Aashirwad 1967 03 Varsh 01 Ank 05

Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan

Page 7

શ્રીરામચરિતમાનસ
(ગતાંકથી ચાલુ)
રામ એટલે મેાક્ષ. સર્વાં માટી ચીજ, મૂકી દેવાની જેનામાં જિગર છે તે મુક્તિ મેળવી શકે છે. તનથી નહીં પણ મનથી મૂકી દેવું. તેથી મન હળવું થશે. મન હળવું હશે તેા સ્વતંત્ર, શાંત તથા પ્રશ્નક્ષિત રહેશે.
ભરત એટલે કામ. કામ એટલે તપ. લક્ષ્મણ એટલે ધ-ક:નિષ્ઠા, શત્રુપ્ત એટલે અ-અ પટલે સેવા. મેટામાં મોટા ફાળા સેવાના છે. સેવા એટલે દૂધમાં ન દેખાતી સાકર અને દાળમાં ન દેખાતું લણ. સેવાથી શત્રુઓ મરણ પામે છે.
સંપત્તિ એ મધ્યરાત્રી છે ત્યાં ભાગ છે. તે ત્યાગ યાંથી હોય ?
યૌવન એ મધ્યાહ્ન છે. યુવાવસ્થામાં ઉગ્રતા હાય તા શાંતિ કયાંથી હોય ?
પરિવાર એ પ્રાતઃકાળના પ્રમાદ.
વ્યસના એ સાયંકાળની ગફલતા.
આ ચાર ચીજ છે ત્યાં મેડુ છે. અને એ માહ તે રાવણ, ગઈ કાલે રચો. આજે રડે છે તે આવતી કાલે રડશે. વિષમતાના નૈધિ એનું નામ વન. સ.ત. શેરડીના સાંઢા છે. તીરૂપી પ્રયાગ પ્રાથનાથી ળે છે અને સાધુરૂપી પ્રયાગ પ્રણામથી ળે છે.
સત્સંગના પ્રભાવથી પ્રાપ્ત થતા પાંચ લાભ :
[
સત્કીર્તિ સદ્ગતિ સંપત્તિ સુખ(ભલાઈ) સન્મતિ (સૌની સાથે સંપથી રહેવું)
માનવે જીવનમાં એ સૂત્રેા ધ્યાનમાં રાખવાંભલા થવું અને ભલું કરવુ. દીપે એવી દેહની ક્રિયાની પર’પરા એટલે દીપાવલી. દીપાવલી માનવતાને એવારે આવે, મમતાને આવારે નહીં. સાધુ સુધા, સુધાકર અને ગંગાજી જેવા પવિ હાય. સત્સંગથી વિવેક મળે છે. સદાચારમય જીવન જીવવુ એટલે વિવેક, હૃદય એ સાગર છે, મુદ્ધિ એ સાગરની
શ્રી કૃષ્ણા કર શાસ્ત્રો છીપેાલી છે. સાગરમાં સ્વાતિ નક્ષત્ર એ શારદા છે અને વરસાદ એ સદ્વિચાર છે.
સંત તુલસીદાસજી કહે છે કે ભગવાન રામના ગુણરૂપી મેાતી તેમનાં ચરિત્રોરૂપી સૂત્રો સાથે યુક્તિ નામનું વજ્ર લઈ ને રામાયણરૂપી હીરાના દારા પર બનાવ્યું છે તે તમારા કંઠમાં આવા આભ્યા છું તે સ્વીકાર.
કલ્યાણમયી મતિ એટલે કૌશલ્યા માતા. સ્નેહની સરિતા એટલે સરયૂ નદી. યુદ્ધ વિનાની કાયા એટલે અયેાધ્યા. સેવા અને સખાવૃત્તિ તે સુમિત્રા. તપ અથવા તપેાવૃત્તિ તે કૈકયી. સ્નેહપ્રીતિ અને તત્ત્વવૃત્તિ તે કૌશલ્યા. દશરથ અર્થાત્ દૃઢ નિશ્ચય, ભક્તિ ને વિશ્વાસ. સીતા એટલે યા. યા ાને ત્યાં રહે ? શીલ અને સદાચાર જ્યાં હોય ત્યાં.
જનકયેાગી એટલે સદાચારી. સુનયના એટલે શીક્ષ. ભરત એટલે ત્યાગ.
લક્ષ્મણ એટલે ત્યાગ. ત્યાગ હાય પણ જો ચારિત્ર્ય, ગુણ, સદ્ભક્ષણ ન હેાય તે ? શીલના . દંડ ઉપર કીર્તિની ધજા કાયમ રહે છે.'
શત્રુશ્ર્વ એટલે સેવા. ત્યાગની પાછળ સેવા જોઈએ છે.
હનુમાન એટલે બ્રહ્મચય'-સયમ. જાંબુવાન એટલે દેહ અધમ પણ કામ ઉત્તમ. રામ એટલે મેક્ષ સર્વથી માટી ચીજ મૂકી દેવાની જેનામાં જિગર છે તે મુક્તિ મેળવી શકે છે. તનથી નહિ પણ મનથી મૂકી દેવુ. તેથી મન હળવું થશે. મન હળવુ હશે તે। સ્વતંત્ર, શાંત તથા પ્રફુલ્લિત રહેશે.
ભરત એટલે કામ–તપ.
લક્ષ્મણ એટલે ધ−ક વ્યનિષ્ડા.
શત્રુહ્મ એટલે અથ “સેવા, મોટામાં માટેા ફાળા સેવાને છે, શત્રુાને છે. સેવા એટલે દૂધમાં ન દેખાતી સાકર અને દાળમાં ન દેખાતું લવણુ.