________________
વૈદિક ધર્મના જાતિધરી મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી
નીલા આસમાન હેઠળ ફડાકા મારતા ભગવા ઝંડા નીચેથી ભ રતવર્ષે એક ડણક સાંભળી ને એના એ વનિની સાથોસાથ એના કદમ પણ ભારતને ચૌદ ચૌદ વાર ઘૂમી વળ્યા. .
નરશાર્દૂલ શિવાજીએ લહેરાવેલ એ ભગવા ઝંડાને વરસો પછી આર્ય પ્રજાએ લહેરાતો ને એવો જ પ્રચંડ ઘોષ પ્રતિધ્વનિત થતો સાંભળે.
એ હત સૌરાષ્ટ્રને સંન્યાસી ઋષિવર દયાનંદ. ટંકારાના પાદર ડેમીના કાંઠે ઘેરી વૃક્ષરાજી વળવ્યા શિવાલયમાંથી નવું અને વિશ્વોપયોગી મેળવવાની આકાંક્ષા હૃદયમાં સંઘરી નાસી છૂટેલ ને મૂળશંકરમાંથી દયાનંદ બનેલ એ નરકેસરીના ગંભીર ઘોષથી ભારતના પરદેશી શાસકે, મુલ્લાઓ, અધર્મને ધર્મ કહેનારા પાખંડીઓ ધ્રુજી ઊઠ્યા.
એક ગામથી બીજે ગામ, એક નગરથી બીજે નગર પેદલ ઘૂમી ઘૂમી એ આર્યોને સનાતન સત્ય સમજાવે છે. સત્ય સમજાવતાં પથ્થર, ઈટો ને ખાસડાંને માર સહે છે. ને દશ દશ વાર ઝેર આપવામાં આવે છે તોય કહે છે: મારો દેશ તે સંસારભરનો શિક્ષક છે. સંસારમાં બધાથી તે શ્રેષ્ઠ, આદરપૂર્ણ ને અશ્વયંપૂર્ણ રહ્યો છે. સંસારભરને જેણે સત્ય અને સદાચારની શિક્ષા આપી છે, તે દેશને તેનું પુનઃ સ્થાન પ્રાપ્ત કરવાના પ્રયાસમાં આ બધી આફતો ભલે આવતી.
દેશની ધરતી પર વેદગંગાનાં સુકાયેલાં વારિ પુનઃ વહેવડાવવાના કાર્યને તેમણે જીવનકાર્ય
શ્રી કાલિદાસ મહારાજ આપ્યાં અને ન પહોંચી શકાય એવડી ઊંચાઈએ ગૂઠતાનું આવરણ એડીને બેઠેલા વેદગ્રંથોને એમણે પ્રજાના હદય સમીપ લાવી ઉઘાડા મૂકી દીધા. જગતના એ પ્રાચીનમાં પ્રાચીન જ્ઞાનઘંટાનો શેષ ભારતની ધરતી પર ફરી એક વાર ગાજવા માંડયો. વેદકાળ જાણે બે થ છે.
સંસ્કૃતના એ પ્રકાંડ વિદ્વાને નવી કેળવણીના દોષ તો પ્રથમ દૃષ્ટિએ જ જોઈ લીધા અને પ્રાચીન ગુકુળવાસની પ્રણાલી શરૂ કરી દીધી. આજે આર્ય સમાજ તરફથી હજારો શાળાઓ, સંખ્યાબંધ દવાખાનાં અને વિધવા આશ્રમે ચાલી રહ્યાં છે.
સ્વરાજ શબ્દને સૌ પહેલે બોલ એમણે જ દેશને ચરણે ધર્યો.
વિદ્વાને સાથેનો એમને શાસ્ત્રાર્થ સાંભળવા પચાસ પચાસ હજારની જનમેદની મળતી ને એમની સિંહસમી વાણી સાંભળી મુગ્ધ બનતી. ધર્મના પુરાણભાખ્યા સત્ય અર્થો સાંભળી જનસમુદાય એમના પ્રત્યે મૂકી પડતો.
સત્ય અને નીડરતા તો એમના શ્વાસે શ્વાસમાં વણુઈ ગયાં હતાં. ઈસ્લામ, ઈસાઈ, ચાહે તે ધર્મને ચાહે તે હોય, પોતાને જે ધર્મ સંગત લાગે તે એને ઉઘાડે છોગ કહ્યા વિના અટકે નહિ.
આર્યસમાજીઓ એમને વીનવતા ? “પ્રભુ ! સત્ય નગ્ન રૂપે કહેવું છોડી દે.”
છોડી દઉં ?” આંખમાંથી અંગારા ખેરવતાં રવામીજી જવાબ વાળે છે, “છેડી દઉં તો હું સંન્યાસી શા માટે થયે છું? કોક મઠ–મ દિરને મહંત ના બનત ?”
સંન્યસ્તધર્મનું પહેલું સોપાન પ્રભુભક્તિ...”
ગયું.
વેદેને ભણવાને અધિકાર કેવળ પુરુષોને અને તેય દ્વિજવણેને જ ગણાતો હતો. એની સામે મહર્ષિએ હાલ કરી : “ એમ ન હોય, જ્ઞાનને ઈજારે ન હોય. જ્ઞાનમાં ગુપ્તતા ન હોય જ્ઞાનપ્રતિમાં ભેદ ન હોય સ્ત્રી પુરુષ ઊંચ-નીચ ગણુતાં સૌને સરખો અવિકાર છે.”
વેદ સંસ્કૃતમાં હોવાથી થોડા જ માણસો તે વાંચી શકે, આથી એમણે વેદોનું ભાષાંતર હિંદી ભાષામાં કહ્યું". એના પર લેકભાષામાં ભાષણે
આ૫..................
કહેનારની પ્રશ્નાર્થભરી વાણી અધવચ્ચે જ કાપીને એ બોલતા :
હા, હુંય પ્રભુભક્તિ કરું છું ને એની પાસે માગું છું કે અસત્ય અને અધર્મ સામે એ મારે આત્મા સદાય સળગતો જ રાખે.”
