________________
જગન્નાથપુરીના જગદગુરુ શંકરાચાર્ય શ્રી નિરંજનદેવતીર્થજી
છે
દધા
પુરીના જગદગુરુ શંકરાચાર્યજી કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સમગ્ર દેશમાં ગોવધબંધી થાય તે માટે આમરણ ઉપવાસ પર ઊતર્યા હતા. તા૨૦ મી નવેમ્બર ગોપાષ્ટમીના દિવસે ગોપૂજા કરી ગોરક્ષા માટે તેમણે પોતાની જાતને હોડમાં મૂકી ભસ્મથી લપાયેલ વિશાળ ભાલપ્રદેશ અને કંઠમાં દ્રાક્ષની માળાઓ ધારણ કરેલા સ્વામીજી તેજના તણખા વેરતા દિહીમાં ધર્મસંઘની ઝુંપડીમાં ઊભા હતા તે વખતે ભારતના ગૃહપ્રધાનની સૂચનાથી પોલીસ અધિકારીઓએ તેમની ધરપકડ કરી. તેમને પોંડીચેરી લાવવામાં આવ્યા. વજ જેવા અડગ આ મહાપુરુષે પોતાના ઉપવાસ ચાલુ જ રાખ્યા અને સરકારે પોતાને માથે ખોટું કલંક ન આવે તે માટે ફરી તેમને પુરીમાં તેમની આચાર્યપીઠમાં પહોંચાડી દીધા.
સનાતન હિંદુ ધર્મની વિશાળ જનતાના સર્વોચ્ચ ધર્મનેતા જે કઈ ગણાતા હોય તો તે આધ શંકરાચાર્યે સ્થાપેલ ચાર પીઠના ચાર પીઠાધીશો છે. ખ્રિસ્તી ધર્મમાં વેટિકનના પોપનું જે સ્થાન ગણાય છે, તેના કરતાં આ સ્થાન જરાય ઊતરતું નથી. કરોડો હિંદુઓ તેમને પૂજે છે.
ધરપકડ માટે પોલીસ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ તેમના ઉતારે પહોંચ્યા તે વખતે તેઓ પૂજામાં હતા. જગદગુરુએ લમભગ એક કલાક પૂજામાં લીધો. તે પછી જ તેઓ પોલીસને આધીન થયા હતા.
નિરંજનદેવતીર્થ એ તો જગદગુરુ થયા પછીનું તેમનું નામ છે. તેમનું પૂર્વાશ્રમનું નામ તે પંડિત ચંદ્રશેખર ગણેશનાથ દિવેદી છે. રાજસ્થાનના ખ્યાવરમાં તેમનો જન્મ થયેલો. પિતા ગણેશનાથ પણ સંસ્કૃત ભાષાના પ્રકારડ પંડિત હતા. તેમને ઉચ્ચ સંસ્કારોની ઊંડી છાપ બાળક ચંદ્રશેખર પર પડી.
પત્રકાર, રાજકીય ધાર્મિક નેતા, ધર્માચાર્ય અને સંસ્કૃતના પ્રખર વિદ્વાન આ શંકરાચાર્યે કાશીમાં દેવભાષાને તન તોડીને તપશ્ચર્યા પૂર્વક અભ્યાસ કર્યો. ઈ. સ. ૧૯૩૪માં વ્યાકરણાચાર્યની પરીક્ષામાં તેઓ બીજા નંબરે આવ્યા. ધર્મશાસ્ત્રોનું ઊંડું અધ્યયન
પણ તેમણે અહીં જ કર્યું. હરદ્વારના ઋષિકુલ બ્રહ્મચર્યાશ્રમમાં અધ્યક્ષ તરીકે રહી વર્ષો સુધી સંસ્કૃતનું શિક્ષણ આપી તેઓ આર્ય સંસ્કૃતિની સેવા બજાવતા રહ્યા. આ પહેલાં ગુજરાતમાં પેટલાદના નારાયણ સંસ્કૃત વિદ્યાલયમાં પણ તેમણે પ્રધાન અધ્યાક તરે કેની ઉત્તમ કામગીરી બજાવેલી. - સનાતન ધર્મના અગ્રગણ્ય નેતા શ્રી કરપાત્રીજીથી પ્રભાવિત થી તેમણે સનાતન ધર્મ સંધના દૈનિક પત્ર “સન્માર્ગ'નું દીર્ધકાળ પર્યા સંપાદન કર્યું. કર પાત્રીજીએ રામરાજ્ય પરિષદની સ્થાપના કરી ત્યારે પં. ચંદ્રશેખરજી એ પરિષદના મંત્રી તરીકે ચૂંટાયા. શ્રી કરપાત્રીજી સાથે ભારતવર્ષની યાત્રા કરી તેમણે પોતાના જીવનકાર્યની દિશા નક્કી કરી લીધી. ક સ ૧૯૫૪માં જામનગરના સેન્ટ્રલ ઇન્સ્ટિટયૂટ ઑફ રિસર્ચમાં દર્શન વિભાગના અધ્યક્ષપદે રહી તેમણે આયુર્વેદની પ્રગતિ માટે મેટો પુરુષાર્થ સિદ્ધ કર્યો.
૧૯૫૫માં ૫' ચંદ્રશેખરજી જયપુરની મહારાજ સંસ્કૃત કોલેજના પ્રધાન આચાર્ય તરીકે નિમાયા અને કોલેજની સારી પ્રગતિ કરી.
૧૯૬૦માં જગન્નાથપુરીના શંકરાચાર્ય જગદુગુરુ શ્રી ભારતીષ્ણુતીર્થના દેહવિલય પછી પુરીની પ્રસિદ્ધ ગાદ, સૂની પડી. પં. શ્રી ચંદ્રશેખરજીના ગુણો, વિદ્વત્તા અને પ્રભાવ જોઈને રાંકરાચાર્ય શ્રી ભારતીકૃષ્ણતીર્થજી પોતાના વસિયતનામામાં પુરીના શંકરાચાર્યના પદ માટે પં. ચંદ્રશેખરજીનું નામ સુચવતા ગયેલા. આવા અસામાન્ય સ્થાન ઉપર કોઈ યોગ્ય વ્યક્તિને જ મૂકી શકાય અને તેથી દ્વારકાના શંકરાચાર્યે પુરીના સદગત શાંકરાચાર્યજીની ઈચ્છા પં ચંદ્રશેખરજીને જણાવી. હવે તો પં ચંદ્રશેખરજીએ સ્ત્રી, બાળકે, કુટુંબકબીલે -બધાંને પરિત્યાગ કરીને સંન્યાસી થવાનું હતું. પં. ચંદ્રશેખરજી પુરીની આચાર્યપીઠને સ્વીકાર કરવાની દ્વારકાના શંકરાચાર્યની વાતમાં સંમત થયા.
શંકરાચાર્યપદ ની દીક્ષા લેતા અગાઉ જયપુરમાં ડો. સંપૂર્ણાનંદની અધ્યક્ષતામાં રાજસ્થાનના નાગરિકોએ ભવ્ય વિદાય સમારંભ યોજી પં. ચંદ્ર
