________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મા અથવા “હું” ને સાક્ષાત્કાર
૩૬૫
આત્મા અથવા “હું” નો સાક્ષાત્કાર, અધ્યાત્મ વિદ્યાના પ્રદેશમાં પ્રવેશ કરતા પહેલાં પ્રત્યેક જીજ્ઞાસુએ પોતે કશું છે એ વિષય ઉપર કાંઇક માહિતી મેળવવી જોઈએ. પ્રત્યેક આર્ય શાસ્ત્ર ડિડિમ નાદથી પકાર કરે છે કે મનુષ્યના ભિતરમાં અચિંત્ય શકિતઓ સુદ્ધાવસ્થામાં, સત્તાપણે Potentially રહેલી છે, અને જ્યારે “હું” તેના વાસ્તવિક ભાનમાં આવે છે ત્યારે તે શકિતઓને જ્ઞાતપણે ઉપયોગ કરી શકવા આત્મા સમર્થ થાય છે. જ્યારે તે જાગૃત થઈ પોતાના સ્વરૂપના મહારાજ્યનું સ્વામિત્વ હાથમાં લે છે ત્યારે બાહ્ય અને આંતરવિશ્વના ગુપ્ત રહસ્ય તેને હસ્તામલકત થાય છે. જ્ઞાન માટે પછી તેને યાચના કરવી પડતી નથી, અથવા કુદરતની સામે લડત ચલાવીને તેનાં રહસો તેની પાસેથી ઝુંટાવવાના હેતાં નથી. આત્માનું આધિપત્ય મન પ્રાણ અને જડ એ તમામ સૃષ્ટિઓ ઉપર સ્વભાવથીજ છે. પરંતુ આજસુધી તેણે ૫ તાને જન્મ હક સંભાળવા બેદરકારી રાખી છે તેથી આજે તે સ્વામી નથી પણ મન પ્રાણુ અને જડને ગુલામ બની બેઠો છે. એક નિર્બળ અને નિશાનેર નૃપતિની માફક તે પિતાના પદનું ભાન ગુમાવી પોતાના સેવક વર્ગની સત્તાને આધિન બની ગયેલ છે. વાસ્તવમાં તે સબળ છે. અને તે શિવા તેના બધા આનંતુક કારણે નિર્બળ છે. પરંતુ એ બધું આ કાળે તે સંભવગર્ભના રૂપે જ છે. આત્મા જ્યારે સંવર્ધન પામશે ત્યારે જ એ સામર્થ્યને અધિકાર તેને મળવાનું અને ત્યાંસુધી તેના મહારાજ્ય કારભાર અત્યારે જેમ ચાલે છે તે મુજબ ચાલવાને આત્મા એ પોતાનું રાજતંત્ર પાછું મેળવવા કેવો કમ લેવું જોઈએ અને પોતાના વાસ્તવીક “હું” ના ભાનમાં કઈ રીતે તે પ્રવેશી શકે તે સંબંધી કાંઈક મંદ રૂપદેખા રજુ કરવા આ લેખને ઉદ્દેશ રાખ્યો છે.
આ વિશ્વ ઉપર મનુષ્ય પ્રાણી એ આત્મતત્વને ઉંચામાં ઉંચે આવિષ્કાર ગણાય છે. અર્થાત તેનાથી વધારે ઉચ્ચ કેટનું બુદ્ધિમાન સવ નજરે પડતું નથી વર્તમાન મનુષ્યના અખિલ સ્વરૂપના બંધારણની રચનાનું નિરીક્ષણ કરવા જેણે કઈ દીવસ પ્રયત્ન કર્યો હશે તેને આશ્ચર્ય નિમગ્ન બન્યા વિના નહિજ ચાલ્યું હોય. સાધારણ ઉપલક દ્રષ્ટિથી તેના બંધારણનું સ્વરૂપ તપાસનારને તેના ખરા. મહત્વની કશીજ ખબર હોતી નથી. મનુષ્યના શારીરીક, માનસીક અને આધ્યાત્મિક બંધારણમાં ઉચમાં ઉચ્ચ તેમજ હલકાંમાં હલકાં ત પણ દશ્યમાન થાય છે. મનુષ્યનાં હાડકાનું જીવન એકલું ખનીજનું જ જીવન છે. અને તે એક
આ લેખના અંતર્ગત વિચારો માટે લેખક પોતે જવાબદાર છે. શાસ્ત્રની વિહિત મર્યાદાથી તેમાં કોઇ સ્થળે વિરોધ જોવામાં આવે તે આ વિચારે એક વ્યકિતગત વિચારે છે એમ ગણી શયમુકત રહેવા પ્રાર્થના છે.
તંત્રી,
For Private And Personal Use Only
