________________
ભગવાનના ભક્ત કાણુ ?
જે પેાતાના ધંધા નીતિથી કરે છે, જે વધુ પડતી કામનાઓ કે લેાલ રાખતા નથી, નીતિવાનને હંમેશાં પ્રભુ આપતા જ રહે છે એમ સમજી જે વધારે સંગ્રહ રાખતા નથી અને નિત્ય પેાતાનાં કાર્યાંથી જગતને અને તેટલા વધુ ઉપયાગી બનવાના પ્રયત્ન કરે છે તે ભગવાનના ભક્ત છે.
જે પેાતાનાં કમેk દ્વારા ધ` ઉપર-નીતિ ઉપર શ્રદ્ધા રાખીને વર્તે છે, જે ન્યાય—અન્યાયના વિચાર · કરીને ન્યાય ઉપર શ્રઢા રાખીને ચાલે છે, જે અસત્યને, મલિનને પસંદ કરતા નથી, જે પેાતાને સાચું જણાય તેનું નિĆયતાથી આચરણ કરે છે તે ભગવાનને
ભક્ત છે.
જે અન્યાય કરતા નથી, જે ચારી કરતા નથી, જે પેાતાના પેટ માટે ખીજા પ્રાણીઓની હિંસા કરતા નથી, જે પેાતાના વ્યવહારામાં જૂઠા ચલાવતા નથી, જે ઈર્ષ્યા અને દ્વેષ રાખતા નથી, જે નિખાલસ છે, જે નિષ્કપટ છે, જે સરળ છે તે ભગવાનના ભક્ત છે.
નથી, જે નથી પણુ
જે પરસ્ત્રી પર ખરાબ દૃષ્ટિ કરતા માન ઋતા નથી, જે કીતિ ઋતા જે સ` કઇ માત્ર અન્યના હિતની ખુચ્છાથી જ કરે છે, જે ખીજાને સુખી કરી સુખી થાય છે, જે ખીજાતે દુ:ખી જોઇ દુઃખી થાય છે અને તેનું દુઃખ દૂર કરે છે. તેને મદ, માદન, આશ્વાસન કે યથાશક્તિ સહાય કરે છે તે ભગવાનના ભક્ત છે.
જે વધુ આહાર કરતા નથી તેમ જે ભૂખ વેઠીને ણે આછે. આહાર પણ કરતા નથી, જે કેવળ જીભ માટે સ્વાદ કરતા નથી, જે દારૂ પીતા નથી, જે ચા પીતા‘નથી, જે પુણ્યની ચ્છાથી દાન કરતા નથી પણ જે માત્ર ખીજાના હિતની ઇચ્છાથી દાન કરે છે, જે માત્ર પુણ્યની પૃચ્છાથી મૂર્તિ પૂજા કરતા નથી પણ સર્વાં પ્રાણીઓને ભગવાનની મૂર્તિ સમજી તેમની સેવા ( હિત) કરતા રહે છે, તેમના ઉપર પ્રેમ કરે છે, તેમનામાં પણ પેાતાને જ જોઈ ને તેમની સાથે આત્મીયની પેઠે વતે છે તે ભગવાનના ભક્ત છે. જેનામાં સત્ય ઉપર દૃઢ વિશ્વાસ છે, જેનામાં સત્ય ઉપર શ્રદ્દા છે, જે અસત્યથી ડરે છે, જે લાભ
શ્રી મધ્યામદુ’
કરતાં ધર્મને પસંદ કરે છે, જે અનીતિના સુખ કરતાં તકલીફ અને નિર્ધનતા પસંદ કરે છે, જે કપટને ખુચ્છતા નથી, જેનામાં સદા નમ્રતા, સહૃદયતા, નિખાલસતા છે, તે ભગવાનનેા ભક્ત છે.
જેનામાં ઉપર જણાવેલા ગુણા હાય તે ભગવાનના ભક્ત ન કહેવાતા હાય છતાં ભગવાનના ભક્ત છે. જેનામાં ઉપર જણાવેલા ગુણાન હાય તે ભગવાનને ભક્ત કહેવાતા હાય છતાં ભગવાનના ભક્ત નથી, તે દંભી છે, પાખડી છે.
જેનાં વ્રત, જપ, તપ, નિયમ, ઉપવાસ, કથાશ્રવણુ, દાન, જ્ઞાન, ભક્તિ વગેરે પુણ્યની, કાર્તિની કે સ્થૂળ લાભની ચ્છાથી થતાં નથી પણ શરીર અને મનની શુદ્ધિની ઇચ્છાથી થાય છે અને પરિણામે જેનામાં ઉપર જણાવેલા ગુણાસ્વભાવ પ્રકટે છે તે જ ભગવાનને સાચેા ભક્ત છે,
જે કેવળ સ્થૂળ પાઠ-પૂજાને લઈ તે એસી જાય છે અને તેમાં જ પરમાત્માનેં પૂરેપૂરા આવી ગયેલા સમજીને મૂઢતા પૂર્વક તેમાં લાગ્યા રહે છે અને પરમાભાના સ્વરૂપને અનુભવ થવા યાગ્ય ઉપર જણાવેલા ગુ। ધારણ કરીને પેાતાના સ્વભાવને સુધારતા નથી અને વનમાં એ ગુણાથી વિરુદ્ધ આચરણ કરે છે તે પરમાત્માને ભક્ત નથી પણ મૂઢતાના ભક્ત છે.
ભગવાનને આપણે જોયા નથી, ભગવાનું સ્વરૂપ આપણે હમણાં અગાઉથી જાણી, નક્કી કરી કે ઠરાવી શકતા નથી, ઉપર પ્રમાણેના ગુણા ધારણ કરીને ચાલવાથી આપણા સ્વભાવમાં જે સ્વચ્છતા, વિકાસ, સ ંતેાષ, સમાધાન અનુભવાય છે તેમાંથી જ પરમાભાના સ્વરૂપને પ્રકાશ થાય છે, એ પરમ સ્વરૂપની ક્રિશા સમજાય છે, તેમાં નિત્ય નવા વિકાસ થતા જાય છે અને હૃદયની ગાંઠો ખૂલતી જાય છે. આવે મનુષ્ય જ પરનાત્માને સાચા ભક્ત છે.
હિત
જે કેવળ પેાતાનું હિત ઇચ્છે છે પણ બીજાનું તા નથી તેનુ હિત કદી થતું નથી. કારણુ કે જીવ પાતામાં તેા પેાતાને જુએ છે પરન્તુ જ્યારે તે ખીજા સર્વાંમાં પેાતાને જુએ અને સનું હિત ખુચ્છે, હિત કરે ત્યારે જ તેનું હિત કલ્યાણુ થાય છે, તે જ ભગવાનનેા ભક્ત છે.
