________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પદરમી સદીમાં બોલાતી ગુજરાતી ભાષા. ૩૭ નરસિંહતા તેમજ મીરાંબાઈ વિગેર જુના ગુજરાતી કવિઓની જે કવિતા આજ કહ લેકામાં પ્રચલિત છે તે નાકાળના પિતાના સાહજીક રૂપમાં રહેવા પામી નથી. અનેક દેશના અનેક ભાવિક લેકના મુખમાં વાસ કરી અનેક જાતનાં મંજીર નાદની સાથે ટકરાઈ અનેક લેખક અને શોધકેની લેખિનીના અશભાગથી નવનવા સંસ્કાર પામીને તે વર્તમાન રૂપ ધારણુ કરી શકી છે. એ વાત ભૂલી જવા જેવી નથી.
આ બધું જોતાં મહારે કહેવું પડે છે કે હાલની જે કવિતાને આધારે વિદ્વાને પંદરમી સદીની ભાષાની સ્થિતિ વધે છે તે કવિતાજ પંદરમી સદીની નથી, તે પછી તેને આધારે માની લીધેલી ભાષા તે યથાર્થ હોઈજ કેમ શકે?
પ્રાચીન જૈન રાસાઓ અને બાટવિગેરેના કવિત ગ્રંશે કે જે તે કાળની બાલાતી ભાષામાં લખાયેલા હોય છે તેને અપભ્રંશ અથવા પ્રાકૃત-બલ કહેવાની કેટલાક બંધુઓ જે ભૂલ કરે છે તેનું કારણ એ જ છે કે, નરસિંહ મહેતાની વર્તમાન કવિતાની ભાષાને જ તેઓ પંદરમી સદીની ખરી ગુજરાતી માનવાની ભૂલ કરી બેઠેલા છે. પણું હવે આશા છે કે પંદરમી સદીમાં બોલાતી ગુજરાતી ભાષાની સ્થિતિ જે હું અત્ર તે વખતના ગુજરાતી ટીકાથી જણાવવાનો છું તે જોઈને પિતાની પૂર્વોક્ત બને તે જરૂરી સુધારશે. આપણે જાણીએ છીએ કે પ્રાચીન પ્રજાને ધાર્મિક, નૈતિક તેમજ સાંસારિક
ઈતિહાસ જાણવાને માટે તે વખતમાં બોલાતી અને લખાતી ઈતિહાસમાં બે- ભાષા જવાની પ્રથમ જરૂર છે. તે તે કાળના લોકોના માન. લાતી ભાષાની સિક વિચારે, ધાર્મિક અને સાંસારિક રીત રીવાજો અને ઉન્નતિ વિશેષ ઉપ- તથા અવનતિના માર્ગે જાણવાનું કઈ પણ મુખ્ય સાધન હોય કિતા તો તે વખતની ભાષા અને તે ભાષામાં લખાયેલ પુસ્તક છે.
એ વાત નિર્વિવાદ છે. પણ તે ભાષા કેવા પ્રકારની હેવી જોઈએ તે વાત ખાસ વિચારવા જેવી છે. જે મહારા વિચારે ભૂલભરેલા ન હોય તે હારી માન્યતા એ છે કે “જે ભાષા તે કાળમાં સર્વ સાધારણુમાં બેલાતી હોય, જે ભાષા અપ્રસિદ્ધ શબ્દની ભરમારથી રહિત હોય, જે ભાષા કામના ઢંગથી લખાયેલી ન હોય અને જે ભાષા કાલાન્તરના ફેરફારોથી દૂષિત થએલી ન હોય તેજ ભાષા ભૂતકાળનો ઈતિહાસ જાણવાનું ખરું સાધન બની શકે.”આવી ભાષા નરસિંહ મહેતા કે મીરાંબાઈનાં ગવાતાં પદમાં મળશે નહિ, કારણ કે તે અનેક ફેરફારાથી વિકૃત થએલાં છે. ત્યારે આવી ભાષા કયાં મળશે ? આ પ્રશ્ન આપ જરૂર કરશે. મહારા ઉત્તર એ છે કે એ ભાષામાં લખાયેલા પ્રાચીન ટકાગ્રંથમાં આવી ભાષા મળી શકશે, પ્રાચીન ગુજરાતીમાં આવા ટીકા થે ઘણા લખાયેલા છે.
For Private And Personal Use Only
