________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[૩૬ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. પણાને ભેદ ન હોવો જોઈએ કેઈપણ પ્રકા- સ્વીકાર કરતા હોય તેને તિરસ્કાર કરે છે રના જડના સંયોગથી સુખ જ થવું જોઈએ, અને જેને તિરસ્કાર કરતા હોય તેને પણ દુઃખ ન થવું જોઈએ. જેમ સાકરમાં સ્વીકાર કરે છે. મીઠાશ છે અને તે મીઠાશ વગરની કઈ પણ
ઉપર પ્રમાણે વિચાર કરવાથી સ્પષ્ટ જણાઈ વસ્તુમાં ભળે છે ત્યારે મીઠાશજ આપે છે
આવે છે કે જડમાં સુખ–દુઃખ જેવું કાંઈ છે પણ કડવાશ આપતી નથી તેમ જડ, સુખ
જ નહિ અને એટલા માટે જડ વસ્તુઓથી વગરના કોઈપણ આત્મામાં ભળે ત્યારે સુખ જ
વિરક્ત થએલા આત્માઓને જડ વસ્તુઓને આપવું જોઈએ; પરંતુ સંસારી જીવોની
સંયોગ સુખ, દુઃખ આપી શકતું નથી, જે માન્યતા પ્રમાણે જેમ સુખ જડના સંગથી
જડમાં આત્માને સુખી અથવા તો દુઃખી થાય છે તેમ દુઃખ પણ જડના સંગથી
કરવાની શક્તિ હોત તો વીતરાગદશાને થાય છે એટલે કેટલાંક જડમાં સુખ છે અને
પામેલા તીર્થકરોને અષ્ટમહાપ્રાતિહાર્યાદિ કેટલાંક જડમાં દુઃખ છે એમ સાબિત થાય
લક્ષમી પ્રાપ્ત થવાથી પિતાને અત્યંત સુખી છે. જડના વિયેગથી પણ સંસારી જીવને દુઃખ
માનત અને મુક્ત અવસ્થામાં આ બધીએ. થાય છે ત્યારે આત્મામાં દુઃખ છે અને જડમાં સુખ છે એમ સમજાય છે પણ તાત્વિક દષ્ટિ
વસ્તુઓનો વિયોગ થવાથી પોતાને અત્યંત થી વિચાર કરતાં આ બધુંય અસંભવિત લાગે
દુઃખી માનત, પરંતુ વીતરાગદશાવાળા છે; કારણ કે જેમ સુખ જડને ધમ નથી તેમ
આત્માઓ પૌગલિક વસ્તુઓના સંયોગથી
સુખી થતા નથી અને વિયાગથી દુઃખી થતા દુઃખ પણ આત્માને ધર્મ નથી પરંતુ આત્મા
નથી પણ રાગદ્વેષને સર્વથા ક્ષય થઈ જવાપિતાના ધર્મ–સુખનો જડ વસ્તુઓમાં આરોપ
થી સમભાવે રહે છે. કરીને મહિના આવરણને લઈને અજ્ઞાનતાથી જડમાં સુખ માને છે. જો કે જડમાત્ર આત્મા- સંસારી જીએ ક૯પેલાં સુખ-દુઃખ ના ગુણને નાશ કરવાવાળા હોવાથી પ્રતિ- વાસ્તવિક નથી, કારણ કે તે બંને જડના કૂળ જ છે છતાં આત્મા કેટલીક જડ વસ્તુઓને વિકાર સ્વરૂપ છે. જેમ માણસને શરીરમાં અનુકૂળ માને છે અને કેટલીકને પ્રતિકૂળ સોજા આવવાથી ફૂલી જાય છે અને તે સ્કૂલ માને છે. અનુકૂળ વસ્તુઓને સંગ અને જણાય છે છતાં તે સ્થલ કહેવાય નહિ પણ પ્રતિકૂળ વસ્તુઓને વિગ તે સુખ અને પ્રતિ- રોગી કહેવાય છે. અને આ શરીરની સ્થલ કૂળ વસ્તુઓનો સંગ અને અનુકૂળ વસ્તુ- તા તે વિકૃતિ છે પણ પ્રકૃતિ નથી તેવી જ એને વિગ તે દુઃખ. આ પ્રમાણે સંસારી રીતે બાગ, બંગલા, વસ્ત્ર, ઘરેણાં આદિ છો સુખ-દુઃખની વ્યાખ્યા કરે છે અને તે વસ્તુઓ વિકાર ભાવને પામેલા યુગલો છે, સુખને મેળવવા અને દુઃખને દૂર કરવા હમેશાં કે જેના આકૃતિઓને આશ્રયીને સુખ-દુઃખ પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. પરંતુ કોઈક વખત અનુકૂળ મા
ન માનવામાં આવે છે તે ભિન્ન આકૃતિમાં વસ્તુ પ્રતિકૂળ થઈ જાય છે અને પ્રતિકૂળ વસ્તુ બદલાઈ જવાથી તેમાંનું કશુંયે હેતું નથી. અનુકૂળ થઈ જાય છે. ત્યારે જે વસ્તુને સુખને કઈ પણ ઈદ્રિય ગ્રહણ કરી શકતી
For Private And Personal Use Only
