________________
નારી : નરક ને સ્વર્ગ ને લાવનારી
પહેલાંના વખતમાં જ્યારે આગગાડી નહાતી ત્યારે દૂર દેશાવરથી માલ લાવવા અને લઈ જવા માટે માટી વણજારા નીકળતી. તેમાં વણુજારના માલિક ઉપરાંત તેનું કુટુંબ, નેકરચાકરા, મહેતા, જાનવાના રક્ષકા અને અસખ્ય જાનવરા રહેતાં. વણુજારવાળા લાખા રૂપિયાની રકમની લેવડદેવડ કરતા અને દેશદેશાવર ફરતા. આવી એક વણુજાર ફરતી કરતી એક જંગલમાં આવીને મુકામ નાખી પડી હતી. તે વણુારના માલિક યુવાન, સાહસિક અને પેાતાના ધંધામાં પ્રામાણિક હતા. તેની સ્ત્રી પણ તેને દરેક રીતે યાગ્ય અને પતિપરાયણુ હતી. પતિના કાર્યમાં તે સાથ આપતી હતી. સુખમાં સહાય કરતી તે દુઃખમાં દિલાસા આપતી. પતિને ઉદાસ જુએ તેા ધીમેથી તેની ચિંતાનું કારણ જાણી લઈ તેને મટાડવા પ્રયત્ન કરતી.
આા જંગલમાં એકવાર તે અને પતિપત્ની જમ્યા પછી તમુની ખહાર ઝાડ નીચે ખેસી વાતા કરતાં હતાં, તેવે વખતે એક કઠિયારા માથે લાકડાંનેા ભારા લઈ, તાપમાં પરસેવાથી રેબઝેબ થયેલે ત્યાં આગળ થઈ તે નીકળ્યા. ઘેાડેક છેટે જઈ એક ઝાડ નીચે ભારે। મૂકી તે વિસામા લેવા ખેડે. પૂરતા ખારાક વિના તેનું શરીર દૂબળું પડી ગયેલું હતું અને ફાટયાંતૂટયાં કપડાં પહેરેલાં હતાં. એને જોઈ. વણુજારાએ પેાતાની સ્ત્રીને કહ્યુ, “ પ્રિયે ! આ કઠિયારા કેટલા દુ:ખી છે ! અત્યારે ખરા તાપમાં પણ એને મજૂરી કરવી પડે છે. તેનું નસીબ કેટલું કઠણ છે!”
સ્ત્રીએ વિનયથી ઉત્તર આપ્યા, સ્વામિનાથ ! .મારા ખેલવાથી અવિનય થતા હેાય તે માક્ કરશે, આ કઠિયારા કાં તેા મૂખ હાવા જોઈએ અથવા તેને મળેલી આ ફુવડ હાવી જોઈ એ. એ સિવાય આની આવી દશા હાઈ શકે નહી. '
k
વણજારાને આથી વધુ જાણવાની ઉત્કંઠા થઈ. તેણે કહ્યું, “ તું શા ઉપરથી આ પ્રમાણે કહી શકે છે?’’
સ્ત્રીએ કહ્યું કે, “ નાથ ! જો તેની સ્ત્રી સુધડ હાય તા તેણીએ ત્રેવડથી પેાતાના પતિને આ દુઃખમાંથી જરૂર મુક્ત કર્યાં હાત. જુએ, આ કઠિયારા
શ્રી મધુકર
જન્મથી કઠિયારા હાય તેવા લાગતા નથી. તેનામાં કઠિયારાના જેવા સ્વલાવનાં લક્ષણા નથી. તે કાઈ ખાનદાન કુટુંબનેા દીકરા હાવા જોઈ એ.’’
સ્ત્રીનાં વચન સાંભળી તે યુવાન અને સાહસિક વણુજારા ખેલી ઊઠયો, આ કઠિયારામાં જ દોષ હાવા જોઈ એ. જો તેનામાં કશી પણ વાત હેાય તેા આવા ધંધા તે શાનેા કરે?''
પત્નીને આ વાત ન રુચવાથી તેણીએ પતિના કાની પરવા ન કરતાં પેાતાને ખરી લાગતી વાત કહી બતાવતાં કહ્યું, તમારી સમજફેર છે. પત્ની સુધ હોય તે પતિન ખામી ઢાંકી શકે છે, ’
''
આ સાંભળી વારાને રીસ ચઢી. તેણે પત્નીને હુકમ કર્યા કે, “ જાઓ, જો એમ જ હાય તેા તમે તે પુરવાર કરી બતાવેા. જ્યાં સુધી પુરવાર નહીં કરી ત્યાં સુધી તમારા માટે આ વણજારમાં સ્થાન નથી. *
બાઈ ધ`સંકટમાં પડી, પણ હિંમત રાખી પ્રભુને સભારી પતિને હુકમ ઝીલી લીધા. તેણે બાર મહિને પતિને ફરી અહીં આવવા વિનંતિ કરી. તેણે કહ્યું કે, “મારા ઉપર શંકા ન રાખશો. હું મારા ધર્માંથી ચૂકીશ નહી”. આપની કૃપાથી હું ફરીથી આપને મેળવવા ભાગ્યશાળી થઈશ. ’
એમ કહી પતિને વંદન કરી ત્યાંથી ઊઠીને તે ચાલવા માંડી. તેણીએ કઠિયારાની પાછળ જઈ બૂમ મારી. કઠિયારા પેાતાના ભારા લઈ થાડેક છેટે સુધી ગયા હતા. તે બૂમ સાંભળી ઊભા રહો. પેાતાની પાછળ કાઈ સ્ત્રીને આવતી જોઈ પહેલાં તે તે ‘ગભરાયા, પણ પછી બૂમ પાડવાનું કારણ પૂછ્યું. બાઈ એ ખુલાસા કર્યા કે “ તમે મારા ધર્મના ભાઈ છે,” પછી તેણે પેાતાના પતિ સાથે બનેલી બધી હકીકત જેવી તે તેવી કહી સ`ભળાવી અને પેાતાને તેના ઝૂ ંપડે લઈ જવા કહ્યું.
કઠિયારાએ કહ્યુ, “ બહેન ! તમે મારે ત્યાં આવે તેમાં મને હું ધન્યભાગ્ય માનું છું. પરંતુ તમારી ભાભી કશા અને વઢકણી છે. હું મૂળ એક શેઠના છેકરા છું અને નાનપણમાં સારી સ્થિતિ ભોગવી છે. આ બાઈ પરણીને આવ્યા પછી ઘેાડાક
