Book Title: Aayurvediya Kosh Part 01
Author(s): Ramjitsinh Vaidya, Daljitsinh Viadya
Publisher: Vishveshvar Dayaluji Vaidyaraj

View full book text
Previous | Next

Page 835
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अष्टविधानम् ७ER अष्टाङ्गवैद्यकम् भक ( बहमन श्वेत ), ऋद्धि (चिड़िया कंद)। __ योग-गुग्गुल, निम्न पत्र, वचा, कुष्ठ, हरड़, और वृद्धि (पंजा सालअमिश्री)। ! ___ यव, श्वेत सर्षप इनमें घृत मिलाकर धूप देने से अष्टविधानम् ashta-vidhanman-संग ज्वर नष्ट होता है । च० द. ! कलो. पाऽ प्रकार के आहार द्रव्य, जैसे (.)! अष्टाङ्ग मङ्गल घृतम् shrangamangal. चळ, ( २) चोष्य, (३) लेय, (४) पेय, ghritam--लं. कली० बच, मण्डूकपर्णी, : (१) खाद्य, (६) भोज्य, (७) भक्ष्य तथा शंखपुष्पी, ब्राह्मी, हुरहुर, श्वेतगुआ शतावरी, (3) निष्पेय रूप भोजन द्रव्य । गिलोय प्रत्येक ४-४ तो०, घृत ६४ तो०, दुग्ध अष्टक्षारः ashra-ks 'tirli-सं० पु. श्रा २५६ तो. उक्र प्रोषधियों का कल्क बना धृत दूध ! आऽ प्राणियों के दूध | वे निम्न हैं- । पकाकर सिद्ध करें। (१) गोदुग्ध, (२) बकरी का दूध, (३)। टनी का दूध, (४) भेड़ का दूध, (५) भैंस | गुण-इसके सेवन से धृति, स्मृति की वृद्धि का दूध, (६) घोड़ी का दूध, (७) स्त्री का | होती है। वंग० से० सं० रसा० अ०1. दूध और (८) हाथी का दूध । अष्टाङ्गयोगः ashranga-yogah-सं. पु. "गन्यमा तथा चाष्ट्रमाविक माहिषं च यत् । योग विशेष । यथा-कट फल ( कायफल ), अरवायाश्चैव नारियश्च करेणूनां च यत्पयः ॥" | पोकर, झंगो, व्योप (त्रिकटु ), यास (जवासा) सु० सू० अ० ४५। और कारची। संग्रहः । अष्टा ashranga-हिं० संज्ञा प. अष्टाङ्ग रसः ashranga-rasah-सं० पु. अष्टाङ्गम् ashtangam-सं० क्ली० प्रशेऽधिकारोक रस विशेष । लोहकिट्ट(मगदूर ) [वि. अष्टांगो ](1) आयुर्वेद के पाउ विभाग। और फलत्रय (त्रिफला ) १२० सा० सं००। (क ) शल्य, शालाक्य, कायचिकित्सा, भूत देखो---अष्टाक्षरसः। विद्या, कौमारभृत्य, अगदतन्त्र, रसायनतंत्र और अष्टार लवणम् ashtanga-lavanam-सं० वाजीकरण। कली० काला नमक भा०, जीरा १. भा०, (ख) काय चिकित्सो, बालचिकित्सा, ग्रह वृक्षाम्ल (अमसूल) १ भा०, अम्लवेत १ भाग, चिकित्सा, ऊध्वांग चिकित्सा, शल्य चिकित्सा, ! तज प्राधा भा०, इलायची प्राधा भा०, मिर्च दंष्ट्र चिकित्सा, जरा चिकित्सा और वाजीकरण ये प्राधा भा०, मिश्री १ भा० ले चूर्ण प्रस्तुत करें। आयुर्वेद के पाठ अंग हैं। वा० सू० १ अ०। गुण-यह अग्नि को दीपन करता और (ग) द्रव्याभिधान, गदनिश्चय, शत्य, काय, कफज मदात्यय रोग को दूर करता है। वंग से० भूत निग्रह, विष निग्रह, रसायन और बाल सं० मदाचि० । चर० मदात्यय-चि०। जीरा, चिकित्सा । वैद्यकम् । काला जीरा, वृक्षाम्ल (अमसल) और महाद्रक (२) शरीर के आठ अंग, जानु पद, हाथ, (स्थूल का वन श्रादक )। र० सा० सं० । उर, शिर, वचन दृष्टि, बुद्धि जिनसे प्रणाम करने सौवर्चल कृष्णजीरकाम्लवेतसाम्ल लोणिकानां । का विधान है। प्र०चूण समं स्वगेलामरिचानां प्रत्येकम भागः। वि० [सं०] ) पाठ अवयववाला । (२): शर्कराया भागैक एकत्र मिश्रयेत् । च० द. अठपहल । मदा०चि। अष्टाङ्ग घृतम् ashravgaghritam-स० अष्टाङ्ग वैद्यकम् as branga-validyakam क्ली० यह एक वाजीकरण घृत है। -सं० क्लो० शालाक्य, काय, भूत, अगद,बाल, अष्टात धूपः ashringa-dhupah--सं. विष, बाजीकरण और रसायन इन्हें अष्टांग वैद्यक पु यह धूप ज्वरनाशक है। कहते हैं। १०० For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895