________________
૪૧૨
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
ઉપયોગી નથી, કારણ કે તે તો વીતી ગયો છે. તેથી જ્ઞાની વર્તમાન કાળમાં પુરુષાર્થ કરી ભવિષ્યમાં થનાર સંસાર પરિભ્રમણથી નિવૃત્ત થાય છે.
જેવી રીતે કોઈ વ્યક્તિ સુતો હોય ત્યારે દેખેલા દુઃખદ સ્વપ્નમાંથી જાગૃત થયા બાદ દુઃખ અનુભવતો નથી, કારણ કે તે જાણે છે કે પૂર્વે ભોગવેલું દુઃખ માત્ર ક્ષણિક સ્વપ્ન હતું પરંતુ હકીકત નહિ. તેવી રીતે જ્ઞાની પણ અજ્ઞાનદશામાં ભોગવેલા દુ:ખને સ્વપ્ન સમાન જાણે છે. પોતાના સુખસ્વભાવની અજ્ઞાનતાના લીધે પોતાને દુઃખરૂપ માન્યો હતો પરંતુ સ્વભાવમાં દુઃખ મળ્યું જ નથી; એમ ભૂતકાળના દુઃખને સ્વપ્ન સમાન જાણીને વર્તમાનમાં જ્ઞાનદશાના આનંદને અનુભવે છે.
આમ, જ્યાં સુધી સંસાર એંઠવત્ અથવા સ્વપ્નવત્ ન લાગે ત્યાંસુધી આત્મજ્ઞાન પ્રગટ થતું નથી. અજ્ઞાનીનું જ્ઞાન, માત્ર વચન સુધી સીમિત હોવાથી વાચાજ્ઞાન કહેવાય છે. સમ્યક્શ્રદ્ધાન વિનાનું ક્ષયોપશમજ્ઞાન ધાર વિનાની તલવાર સમાન છે. તેથી વાચાજ્ઞાન આત્માના દુઃખનો નાશ કરીને અતીન્દ્રિય આનંદનું કારણ બનતું નથી.
♦ પૂ. ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામીએ કરેલ પ્રસ્તુત ગાથા સંબંધી ભાવોદ્ઘાટનના અંશો આ પ્રમાણે છે.
‘‘ગુજરાતી ભાષામાં આત્મસિદ્ધિની અપૂર્વ રચના કરી છે. બધાના ઘરમાં આનો પ્રચાર થવો જોઈએ. જે કહેવાયું છે તે ઘણાં જીવોને ઉપકારનું નિમિત્ત થાય એવું સરલ છે. ભાદરવા સુદી ૭થી
