________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પદરમી સદીમાં ખેલાતી ગુજરાતી ભાષા.
૧૩
ભાષાને મધુર તથા લેાકપ્રિય બનાવવાના કાર્યમાં તે અગ્રભાગ ભજવે છે. અને ગ્રન્થખદ્ધ કરી તેને ભવિષ્યની પ્રજાને માટે સાચવી પણ રાખે છે, તથાપિ તેની ભાષાથી તેના વખતની સાર્વજનિક વ્યવહારોપયોગી ભાષાનુ તાદશ સ્વરૂપ જાણવુ કઠિન થઇ પડે છે. આપણે જાણીએ છીએ કે કવિ પાતાની ભાષાને મધુર અને શુદ્ધ બનાવવામાં સાધુક્ત રહે છે અને તેથી તે ચાલતે કે ન ચાલતે પણ અપ્રસિદ્ધ શબ્દોના ઘણે ભાગે તેમાં ઉપયોગ કરે છે અને તેથી તેની ભાષા સાધારણુ વ્યવહારિક ભાષાની આગે એક જુદાજ સ્વરૂપમાં ભાસે છે. આવી ભાષાથી કાળાન્તરમાં પૂર્વ ભાષાનું ભાન થઈ શકે, પણ તેનું યથાર્થ સ્વરૂપ જોઇ શકાય નહિ. સદ્ગત સાક્ષર શ્રી ગાવ નરામ મૃત સ્નેહ મુદ્રા અને રા. રા. કેશવલાલ ધ્રુવના ગીતગેાવીદને આધારે ભવિષ્યના શેાધકા વીસમી સદીની વ્યવહારિક ગુજરાતી ભાષાની સ્થિતિ જાણવા માંગશે તે આપણે જાણીએ છીએ કે તે કૃતકાર્ય થઇ શકશે નહિ.
આપણે કબુલ કરીશુ પંદરમી સદીની ખરી કે વિતા કયાં છે ?
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કદાચ નરસીંહ મ્હેતા કે મીરાંમાઇ વિગેરેની કવિતા કે જેના રચનાકાળ વિક્રમની પંદરમી સદી મના ય છે તે ઉપર જણાવેલ કવિતાના જેવી વ્યવહારા ત્તીર્ણ ભાષામાં નહિ' રચાઇ હાય,તા પણ તેમના નામની સાથે આજ કાલ ગવાતી કવિતા પદરમી સદીની કયાં છે? નરસિહુ મ્હેતાની પ્રચલિત કવિતા જોઇને ઘણા વિદ્વાનાના એવા મત અધાઈ ગયા છે કે હાલની ગુજરાતી ભાષા જેવી શુદ્ધ ભાષામાં લખાયેલી ગુજરાતી કવિતા તે પ્રથમ નરસિંદ્ધ મ્હેતાની છે. આ સ્થળે મ્હારે સ્પષ્ટ કહી દેવુ જોઇએ કે પવિત્ર ભક્ત નરસિંહુ મ્હેતાના સંબ ંધમાં મ્હારી લેશ માત્ર પણ વિરૂદ્ધ ભાવના નથી. ભક્તરાજે પોતાની ભક્તિના ઉભરા કવિતાદ્વારા બહાર કડાડ્યા છે, તે વાત નિ સંશ્વેતુ છે. મ્હેતાના નામની જેટલી કવિતા આજે ઉપલબ્ધ થઈ છે. તેટલી ખીજા ૫'દરમી સદીના કાઇ કવિનીનથી થઈ એ વાત પણ ખરી, પરંતુ હાલની ગુજરાતી ભાષા જેવી ભાષામાં નરસિંહુમ્હેતાની કવિતા મૂળ રૂપમાં નથી એમ હું માનું છું. વ્યાકરણ કે કેાઈ પશુ નિય માને નહિ ગણતી લેાક રૂચિને વશ થએલી ભાષામાં સમય સમયમાં કેટલું પરિવર્તન થાય છે તે વાતને ધ્યાનમાં લઇને મ્હારા મિત્રા વિચાર કરશે તે તેઓ પોતેજ કહેશે કે પંદરમી સદીની કવિતામાં અને આજે ગવાતી શ્વેતાની કવિતામાં આસ્માન જમીન જેટલા ક્રૂરક હાવા જોઇએ. મ્હેતાની કવિતામાં જ આવા ફેરફાર થયા છે એમ મ્હારૂં કહેવું નથી, પંદરમી તા શું પણુ અઢારમી સદીની પણ જે કવિતા લેાકપ્રિય થઈને લેાકાના મુખમાં વાસ કરવા પામી છે અથવા તેા પ્રાચીન ભાષાની કિમ્મત નહુિં સમજનારા શેાધકાના હાથે ચઢી છે તેની પણ .તેવીજ દશા થઈ છે. અને જો તેના રચનાકાળમાં લખાયેલાં પુસ્તકા આજે આપણી ષ્ટિ આગળ ન હોત
For Private And Personal Use Only
