Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvanA pAkSikAdi aticAra artha sahita : prakAzaka : zrI jaina dharma prasAraka sabhA - bhAvanagara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA pAkSikAdi aticAra artha sahita ghaNA prayAsapUrvaka anubhavIone pUchIne taiyAra karanAra zA. kuMvarajI ANaMdajI : prakAzaka : zrI jaina dharma prasAraka sabhA bhAvanagara vIra saMvata 2538 0 vikrama saMvata 2068
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA pAkSikAdi aticAra (artha sahita) saMkalanakAra : 5. kuMvarajI ANaMdajI nakala : 1000 kiMmata : 30-00 [: prakAzaka tathA prAptisthAna : jaina dharma prasAraka sabhA, UMDI vakhAra, bhAvanagara - 364001 mudraka : kirITa grAphiksa 416, vRMdAvana zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda. (mo.) 09898490891
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama AvRttimAMthI uddhRta nivedana ghaNA vakhatathI aticAranA arthathI anabhijJa jaina baMdhuone joIne tenA artha samajAvavAnI AvazyakatA jaNAtI hatI, paraMtu temAMnA keTalAka zabdonA artho anubhavIone pUchavAnI jarUra hatI, tethI banatA prayAse A artha sahita aticAra taiyAra karavAmAM Avela che. aticAra bolavAmAM paNa keTalAMka vAkyo ochAvattAM bolAya che ne keTalAMka vAkyo AghApAchAMsaMbaMdha vinA bolAya che. tema na thAya ane badhA eka sarakhI rIte ja bole teTalA mATe A pustakamAM mULa aticAra paNa, zabdaracanAno banI zakyo teTalo nirNaya karIne, ApavAmAM AvyA che. dareka jainazALAmAM ke kanyAzALAmAM aticAra A pramANe ja kaMThe karAvavAmAM Ave ane yogyatAne anusarIne artha samajAvavAmAM Ave to mAro A alpa prayAsa saphaLa thAya ema huM mAnuM chuM. cothA vrata saMbaMdhI aticAra zrAvaka pramANe ja zrAvikAo bole che ne zIkhe che te yogya lAgatuM nahotuM, tethI tene mATe khAsa aticAra navA banAvIne A bukamAM ApavAmAM Avela che. strIvarge te aticAra zIkhavAnI ane bolavAnI AvazyakatA che. A aticAranA artha saMbaMdhI khAsa hakIkata prAraMbhanI prastAvanAmAM ApavAmAM AvI che te avazya vAMcavI, temaja anukramaNikA jarA vistArathI lakhI che te vAMcavI, jethI arthanI aMdara zuM zuM bAbato samAvelI che te lakSamAM AvI zakaze. A artha lakhavAmAM kAMI skhalanA jaNAya to mane lakhI mokalavA tasdI levI. ATaluM jaNAvI A nivedana samApta karavAmAM Ave che. jyeSTha zudi-2 saM. 1991 kuMvarajI ANaMdajI bhAvanagara
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA che .......... ja prastAvanA ........... 1. pAMce AcArano bhego aticAra sAthe atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra... 2. jJAnAcAranA aticArasAthe . .......... 3. darzanAcAranA aticAra sAthe. 4. cAritrAcAranA aticAra sAthe ... (sAmAyika-pauSadha avasare lAganArA) 5. samyakatva saMbaMdhI aticAra sAthe mithyASTinAM parvo-tithionI oLakhANa .... 6. prathama aNuvratanA aticAra sAthe . 7. bIjA aNuvratanA aticAra sAthe pAMca moTAM jUTha (asatya)nI samajaNa.... 8. trIjA aNuvratanA aticAra sAthe 9. cothA aNuvratanA aticAra sAthe .... zrAvikA yogya caturthavratAticAra sAthe 10. pAMcamA aNuvratanA aticAra sAthe... 11. pahelA guNavratanA aticAra sAthe. Ane guNavrata kahevAnuM kAraNa ......... 12. bIjA guNavratanA aticAra sAthe.... cauda niyama saMbaMdhI samajaNa.. bAvIza abhakSyanI samajaNa .... paMdara karmAdAnonI samajaNa R - - - - - - - A R - - - - - - - , , , , , , , , , , che OM ja che ja
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. trIjA guNavratanA aticAra sArtha cAra prakAranA anarthadaMDanI samajaNa ArtadhyAna ne raudradhyAnanA 4-4 prakAra arthadaMDa ne anarthadaMDanI samajaNa sAtamA-AThamA vratane guNavrata kahevAnuM kAraNa 14. pahelA zikSAvratanA (9mA vratanA) aticAra sArtha 9mAMthI 12mA sudhI cAra zikSAvrata kahevAnuM kAraNa 15 bIjA zikSAvratanA (10mA vratanA) aticAra sAthe 16. trIjA zikSAvratanA (11mA vratanA) aticAra sArtha cAra prakAranA pauSadhanI samajaNa 79 80 82 84 85 86 87 89 91 94 95 98 saMlekhaNAnI samajUtI 99 19. tapAcAra paikI bAhya tapAcAranA cha bhedanA aticAra sArtha 100 cha prakAranAM bAhya tapanI samajaNa 102 20. cha prakAranAM atyaMtara tapanA aticAra sArtha 103 105 cha prakAranAM atyaMtara tapanI samajaNa dharmadhyAnanA cAra prakAra (pAyA) 106 21. vIryAcAra saMbaMdhI traNa aticAra sArtha 107 109 ..... 110 kula 124 aticAra saMbaMdhI gAthA ne artha . 22. sarva samAveza rUpa cAra prakAranA aticAra sArtha prAMte karela upasaMhAra. (ekaMdara micchAdukkaDaM) 23. pariziSTa - aticAramAM AvatA agharA zabdonA artha...114 113 17. cothA zikSAvratanA (12mA vratanA) aticAra sArtha 18. saMlekhaNA saMbaMdhI aticAra sArtha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA pAkSikAdi aticAra artha sahita prastAvanA jeNe zrAvakajyogya bAra vrata grahaNa karyA hoya te ja kharI rIte zrAvaka kahevAya, bIjA sAmAnya rIte bAra vrata levAnI IcchAvALA jaina baMdhuone paNa zrAvaka kahI zakAya. zrAvakane bAra vratamAM je kAMI aticAra eTale doSa lAgyA hoya tenA nivAraNa mATe khAsa karIne aticArane oLakhavAnIsamajavAnI jarUra che. te samajyA vinA AlovI zakAya nahIM, tethI te vistArathI kahevAnI jarUra che, ke je sAdhana hAlanA aticAre pUruM pADela che. vratonA aticAra jANyA agAu pAMca AcAra jANavAnI ane tenA aticAro paNa samajavAnI jarUra che. vratanA aticArono cAritrAcAranA dezavirati vibhAgamAM samAveza thato hovAthI prathama jJAnAcAra, darzanAcAra ne viziSTa cAritrAcAranA aticAro kahI te pachI zrAvakanA bAra vratanA aticAra kahevAmAM AvyA che. tenA prAraMbhamAM mULa vinA vRkSa TakI zake nahIM teTalA mATe vratonA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULarUpa samyaktvanA pAMca aticAro kahevAmAM AvyA che. tyArapachI bAra vratanA aticAro savistara kahelA che. vratonA aticAra pachI zrAvakoe temaja sAdhuoe aMta samaye avazya karavAnI saMlekhaNAnA pAMca aticAro kahIne tyArapachI bAkI rahelA tapAcAranA tathA vIryAcAranA aticAra kahyA che. tapAcAranA bAhya ane atyaMtara evA be bheda hovAthI tenA be aticAra judA judA kahyA che. chevaTe sarva aticArono saravALo karavA rUpa eka gAthA kahIne paDisiddhA che. e zrAvaka-pratikramaNa sUtra(vaMdittA)mAM kahelI 48mI gAthAnA prathama pada vaDe zrAvakanAM vrata na grahaNa karyA hoya tene mATe paNa pratikramaNanI temaja aticAra AlovavAnI jarUra che ema sUcavIne cAra prakAranI AlocanA kahI che. A rIte ekaMdara paMcAcArasUcaka 1, jJAnAcAra, darzanAcAra ne cAritrAcAranA 3, samyakatva saMbaMdhI 1, bAravrata saMbaMdhI 12, saMlekhaNA saMbaMdhI 1, tapAcAranA 2, varyAcArano 1 ane vrata vinAnA zrAvako mATe 1 - kula rara aticAra judA judA vibhAge kahyA che. temAM bhASA jUnI gujarAtI vAparelI hovAthI temaja amuka dezamAM ja pracalita evA keTalAMka zabdo ne vAkyo vAparelAM hovAthI tenA artha pracalita gujarAtI bhASAmAM samajAvavAnI jarUra jANIne mArA jevA maMdamatine mATe arthano artha lakhavAno A sAmAnya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayatna karyo che; kAraNa ke aticAra gujarAtI bhASAmAM hovAthI te kharI rIte arthasvarUpa ja che. prathamanA pAMca AcAra saMbaMdhI AcAranA aticAramAM ane tyArapachI kahelA 3 AcAranA aticAramAM te saMbaMdhI AkhI AkhI gAthA kahI che ane pachI tapAcAranA be ane vIryAcAranA 1 aticAramAM tenI gAthAonuM ekeka pada ja kahyuM che. A gAthAomAM te te AcAranA 8-8-8-12(6-6) ane 3 bheda che te nAma sAthe batAvyA che. bhaNanArAo A gAthAone aticAranI ATha gAthA kahe che paNa te gAthAo aticAranI nahI paNa AcAranI che. AcArathI viruddha pravRtti karavI te aticAra che, ema uparathI samajavAnuM che. darzanAcAra ne samyakta e baMne tAtvika rIte eka ja che; paraMtu darzanAcAranA aticAramAM samyaktane aMge samyavIe karavI joItI pravRttithI viruddha pravRttio aticAra rUpe batAvelI che ane samyaktanA aticAramAM to khAsa samyakatvamAM ja lAge evAM pAMca dUSaNo batAvyAM che. A kAraNathI te be aticAra judA kahyA che. - pAMce AcAranA aticAra to zrAvaka ne sAdhuo mATe sarakhA ja hoya che, paraMtu temAMthI 3 AcArane lagatA aticAra sAdhu-aticAramAM paNa zrAvaka pramANe ja
