Antya Karm Dipak

Author(s): Nityanandparvati
Publisher: Chaukhamba Sanskruti Pustakalaya

Page 105

सपिण्डोकरणश्राद्धप्रयोगः। ६१ ततः सतिलमोटकं गृहीत्वाऽपसव्येनैव अद्य दिने उदयमारभ्यातपर्यन्तमाम पक्कं हिरण्यादिकं यहत्तं यच्च दास्ये तत्स्वर्गद्वारेऽमृतीभूय पितृ यस्तिष्ठतु-इत्युक्त्वा जलमुत्सृजेत् । ततः सव्येन देवताभ्य इति त्रिजपः ।
सप्तव्याधा दशार्णेषु मृगा: कालञ्जरे गिरौ । चक्रवाका: शरद्वीपे हंसा: सरसि मानसे ॥ तेऽपि जाताः कुरुक्षेत्रे ब्राह्मणा वेदपारगाः । प्रस्थिता दीर्घमध्वानं यूयं किमवसीदथ ॥
श्राद्धकाले गयां ध्यात्वा ध्यात्वा देवं गदाधरम् । मनसा स्वपितृन् ध्यात्वा सपिण्डीकरणश्राद्धं विसर्जये ॥ विसर्जय इति प्रति० । इदं श्राद्धं विधिहीनं देशहीनं कालहीनं भक्तिहीनं श्रद्धाहीनं यत्कृतं तत्सुकृतमस्तु यन्न कृतं तन्नारायणस्मरणापितृप्रसादाब्राह्मणवचनाच सर्वं परिपूर्णमस्तु इति पूर्णतां प्रार्थयेत् । अस्तु परिपूर्णमिति प्रति० । ततो भोजनपात्राणि चालयित्वा संचरमभ्युक्ष्य सव्येनैव अभिरम्यतामिति प्रेतब्राह्मणं विसर्जयेत्(१) । तत: प्रथमम्
(१) वाजेवाजे इति प्रीतः पितृपूर्व विसर्जनम् । इति
याज्ञवल्क्यस्मरणात् ( अ० १।२४७) अन्यकार्याणां देवपूर्ववेऽपि विसर्जनस्य पितृपूर्वत्वम् । प्रेतकार्यस्य च सर्वस्यैव पितृकार्यतः पूर्वभावित्वेन अन्ते तदीयब्राह्मणविसर्जनस्यापि पूर्वभावित्वं युक्तमेवेति बोध्यम् । सव्येनैव चैतद्भवति- .
सूक्तस्तोत्रजपं त्यक्त्वा पिण्डाघ्राणं च दक्षिणाम् । आह्वानं स्वागतं चार्घ्य विना च परिवेषणम् ॥ विसर्जनं सौमनस्यमाशिषां प्रार्थनं तथा । विप्रप्रदक्षिणां चैव स्वस्तिवाचनकं विना ॥
पितृनुद्दिश्य कर्तव्यं प्राचीनावीतिना सदा । इति निर्णयसिन्धौ जमदग्निस्मरणात् । सूक्तस्तोत्रजपः भुञ्जानेषु विप्रेषु क्रियमाणः मधुव्वाता इत्यादिः । अय॑म् अर्घपूरणम् । न तु अर्घदानम् । तत्रापसव्योक्तेः। सौमनस्य-शिवा आपः सन्तु इत्यादिना ब्राह्मणहस्ते जलादिदानम् । आशिषां प्रार्थनम् अघोराः पितरः सन्तु इत्यादि । स्वस्तिवाचनकं स्वस्ति भवन्तो ब्रुवन्त्विति दक्षिणा. स्वीकारः । एतदतिरिक्त विशेषतः पितनुद्दिश्य क्रियमाणमपसव्येन कार्यम् । दिग्बन्धनादिकं तु साधारण्यात् सव्येनैवेति बोध्यम् ।