________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મા અથવા “હું” ને સાક્ષાત્કાર,
૩૩ આપણે સાંપ્રદાયિક વૃત્તિ એ તે સ્થાનમાં કપેલી પવિત્રપણાની ભાવનામાં બહુ મેહ ન રાખતા કેઈ ખરા અર્થમાં શાંતિવાળા સ્થાનમાં પ્રવેશે. અલબત, આ ધાંધલના જમાનામાં એવા લાક્ષણિક શાંતિનિકેતને સુલભ રહ્યા નથી. તેથી બને તેટલા શાંતિવાળા સ્થાનને પસંદ કરે. લક્ષયાથ એ છે કે મનને આડે રસ્તે દોરી જનારા સંયેગો ત્યાં ન હોવા જોઈએ અને તમે તમારી પોતાની સાથે સંબંધમાં આવે એવું ત્યાં નિરૂપાધિક વાતાવરણ હોવું જોઈએ.
ત્યારપછી શરીરને બને તેટલું શિથિલ કરે. તેમ કરવામાં ગમે તે સ્થાને— આરામ ખુરશી ઉપર અથવા કેચ ઉપર નિરાંતથી બેસે. દરેક સ્નાયુને ઢીલું (related) બનાવે. અને શરીરના પ્રત્યેક અણુમાં આરામ અને શાંતિની લાગણીને અનુભવ થાય એવા પ્રકારે શરીરને પડી રહેવા દે. શરૂઆતમાં આ પ્ર કારની શરીરની સ્થિતિ મેળવતા વખત જાય છે, પરંતુ અભ્યાસ જરા સિદ્ધ થતા ગમે તે વખતે ઈચ્છા થતાંવેત તેને શાંતિવાળું કરી શકાય છે.
મનની પણ આવી જ શિથિલ અવસ્થા બનાવે. તેને તંગ અને બાહ્ય પદાથે પ્રત્યે ખેંચાએલું ન રાખે. તેમ છતાં આટલું સ્મૃતિમાં રાખવાનું છે કે જ્યારે તમે આ પ્રવૃત્તિમાં જોડાઓ ત્યારે તમારા શરીર અને મન ઉપરથી તમારા સંકલ્પ (will) ને કાબુ ખસ ન જોઈએ. ઘણાં માણસે આ પ્રકારના ઉદ્યોગમાં જેડાતા એક પ્રકારની દિવસે આવતી અર્ધ નિદ્રા જેવી સ્થિતિમાં પડી જાય છે. અને અર્ધસ્વપ્ન (Dreamy ) રિસ્થતિને વશ બની જાય છે. પછી તેઓ શું કરવાના હેતુથી બેડા હતા તે પણ ભૂલી જાય છે. અને મને ગમે તે પ્રિય વાસનાના તરગે ચઢી છેલા ખાય છે. આ અવસ્થા સામે બહુ ચેતવાનું છે. આપણું પ્રત્યેક શારીરિક તેમજ માનસિક સ્થિતિ અને સંચાલન ઉપર આપણા સંકલ્પનું આધિપત્ય હોવું જોઈએ. સંયમી મનુષ્ય જાગૃત–સ્વપ્ન (day dreams) ની અવસ્થામાં પડી ગયેલા તરંગી મનુષ્ય નથી, પરંતુ પિતાના તન અને મનની બધા પ્રકારની અવસ્થા ઉપર સ્વા મિત્વવાળા મહાજને હાય છે.
ત્યારપછી તેણે “હું” એ વિષય ઉપર પિતાનું સમગ્ર ધ્યાન કેન્દ્રીભૂત કરવું જોઈએ, અને બહારના વિશ્વના તેમજ અન્ય પ્રાણી પદાર્થના વિચારને પોતામાં ન પ્રવેશવા દેવા જોઈએ. તેણે આ પ્રકારે ચિત્ર રચવું જોઈએ.
તમે જાણે કે સૂર્યનું બિંબ છે, તમારી આસપાસ સમસ્ત વિશ્વ સૂર્યની આ સપાસ નક્ષત્ર મંડળની જેમ ફર્યા કરે છે. તમે એક વાસ્તવ, સત્યવ્યક્તિ તત્ત્વ છે. અને એ તત્વ અન્ય તત્ત્વના સ માંથી ઉદ્દભવતુ કેઈ તત્વ વિશેષ નહીં, ૫રંતુ પિતાથી બાહ્યા પ્રદેશમાં પ્રતિત થતા સર્વ પદાર્થોનું પરિફેટન “હું” ની સતાને આધિન છે, એમ ચિંત. તમે તે સત્તાનું એકકેન્દ્ર છે અને એ કે
For Private And Personal Use Only
