Atmanand Prakash Pustak 017 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આપણુ દીલમાં દયા ગુણ ખીલવવા શાસ્ત્રોકત સલ-સુગમ ઉપાય. ૩૦૧ આપણું દીલમાં દયા ગુણ ખીલવવા શાસ્ત્રોક્ત
સરલ–સુગમ ઉપાય.
સાધુ હોય કે ગૃહસ્થ હોય, પણ પાપ આચરણથી બચવા માટે ધર્મ-કર્મ (વ્યવહારિક કામ) કરતાં સુખના અથ દરેક જને હાલતાં ચાલતાં, બેસતાં, ઉઠતાં, શયન-સંથારે કરતાં, સંભાષણ કરતાં તેમજ ભેજનું પ્રમુખ ક્રિયા કરતાં જયાજીવદયા અવશ્ય પાળવી જોઈએ. સર્વ જીવને આત્મ સમાન (પિતાના પ્રાણ જેવા) લેખનાર સાધુજનેને એવા દરેક પ્રસંગે જય પાળવી સુલભ છે. મહવિકળ એવા ગૃહસ્થ જને અભ્યાસવડે ધારે તે તેવી જયણા થોડા ઘણા અંશે પાળી શકે છે, અને તે અભ્યાસ પાડો જરૂરને પણ છે. અભ્યાસથી શું થઈ શકતું નથી? અંતભર્યા અભ્યાસથી સર્વ કંઈ સિદ્ધ થાય છે. આપણી બેદરકારીથી કેઈના પ્રાણની હાનિ ન થાય તે માટે જરૂર લક્ષ રહેવું જોઈએ. બીજા જીવોનું હિત થાય એમ સાવધાનપણે હલન ચલન, શયન આસન,ભજન ભાષણદિક કરતાં સ્વહિત અવશ્ય સધાય છે. પણ સ્વાથધપણે તે પ્રત્યેક કામ કરતાં બેદરકારી રાખવાથી સ્વપર હિતને હાનિ જ થવા પામે છે. ગમે તેવા શુદ્ર (લઘુ) જતુને પણ જીવિત તે અવશ્ય હાલું લાગે છે. તેવા તેમના વ્હાલા-કિંમતી જીવિતને અંત કરવાને કાઈને હક્ક કેમ હોઈ શકે તેમ છતાં જે કઈ સ્વછંદતાથી પરના પ્રાણનો અંત કરે-કરાવે છે તેને તેનાં કડવાં ફળ ભેગવ્યા વગર છુટકે થતું નથી. આપણે જે પુન્ય સામગ્રીને વેગ પામ્યા છીએ તેને સાર્થક કરવા તેને બને તેટલે સદુપયેગ જ કરવો જોઈએ. હિંસાદિક દુકૃત્યોથી દૂર જ રહેવું જોઈએ. મન અને ઈન્દ્રિયને કબજે રાખવાં જોઈએ. કોધાદિક દુષ્ટ કષાયને ક્ષમાદિક વડે વશ કરવા જોઈએ; તેમજ ઉદાર ભાવનાયુક્ત રહેણી-કરણી વડે મન વચન કાયા કહો કે વિચાર વાણી અને આચારની શુદ્ધિ અવશ્ય કરવી જોઈએ. એ રીતે સંયમ યા આત્મનિધ્રહ વડે જ
ભાવ દયાની સિદ્ધિ થાય છે? સ્વદયા વગરની પદયા શી રીતે થઇ શકે? જેનામાં ક્ષમા-સમતાદિક નહિ હોય તે અન્યને ક્ષમા-માફી આપી અભય શી રીતે કરી શકશે? જેનામાં નમ્રતા-સભ્યતાદિક નહિ હોય તે અન્યને નમ્રતાદિક ગુણે ક્યાંથી શીખવી શકશે ? જેનામાં સરલપણું તથા સંતેષાદિક નહિ હોય તેનું જીવિત અન્યને શી રીતે ઉપકારક બની શકશે? મતલબ કે જે આત્મનિગ્રહ કરી શકશે તેજ ખરી સ્વદયા સિદ્ધ કરી અન્ય અનેક જીનું પણ હિત સાધી શિવસંપદા પામી શકશે.
ઇતિશમ. લે. મુનિ મહારાજશ્રી કપૂરવિજયજી.