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApelA che. pAchalA be AcAranA aticAra zrAvakanA aticAramAM ja ApelA che paraMtu te aticAro sAdhue paNa samajIne AlovavA yogya che. prAMte upasaMhAramAM sAdhu hoya to sAdhu, sAdhu-zrAvaka baMnene mATe kahe che; ane mAtra zrAvaka ja pratikramaNa karatA hoya to zrAvakanA aMganuM vAkya zrAvaka ja kahe che. (evaMkAre) ityAdi) A aticAra pAkSika, caumAsika ne sAMvatsarika traNe prakAranA pratikramaNamAM kahevAya che paraMtu temAM chello zabda badalavAmAM Ave che. pAkSikane badale caumAsika athavA sAMvatsarika zabda bole che ane teTalA kALane lagatA aticAro lAgyA hoya te AlovIne micchA dukkaDuM Ape che. ATalI prastAvanA karIne have aticAranI zarUAta karavAmAM Ave che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ punaH prakAzana veLAe Azare 78 varSo agAu, vi.saM. 1991mAM, bhAvanagaranA zrAvakaratna paMDitavarya zrIkuMvarajI ANaMdajIe 'pAkSika aticAra'nuM A sAthe pustaka taiyAra karyuM hatuM, je jijJAsuo ane abhyAsIone ghaNuM upakAraka banyuM hatuM.. te pustaka varSothI aprApya hatuM. tethI tenuM pharIthI prakAzana thAya to te Aje paNa khUba upayogI ane upakAraka bane tenI khAtarI che. tethI ja tenuM A punaH prakAzana karavAmAM AvyuM che. / 5.pU. paramagurudeva munirAja zrIvRddhivijayajI (vRddhicaMdrajI) mahArAjanI temaja temanA ziSyaratna pa.pU. paMnyAsapravara zrIgaMbhIravijayajI gaNivaranI preraNAthI sthapAyela 'zrIjaina dharma prasAraka sabhA' dvArA seMkaDo graMtho, mULa rUpamAM temaja bhASAMtara Adi rUpe, prakAzita thayelA che. sabhAnAM temaja graMthaprakAzananAM saghaLAMya kAryonA prANa paMDita kuMvarajIbhAI hatA. prastuta pustaka paNa sabhA taraphathI ja pragaTa thayuM hatuM ane Aje paNa sabhA dvArA ja pragaTa thAya che, te vAta atyaMta AnaMdavardhaka che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvata 2068nA varSe bhAvanagaramAM cAturmAsArthe birAjamAna, bAlabrahmacArI paramapUjya zAsanasamrATa AcArya zrIvijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA samudAyanA pa.pU. AcArya zrIvijayasUryodayasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pU. A. zrIvijayazIlacandrasUrijI ma. ne amoe vinaMti karI ke AvAM upayogI pustako sUcavo to sabhA tenuM prakAzana karaze. tyAre temaNe sarvaprathama A pustakanuM sUcana karyuM. sAthe ja tenA prakAzanane lagatI mUkavAcana vagerenI javAbadArI paNa svIkArI. tethI A pustaka Aje punaH prakAzita thaI rahyuM che. pAkSika aticAramAM AvatA keTalAka kaThina zabdonA artha, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa - muMbaI taraphathI chapAyela pratikramaNa sUtra - prabodhaTIkAmAM hovAthI te temAMthI yathAvata atre sAbhAra uddhata karIne pariziSTarUpe mUkavAmAM Avela che. aticAra viSe keTalIka samajavA yogya vAto paMDitazrIe lakhI che, je manana karavAlAyaka che. Ama chatAM, Aje deza ane kALamAM kalpanAtIta parivartana AvyuM che. ghaNIbadhI bAbato evI che je A aticAramAM noMdhAI che paraMtu vartamAnamAM te ApaNA vyavahAramAM athavA AcaraNamAM jovA maLatI nathI. to aneka aneka bAbato evI che ke je vyavahAramAM vartamAna samayamAM pracalita che paraMtu aticAramAM te viSayano koI nirdeza nathI. A bAbata para gItArtha bhagavaMtoe gaMbhIratAthI vicAra karavA jevo che tema amArI alpa matithI vicAratAM lAge che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara jaNAvyA pramANe, keTalAka zabdonA artha pAchaLa ApyA hovA chatAM, aticAranA AlAvAomAM prayojAyela mAravADI-mizrita jUnI gujarAtI bhASAnA aneka zabdo tathA vAkyonA artha vartamAnakALanA saMdarbhamAM spaSTa thAya te jarUrI che. prastuta pustaka tevI spaSTatA karavAmAM thoDuMka paNa upayogI thaze to A prakAzanano zrama sArthaka Tharaze. A prakAzanamAM a.sau. zrImadhukAntAbahena nagInadAsa DAyAlAla kanADiyA (bhAvanagara)e saMpUrNa Arthika lAbha lIdho che te badala sabhAvatI temano AbhAra mAnIe chIe. kirITa grAphiksa - (amadAvAda) e bahu jhaDapathI A pustaka taiyAra karI ApyuM che, te mATe temano paNa AbhAra mAnIe chIe. saM. 2068 dIvALI parva lI. jaina dharma prasAraka sabhA bhAvanagaranA kAryavAhako 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ { Arthika saujanya zrImatI madhukAntAbena nagInadAsa DAyAlAla kanADiyA (bhAvanagara)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. prathama aticAra nANaMmi daMsaNUmi a, carasaMmi tavaMmi taha ya variyaMmi; AyaraNe AyAro, Iya eso paMcahA bhaNio. 1 jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vIryAcAra e paMcavidha AcAramAMhi anero je koI aticAra pakSa divasamAMhi sUkSma bAdara jANatAM ajANatAM huo hoya te savituM mane, vacana, kAyAe karI tassa micchA mi dukkaDa. prathama aticAranA artha gAthArtha : "jJAnane viSe, darzana(samyakatva)ne viSe, cAritrane viSe, tapane viSe ane vIryane viSe je AcaraNA karavI - pravRtti karavI te AcAra kahIe te yathokta rIte pAMca prakAre kahela che." 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) jJAna saMbaMdhI AcaraNa eTale jJAnaprApti thAya, temAM vighna na Ave, viruddha pravRtti na thAya tema vartavuM te. (ra) darzana eTale samyakatva. te saMbaMdhI AcaraNa eTale samyatvamAM dUSaNa na lAge, tenI puSTi thAya, samyakatva ujjavaLa thAya tevI pravRtti karavI te. (3) cAritra be prakAre - dezavirati ne sarvavirati. te baMne prakAranAM cAritramAM dUSaNa na lAge, tenI puSTi thAya, tenuM rakSaNa thAya evI AcaraNA karavI te. (4) tapAcAranA be bheda - bAhya ne atyaMtara. e baMnenA cha-cha bheda che. tadrupa AcAramAM je pravRtti karavI, tene AcaravA, vartanamAM mUkavA, tyAgabhAvamAM-samabhAvamAM vRddhi karavI, yAvat zubha dhyAna dhyAvuM vigere AcaraNA te. (pa) vIryAcAranA mukhya traNa prakAra che. mana saMbaMdhI, vacana saMbaMdhI ane kAyA saMbaMdhI - e traNa prakAranA viryamAMthI je je prakAranuM virya (vIAMtarAyanA kSayopazama vaDe) prApta thayela hoya tene AtmahitakAraka zubha karaNImAM phoravavuMgopavavuM nahIM temaja azubha karaNImAM - pApano baMdha karAvanArI karaNImAM na phoravavuM te. A pramANenA pAMce AcAramAM (oghe) te te pramANe pravRtti na karavAthI athavA viparIta pravRtti karavAthI je kAMI aticAra sUkSma eTale nAno ane bAdara eTale moTo jANatAM athavA ajANatAM lAgyo hoya te sarvene mATe mana, vacana, kAyAe karIne mane lAgela dukkaDa(duSkRtya-pApa) mithyA thAo - phaLa ApanAra na thAo. nAza pAmI jAo. 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM aticAra zuM ? te samajavA mATe atikrama, vyatikrama, aticAra ne anAcAra e cAra prakAro samajavAnI jarUra che, te A pramANe - 1. atikrama : koIpaNa grahaNa karelAM vrata-niyamamAM ke paccakhkhANamAM teno bhaMga karavAnI - doSa lagADavAnI IcchA thavI te atikrama. 2. vyatikrama : thayelI IcchAnusAra pravRtti karavAnI zarUAta karavI te vyatikrama. 3. aticAra : lIdhelA niyamAdikano amuka aMze karelA bhaMga, athavA to dravyathI bhaMga ane bhAvathI abhaMga evI sthiti te aticAra. 4. anAcAra : lIdhela vrata, niyama, pratijJA ke pratyAkhyAnathI ulaTuM vartana karavuM - lIdhela vratAdino IrAdApUrvaka bhaMga karavo te anAcAra. 16
