________________
૪૧૮]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
શ્રદ્ધા અપેક્ષા સુખી છે. પરંતુ અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીય વગેરે ત્રણ કષાય ચોકડીના ઉદયના નિમિતથી ચારિત્ર ગુણની પર્યાયમાં મલિનતા હોવાથી ચારિત્ર સંબંધી અશુદ્ધતાની અપેક્ષાએ ચોથા ગુણસ્થાનવર્તી સમ્યગ્દષ્ટી દુઃખી છે.
સિદ્ધ ભગવાન પરિપૂર્ણ શુદ્ધ પર્યાયરૂપે પરિણમિત થયા છે. જ્યારે અવિરત સમ્યગ્દષ્ટીનું પરિણમન અશુદ્ધતા સહિત શુદ્ધતારૂપે થઈ રહ્યું છે. ‘અવિરત સમ્યગ્દષ્ટી' શબ્દ પરથી જ સમજી શકાય છે કે આ બે શબ્દમાંથી ‘અવિરત’ શબ્દ આત્માની અશુદ્ધિનો તથા ‘સમ્યગ્દષ્ટી’ શબ્દ આત્માની શુદ્ધિનો સૂચક છે. પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી કોઈ સાધુ કે મુનિ નહિ પરંતુ અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ હતા. કેટલાંય મુમુક્ષુનું કહેવું છે કે તમે ગુરુદેવને અવિરત સમ્યગ્દષ્ટી કેમ કહો છો ? માત્ર સમ્યગ્દષ્ટી કહો. કારણ કે ‘અવિરત’ શબ્દ તો દોષનો સૂચક છે. અજ્ઞાનીએ જ્ઞાનીના દોષ ન કાઢવા જોઈએ. જો કે સત્ય એમ પણ છે કે અજ્ઞાનીએ જ્ઞાનીના દોષ તરફ દષ્ટિ ન કરવી જોઈએ. જૈનદર્શન તો અહીં સુધી કહે છે કે માત્ર જ્ઞાનીના જ નહિ, પરંતુ અજ્ઞાનીના દોષો તરફ પણ દૃષ્ટિ ન કરવી જોઈએ. હા, એટલું તો અવશ્ય જાણવું જોઈએ કે કઈ દશામાં જીવની ભૂમિકા કેવી હોય છે. ચોથા ગુણસ્થાનવર્તી જીવને અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ કહેવાથી સમ્યગ્દષ્ટીનું અપમાન થતું નથી. પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી તો અવાર નવા૨ કહેતા કે કુંદકુંદાચાર્ય, અમૃતચંદ્રાચાર્ય વગેરે આચાર્ય છઠ્ઠા-સાતમાં ગુણસ્થાનમાં ઝુલતાં હતા. છઠ્ઠું ગુણસ્થાન એટલે પ્રમતવિરત તથા સાતમું ગુણસ્થાન એટલે અપ્રમતવિરત. પૂજ્ય ગુરુદેવે કુંદકુંદાચાર્યને
