછી એમ માનવાને કારણે મળે છે કે પડવાથી અજ્ઞાની આત્માને થતી મુંઝવણોને કેટલીક જડ વસ્તુઓમાં સુખ છે અને કેટદુઃખ કહેવામાં આવે છે અને એટલા જ માટે લીકમાં નથી, પણ આ બધીએ માન્યતા જેમ સુખ આત્મિક તથા પૌગલિક કહેવામાં ખોટી છે; કારણ કે સુખ જડને ધર્મ હોય આવે છે તેમ દુખ આત્મિક તથા પૌગ. તે પછી જડના સંગમાં અનુકૂળ-પ્રતિકૂળ