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. jJAnAcAra saMbaMdhI aticAra tatra jJAnAcAre ATha aticAra - kAle viSNue bahumANe, uvahANe taha aninyavaNe; kiMjaNa attha tadubhae, aTTaviho nANamAyAro. 2 jJAna kALaveLAe bhaNyo gaNyo nahIM, akALe bhaNyo. vinayahIna, bahumAnahIna, yoga-upadhAnahIna bhaNyo. anerA kanDe bhaNI anero guru kahyo. deva-guruvAMdaNe, paDikkamaNe, sajhAya karatAM gaNatAM bhaNatAM kUDo akSara kAne mAtrAe adhiko ocho bhaNyo. sUtra kUvuM kahyuM, artha kUDo kahyo, tadubhaya kUDAM kahyAM. bhaNIne vicAryA. sAdhutaNe dharme kAjo aNauddharyo, DAMDo aNapaDilehyuM, vasati aNazodhe, aNapavese, asakjhAya aNokjhAyamAMhe zrIdazavaikAlika virAvaLI pramukha siddhAMta bhaNyo guNyo. zrAvakataNe dharme paDikkamaNA-upadezamALA pramukha bhaNyo guyo. kALaveLAe 17.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAjo aNauddharyo paDyo. jJAnopagaraNa - pATI, pothI, ThavaNI, kavaLI, navakAravALI, sApaDA-sApaDI, dastarI, vahI, oLiyA pratye paga lAgyo, thuMka lAgyuM, ghUMke karI akSara mAMjyo. ophise dharyo, kanha chatAM AhAra-nihAra kIdho. jJAnadravya bhakSatAM upekSA kIdhI. prajJAparAdhe viNAzyo. viNasatAM uvekhyo. chatI zaktie sAra-saMbhALa na kIdhI. jJAnavaMta pratye dveSa-matsara ciMtavyo, avajJA-AzAtanA kIdhI. koI pratye bhaNatAM gaNatAM aMtarAya kIdho. ApaNA jANapaNAtaNo garva ciMtavyo. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna e paMcavidha jJAnataNI asaduhaNA kIdhI, anyathA prarUpaNA kIdhI. koI totaDo bobaDo dekhI hasyo, vitaryo. jJAnAcAra viSaIo anero je koI aticAra pakSadivasamAMhi sUkSma-bAdara, jANatAM-ajANatAM huo hoya te savituM mana vacana kAyAe karI tassa micchAmi dukkaDa. 2 jJAnAcAra saMbaMdhI aticAranA artha gAthArtha jJAna yogya kALe (samaye) bhaNavuM 1, vinayapUrvaka bhaNavuM 2, bahumAnapUrvaka bhaNavuM 3, upadhAna vahIne bhaNavuM 4, gurune oLavavA nahIM 5, ane zuddha vyaMjana, artha ne 18
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadubhayapUrvaka bhaNavuM 6-7-8. A ATha jJAnAcAra saMbaMdhI AcAra (bheda) che. have upara jaNAvelA AcArapUrvaka na bhaNatAM tethI viruddha vartana karyuM hoya te aticAra rUpe darzAve che. 1. jJAna yogya kALe na bhaNyo, paNa akALe bhaNyo te prathama aticAra. 2. bhaNAvanAra - mAstara, paMDita, guru vigere je hoya teno vinaya karyA vinA, muni hoya to khamAsamaNAdivaDe vaMdanA karyA vinA, zrAvaka hoya to praNAmAdivaDe vinaya karyA vinA bhaNyo e bIjo aticAra. 3. bhaNAvanAra pratyenA bahumAna vinA bhaNyo. hRdayano prema te bahumAna kahevAya che. evA bahumAna sAthe bhaNavuM joIe. te vinA bhaNyo e trIjo aticAra. 4. muni mATe yoga vahyA vinA ane zrAvaka mATe upadhAna vahyA vinA bhaNyo (je je sUtronA yoga vahevAnuM vidhAna che te vahyA vinA temaja je je AvazyakanAM sUtro navakAra vigerenAM upadhAna zrAvake vahevAnuM kahyuM che te vahyAM vinA bhaNavuM) te cotho aticAra. 5. jenI pAse pote bhaNela hoya tenuM nAma na letAM bIjA vizeSa vidvAnanuM nAma levuM ke jethI potAnuM mahattva vadhe te guruno nihUnava karyo kahevAya, tema karavuM te pAMcamo 1. upadhAna vahyA agAu te te sUtro zIkhAya che, paNa pachI jema maMtranuM ArAdhana tenA kalpAnusAra karavuM paDe che tema upadhAna vahIne te sUtra bhaNavAbhaNAvavAnI yogyatA meLavavAnI che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ aticAra. 6-7-8 sUtra. artha ne taMdubhaya eTale te baMne vAnAM azuddha bolavA te chaThTho, sAtamo ne AThamo aticAra. A pramANe ATha aticAra kahyA pachI prasaMgopAtta jJAnAcArane lagatA ja je je doSo lagADavAmAM AvyA hoya te kahe che. bhaNIne visAya eTale bhaNIne bhUlI javuM, te paNa aticAra doSa che, te bhaNela vastu pratyeno anAdara sUcave che, AdaravALI vastu bhUlAtI nathI. tyArapachI sAdhune dharme kAjo aNauddharyo, DAMDo aNapaDilehyuM, vasati aNazothe, aNapavese, asajhAya aNajhAyamAM dazavaikAlikAdi bhaNavuM te aticAra che. yogavahana karIne sUtrAbhyAsa karanAre e badhAM vAnAM karyA pachI ja sUtra bhaNAya che. kAjo kADhI, vidhipUrvaka paraThavI, DAMDAnI paDilehaNA karI, vasati - AjubAjunI amuka (100) hastapramANa bhUmi zodhI - temAM kAMI apavitra vastu - lohI, asthi, paMcendriyanuM mRtaka vigere paDela nathI tenI tapAsa karIne, azuci hoya to tenuM nivAraNa karIne pachI bhaNavuM joIe; tema na karyuM arthAt asvAdhyAya jevI ke anadhyAya jevI sthitimAM teve vakhate bhaNyo tethI aticAra lAgyo hoya te. zrAvakane dharme upadhAna kahetAM je je kriyA karavAnI hoya te karyA vinA vAcanA le to doSa lAge, temaja asvAdhyAya ke anadhyAyavALI sthitimAM ke tevA kALamAM bhaNI zakAya nahIM,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatAM bhaNe to aticAra lAge. kALaveLAe kAjo lIdhA pachI ja munithI bhaNAya, tema karyA vinA bhaNe to aticAra lAge. tyArapachI jJAnanAM upakaraNo jaNAvyA che, te upakaraNone paga lagADAya nahIM, pustakAdi upara thUMka UDe tema bolAya nahIM, thUMkavaDe akSara bhUMsAya nahIM. jo tema kare to doSa lAge. pustakane ozikA nIce mUke athavA tenI upara mAthuM rAkhe, temaja jJAna (pustaka, copaDI, chApela ke lakhela kAgaLa vigere) tathA jJAnanAM upakaraNa pAse hoya chatAM AhAra kare (jame) athavA nihAra (laghunIti, vaDInIti) kare to paNa aticAra lAge. jJAnanAM upakaraNomAM na samajI zakAya tevI keTalIka vastuo che tenA artha A pramANe - pATI - akSara lakhavAnI. pothI - vAMcavAnI copaDI, pAnAM, prata vigere. ThavaNI - sAdhu sthApanAcArya mUke che te. kavaLI - pothI pharatI vIMTavAnI vAMsanI saLIone kapaDAthI maDhelI hoya che te. navakAravALI prasiddha che. sApaDo moTo, sApaDI nAnI. dastarI - kAgaLonI phAIla. vahI - copaDA. oLiyA - ugharANI vigerenA lAMbA kAgaLo lakhelA hoya te. tenI AzAtanA na karavI. have jJAnadravyane aMge aticAra kevI rIte lAge te kahe che - jJAnadravya pote to na ja khAya paNa koI khAto hoya - bagADato hoya tenI chatI zaktie upekSA kare to doSa lAge. prajJAparAdha eTale buddhinI viparyayatA thavAthI pote jJAnadravyano vinAza karyo, athavA tevA ja kAraNe anyanI upekSA karI, 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatI zaktie jJAnadravyanI saMbhALa na karI. koI jJAnavaMtanI avajJA-AzAtanA-apamAna-niMdA karI, tenI upara dveSa rAkhyo, tenI adekhAI(IrSA) karI, asahanazIlatA dAkhavI. anya koIne bhaNavA - gaNavAmAM sahAya karavAne badale UlaTo aMtarAya karyo. pote thoDo ghaNo abhyAsa karyo hoya to te saMbaMdhI abhimAna karyuM. pAMca jJAna saMbaMdhI zAstramAM je kAMI varNana Ave che te sahyuM nahIM, temAM kahyA karatAM viparIta prarUpaNA karI, te e rIte ke "zAstramAM to Ama kahyuM che paNa mane te ThIka lAgatuM nathI, te A pramANe joIe." A paNa eka jAtano jJAnIno anAdara-avizvAsa che. koIne totaDo ke bobaDo joIne tenI hAMsI karI - mazkarI karI, tene mATe khoTA khoTA tarko karyA. ItyAdi aneka prakAre jJAnAcArane lagatA je koI doSa lagADyA hoya te saMbaMdhI lAgela pApa - thayela karmabaMdhane mATe mana - vacana - kAyAthI micchA dukkaDaM ApuM chuM. iti jJAnAcAra saMbaMdhI aticArArtha. 