________________
૩૭૪].
- આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
મ્યાન અને તલવારનો તથા ગ્લાસ અને પાણીનો જેવો સંબંધ છે, તેવો શરીર અને આત્માનો સંબંધ નથી. આકાશના જે પ્રદેશ પર માન છે, તે જ પ્રદેશ પર તલવાર નથી; તેથી મ્યાન અને તલવારને એકક્ષેત્રાવગાહી સંબંધ નથી. જેવી રીતે ગ્લાસ જે આકાશ પ્રદેશ પર છે તે જ આકાશ પ્રદેશ પર પાણી નથી તથા જ્યાં પાણી છે ત્યાં ગ્લાસ નથી. આત્મા તથા શરીર વચ્ચેનો સંબંધ પાણી તથા ગ્લાસ જેવો નથી. આત્મા તથા શરીર આકાશના એક જ પ્રદેશ પર રહેતા હોવાથી તેઓ એકત્રાવગાહી કહેવાય છે. અહીં એમ બતાવે છે કે જેવી રીતે મ્યાન અને તલવાર એકસાથે રહેતા હોવા છતાં પરસ્પર મળી જતા નથી. તેવી રીતે શરીર તથા આત્મા એક ક્ષેત્રમાં રહેતા હોવા છતાં પોતાના સ્વભાવને છોડતા નથી તથા પારદ્રવ્યના સ્વભાવરૂપે પરિણમતા પણ નથી. લૌકિક જગતમાં પોતાની ખોવાયેલી વસ્તુને કોઈ વ્યક્તિ શોધી અપાવે તો આપણે તેનો ઉપકાર માનીએ છીએ. અહીં તો, સદ્ગુરુએ અનાદિકાળથી જ્ઞાન પર્યાયમાં ખોવાયેલા આત્માને, જ્ઞાન પર્યાયમાં જણાવ્યો છે. સદ્ગુરુનો ઉપકાર માપી શકાતો નથી, તેથી તેને અમાપ કહ્યો છે. સંસારના કોઈ પણ ભૌતિક સાધન સાથે આત્માની સરખામણી કરતાં આત્માનું અમૂલ્યપણું રહેતું નથી. સમયસારમાં મંગલાચરણરૂપ ગાથામાં આત્માના આશ્રયે પ્રગટ થતી સિદ્ધદશાને પણ અનુપમ કહી છે. આત્મા અનુપમ છે, આત્માની શુદ્ધ પર્યાય પણ અનુપમ છે, તેથી આત્માની ઓળખાણ કરાવનાર સદ્ગુરુ પણ અનુપમ હોવાથી તેમનો ઉપકાર પણ અનુપમ છે. રસ્તામાં ચાલતી વેળા, જો આપણે માર્ગ ભૂલી જઈએ અને કોઈ વ્યક્તિ માર્ગ દેખાડે, તો આપણે તેનો આભાર
