________________
સપ્ટેમ્બર ૧૯૬૯] , ભગવાનનું તત્ત્વ કેવા જીવનમાં પ્રકટ થાય છે? [ ૯ સંપત્તિ અને સમયને વિવેકપૂર્વક ઉપયોગ કરે તે સહન કરવાની શકિ આવે. તેલ-મરચાં ખૂબ ખાય દેવ બને છે.
છે તેનો સ્વભાવ રિચ જેવો થાય છે. જે ખૂબ જે ખૂબ સહન કરે છે તે સંત બને છે. સહન કરે છે તેનાર ભગવાનનું સ્વરૂપ સમજવાવિદુરજીએ બાર વર્ષ સુધી નદીકિનારે પર્ણકુટીમાં વિચારવા જેટલી ધ તા-ગંભીરતા-શાન્તિ આવે છે. રહી કષ્ટ સહન કર્યું. જે સહન કરે છે તેનામાં જ તેના સ્વભાવમાં ૯ ગવાનનું તત્ત્વ સ્વયં પ્રકાશિત શક્તિ આવે છે. જેનો આહાર સાત્વિક હશે તે થાય છે. સહનશક્તિ ત્યારે આવે છે જ્યારે આહારસહન કરી શકશે. સાત્વિક આહાર વિના વિહારને ખૂબ સારિક રાખીએ. આ જીવને એવો સહનશક્તિ આવતી નથી. વિદુરજી બાર વર્ષ સ્વભાવ છે કે એને જે મળ્યું છે તેમાં સંતોષ નથી. સુધી ભાજી ઉપર રહ્યા છે. આપણે બાર વર્ષ સુધી વિદુરજીએ તાંદળ ની ભાજીમાં સંતોષ માની ભાજી ઉપર કે સાદા સાત્ત્વિક રાક ઉપર રહીએ ઈશ્વરનું આરાધન ! છે. બુદ્ધિમાં ઈશ્વર હેય તે તે મન-બુદ્ધિ-શરીરમાંથી આવેશ–ઉશ્કેરાટ ટળી જઈને બધું સહન થાય છે.
જે ઇદ્રિને ગુલામ નથી અને સુખસગવડોને વ્યસની ન થી તે અનીતિથી મળતા દુન્યવી લાભ જતા કરીને જે પ્રકાશ, સ્થિરતા અને સંતોષ પ્રાપ્ત કરે છે, તે અનીતિથી દુન્યવી લાભ મેળવનારને પ્રાપ્ત થતાં નથી. '
પ્રતિદાન ! એક વાર ભગવાન બુદ્ધે રાજગૃહ નજીક આવેલા વેલાવનમાં મુકામ કરેલા. બુદ્ધ ભગવાન પાસે હંમેશા હજારો દર્શનાર્થીઓ, શ્રેયાથીઓ આવતા.
એકવાર એક બ્રાહ્મણ આવ્યો. બ્રાહ્મણના આગમનને હેતુ દર્શનને નહિ પણ બીજે જ હતા. બ્રાહ્મણને કોઈ સગે ભિક્ષુસંઘમાં દાખલ થયેલ. આથી તેને બુદ્ધ ભગવાન અને એમને સંધ પર ક્રોધ ચઢ્યો. ક્રોધે ભરાયેલે બ્રાહ્મણ ભગવાન બુદ્ધ પાસે આવીને લાગશે જ એમને ગાળો દ ગે.
બ્રાહ્મણની ગાળો ને અણઘટતી ટીકા શાંતિથી સાંભળ્યા પછી ભગવાન બુદ્ધ શાંત ભાવે જ પૂછયું: ભાઈ, તારે ત્યાં કોઈ દિવસ અતિથિ કે સગાંવહાલાં આવે છે?
બ્રાહ્મણ બેલ્યો : હા.” ભગગાન બુદ્ધ પૂછયું: “વારુ, ત્યારે તું એમને માટે સારું સારું ભોગ ન બનાવે છે ખરો ?” બ્રાહ્મણ કહેઃ “હાસ્ત ! બનાવું છું ને !' તે બનાવેલ વસ્તુને મહેમાને કદાચ ઉપયોગ ન કરે ત્યારે એ તું છે ને આપે છે? બ્રાહ્મણ કહેઃ “આપે વળી કોને? વસ્તુ મારી એટલે મારે ત્યાં જ રહે.'
બુદ્ધ ભગવાન કહેઃ “ભાઈ, ત્યારે સાંભળ. તારી ગાળો ને ટીકા મારા કામની નથી. મારે માટે તો એ સાવ બિનઉપયોગી છે. કેમ કે, હું કદી કાઈને ગાળો દેતા નથી. તેમ કાઈની ટીકા કરતા નથી. પછી તારી ગાળે ને ટીકા કોને મળે, કહે જોઈએ? તને જ ને? આ લેવડદેવડની વાત છે. જે વસ્તુ તું આપે છે તે હું લેત નથી; તેમ કાઈને આપતા નથી. એટલે તેં આપેલ ગાળો સ્વાભાવિક રીતે જ તને પાછી મળે છે.'