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. darzanAcAra saMbaMdhI aticAra trIje darzanAcAre ATha aticAra - nistaMkiya, niSkrakhiya, nivitigicchA amUDhadiTTI a; uvavUha thirIkaraNe, vacchalla pabhAvaNe aTTa. 3 devagurudharmataNe viSe niHzaMkapaNuM na kIdhuM, tathA ekAMta nizcaya na kIdho. dharmasaMbaMdhI phaLataNe viSe niHsaMdeha buddhi dharI nahI. sAdhusAdhvInAM malamalina gAtra dekhI durgacchA nipajAvI. kucAritrIA dekhI cAritrIo upara abhAva huo. mithyAtvataNI pUjA-prabhAvanA dekhI mUDhadRSTipaNuM kIdhuM. tathA saMghamAMhe guNavaMtataNI anupabRhaNA kIdhI. asthirIkaraNa, avAtsalya, aprIti, abhakti nIpajAvI. abahumAna kIdhuM. sAdharmikazuM kalaha-karmabaMdha kiIdho. tathA jaina zAsananI yathAzakti prabhAvanA (unnati) na 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI'. tathA devadravya, gurUdravya, jJAnadravya, sAdhAraNadravya bhakSita, upekSita, prajJAparAdhe viNAzyuM, viNasatAM uvekhyuM. chatI zaktie sArasaMbhALa na kIdhI. tathA adhotI, aSTapaDa mukhakoza pAkhe devapUjA kIdhI. biMbapratye vAsakuMpI, dhUpANuM, kaLazataNo Thabako lAgyo. biMba hAthathakI pADyuM. UsAsanisAsa lAgyo. dehare upAzraye maLa-zleSmAdika lohyuM. deharAmAMhe hAsya, khela, keli, kutUhaLa, AhAranihAra kIdhAM. pAna sopArI nivedIAM khAdhAM. ThavaNAyariya hAthathakI pADyA, paDilehavA visAryA. jinabhuvane corAzI AzAtanA, guru-guruNI pratye tetrIza AzAtanA kIdhI. guruvacana tatti karI DivajyuM nahIM. darzanAcAra viSaIo anero je koI aticAra pakSadivasamAMhi0 bAkI pUrvavat. Iti darzanAcArAticAra. darzanAcAranA aticAranA artha darzanAcAra saMbaMdhI ATha aticAra che. gAthArtha : 1. jinavacanamAM niHzaMka rahevuM. 2. anyadarzanonI AkAMkSA(icchA)rahita thavuM. 3. dharmasaMbaMdhI phaLa 1. A prabhAvanA saMbaMdhI vAkya rahI gayela jaNAvAthI umeryuM che. 24
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe niHsaMdeha thavuM. 4. anyamatanI pUjA prabhAvanA dekhI mUDha na banavuM. 5. sAdharmI baMdhuonI prazaMsA karavI. 6. dharmabaMdhuone dharmamAM sthira karavA, 7. sAdharmikanuM vAtsalya karavuM ane 8. dharmanI prabhAvanA karavI. have A ATha AcArane aMge lAgelA aticAro samajAve che. devagurudharma saMbaMdhI sArI rIte samajaNa meLavIne niHzaMka thavuM joIe, tevA na thayA. ekAMta nizcaya na karyo ke jainamata sivAya anya mato rAgI-dveSI devAdikane mAnanArA hovAthI te svIkAra karavA yogya nathI. dharmasaMbaMdhI phaLa prApta thaze ke nahIM? tevI zaMkA karI. sAdhu-sAdhvInAM maLathI malina zarIra tathA vastrAdi joIne manamAM durgacchA karI ke "A sAdhusAdhvIo AvA malina kema rahetA haze ? snAnAdivaDe kema zuddha thatA nahIM hoya ?" paraMtu sAdhu-sAdhvInAM malamalina gAtrAdika zobhArUpa che, dugacchA karavA lAyaka nathI; kAraNa ke jaLasnAnAdi temane sarvathA varSa che. kucAritrIone dekhIne zuddha cAritrI upara bhAva lAvavo joIe tene badale mUrkhatAne lIdhe abhAva Avyo. eno paNa trIjA aticAramAM samAveza che. mithyAtvInI - tenA dharmaguru vigerenI pUjAprabhAvanA-unnati thatI dekhI manamAM mUMjhAvuM joIe nahIM, kAraNa ke emAM kAMI Azcarya nathI. prAye aneka jIvo to mithyAtvapriya ja hoya che. Ama jANatAM chatAM mUMjhANA. saMghamAM koI guNavaMta hoya to tene dekhIne rAjI thavuM joIe, tenI 25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazaMsA karavI joIe, tenuM bahumAna karavuM joIe, tema na karatAM UlaTI niMdA karI. anya dharmabaMdhuone dharmamAM sthira karavA joIe, tene badale asthira thAya tema karyuM. dharmabaMdhunuM vAtsalya - temanA pratye premabhAva batAvavAvaDe temaja temane yogya sahAya ApavAvaDe na karyuM. temanI sAthe aprIti karI, temanuM abahumAna karyuM. (halakA pADyA), bhakti karavAne badale abhakti karI temaja sAdharmika sAthe kalaha (kleza) karI karmabaMdha karyo. jainazAsananI yathAzakti prabhAvanA (unnati) karavI joIe te na karI. (A AThamA AcAra saMbaMdhI doSanuM vAkya jUnA aticAramAM rahI gayela jaNAvAthI umeryuM che.) have ATha prakAranA AcAra saMbaMdhI aticAra uparAMta bIjA paNa darzanAcArane lagatA je je doSa lAge che, lAgavAno saMbhava che te samajAve che. devadravya, gurudravya (gurunI sArasaMbhALa - auSadhabheSajAdimAM vAparavA lAyaka dravya), jJAnadravya (jJAnanA pustakAdi sAdhano meLavavA mATe temaja jJAnAbhyAsa karAvavA mATe ekatra karela dravya), sAdhAraNa dravya (koI paNa dharmanA kArya mATe - sAte kSetramAM temaja jIvadayA vigeremAM vAparI zakAya tevuM dravya); A cAre prakAranA dravya pote khAdhAM, anya khAnAranI upekSA karI (tenuM nivAraNa na karyuM), buddhinA vikaLapaNAthI pote teno vinAza karyo, koI vinAza karatuM hoya 26
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI upekSA karI (aTakAvyo nahIM), chatI zaktie te dravyonI sArasaMbhALa ane yathAyogya vyaya na karyo. vaLI dhotIA vinA ke AThapaDA mukhakoza vinA jinabiMbanI aMgapUjA karI. jinabiMbane vAsakSepa rAkhavAnAM DAbalI jevAM sAdhanano, dhUpadhANAno athavA kaLazano Thabako lAgyo, eTale te vastu jinabiMba sAthe athaDANI. ApaNo UsAsa - nisAsano durgaMdhI vAyu barAbara mukhakoza bAMdhela na hovAthI jinabiMbane sparzo. jinabiMba hAthamAMthI paDI gayA. deharA ke upAzrayamAM potAnA nAkano zleSma ke bIjo zarIrano mela luhyo. derAsaramAM koInI hAMsI-mazkarI, koI jAtano khela, krIDA (ramata), kutUhala upaje tevI vANI ke zarIranI ceSTA karI. AhAra ke nihAra (vaDInIti, laghunIti) kIdhAM, pAna-sopArI athavA derAsaramAM koIe dhareluM naivedya khAdhuM. A badhA jinabiMba ane jinacaityane lagatA aticAra doSa che. sthApanAcArya ApaNe rAkhelA hoya te athavA gurunA hoya te hAthamAMthI paDI gayA, pote rAkhelA sthApanAcAryanI dararoja paDilehaNA karavI joIe te na karI. jinabhuvana saMbaMdhI 84 ane gurusaMbaMdhI 33 AzAtanAne anyatra vivarIne kahela che, temAMnI koI paNa AzAtanA karI. upalakSaNathI daza moTI AzAtanA - taMboLa khAvuM, pANI pIvuM, bhojana karavuM, upAnaha paherIne javuM, zayana karavuM, niSThIvana(thUMkavuM), maithuna sevavuM, laghunIti ke vaDInIti karavI ane jugaTe ramavuM; A to - 27
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUra varjavI ja joIe, chatAM temAMnI koI koI AzAtanA karI. gurumahArAjanuM vacana tatheti(temaja) ema kahIne aMgIkAra karavuM joIe, te pramANe vartavuM joIe, tema na karyuM. A pramANe darzanAcArane lagatA uparokta aticAromAMthI je koI aticAra lAgyA hoya te sarvene mATe micchA dukkaDaM ApuM chuM (te aticArothI lAgela pApa mithyA thAo ema IcchuM chuM.) iti darzanAcAra saMbaMdhI aticArArtha. .. 28
