Aashirwad 1969 07 Varsh 03 Ank 09

Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan

Page 8

ભક્તિ અને માયાનું સ્વરૂપ
ઈશ્વરથી વિભક્ત ( જુર્દ ) ન થાય તેનું નામ ભક્તિ. સત્ય શું અને અસત્ય શુ, ન્યાય શું અને અન્યાય શુ', ધર્મ શું અને અધમ' શુ', નીતિ શુ' અને અનીતિ શું, એના દરેક બાબતમાં સતત વિચાર કરતા રહેવું જોઈ એ. તે ભગવાનની માનસિક ભક્તિ છે. સત્ય શું અને અસત્ય શું એ વિચારતાં જે સત્ય, ન્યાય, ધર્મ અને નીતિયુક્ત જણાય તેના પ્રત્યે પ્રેમ એ હાર્દિક ભક્તિ છે. અને એ પ્રેમ અથવા હાર્દિક ભક્તિ અનુસાર ક્રમ કરવું, આચરણ કરવું તે શારીરિક ( અર્થાત્ કાયિક) ભક્તિ છે. માનસિક, હાર્દિક ( અર્થાત્ ભાવપૂર્ણાંક ) અને શારીરિક ત્રણે રીતે નિષ્કપટ ભાવે, દંભ તથા દેખાવના હેતુ વિના સત્યનું આચરણ કરવું એમાં ભક્તિની સંપૂર્ણ તા છે. સ સાધતેમાં ભક્તિ શ્રેષ્ઠ છે. ભક્તિશૂન્ય મનુષ્યાની સર્વ સાધનાએ નિષ્ફળ જાય છે. ભક્તિભાવ જાગૃત કરનારી કથા એ જીવ અને ઈશ્વરનું મિલન કરવાનું સાધન છે.
ભાગવતમાં જ્યાં જ્યાં ભક્તિ શબ્દ વપરાયે છે, ત્યાં ત્યાં તીવ્ર શબ્દ પણ સાથે વાપરેલા છે. ભક્તિ તીવ્ર જોઈ એ. તીવ્રતા વગરની સાધારણુ ભક્તિ ન ચાલે. સત્ય, અહિંસા અને જનતાની સેવા માટે ગાંધીજીમાં કેટલીક તીવ્ર ભક્તિ હતી ? તીવ્રેન મત્તિયોનેન ચનેત પુરુષ પમ્ ॥ તીવ્ર ભક્તિચેાગથી ( લાગણીથી ) જનતારૂપી જનાર્દનની સેવા કરવી જોઈ એ. પૂર્વે ત્તિ વિશ્ચં મળવાનિવૃત્તરઃ આ આખું વિશ્વ ‘ ખીજ' જેવું દેખાય છે, પણ તે ભગવાન જ છે. ભગવાનથી ખીન્ને ( ભિન્ન ) કાઈ પદાર્થ જ નથી. ખાખા વિશ્વમાં ભગવાન એક . જ પદાર્થો છે. અને એ જ ભગવાન આપણું સાચુ સ્વરૂપ છે.
।
શુકદેવજી વન કરે છેઃ હે રાજન, ક્રાઈ પણ પ્રકારે મુક્તિ મેળવવી હાય તા ભાગતા ત્યાગ કરવા પડશે. ભેગી માણસ જ્ઞાનમાર્ગીમાં આગળ વધી શકતા નથી. ભાગ જ્ઞાનમાં પણ બાધક છે અને ભક્તિમાં પણ બાધક છે. હે રાજન, ભાગ ભેાગવવા કરતાં ભાગના ત્યાગમાં અનતગણું સુખ છે.
શ્રી ડાંગરે મહારાજ
આ વાત અનુભવ કરી જોવાથી જ સમજાય છે, જે માણસ અંદરથી ભરેલા છે, 'તરથી ગરીબ નથી, પણ સંતુષ્ટ છે, સ્વાભાવિક તૃપ્તિવાળા છે, તેને ભાગત્રવા કરતાં ત્યાગમાં જ વધુ સુખ જણાય છે. ઇંદ્રિયાથી ઉત્પન્ન થતું સુખ સર્વાં પ્રાણીઓનુ સરખુ જ હૈાય છે. ચેન્દ્રિય( ચામડી )નું સ્પ`સુખ અને જિદ્વેન્દ્રિયનું રસસુખ પશુનુ, મનુષ્યનુ અને દેવા તથા ગનું સરખું છે. મનુષ્યને ઇંદ્રિયસુખ ભાગવતાં જે આનંદ મળે છે, તે જ માનદ પશુને પણ મળે છે. છપ્પન મણ રૂની તળાઈમાં આળેાટતાં શેઠિયાને જે સુખ મળે છે તેવું જ સુખ, ગધેડાને ઉકરડા પર આળેાટવામાં મળે છે. માટે મનુષ્ય બુદ્ધિથી વિચાર કરીને ભાગા છેડવા જોઈ એ. ભાગામાં ક્ષણિક સુખ છે અને ત્યાગમાં હ ંમેશનુ અનંત સુખ છે.
ભાગથી શાન્તિ મળતી નથી, ત્યાગથી શાન્તિ મળે છે. ઇંદ્રિયજન્ય સુખ પશુ, પક્ષી અને મનુષ્યનું સરખું છે. ભૂંડને વિદ્યા ખાવામાં જે સુખ મળે છે તેવુ' સુખ મનુષ્યને શિખડ ખાવામાં મળે છે. હું રાજન્, આજ સુધી તે અનેક ભેગા ભેાગવ્યા છે. હવે તારી પ્રત્યેક ઇંદ્રિયને તું ભક્તિરસનું દાન ફર. ઇંદ્રિયારૂપી પુષ્પા ભગવાનને અર્પણ કરો. શરીરરૂપી સાધન વિશ્વરૂપ ભગવાનની સેવામાં સમર્પિત કરો.
ભાગાના ત્યાગ કરી ધીમે ધીમે સંયમને વધારવે અને પ્રત્યેક બાબતમાં સત્ય-અસત્યને વિવેક કરી સત્ય અને નીતિને ઉત્કટ પ્રેમથી આચરણમાં મૂકવાં આમાં જ ઈશ્વર સાથેની તન્મયતા છે. એણે જ પેાતાની જાતને કૃષ્ણાણુ અથવા ભગવાનને અર્પણુ કરી છે. ભાગવાસનારહિત આવું જીવન એ જ માક્ષ છે.
જે મનુષ્ય કમ અને વાસનાને લઈને જન્મે છે, તેને ગવાસ એ નરકવાસ છે.
એક વાર શુકદેવજી જનક રાજાના દરબારમાં રાજા પાસે વિદ્યા શીખવા ગયા છે. વિદ્યાભ્યાસ પૂરો થયા. શુકદેવજીએ કહ્યું કે મારે ગુરુદક્ષિણા આપવી છે. જનકરાજાએ કહ્યું: મારે ગુરુદક્ષિણા જોઈતી
ઉદ્યમી અને નિષ્પાપ મનુષ્ય નિધન સ્થિતિમાં પણ ઈશ્વરી આનંદને ભાગવતા હાય છે.