________________
માર્ચ ૧૯૬૭]
આપણે કેમ માં પડીએ છીએ? યમરાજને લીધે જગતમાં ચાલી રહી છે. આમ છતાં એકબીજાની સાથે સંકળાયેલા હોય છે. કારણ કે યમરાજ કોઈ પણ પ્રાણીના કર્મને કે કર્મના ફળને માણસ પોતાની ભૂતકાળની ભૂમિકા ઉપર ઊભો વધારી પણ શકતો નથી કે ઘટાડી પણ શકતો રહીને વર્તમાનકાળનાં કામ કરી રહ્યો હોય છે અને નથી માણસે પરિશ્રમ કરીને જેટલા પૈસા બેંકમાં ભવિષ્યની સ્થિતિ વર્તમાનકાળનાં કામ ઉપર આધાર જમા કર્યા હોય તેટલા પૈસા બેંકમાં તેના ખાતામાં રાખતી હોય છે. આમ છતાં માણસનું વર્તમાન રહે છે. બેંકને કેશિયર તે પૈસામાં નથી વધારો જીવન અને ભાવિ જીવન એના ભૂતકાળના જેવું કરી શકતો કે નથી ઘટાડો કરી શકતો. બેંકની નક્કી થઈ ગયેલું હોતું નથી. ભૂતકાળના પાયા સધર વ્યવસ્થાને લીધે તેમાં જમા થયેલા એક ઉપર ઊભે રહેલે હોવા છતાં ચેતન પ્રાણી પોતાના માણસના પૈસામથી બીજો માણસ પૈસા ઉઠાવી વર્તમાન અને ભાવિ જીવનને અમુક અંશે અથવા જઈ શકતો નથી કે બીજાના પૈસા ત્રીજાને મળી મેટે અંશે પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણે પલટાવી શકે છે, જતા નથી કે કોઈ માણસના જમા કરાવેલા પૈસા વળાંક આપી શકે છે એથી જ જીવનના પ્રવાહની ડૂબતા નથી. જેણે જેટલા પૈસા જમા કરાવ્યા • ગતિ મશીનના જેવી જડ નથી. આમાં જ ચેતન હોય તેટલા તેને જરૂર પડ્યે મળી જાય છે. કર્મની તાવમાં રહેલ રવતંત્રતાની પ્રતીતિ થાય છે. અથવા કર્મફળની વ્યવસ્થા અર્થાત યમરાજાને
ત્રીજા ધોરણમાં કાચા રહી ગયેલા અભ્યાસવાળો કાયદે બેંકના જેવો જ છે.
અને જેમ તેમ કરીને પાસ થયેલ જે વિદ્યાથી વિદ્યાર્થીએ ત્રીજા ધોરણમાં અભ્યાસ કર્યો ચોથા ધોરણમાં આવ્યો હોય છે તેને માટે સામાન્ય હોય તો ત્રીજા ધોરણનું જ્ઞાન તેનામાં સુરક્ષિત રીતે (યમના સામાન્ય વિધાન પ્રમાણે) તો બહુ રહે છે. ત્રીજા ધોરણમાં અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાર્થીમાં સારા પરિણામની (ચોથા ધોરણમાં જરૂ૨ પાસ પાંચમા ધોરણનો અભ્યાસ કરવાનું જ્ઞાન આવી થવાની અથવા ઊંચા માર્કથી પાસ થવાની) જતું નથી કે પાંચમા ધોરણનો અભ્યાસ કરનારમાં આશા રાખી શકાતી નથી, પરંતુ જે તે વિદ્યાથી પાંચમા ધોરણનું જ્ઞાન બદલાઈને ત્રીજા ધોરણનું ખૂબ જ તમન્નાથી, કાળજીથી ધ્યાનપૂર્વક સારી બની જતું નથી. આ વ્યવસ્થા જગતમાં યમરાજના રીતે અભ્યાસ કરે છે તો ચોથા ધોરણમાં ઊંચા અસ્તિત્વને લીધે જ ચાલી રહી છે.
માર્કથી અથવા પહેલા નંબરે પણ પાસ થઈ શકે સારાં કામ કરનારમાં સારો સ્વભાવ, છે. પરમાત્માએ, કુદરતે અથવા પ્રકૃતિએ સામાન્ય સુસંસ્કાર અને સારું ફળ જગતમાં યમરાજના નિયમનું બંધન દરેક જીવ માટે રાખ્યું છે પરંતુ અસ્તિત્વને લીધે જ નિયત રહે છે અને ખરાબ જીવ એ પરમાત્માને અથવા સ્વતંત્ર સ્વભાવવાળી કર્મ કરનારમાં ખરાબ સ્વભાવ, ખરાબ ચાલચલગત, ચેતનાનો અંશ હોવાથી સામાન્ય નિયમને ઓળંગી ખરાબ ટેવો અને અનિષ્ટ ફળ પણ જગતમાં જવાની વિશેષ શક્તિ પણ દરેક જીવમાં રહેલી જ યમરાજના અસ્તિત્વને લીધે જ નિયત રહે છે. હોય છે. તેને જીવનમાં પ્રકટ કેમ કરવી તે દરેક એકબીજાનાં કર્મ, ફળ, સ્વભાવ કે સંસ્કાર બદલાઈ જીવે પોતાની જાતે જ શોધી કાઢવાનું છે. એમાં જતાં નથી, એકનું બીજાને મળી જતું નથી, તેનું જ જીવનની ખૂબી છે. કારણ પ્રાણીમાત્રના અંતસ્તલમાં રહેલ ઈશ્વરી ભૂતકાળનાં કર્મો એ જ વિધિને લેખ છે. વાસ્તવિકતાના અબાધિત નિયમરૂપ યમનું તત્ત્વ છે. મનુષ્યને જેક ભૂતકાળની ભૂમિ ઉપર ઊભા રહીને
આ રીતે યમની વ્યવસ્થા જગત માટે જરૂરી, જ વર્તમાનનાં કર્મો કરવાનાં હોય છે. મનુષ્ય બેંકમાં અનિવાર્ય અને વાસ્તવિક છે. યમને લીધે માણસ પોતાના ખાતામાં જમા થયેલ મૂડીને આધારે જ પોતાને ભૂતકાળ બદલી શકતો નથી, ભૂતકાળનાં ચાલુ વેપાર કરવાનો હોય છે. આમ છતાં જેઓ કર્મો અને તેનાં ફળોથી છૂટી શકતો નથી. પરંતુ સાચી રીતે, કુશળતાપૂર્વક કર્મો કરે છે, જેઓ ખૂબ વર્તમાનકાળ મનુષ્યના હાથમાં હોય છે. જોકે બુદ્ધિપૂર્વક વેપાર કરે છે તેઓ સાધારણ સ્થિતિમાંથી ભૂતકાળ, વર્તમાનકાળ અને ભવિષ્યકાળ ત્રણે ઉચ્ચ અથવા શ્રેષ્ઠ સ્થિતિને પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