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. cAritrAcAranA aticAra cAritrAcAre ATha aticArapaNihANajogajutto, paMcahiM samiIhi tohi guptAhika esa carittAyAro, aTTaviho hoI nAyavo. 4 IryAsimiti te aNajoye hiMDyA, bhASAsamiti te sAvadya vacana bolyA, eSaNAsamiti te tRNa - Dagala, annapANI asUjhatuM lIdhuM, AdAnabhaMDamanimnavaNAsamiti te Asana, zayana, upagaraNa, mAguM pramukha aNapuMjI jIvAkuLa bhUmikAe mUkyuM lIdhuM, pAriSThApanikAsamiti te maLa, mUtra, zleSmAdika aNapuMjI jIvAkuLa bhUmikAe paraThavyuM. manogupti te manamAM Arta-raudra dhyAna dhyAyA, vacanagupti te sAvadya vacana bolyA, kAyagupti te zarIra aNapaDilehyuM halAvyuM, aNapuMje beThA. e aSTa pravacanamAtA sAdhutaNe dharme 29
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadaiva ane zrAvakataNe dharme sAmAyika - posaha lIdhe rUDI pare pALyA nahIM, khaMDanA - virAdhanA huI, cAritrAcAra viSaIo anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI0 ityAdi pUrvavat. iti cAritrAcArAticAra. vizeSa samajaNa A cAritrAcAra saMbaMdhI ATha aticAra jANavA sAthe te paNa jANavAnI jarUra che ke zrAvakanAM bAra vrata te cAritrAcArano ja vibhAga che. cAritranA be bheda che dezavirati ne sarvavirati. temAM dezavirati zrAvakanAM bAra vratarUpa che, ne sarvavirati pAMca mahAvratarUpa che. upara jaNAvela aticAramAM e baMne prakAranAM vratono samAveza nathI; tene aMge lAgelA aticAra to zrAvake ane sAdhue judA ja AlovavAnA che. uparanA aticAramAM to munirAjanA cAritranuM rakSaNa karanAra je ATha pravacanamAtA kahevAya che, temaja zrAvaka jyAre sAmAyika ke pauSadhAdi kriyAmAM viziSTa zrAvakapaNe vartato hoya tyAre, temAM je aticAro lAgavAno saMbhava che te ja batAvela che. A hakIkata munirAje niraMtara dhyAnamAM rAkhavAnI che, zrAvakane amuka avasthAe A AThe AcAra saMbaMdhI aticAra upara dhyAna ApavAnuM che. 30 -
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 cAritrAcArane lagatA ATha aticArano artha. prathama, prAraMbhamAM Apela gAthAno artha : "praNidhAnayoga eTale ekAgrapaNe - sAvadhAnapaNe manavacana-kAyAnA yoga sahita cAritra pALavAne ughukta jIvone mATe cAritrAcAra pAMca samiti ne traNa guptivaDe ATha prakArano kahyo che te jANavo." A cAritrAcAranA ATha prakAro samiti-guptirUpa che, temAM je je aticAra doSa lAgyA hoya te vivarIne batAve che: 1. IryAsamiti - AgaLanA bhAgamAM cAra hAthapramANa bhUmi joIne jIvajaMtunI virAdhanA na thAya te rIte cAlavArUpa che, tema na cAlatAM AgaLanI jamIna joyA vinA - jIvayatanAno khyAla rAkhyA vinA - upayoga vinA cAlyA te aticAra. 2. bhASAsamiti - je vacana bolavAthI kiMcit paNa avadya eTale pApa lAge tevuM vacana na bolavArUpa che, chatAM tevo upayoga rAkhyA vinA je bolavAthI pApa lAge evI vANI bolyA te bIjo aticAra. 3. eSaNAsamiti - tRNa - ghAsanI saLI ane Dagala - mATInuM DhekuM paNa muni mAgyA vinA laI zake nahIM, temaja annapANI paNa denArathI, lenArathI ane ubhayathI lAgatA 42 doSa rahita ja levAya. te pramANe na vartatAM tRNAdi 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagara mAgye lIdhuM ane annapANI doSavALuM lIdhuM te aticAra. 4. AdAnabhaMDamattanikhaivaNA samiti - bhaMDa eTale upakaraNa - Asana, zayana, pATa, pATalA vigere ane matta eTale mAjhuM athavA zarIranA koI paNa jAtanA melanuM pAtra, koI paNa jagyAe bhUmi pramArjIne temaja paDilehIne ja mUkavuM joIe. te pramANe na karatAM upakaraNo ane mAtrAnI kuMDI vigere aNapuMjI - pramAmAM vinAnI temaja jIvAkula - jyAM jhINA jIva-jaMtu kIDI vigere hoya tevI jagyAe mUkyAM athavA upADyAM te cotho aticAra. 5. pAriSThApanikA samiti - zarIranA maLa, mUtra, zleSma vigere paraThavavA yogya vastuo bhUmi joIne jIva virAdhanA na thAya te rIte paraThavavAM, tadrupa che. te pramANe na karatAM upayoga vinA jyAM tyAM - jema tema jIvAkula jamIna upara maLamUtrAdika paraThavavAM te pAMcamo aticAra. 6. manogupti - cAritradhArI munie athavA sAmAyika pauSadhamAM rahelA zrAvake koI paNa jAtanAM Artta-raudradhyAnane lagatA saMkalpa-vikalpa - na karavA, tadrupa che. A pramANe manane kabajAmAM na rAkhatAM tenI aMdara Artta-raudradhyAnane lagatA saMkalpa-vikalpo karavA te aticAra. 32
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. vacanagupti - no aticAra bhASAsamiti pramANe ja sAvadya vacana bolavArUpa kahela che, paraMtu e bemAM taphAvata e che ke - vacanagupti te banatAM sudhI na bolavuM - mauna dhAraNa karavuM, tadrupa che, chatAM kAryaprasaMge - upadezAdi hetue bolavuM paDe to sAvadya ke jenuM lakSaNa upara batAvela che, tevuM na bolavuM. bhASAsamiti karatAM vacanaguptimAM viziSTatA che te na jaLavAya to je doSa lAge tene aticAra samajavo. 8. kAyagupti - munie niraMtara ane zrAvake sAmAyika pauSadhamAM hoya tyAre zarIra halAvavuM hoya, cAlavuM hoya, paDakhuM pheravavuM hoya, besavuM hoya to te badhI kriyA zarIra paDilehIne temaja jamIna jovAnI hoya tyAM jamIna joIne ja karI zakAya, tema na karatAM, anupayoge - paDilehyA vinA zarIranI koIpaNa ceSTA karavI te, athavA puMjyA - pramAryA vinA besavuM te AThamo aticAra. A pramANe cAritrAcAranA ATha AcArane aMge ATha aticAra lAge che, te jo lagADyA hoya to te yAda karIne pAkSika pratikramaNAdi avasare AlovavAnA che ke jethI lAgela aticArathI baMdhAyela pApa - thayela azubha karmabaMdha - chUTI jAya ane tenuM azubha phaLa bhogavavuM na paDe. Iti cAritrAcAra saMbaMdhI aticArArtha. 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM prasaMgopAtta lakhavAnuM upasthita thAya che ke - upara jaNAvelI samiti-guptine pALIne cAlatA ne bolatA munirAja temaja tadavastha zrAvako vAraMvAra sthAne sthAne dekhAya che, paraMtu jenA AdarzAnusAra anyane pravRtti karavAnI hoya che tevA keTalAka munine ke zrAvakane te samiti-gupti nahIM jALavatA joIne anya paNa te jALavavAmAM zithila thAya che. keTalAMka to ATha pravacanamAtAne yathArtha oLakhatA paNa nathI, tethI teo pALavAno upayoga zI rIte kare? AzA che ke A namratApUrvaka karelI sUcanA upara lakSa pUjya munirAjo ane sAmAyika-pauSadha karanArA zrAvaka bhAIo avazya lakSa Apaze. 34
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa. samyakatva saMbaMdhI aticAra vizeSataH zrAvakataNe dharmo samyakatva mULa bAra vrata, samyakatvataNA pAMca aticAra saMkA kaMkha vigicchA) zaMkA - zrIarihaMtataNA baLa, atizaya, jJAna, lakSmI, gAMbhIryAdi guNa, zAzvatI pratimA, cAritrIyAnAM cAritra ane zrInivacanataNo saMdeha kIdho. AkAMkSA - brahmA, viSNu, mahezvara, kSetrapALa, gogo, AsapALa, pAdaradevatA, gotradevatA, graha-nakSatra, vinAyaka, hanumaMta, sugrIva, vAlInAha-ityevamAdika deza, nagara, gAma, gotra, nagare juju devadeharAMnA prabhAva dekhI roga, AtaMka, kaSTa Avya Ihaloka-paralokArpe pUjyA-mAnyA. siddha, vinAyaka, jIrAulAne mAnyuM, IcchayuM. bauddha, sAMkhyAdika saMnyAsI, bharaDA, bhagata, liMgIyA, jogIyA, jogI, daraveza 1. ahIM grahapUjA zabda hato te yogya na lAgavAthI pheravyo che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ anerA darzanIyAtaNo kaSTa, maMtra, camatkAra dekhI paramArtha jANyA vinA mUlyA, vyAmohyA. kuzAstra zIkhyAM, sAMbhaLyAM. zrAddha, saMvatsarI, hoLI, baLeva, mAhI punama, ajApaDavo, pretabIja, gaurItrIja, vinAyakacotha, nAgapaMcamI, jhIlaNA chaThThI, zIlasAtamI, dhruvaaSTamI, naulI navamI ahavA dazamI, vrata agyArazI, vatsabArazI, dhanaterazI, anaMta caudazI, amAvAsyA, AdityavAra, uttarAyaNa vigere parvo mAnyAM. naivedya kiIdhAM. navodaka, yAga, bhoga, utAraNAM kIdhAM, karAvyAM, anumodyAM. pIpaLe pANI ghAlyAM, ghalAvyAM. gharabAhira kSetre, khaLe, kUve, taLAve, nadIe, drahe, vAve, samudra, kuMDe puNya hetu snAna kIdhAM, karAvyAM, anumodyAM. grahaNazanizcare dAna dIdhAM. mAha mAse - navarAtrIe nAhyA. ajANanAthApyAM anerAM vrata-vratolAM kIdhAM karAvyAM. vitigicchA - dharma saMbaMdhI phaLataNe viSe saMdeha kIdho. jina arihaMta, dharmanA AgAra, vithopakArasAgara, mokSamArganA dAtAra, izyA guNa bhaNI na mAnyA, na pUjyA. mahAsatI, mahAtmAnI Ihaloka - paraloka saMbaMdhI bhogavAMcchita pUjA kIdhI. roga, AtaMka, kaSTa Ave khINa vacana bhoga mAnyAM. mahAtmAnAM bhAta pANI, maLazobhAtaNI niMdA kIdhI. kucAritrIyA dekhI cAritrIyA upara kubhAva 36
