________________
શ્રી પરમાનંદ? ક્ષમાને ગુણ આવશે. જે સહન કરીને દીન બને છે તે મહાન છે. જે દીન અને દયાળુ છે તે જ ક્ષમા આપી શકે છે. જેણે સહન કર્યું છે એને બીજાને શું કષ્ટ પડશે એની ખબર પડે છે. જેણે ગાળ ખાધી છે તે ગોળ નથી દેતા, સહન કરતાં તે શીખ્યો માટે જ ક્ષમા આપી છે.
સામગ્રેન સર્વત્ર...તે સમજે છે કે હું આને ગાળ દઈશ તો એને દુઃખ થશે. જે કહીશ કે હું તને ક્ષમા આપું તો તેને નીચું જોવા જેવું થશે. જે પોતે સહન કરીને બીજાને સુખ આપે છે તે જ ખરો યોગી છે. હવે જો આપણે આ ગુણ કેળવવાનો પ્રયત્ન કરીએ તો જન્મોજન્મની રામાયણ જાય અને પ્રેમ પ્રગટ થઈ જાય.
ક્ષમાં
ક્ષમા એ તો ભગવાનના ગુણ છે, દૈવી ગુણ છે. જે ભગવાનનું શરણ લે તેનામાં આ ગુણ પ્રગટ થાય છે. જ્ઞાનીઓ અને ભક્તોનાં આ ગુણ સાહજિક હોય છે. ક્ષમાનો પાઠ તેમને ગાખવો પડતો નથી. મહ ભાઓ કેવી રીતે ક્ષમા આપે છે તે જુઓ.
| તુકારામના ગામમાં એક માજી બુવા રહેતા. મ બાજી કથા-કીર્તનનો ધંધો કરતા. દેહુ ગામમાં તુકારામના ભજન-કીર્તનમાં લોકો વધવા લાગ્યા. આ બાજુ માજીને દાન-દક્ષિણ આપવાનું લાકેએ બંધ કર્યું . લેકો સમજી ગયા હતા કે બુવા તો પૈસા લઈને કથા કરે છે. ઢોંગી ગુરુ હોય અને ઢોંગી ચેલા હોય ત્યાં બુવા જેવા પ્રવચનકાર હોય. તુકારામના ભજનમાં જે આવે તેને તુકારામ ખરો પ્રસાદ આપતા. જે પ્રસાદથી સર્વ દુઃખોનો નાશ થાય એવો ભજનાનંદનો પ્રસાદ તુકારામ પાસેથી મળતાં મને જીની કથા બંધ થઈ ગઈ.
તુકારામ જ્યાં કથા-કીર્નાન કરતા હોય, ત્યાં મુ બાજી આવી તુકારામને ગાળો દેતા. તુકારામ તેને હ થ જોડીને કહેતા કે “મી અસા જ આહે.” કેટલાક વખત આમ ચાલ્યું. અંબાજીના મનમાં વિચાર આવ્યા કે તુકડો આમ માનશે નહી.
એક વાર તુકારામ સવારમાં કયાંક બહાર ભંડારા ઉપર જતા હશે ત્યાં મુ બાજીએ તેમને ઊભા રાખ્યા અને કહ્યું કે “ હે તુકડયા, તે મારું મકાન ભ્રષ્ટ કર્યું. તને કથાનો અધિકાર નથી અને તું કથા કરે છે. બ્રાહ્મણને જ કથાનો અધિકાર છે.” આટલું બેલીને મંજીએ એક કાંટાવાળું ઝાડુ લઈને તુકારામને ખૂબ માર્યા. તુકારામે પાંડુરંગ એમ બોલ્યા કર્યું. તેમણે તો સહન જ કર્યું. તુકારામનું બેઠા ઘાટનું મજબૂત શરીર અને માજી તો શરીરે નબળા જ હતા. ભાજીએ ખૂબ માર માર્યો. માજી માર મારતાં મારતાં થાકીને પડી ગયો. તુકારામે કહ્યું : “ આ શરીર માર ખાવાને લાયક જ છે. અંબાજીએ તો માઝથા વર ફાર ઉપકાર કેલી...એ. મારથી તો મારાં પાપ ઓછાં થયાં છે.” કેટલી ક્ષમા !
જો મહાન તત્ત્વને પાતામાં લેવું હોય તો જે સદા દાસ અને તેને જ ભગવાન સહાય કરે છે એ ખ્યાલમાં રાખવું.
આપણે તો દીન થવાનું છે. દીન થશે તો
શ્રી બેચરદાસ અંબાલાલ પંડ્યા જેમના દાનશીલ તથા સેવાપરાયણ જીવનને લીધે અનેક માનવને સહાયતા મળી છે. પિતાના સમૃદ્ધ તથા ઉમદા ગુણાથી તેઓ
અધિકાધિક સુવાસ પ્રસરાવી રહ્યા છે.
