________________
સપ્ટેમ્બર ૧૯૬૮] સતી અથવા પાર્વતી
[ ૨૩ ડાળી જોઈ તેના પર બેઠે. તેના હાથમાં આ પુષ્પ- થયા અને તેમણે શિવને દર્શન દીધાં. એ વખતે મય ધનુષ્ય ખૂબ જ શોભતું હતું. તેણે પોતાનાં ભગવાન શ્રી રઘુનાથજીએ શિવને પાર્વતી સાથે લગ્ન પાંચે પાંચ બાણ બરાબર તાકીને શિવના હૃદય ઉપર કરવાનું કહ્યું . ભગવાન શ્રીરઘુનાથના વચનને શિવે લગાવ્યાં. એથી શિવની સમાધિ તૂટી અને તેઓ પિતાના માથે ચડાવ્યું. જાગી ઊઠ્યા. શિવના મનમાં જબરો ખળભળાટ
ઘેર આવીને પાર્વતીએ શિવને વર તરીકે મઓ અને તેમણે અખો ઉઘાડીને ચોમેર જોયું.
મેળવવા મ ટે ઘેર તપ કરવાને દઢ નિશ્ચય કર્યો. ત્યાં આંબાના ઝાડની એક ડાળ પર પાંદડાંમાં છુપાઈને
તેમણે પિત ના આ નિશ્ચયની પોતાનાં માતાપિતાને બેઠેલા કામદેવ પર તેમની દૃષ્ટિ પડી. એથી તેઓ
પણ જાણ કરી. પાર્વતીની આ વાત પર્વતરાજને કામદેવ પર ખૂબ જ ક્રોધાયમાન થઈ ગયા અને
તો ચી; પરંતુ કોમળ હૃદયના રાણી મેનકાદેવીને તેમણે પિતાનું ત્રીજું નેત્ર ખોલ્યું. તેમાંથી નીકળેલી
આ વાત ને ન ઊતરી. તેમને થયું: “મારી ધગધગતી આગથી કામદેવ બળીને ભસ્મ થઈ ગયો.
પાર્વતી કે, સુકુમાર છે! પાટલેથી ખાટલે અને એથી સૃષ્ટિમાં હાહાકાર મચી ગયો. પિતાના પતિની
ખાટલેથી ટલે તે ઊછરી છે. તેને કોમળ દેહ શિવ વડે થયેલી આવી દુર્દશા સાંભળીને કામદેવની
ઘોર તપશ્ચય નાં ક કેવી રીતે સહન કરી શકશે? સ્ત્રી રતિ મૂચ્છ ખાઈને જમીન પર ઢળી પડી.
ના, હું તેને તેમ કરતાં જરૂર વારીશ.' કંઈક સ્વસ્થ થતાં તે રાતી કકળતી શિવના શરણમાં આવી. કરુણામૂર્તિ શિવનું હૃદય આ અબળાને
આ વિચારે રાણી મેનદેવીની આંખમાં આંસુ કરણ વિલાપ સાંભળીને પીગળી ગયું. તે બોલ્યા: ભરાઈ આ યાં. તેણે પિતાની વહાલી પાર્વતીને “રતિ, તારે વિલાપ મારાથી સાંભળ્યો જતો નથી. છાતીએ લડી અને પાર્વતીના ચરિત્રમાં વિખ્યાત તું ચિંતા કરીશ ભા. તારો પતિ કામદેવ મૃત્યુ થયેલું પેલું અમર વાકય બોલ્યાં: પામ્યો નથી; માત્ર તેનું અંગ (શરીર) જ બળીને
ઉ.. મા” (બેટી, એવું કર મા.) એ ભસ્મ થઈ ગયું છે. હવે તે શરીર વિના જ સર્વ
વખતથી લા માં પાર્વતીનું “ઉમા' નામ પડી ગયું. સૃષ્ટિમાં વ્યાપક સ્વરૂપે રહેશે. હવે તેનું અંગ
પરંતુ ઉમા જેનું નામ થયું તે પાર્વતીને પોતાનાં (શરીર) નહિ રહેવાથી તે “અનંગ'ના નામે ઓળ
માતાપિતાને સમજાવતાં બરાબર આવડતું હતું. ખાશે. જ્યારે પૃથ્વીને ભાર ઉતારવા માટે યદુવંશમાં
તેણે ગમે તેમ કરીને માતાપિતાને સમજાવી લીધાં શ્રીકૃષ્ણનો અવતાર થશે, ત્યારે તારો પતિ તેમના
અને તેમને સંમતિ મેળવીને હૃદયમાં હર્ષ સાથે પુત્રરૂપે ફરી અવતરશે. એ વખતે તેને પોતાનું
શિવનું તપ કરવા ચાલી નીકળ્યાં. પાર્વતીનો કોમળ ખોવાયેલું શરીર ફરી પાછું મળશે. *
દેહ કઠિન ત પશ્ચર્યાને યોગ્ય નહોતો, છતાં શિવનાં શિવનું આવું કથન સાંભળીને રતિ ત્યાંથી ચરણોમાં પે તાનું શીશ સમપીને તેણે સર્વ ભોગચાલતી થઈ. એ જ વખતે પર્વતરાજ અહીં આવીને વિલાસકોમ તાઓ છોડી દીધી. પોતે મનથી માની સખીઓ સહિત પાર્વતીને પિતાને ઘેર લઈ આવ્યા. લીધેલા એ સ્વામી-શિવમાં પાવતીએ એવું ચિત્ત
આ બાજુ શિવની દઢ ભક્તિ અને કઠોર પરાવી દીધું કે પોતાના દેહનું પણ તેમને ભાન તપશ્ચર્યાથી ભગવાન શ્રીરઘુનાથજી તેમના પર પ્રસન્ન રહ્યું નહિ.
* ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના પુત્ર પ્રદ્યુમ્નરૂપે કામદેવ (વિ પ ચરિત્ર અને રહસ્ય આવતા અંકે કરી અવતાર પામ્યો હતો. એવી કથા છે.
સંપૂર્ણ થશે ) માણસ ગમે તેટલા મહાન પુરુષના ઉપદેશે સાંભળે પરંતુ જ્યાં સુધી તે પોતાનાં કર્તવ્ય યોગ્ય રીતે અને નીતિપૂર્વક બજાવતો નથી, ત્યાં : ધી તેને સત્યને યથાર્થ અનુભવ કદાપિ થતું નથી.
—