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ huo. mithyAtvataNI pUjA prabhAvanA dekhI prazaMsA kIdhI, prIti mAMDI, dAkSiNyalage teno dharma mAnyo, kIdho. zrI samyaktva viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI. ItyAdi. Iti samyakatva aticAra. 5. samyakatva saMbaMdhI aticAranA artha samyaktvanA pAMca aticAra che. te aticArasUcaka vaMdittA sUtramAM AvatI "saMkA kaMkha vigicchAva' e gAthAnuM eka pada ja pratIka tarIke mUkela che. te AkhI gAthAno artha A pramANe - 1 zaMkA, 2 kAMkSA, 3 vicikitsA, 4 prazaMsA ane 5 saMstava eTale paricaya kono ? kuliMgI - mithyASTino. samyaktvanA e pAMca aticAramAMthI je koI aticAra prastuta divasa saMbaMdhI lAgyA hoya tene huM paDikkamuM chuM.' A pAMce aticAranuM varNana A aticAramAM sArI rIte ApeluM che. prathama zaMkA karavI te aticAra. zaMkA zemAM karavI athavA karI ? te kahe che. arihaMtanA baLanuM, atizayanuM, temanA aparimita jJAnanuM, gAMbhIrya-dharya-audAryAdika guNonuM zAstramAM je varNana karyuM che temAM zaMkA karI, zAzvatI pratimAonI hakIkatamAM zaMkA karI, mahApuruSonAM cAritranAM 37
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNanamAM - temaNe sahana karelA pariSaha-upasargAdinI hakIkatamAM zaMkA karI, aneka prakAranAM zAstrokta jinavacanamAM saMdeha karyo, te prathama aticAra. 2. AkAMkSA - athavA kAMkSA eTale paramatanI IcchA. anyamatamAM mAnelA judA judA devone deva tarIke mAnyA, pUjyA. ahIM judA judA devonA nAmo kahyA che, temAM brahmA vigere aneka devonA nAmo che. temAMnA aprasiddha nAmonA artha A pramANe che - gogo - e nAmanA eka vyaMtara deva pUjAya che. AsapALa - AzA - dizA tenA pALaka dipALa. pAdaradevatA - gAma athavA zaheranA rakSaka. gotradevatAgotranA - kuLanA rakSaka. vinAyaka - gaNeza, hanumaMta - hanumAna. vAlInAha - e nAmanA eka yakSadeva che. ItyevamAdika - IMti, evuM, Adika eTale A batAvelA tathA bIjA devo ke je judA judA dezomAM, gAmomAM, nagaromAM pUjAtA hoya temanA jujuo - judAM judAM derAMo, maMdiro, bhuvano, prAsAdInA prabhAvanI hakIkata sAMbhaLIne koIpaNa prakAranAM roga, upadrava, kaSTa prApta thaye A lokanA temaja paralokanA sukhaprAptirUpa lAbhane mATe - rogAdikanAM nivAraNa mATe temane mAnyA-pUjyA, mAnatA-pUjA karI. aneka siddha tarIke, vinAyaka tarIke, jIrAulA tarIke oLakhAtA manuSyone mAnyA, temanAthI sukha, bhoga, lAbhanI IcchA karI. bauddha dharmanA dharmaguru, temaja sAMkhyAdi darzananA saMnyAsI, bharaDA, 38
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagata, jogIyA (sAmAnya jogaTA), jogI (kAMIka ThIka jaNAtA jogI), liMgIyA (koIpaNa dharmanA veSadhArI), daraveza (musalamAna dharmaguru) ItyAdi anyadarzanI guruothI sahevAtAM kaSTo, maMtra-sAdhanAo tathA camatkAra dekhIne tenA paramArthano vicAra karyA vinA temane mAnavArUpa bhUla karI, bhoLavANA, mohANA - moha pAmyA. kuzAstro - pApazAstro bhaNyAM, sAMbhaLyAM. (laukika devagata ne laukika gurugata mithyAtva kahyuM). 1 have mithyAdaSTinAM parvo karavAthI lAgatA laukika parvagata mithyAtva mATe kahe che - mithyAtvIothI karAtAM (bhAdrapada dimAM) mAtA-pitA vigerenAM zrAddha (sarAda), saMvatsarI (vArSika tithi)e karAtI brAhmaNa jamADavA vigerenI kriyA, hoLInI pUjA karavI, tenI pharatA pherA pharavA, baLeve samudra pUjana karavA javuM. te sivAya dareka mahinAnI pUnama, ajA paDavo (Aso zudi 1 me karAtuM zrAddha), preta bIja (mRtaka bIja), gaurI trIja (pArvatI trIja), vinAyaka cotha (gaNeza cotha), nAga pAMcama, jhIlaNA chaThTha (nhAvAnI chaThTha) athavA rAMdhaNa chaThTha, zILa sAtamI (TADhuM ne vAsI anna khAvAno divasa), dhruva AThama te dhro aSTamI (athavA gokaLa AThama), nauLI - nauLIyA saMbaMdhI noma athavA dazama, vrata-agyAraza - vaiSNavo ekAdazI dara mahinAnI kare che te, vatsa bArazI gAyanA vAchaDA saMbaMdhI bAraza parva gaNAya che te, dhanateraza - te Aso vida 13 - lakSmIpUjanano divasa, anaMta caudaza - - 39 -
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiSNavanuM parva che te athavA kALIcaudaza te Aso vadi-14 - maMtra sAdhanA mATe smazAnamAM jaIne ArAdhana karavAno divasa, amAvAsyA te dareka mahinAnI amAsa, AdityavAra - dareka mahinAno ravivAra (te divase AyaMbila karavuM te paNa lokottara mithyAtvanuM aMga che), uttarAyaNano divasa (makarasaMkrAMti) ItyAdi parvo mAnyAM, te divase anyamati kare che tevI kriyAo karI eTale naivedya, navodaka, yAga, bhoga, utAraNAM vigere teo kare che tema karyuM, karAvyuM athavA anumodanA karI. pIpaLAnA jhADane pANI, dharmabuddhie - tenA para devono nivAsa mAnIne pAyuM, pivarAvyuM. gharanI bahAra koIpaNa jaLAzaye jaIne puNya hetue snAna karyuM, karAvyuM, anumoDyuM. grahaNane divase athavA zanivAre brAhmaNa - bhaMgI vigerene dAna dIdhuM. mAha mahine, navarAtrIe athavA purUSottamamAse dararoja koIpaNa jaLAzaye jaIne puNya hetue nAhyA. bIjA ajJAna manuSyonAM - mithyAtvIonAM sthApelAM - TharAvelA vrata - vratolAM - sAmAnya vrato karyA - karAvyAM, anumoghAM. A badhAno bIjA aticAramAM samAveza thAya che. 3. vitigicchA - vicikitsA. tenA be prakAra che. 1. dharmanA phaLano saMdeha athavA 2. sAdhu-sAdhvInAM malamalina gAtra ne vastrAdinI durgacchA karavI te. arihaMta anaMta guNanA gRha che, paropakAranA samudra che, mokSamArganA dAtAra - 40
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhADanAra che temane tevA guNavALA mAnIne pUjyA nahIM mAnyA nahIM. mahAsatI te sAdhvI ane mahAtmA te sAdhu temanI sAMsArika sukhabhoganI vAMcchAe sevA-bhakti karI. roga, upadrava ke kaSTa Ave tyAre zraddhAhIna thaIne anya devadevIne bhoga ApavAnI mAnatA karI. munirAjanAM bhAtapANInI tathA maLazobhAnI niMdA karI, kucAritriyA dekhIne cAritriyA upara paNa abhAva utpanna thayo. - 4-5. cotho aticAra mithyAtvInI pUjA prabhAvanA dekhI tenI prazaMsA karavI te, ane pAMcamo aticAra mithyAtvInA atiparicayathI tenI sAthe prIti karavI, dAkSiNyatAe teno dharma mAnavo te che. e baMne varjavA yogya che. A pramANe pAMce aticAranuM vivaraNa samajavuM. Iti samyaktva saMbaMdhI aticAranA artha. 41
