Aashirwad 1967 03 Varsh 01 Ank 05

Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan

Page 8

માથે ૧૯૬૭]
શ્રી રામચરિતમાનસ સંપત્તિ એ મધ્યરાત્રિ છે. ભેગ છે તો ત્યાગ પણ કોઈ પણ ચીજ વિના ચલાવી શકે, તથા કયાંથી ?
ચિત્તની એકાગ્રતા શીખવે એ પણ સિદ્ધિ છે. યૌવન મધ્યાહ્ન–યુવાવસ્થામાં ઉગ્રતા હોય તો
ચિત્તની એકાગ્રતા બેથી આવે ? એક રૂપસેવા અને શાંતિ ક્યાંથી ?
બીજી નામસેવા. રૂપસેવામાં જીવ પરોવાય તો
ચિત્તની એકાગ્રત્વ પ્રાપ્ત થાય. જેમની પાસે સામગ્રી પરિવાર–પ્રાતઃકાળને પ્રમાદ.
છે તેઓ સ્વરૂપવાથી ચિત્તનો સ્વાદ લે છે. નામ વ્યસન–સાયંકાળની ગફલત.
સેવામાં વિના રડામગ્રીએ જીવનવ્યવહાર ચલાવવાને આ ચાર ચીજ છે ત્યાં મોહ અર્થાત રાવણ
હોય છે. નામાવલંબનમાં નામસ્મરણ કરવાનું હોય છે જે ગઈ કાલે રળ્યો તે આજે રડે છે અને એ હોય છે. રામાયણ પાસેની ભીખ એ હોવી જોઈ એ આવતી કાલે રડશે વિષમતાને ભંડાર એનું નામ કે હે રામ ! માં તારા મુખની શ્રી જોઈ એ છે– જીવન. સંત શેરડીના સાંઠો છે. તીર્થરૂપી પ્રયાગ “જાવુગથી રાનનW છે ..જે સંપત્તિ મુખમાં પ્રાર્થનાથી ફળે છે અને સાધુરૂપી પ્રયાગ પ્રણામથી રહે છે તેને જે નથી મેળવતો તેને દુનિયા મૂર્ખ
સત્સંગને પ્રભાવ પાંચ પ્રકાર છેઃ સન્મતિ, સકીર્તિ, સદ્ગતિ, સંપત્તિ અને સુખ. જ જીવનનાં બે સૂત્રો–ભલા રહેવું અને ભલું કરવું. દીપે એવી દેહની ક્રિયાની પરંપરા એટલે દીપાવલી. દીપાવલી માનવતાને આવે, મમતાને ઓવારે નહિ. સત્સંગમાંથી વિવેક મળે છે. સદાચારમય જીવન જીવવું એટલે વિવેક. હદય એ સાગર છે, બુદ્ધિ એ સાગરની છીપલી છે. સાગરમાં સ્વાતિ નક્ષત્ર એ શારદા છે અને વરસાદ એ સદવિચાર છે.
સંત તુલસીદાસ કહે છે કે ભગવાન રામને ગુણોરૂપી મોતી છે અને ચરિત્રોરૂપી સૂત્રો છે. એ મોતીઓ યુક્તિ નામના વજેપી વીંધી ચરિત્રરૂપી હીરના દેરામાં પરોવી રામાયણ બનાવ્યું છે.
मानसी सा परामता-कृष्णसेवा सदा कार्या । ચિત્તની પ્રસન્નત એ ચિત્તનો સ્વાદ, અને ઇદ્રિની તૃપ્તિ એ વિત્તને સ્વાદ. ચિત્તની એકાગ્રતા સંપત્તિ, શક્તિ અને સિદ્ધિ આપે છે સંપત્તિ એટલે જગત જે ચીજને માંગે છે. સંપત્તિએ આસક્તિને માન આયું એટલે માનવ માનવ ન રહ્યો. ચિત્તની સંપત્તિ પૂલ સંપત્તિ કરતાં કીમતી છે. ચિત્તની એકાગ્રતા એક શક્તિ છે. રસ વસ્તુઓના વિનિ
ગમાંથી પ્રકટ થયો, પણ વસ્તુમાં રસ છે સર્વમાં ઈશ્વર અથવા ઘટક તરીકે રહેલી શક્તિ બહુ કીમતી
એટલે કઈ પણ ચીજ બનાવી શકે
રામ = $ + અ + મ = રામ. આ ત્રણ બીજમાં અગ્નિ, સૂર્ય અને ચંદ્ર છે. અગ્નિબીજ વાણીનું સ્વામી છે, અગ્નિઉપાસક પાણી ઉપર પ્રભુત્વ સંપાદન કરાવે છે. અગ્નિહોત્રીઓ તેજસ્વી અને બુદ્ધિપ્રધાન હતા. અગ્નિ અને સૂર્યની ઉપાસનાથી આરોગ્ય તથા દીર્ધાયુ પ્રાપ્ત થતું, આયુષ્ય છે દૂધ, આરોગ્ય છે સાકર, ચંદ્ર એટલે ઠંડક. રામનું નામ પાવન કરનારું છે. પાવન એટલે પવિત્ર નહિ પણ પવિત્ર કરનારી તાકાતવાળું. સૂર્ય, ચંદ્ર, અગ્નિ આ ત્રણ દેખાય છે જુદાં, પણ તેમની પાસે જઈએ તેના કરતાં આધિદૈવિક આધિભૌતિક ને આધ્યાત્મિક એવા રામ પાસે શા માટે ન જવું ?
જેને સિદ્ધ કરવો પડે એ મંત્ર. પણ સ્વયં. સિદ્ધ મહામંત્ર કે રામ રામ વનવાસ જવા નીકળ્યા ત્યારે દારથ રળ્યા પણ રામ સૂર્યા હતા. કારણ સૂર્યને તે જવાનું તે જવાનું જ. રઘુનાથજીના ચરણમાં ભક્તિ તે વર્ષાઋતુ છે ને સુંદર ડાંગર રેપેલી તે સંતો, ભગવદાય જ. રામના બે અક્ષર તેમ વર્ષાઋતુના બે - ભને ગળે લાગે તે મધુર અને જીવને મધુર લાગે તે મધુર અને તે બંને છે શ્રીરામ,
રામરૂપી ભગવાન વિશેષ છે. રામનામ વિશેષણ છે. રામ ચાર પ્રકારના અનુભવીઓને મળે : આર્ત, જિજ્ઞાસુ, અર્થાથ અને જ્ઞાની. સગુણું રામ અને નિર્ગુણ કોમ. આમાં નામને જ બોલી શકાય. શ્રેષ્ઠ તત્વસને કનિષ્ઠ પોતાના જીવનમાં