________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પદ્મરમી સદીમાં મેલાતી ગુજરાતી ભાષા.
પ
જાત પણ આપણે ઉપરના પુરાવાઓથી સારી પેઠે જાણી શકીએ છીએ. આ બધું જોતાં એમ કહેવુ ખાટું તો નહિ જ ગણાય કે આજના કરતાં પંદરમી સદીમાં ખેલાતી ગુજરાતી ભાષાના પ્રચાર ઘણા મ્હોટા વિસ્તારમાં હતા. યદ્યપિ તથાવિધ સામગ્રીના અભાવને લીધે પંદરમા સૈકામાં ગુજરાતમાં ખેલાતી ભાષાના પ્રચારનું ક્ષેત્ર નિણીત કરવું એ અત્યારે કઠિન કાર્ય છે તથાપિ અન્યાન્ય જૈનાચાર્યંનુ પ્રાચીન ભાષા સાહિત્ય જોયા પછી હુ એવા અનુમાન ઉપર આવ્યે છું કે પંદરમી સદીના ઉતાર સુધીમાં તો લગભગ આખા મેવાડ દેશ અને જોધપુર સુધીના મારવાડ પ્રાન્તાની તેજ ભાષા હતી કે જે ગુજરાતમાં ખેલાતી હતી, પણ ત્યારપછી એટલે કે સેાળમી સદીના ઉત્તરાર્ધ પછી ફારસી અને ઉર્દૂના વિશેષ સોંસર્ગને લઇને મારવાડ અને મેવાડની ભાષા હિંદી ભાષાની સાથે વધારે મેળ ખાવા લાગી અને ગુજરાતી ભાષાથી જુટ્ઠી પડી. આ મ્હારા અનુમાનની સત્યતા જણાવવાને ખાતર મેવાડની વર્તમાન રાજધાની ઉદ્દયપુરથી ૧૦ માઇલ છેટે ઉત્તરમાં આવેલ દેવકુલપાટક ( દેલવાડા ) માં સંવત ૧૪૯૧ ની સાલમાં ત્યાંની ભાષામાં લખાયેલ એક શિલાલેખ અને તેજ નગરમાં સ. ૧૪૬૬ માં રચાયેલ ક્રિયારત્નસમુચ્ચયના વિભક્તિ પ્રયાગ વિભાગમાં આપેલાં ત્યાંની લેાકભાષાનાં વાકયાના આ સ્થળે ઉલ્લેખ કરવા વિશેષ ઉપયાગી થઇ પડશે.
દેલવાડાના શિલાલેખ
" संवत् १४९१ वर्षे कार्तिक शुदि २ सोमे राणाश्री कुंभकर्णविजयराज्ये उपकेशज्ञातीय साह सहणा साह सारगने मांडवी ऊपरि लागु कीधु । सेलइथि साजगि कीधु अंके टंका चऊद १४ जको मांडवी लेस्यइ सु देस्यइ । चिहु जो बइसी ए रीति कीधी | श्री धर्मचिंतामणि पूजा निमित्ति | सा० रणमल मई डुंगर से० हाला साह साडा साह चांपे बसी बिहु रीति कीधी एड्जोल लोपवा कोन लहरं । टंका पदेउल वाडानी मांडवी ऊपरि । टंका ४ देउलवाडाना मापाउपरि | टंका २ देलवाडाना महेउ वटा उपरि । टंका २ देउलवाडाना बोरीवटा उपरि । टंकाउ १ देउलवाडाना पटसूत्रीय उपरी एवं | कारइ टंका १४ श्री धर्म चिंतामणि पूजनिमित्ति सा० सारंगि समस्तसंधि लागु कीधउ || शुभं भवतु ॥ मंगलाभ्युदयं ॥ श्रीःए प्रासु जिको लोपइ तहेरहिं राणा श्री हमीर राणा, श्री बेताराणा श्री लापा रा० मोकलराणा श्री कुंभकर्णनी आए छइ । श्री संघनी आण । श्री जीराउला श्री शत्रुंजय तरा सम ॥
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ן