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra vrata saMbaMdhI aticArano prAraMbha prathama aNuvratanA aticAra 1. pahele zUlaprANAtipAta viramaNavrate pAMca aticAra- vaha baMdha chaviccheeO dvipada catuSpada pratye rIsavaze gADho ghAva ghAlyo. gADha baMdhane bAMdhyo. adhika bhAra ghAlyo. nilaMchana karma kIdhAM. cArA-pANItaNI veLAe saMbhALa na kIdhI. leNa-deNe kiNahI pratye laMghAvyo, teNe bhUkhe ApaNe jamyA, kanya rahI marAvyo, baMdIkhAne ghalAvyo. saLyAM dhAnya tAvaDe nAkhyAM, daLAvyAM, bharaDAvyAM, zodhI na vAvaryA. iMdhaNa-chANAM aNazodhyAM bALyAM. te mAMhi sApa, vIMchI, khajUrA, saravaDA, mAMkaDa, juA, gIMgoDA sAhatA mu, duhavyAM, rUDe sthAnake na mUkyAM. kIDI maMkoDInAM iMDAM vichohyAM. lIkha phoDI. uddehI, kIDI, maMkoDIghImela, kAtarA, cuDela, pataMgiyA, deDakA, aLasIyA, IyaLa, kuMtA, DAMsa, macchara, baLatarA, mAkhI, tIDa pramukha jIva viNaTTA. mALA halAvatAM calAvatAM paMkhI-cakalAkAgataNAM iMDAM phoDyAM. anerA ekendriyAdika jIva viNAzyA, 42.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAMpyA, duhavyA. kAMI halAvatAM, calAvatAM, pANI chAMTatAM, anerUM kAMI kAmakAja karatAM nirdhvasapaNuM kIdhuM, jIvarakSA rUDI na kIdhI. saMkhAro sUkavyo, rUDuM gaLaNuM na kIdhuM, aNagaLa pANI vAparyuM, rUDI jayaNA na kIdhI. aNagaLa pANIe jhIlyA, lugaDAM dhoyAM. khATalA tAvaDe nAkhyA, jhATakyA. jIvAkuLa bhUmi lIMpI. vAsI gAra rAkhI. daLaNe, khAMDaNe, lIMpaNe rUDI jayaNA na kIdhI. AThama caudazanA niyama bhAMgyA. dhUNI karAvI. pahele thUla prANAtipAta viramaNavrata viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI Iti prathama vrata saMbaMdhI aticAra. prathama vrata saMbaMdhI aticAranA artha. pahele zUlaprANAtipAta viramaNavrate pAMca aticAra. AmAM sthUla eTale sUkSma nahIM, sarvathA nahIM. sarvathA to munine ja hoya, te mahAvrata kahevAya che. muninAM mahAvratanI apekSAe zrAvakanAM aNuvrata kahevAya che. aNuvrata kahevAnuM bIjuM kAraNa e che ke - sAdhu vIza vasA eTale pUrNa dayAnA pALanAra che. zrAvaka savA vaso eTale 16mA bhAge jIvadayA pALanAra che te A pramANe : muni trasa-sthAvara baMne prakAranA jIvonI dayA pALe che, zrAvaka sthAvaranI dayA pALI zakatA nathI, tethI vIzamAMthI daza 43
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasA gayA. trasamAM paNa niraparAdhIne haNatA nathI, sAparAdhI mATe zrAvaka tyAga karI zakatA nathI, tethI pAMca vasA gayA. niraparAdhIne paNa saMkalpathI haNatA nathI, AraMbha kAryamAM haNAI jAya teno niyama karI zakatA nathI tethI aDhI vasA gayA. saMkalpathI na haNavAmAM paNa sApekSapaNe - apekSApUrvaka azvAdikane mAravA-kUTavA paDe che, niSkAraNa - nirapekSapaNe haNatA nathI eTale savA vaso rahyo. A uparathI ema samajavAnuM nathI ke zrAvake savA vaso ja jIvadayA pALavI, paNa eTalI to jarUra pALavI ne vadhAre pALavAno khapa karavo; kAraNa ke zrAvaka niraMtara munipaNAno Icchuka hoya che. prANa eTale jIva, jene daza prANamAMthI ochAvattA prANa hoya che, teno atipAta eTale vinAza, tenuM viramaNa eTale choDavuM, te paheluM vrata. tenA mukhya pAMca aticAra kahelA che. A pramANe kahIne vaMdittA sUtramAM ApelI gAthAmAMthI vaha baMdha chaviccheeve evuM eka ja pada pratIka tarIke mUkeluM che. te AkhI gAthAno artha A pramANe - vadha, baMdha, chaviccheda, atibhAra, bhAta pANIno viccheda - A pAMca prathama vratanA aticAra che. temAMthI je koI aticAra AjanA divasane aMge lAgyA hoya te paDikkamuM chuM." A pAMce aticAra AgaLa vivarIne kahelA che, teno bhAvArtha A pramANe - 44
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dvipada te manuSyo ane catuSpada eTale cAra pagavALA tiryaMco. tenA para rIsa caDavAthI, tene Akaro - sahana na karI zake tevo ghAva eTale prahAra - ghAlyo eTale karyo ke jethI kadAca te marI paNa jAya, e prathama aticAra. gADha - AkarAM doraDAM vigerenAM baMdhanavaDe dvipada ke catuSpadane bAMdhyA ke jethI te hAthapaga halAvI paNa na zake, zvAsa paNa laI na zake, tethI vakhate tenuM maraNa paNa thAya e bIjo aticAra. adhika - upADI zake te karatAM vadhAre, tenI upara athavA gADA vigeremAM bhAra ghAlyo eTale nAkhyo - bharyo - upaDAvyo - kheMcAvyo e trIjo aticAra. temaja nilaMchana karma te tenA nAka-kAna vIMdhAvavA, vRSaNa kapAvavA, napuMsaka karavA, puMchaDI kapAvavA - ItyAdi aneka jAtinA pazuo pratye vartana karyuM e cotho aticAra. veLAe - yogya vakhate janAvarane - gAya, bheMza, baLada, ghoDA vigerene cAro nAkhavo joIe, pANI pAvuM joIe, tema na karavAthI keTalIka vakhata te jIvo sudhA-tRSAthI pIDita thaIne maraNa paNa pAmI jAya che. koInI pAse leNuM hoya athavA koInuM devuM hoya tyAre te leNadAra temaja devAdAra mANasa potAno nikAla lAvavA mATe ghare AvIne lAMghe che - upavAsa kare che te vakhate tene lAMghavA dIdho ane tene jamADyA sivAya pote jamyA. leNadAra athavA devAdArane pAse rahIne bIjA pAse mAra marAvyo athavA korTamAM dAvo - phariyAda karI tene prathama kAcI kedamAM ne pachI pAkI kedamAM nakhAvyo. Ano samAveza pAMcamA aticAramAM thAya che. 45
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - have A pAMca aticArane aMge anya - bIjI rIte doSa lAgyA hoya te jaNAve che. saDI gayelAM dhAnya tAvaDe eTale taDake nAkhyA ke jethI temAM paDelAM dhaneDAM vigere marI jAya. vaLI tevA saLelAM dhAnya daLAvyAM, bharaDAvyAM, zodhIne - jIvajaMtu dUra karIne na vAparyAM. IMdhaNa ane chANAM vigere zodhyAM vinA - khaMkheryAM vinA bALyAM, temAM sApa vigere aneka jAtinA jIvo baLI gayA, athavA sAhatA eTale pakaDatA ja dabAvAthI marI gayA. tenI virAdhanA na thAya eve sthAnake na mUkyA. kIDI-maMkoDInAM iMDAMne tenAthI judA pADyAM. lIkhane dabAvI ke jethI te phUTIne marI jAya. uddehI (udhaI) vigere jIvono vinAza karyo. pakSIonA mALA halAvatAM calAvatAM cakalA, kAgaDA vigere pakSIonAM iMDAM phUTI gayAM. A sivAya - eTale upara to beindriya, teindriya, caurindriya ne paMcendriya jIvonI ja vAta karI che te uparAMta ekendriya jIvo - pRthvI, pANI, agni, pavana ane vanaspati vigereno paNa niSkAraNa vinAza karyo, jarUriAta uparAMta vinAza karyo, tene cAMpyA - duhavyA. kAMI halAvatAM, calAvatAM, pANI chAMTatAM sthAvara jIvonI virAdhanAno khyAla ja na karyo. pANI gaLavAnA saMbaMdhamAM sArUM - chidra vinAnuM garaNuM na vAparyuM, saMkhAro - je garaNAmAM pANI gALyuM hoya te garaNAmAM pANImAM rahela dazya-adRzya aneka trasajIvo AvI jAya. tethI te garaNuM pharI bIjA aNagaLa pANImAM jayaNApUrvaka nItArI devuM joIe. tema karyA vinA ja sUkavI daIe to te trasajIvo 46
