Book Title: Agam 09 Ang 09 Anuttaropapatik Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अर्थबोधिनी टीका वर्ग ३ धन्यनामा अणगार शरीर वर्णनम् ११३
तथा उडितनयनकोशः अन्तर्निमग्ननेत्रकोशः, गम्भीरकूपिकावत्तस्य नेत्रद्वयं संजातमित्यर्थः ।
स धन्यनामानगारः शरीरदौर्बल्याद् जीवजीवेन-आत्मशक्त्यैव गच्छति गमनक्रियां करोति नतु शरीरबलेन, जीवजीवेन आत्मशक्त्यैव तिष्ठति नतु शरीरबलेन । भाषां भाषित्वा ग्लायति-भाषणानन्तरं ग्लानिमाप्नोति । भाषां भाषमाणः सन् ग्लायति=भाषणसमये क्लान्तो भवति । तथा 'भाषां भाषिष्ये' इति ग्लायति'मया भाषितव्यम्' इति कृत्वा कष्टमनुभवति, असौ सर्वामपि क्रियामात्मबलेनैव करोति नतु शरीरबलेनेति भावः एवंरूपोऽसौ धन्यमुनिस्तीव्रतरतपश्चरणेन, शरीरे मांसशोणितयोः परिशुष्कतया, कृशतया, दुर्बलतया, शारीरिक-वाचिक-कार्यकरणाक्षमतया च विहरण-गोचराग्रपर्यटन - प्रतिलेखन -प्रतिक्रमण-वन्दन-स्वाध्याय-ध्यान-कायोत्सर्गादिकं सर्व कार्य केवलमात्मनो वीर्यगुणसाहाय्येन सम्पादयति नतु शरीरबलेनेति भावः
इस प्रकारकी शारीरिक अवस्थावाले धन्यकुमार अनगार जीवमात्र-आत्मबल-सेही चलते, फिरते और खडे रहेते थे परन्तु शरीर बल से नही वे बोलने के परिश्रम से थक जाते थे, बोलते हुए खेद पाते थे इतना ही नहीं, परन्तु बोलने के विचार मात्रसे कष्ट का अनुभव करते थे अर्थात् उनकी सब क्रियाएं शारीरिक बल के अभाव में आत्मबलपर ही निर्भर थीं। इस पकार उग्र तपसे धन्यकुमार अनगार का शरीर रक्त एवं मांस के अभाव में सर्वथा सूख गया था, उनमें शारीरिक शक्ति सर्वथा नष्ट होगई थी। गोचरी के लिए जाना, वस्त्रों की प्रतिलेखना करना, प्रतिक्रमण, स्वाध्याय, एवं ध्यान, कायोत्सर्ग आदि समस्त कार्य वे केवल आत्मा के वीर्यगुणकी सहायता से ही करते थे।
આ પ્રકારની શારીરિક અવસ્થાવાળા ધન્યકુમાર અણગાર જીવ માત્ર
થીજ ચાલતા. કરતા અને ઉભા રહતા હતા પણ શરીર બલથી નહીં તેઓ બે લવાના પરીશ્રમથી થાકી જતા હતા, બેલતાથકા ખેદ પામતા હતા એટલુંજ નહીં પરંતુ બેલવાના વિચાર માત્રથી કષ્ટને અનુભવ કરતા હતા અર્થાત તેમની સર્વે ક્રિયાઓ શારીરિક બલના અભાવે આત્મબલ ઉપરજ નિર્ભર હતી. આ પ્રકારે ઉગ્ર તપથી ધન્યકુમાર અણગારનું શરીર રકત, માંસના અભાવે સર્વથા સુકાઈ ગયું હતું, તેમનામાં શારીરિક શકિત જરાય નહતી. ગોચરી માટે જવું, વસ્ત્રોની પર્ડિલેહણા કરવી. પ્રતિક્રમણ, અને સ્વાધ્યાય, ધ્યાન, કાયોત્સર્ગ આદિ સર્વે કાર્ય તેઓ કેવળ આત્માના વીર્ય ગુણની સહાયતાથીજ કરતા હતા.
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
