________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માન પ્રકાશ
પયેગી બનાવી મુકે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એટલું જ છે કે દેહ આપણું સ્વામિત્વ તળે છે અને તે આપણે સંકલ્પને અનુસારવા નિર્માએલું છે એવો નિશ્ચય આત્મા માં દઢપણે અંક્તિ થ જોઈએ, તેમ થયેલી તેને આપણા સંકલ્પ પ્રમાણે નિરૂપી, છે અને વાળી શકાય છે.
આટલું થશે. પછી આત્મા અથવા “હું” અમર છે, તેને વિનાશ કદી પણ થવાને નથી, એવા અનુભવ થવા અર્થે અભ્યાસ અથવા સંયમ સાધવાની જરૂર છે ઘણું ધમી” ગણાતા મનુષ્ય આ વાતને શ્રદ્ધા થી તે વિકારે છે પરંતુ તેમના અંતઃકરણની ઉંડાણમાં એ માટે શક રહ્યા જ કરતી હોય છે. ઘણું શ્રદ્ધાવાન મનુખે પણ પ્રસંગ આવ્યું છે. પ્રકરને પ્રશ્ન આગળ ધરે છે કે “આત્મા અથવા “હું” અમર છે તેની સાબીતી શું ? આ પ્રશ્નનો જે કે બુદ્ધિવડે સામાના હયમાં ઉતરી શકે તેવે ઉત્તર આપી શકાય તેમ નથી, કેમકે જે અનુભવ અભ્યાસ અને ચિંતવનથી મળી શકે તેમ છે તે માત્ર તક અને બુદ્ધિવિલાસથી મળી શકવાયેગ્ય નથી છતાં જ્યારે બુદ્ધિથી જ, અને તે પણ પક્ષ રીતે, આત્માને અમરત્વની સામે બીતી આપવાનું પ્રાપ્ત થાય છે કે તે નીચે પ્રમાણે છે –
શાંત ચિત્તે એક નિરૂપદ્રવ સ્થાનમાં બેસો અને કલ્પના કરે કે જાણે તમે મારી ગયા છે. અર્થાત જાણે તમારૂ કંઈ રૂપે અસ્તિત્વ જ નથી એવું માનસિક ચિત્ર રચવા પ્રયત્ન કરે. આ વાંચતી વખતે તમને એવું ચિત્ર રચવું એ બહુ સરળ અને ધારો તે વખતે એમ કરી શકાય, એવું માને છે, પરંતુ ખરીરાતે એવી કપ ના તમારાથી બની શકે જ નહી; તમે તમારા ૮ હ» આગળ જ્યારે એવી દરખાસ્ત કરી છે ત્યારે તેને અમલ કરવાની તે ચેખી ના પાડે છે. શા માટે ? કેમકે આત્યંતિક વિનાશ એ તેના સહજ રવરૂપથી વિરોધી છે. એવી સત્ય વિરોધી કલ્પના કરવી એ તમારાથી બે ડી શકે તેમ નથી જ. તમે આગળ વાંચવું પડતું મુકી અત્યારેજ તમને મરેલા ચિંતકવાની અત્યારે જ પ્રયોગ કરી જુવે તમે એ પ્રમાણે કરો છે એમ અમે ક્ષણભર માનીએ છીએ. માવાની કલપના કરતા તમે પ્રથમ મમય રીતે શું જુવે છે ? જાણે કે તમારે દેહ નિર્જીવ બની છેટે ઢગલાની માફક નિશ્રેષ્ટ પડે છે, અને તમે તેના ભણી જોયા કરે છે. હવે તમે જોઈ શકશેકે કલ્પનામાં પણ તમે પોતે મુવેલા નથી-મરી જવાની કલ્પના પણ કરી શકતા નથી. માત્ર તમારા શરીરને તમે મુવેલું જુએ છે. કલ્પનાને ગમે તે રીતે મરડી જુવે, પરંતુ તમે પિતે એ કલ્પનાના દ્રષ્ટાપદેજ રહેવાના; ગમે તેવી કલ્પનામાં તમા $ “હ” તે જીવંત રહેવાજ આગ્રહ કરે છે કેમકે અમરત્વ એ તેને સહજ સ્વભાવ છે. મનુષ્ય સત્યની વિરોધી ક૯પના કરી કરી શકતું નથી. જે કાંઈ કલપનામાં આવી શકે છે તે સાયના પાયા ઉપર સ્થિર છે. જે બનવા ગ્ય નથી તે કલ્પનામાં પણ નથી હોઈ શકતુ, નિદ્રામાં અથવા ગાઢ તંદ્રા ઉપજાવનારી દવાના પ્રયોગ વડે,
For Private And Personal Use Only
