________________
ગાથા-૧૩૬].
[૩૯૯
શુભક્રિયા પણ કરતો નથી. આજે ઘણા લોકો એવા પણ હોય છે કે જે ગુરુની શોધ કરવાને ખોટો પુરુષાર્થ કહે છે. તે વચનમાં એમ બોલે છે કે ઉપાદાનની યોગ્યતા પાકશે ત્યારે સદ્ગુરુ મળી જશે. નિમિત્તની શોધ ન કરાય. જો કે વસ્તુ વાસ્તવિકતા તો એમ જ છે કે, ઉપાદાનની યોગ્યતાનુસાર નિમિત્ત મળી જ જાય છે. આ જગતમાં અનેક યુવાનો પત્નીની શોધમાં વ્યસ્ત હોય છે પરંતુ સાળાની શોધ કોઈ કરતું નથી, કારણ કે દરેક વ્યક્તિ જાણે છે કે જો પત્ની મળશે તો સાળો પણ મફતમાં સાથે જ મળશે. તેવી રીતે ઉપાદાનમાં જ પુરુષાર્થ કરવો જોઈએ, નિમિત્તની શોધમાં જવાની જરૂર નથી, પરંતુ નિમિત્તનો નિષેધ કરવો એ પણ આગમ વિરૂદ્ધ છે. કારણ કે નિમિત્તની અસ્તિનો નિમિત્તરૂપે સ્વીકાર કરવો એ અનેકાંત દૃષ્ટિ છે. નિમિત્ત-ઉપાદાનનો વિષય લોકોને અટપટો લાગે છે કારણ કે અનાદિ કાળથી નિમિત્તોને જ કર્તા માનવાનો અભ્યાસ કર્યો છે. જ્યારે એમ પૂછવામાં આવે કે કુંભાર નિમિત્ત છે કે ઉપાદાન? તો તે તરફ જવાબ આપશે કે કુંભાર નિમિત્ત છે. તેને ખાસ કહ્યું છે કે નિમિત્ત ઉપાદાનનો નિર્ણય કર્યા પહેલા કાર્યનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ જાણ્યા પછી જ કારણોનો નિર્ણય થઈ શકશે; કારણ કે કુંભાર નિમિત્ત નથી. જ્યારે માટલું બને છે ત્યારે કુંભાર નિમિત્ત છે તથા માટી ઉપાદાન છે. પરંતુ જ્યારે માટલું બનાવતા કુંભારનો હાથ ઘસાય છે ત્યારે હાથ ઉપાદાન છે અને માટી નિમિત્ત છે. આ જગતમાં જે નિમિત્તો કહેવાય છે તે પોતાની પર્યાયના કર્તા હોવાથી સ્વયં ઉપાદાનરૂપે છે. અજ્ઞાનીને સનિમિત્તોના યોગમાં રહેવાનો ઉપદેશ આપવામાં આવે છે. સદ્ગુરુનો યોગ આ કાળમાં સર્વોત્તમ છે. કારણ કે આ કાળમાં,