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANI vinA marI jAya. saMkhAro bIjA vizeSa pANImAM nAMkhavo joIe te na nAkhatAM sUkavI dIdho, gaLyA vinAnuM pANI vAparyuM, gaLyA vinAnA pANIe jhIlyA eTale nAhyA, temaja jaLAzayamAM kapaDAM dhoyAM. khATalA tAvaDe eTale taDake mUkyA temaja khaMkheryA ke jethI temAM rahelA mAMkaDa vigere jIvo maraNa pAme. jIvAkuLa bhUmi sApha karyA vinA lIMpI. gArIyuM kareluM rAtavAdI rAkhI mUkyuM jethI temAM puSkaLa trasa jIva upajyA te ja gArIyuM bIje divasa vAparyuM jethI temAM paDelA badhA jIvo marI gayA. e ja rIte daLavAmAM, khAMDavAmAM, bharaDavAmAM, jamIna lIMpavAmAM sArI rIte jayaNA pALavI joIe, jayaNApUrvaka trasa jIvanI virAdhanA na thAya tema te sarva kriyA karavI joIe tema na karI. AThama-caudaza vigere tithioe daLavA-khAMDavA vigerenA niyama karelA te bhAMgyA. dhUNI karAvI ke jethI macchara vigere jIvono vinAza thAya. ityAdika aneka prakAre prathama vratane aMge doSa lagADyA hoya tene mATe mana-vacana-kAyAthI micchA dukkaDa ApuM chuM. AmAM aneka jIvonA nAmo AvelA che temAMthI keTalAkanA artha A pramANe : khajurA - kAnakhajurA. saravalA - jIvavizeSa. gIMgoDA - kutarAnA kAnamAM paDe che te. kAtarA - jIvavizeSa. cuDela - beindriya jIva che. bagasarA - jhINA macchara. aLasIyA - beIndriya jIvo comAsAmAM upaje che te. kuMtA - jIvavizeSa. iti prathama vratAticArArtha. 47.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA aNuvratanA aticAra bIje sthUlamRSAvAdaviramaNa vrata pAMca aticAra sahasA rahassedAreo. sahasAtkAre kuNahI pratye ajugatuM ALa-abhyAkhyAna dIdhuM. anerA kuNahIno maMtra, Alocya marmaprakAzyo. svadArA maMtra bheda kIdho. kuNahIne anarthamAM pADavA kUDI buddhi dIdhI. kUDo lekha lakhyo. kUDI sAkha bharI. thApaNamoso kIdho. kanyA, gau-Dhora, bhUmi saMbaMdhI leNa- deNe vyavasAye vAda-vaDhavADa karatAM moTakuM jUThuM bolyA. hAtha-pagataNI gALa dIdhI. kAkaDA moDyA. marma vacana bolyAM. bIje sthUla mRSAvAdaviramaNavrata viSaIo anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI, bIjA vratanA aticAranA artha bIjuM vrata sthUla asatya bolavAnA tyAgarUpa che. temAM sthUla asatya eTale moTAM jUTha pAMca prakAre kahyAM che te na 48
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolavAM. 1. kanyA saMbaMdhI, 2. gAya vigere pazu saMbaMdhI, 3. jamIna saMbaMdhI, 4. thApaNa oLavavI ne 5. khoTI sAkSI pUravI. A pAMca bAbatono to zrAvake avazya tyAga karavo ja joIe. - A vratanA pAMca aticAra sahasA rahasadAre0 e gAthAnA eka padathI sUcavela che. te AkhI gAthAno artha A pramANe - "1. sahasAtkAre koIne khoTuM ALa ApavuM, 2. koInI chAnI vAta pragaTa karavI, 3. potAnI strI saMbaMdhI gupta vAta (maMtra) pragaTa karavI, 4. mRSA (khoTo) upadeza Apavo ane pa. kUDo (khoTo) dastAveja lakhavo. A bIjA vratanA aticAra prastuta divasa saMbaMdhI lAgyA hoya tene huM paDikkamuM chuM." A aticArano vizeSArtha A pramANe - 49 B sahasAtkAre - vicAra karyA vinA - akasmAta koIne ayukta - na ghaTe evuM ALa athavA abhyAkhyAna eTale kalaMka dIdhuM, e pahelo aticAra. koInI chAnI hakIkata, koIe karelI vicAraNA, marmanI vAta ke je prakAzamAM AvavAthI tene nukazAna thAya tema hoya te prakAzita karI, e bIjo aticAra. svadArA maMtrabheda kIdho - potAnI strI saMbaMdhI gupta vAta pragaTa karI, e trIjo aticA2. koIne anarthamAM pADavA mATe khoTI
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ salAha ApI, te cotho aticAra. ane kUDo lekha lakhyo - khoTo dastAveja, huMDI, kAgaLa vigere je bIjAne chetaravA mATe lakhavA te pAMcamo aticAra. have vadhArAmAM pAMca moTAM jUThapaNa aticAra rUpe ja kahe cheH 1. kanyA saMbaMdhI - svaparanI kanyA mATe nAnI-moTI vayanI athavA surUpa-kurUpa vigere asatya kahevuM te prathama sthULa asatya. 2. gau - gAya, bheMza vigere janAvaro saMbaMdhI je khoTuM bolavuM, ochAvattA dUdhavALI - ochAvattA vetaravALI gAya bheMza kahevI, ochAvattA varSavALA ghoDA vigerene kahevA te bIjuM pazu saMbaMdhI asatya. 3. bhUmi - jamIna-hATa-ghara-khetara vigerenA saMbaMdhamAM, mAlikInA athavA hadanA pheraphAra vigerenA saMbaMdhamAM je asatya bolavuM te trIjuM bhUmi saMbaMdhI sthULa asatya. 4. koInI thApaNa oLavavI - "mUkI ja gayo nathI ema kahevuM te cothuM sthULa asatya. ane 5. koIne hAni thAya tevI khoTI sAkSI pUravI te pAMcamuM sthULa asatya. A pAMca asatya bolavAthI to prAye vratano bhaMga paNa thAya che, paraMtu levA-devAmAM, vAda-vaDhavADa karatAM temaja vyavasAyane aMge upara jaNAvelA pAMca asatyomAMthI koI paNa asatya bolyA te aticAra gaNAya che. hAtha bhAMgo,paga bhAMgo, AMdhaLA thAo evI gALo dIdhI. strIonI jema 50
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kakaDA moDI - tArUM satyAnAza jAo ema kahyuM. marmano ghAta kare tevAM vacano bolyAM. e badhA bIjA vratanA aticAra che. A vrata saMbaMdhI upara jaNAvelAmAMthI anya koI paNa aticAra pakSa divasamAM jANatA ajANatA lAgyA hoya tene mATe micchA dukkaDaM ApuM chuM. Iti dvitIya vratanA aticAranA artha. 51
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA trIjA aNuvatanA aticAra triIje sthUla adattAdAnaviramaNavrate pAMca aticAra tenAhaDappaoge0 - ghara bAhira kSetre - khaLe parAI vastu aNamokalI lIdhI, vAparI. corAI vastu vahorI, cora dhADa pratye saMketa kIdho, tehane saMbaLa dIdhuM. tenI vastu lIdhI. viruddha rAjyAtikrama kIdho. navApurANA, sarasa-virasa, sajIva-nirjIva vastunAM bheLa-saMbheLa kIdhAM. kUDe kATale, tole, mAne, mApe vahoryA. dANacorI kIdhI, kuNahIne lekhe varasyo. sATe lAMca lIdhI. kUDo kalaha kADhyo, vizvAsaghAta kIdho. paravaMcanA kIdhI. pAsaMga kUDAM kIdhAM. DAMDIcaDAvI. lahakeahake kUDAM kATalAM mAna mApAMkIdhAM. mAtA, pitA, putra, mitra,kalatra vaMcI kuNahIne dIdhuM. judI gAMTha kIdhI. thApaNa oLavI. kuNahIne lekhepalekhe bhUlavyo. pachI vastuoLavI lIdhI. trIje sthUla adattAdAnaviramaNavrata viSayo anero je koI aticAra pakSadivasamAMhi0 iti tRtIya aNuvrata aticAra. para
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA aNuvratanA aticAranA artha trIje sthUlaadattAdAnaviramaNavrate pAMca aticAra. ahIM zrAvakane sthUla eTale moTA adattano tyAga che. adattanA cAra prakAra che. munine tIrthakaraadatta, guruadatta, jIvaadatta ne svAmIadatta - e cAre prakAranAM adattano tyAga hoya che. zrAvakane ekalA svAmIadattano ja tyAga hoya che. gRhastha bIjAM adattano prAye tyAga karI zakato nathI. bIjo prakAra rAjadaMDa upaje tevI corInA tyAgarUpa dhULapaNAno che. evA adattanA tyAgarUpa je trIjuM aNuvrata tenA pAMca aticAra che. ahIM tenAhaDappaogee eka pada lakhIne trIjA vratanA pAMca aticAra sUcavyA che. te AkhI gAthAno artha A pramANe - stunAhata - coranI lAvelI vastu (ochI kiMmate) levI te prathama aticAra. prAyogya - corane koI paNa prakAranI sahAya ApavI te bIjo aticAra. ta--tirUpa - eka sarakhI dekhAtI vastuno bheLasaMbheLa karavo te trIjo aticAra. viruddhagamana - rAjyaviruddha vyApArAdikanI pravRtti karavI te cotho aticAra. khoTA tola ne khoTAM mAna-mApAM karavAM te kUDatolamAnarUpa pAMcamo aticAra. have enuM vivaraNa je karavAmAM AvyuM che teno artha A pramANe : ghara, bahAra, kSetre, khaLe athavA anya sthAne koInI mAlikInI vastu tenI rajA vinA lIdhI ne vAparI. corAu 53
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastu ochI kiMmate maLavAthI kharIda karI. eka corane ke tenA samUhane saMbaLa eTale bhAtuM ApyuM - dravya vigerenI madada karI. tene mATe amuka jagyAe maLavAno - tyAM corAu vastu lAvavAno saMketa karyo ane tenI vastu pote ApelA saMbaLanA badalAmAM ochI kiMmate lIdhI. rAjyaviruddha vyApArAdi karyA. rAjye manAI karela vastuo (rUpuM, khAMDa, kApaDa vigere) chAnI rIte dANacorI karIne lAvyAM ne vecANa karyuM athavA vAparyuM. navI ne jUnI, sarasa ne virasa, sajIva ne nirjIva - jIva vinAnI vastuno bheLa-saMbheLa karI navI ne sarasa vastunA bhAvamAM vecI. khoTAM kATalAM, tolAM, mApAM, mAna levAdevAnAM judAM rAkhIne vadhAre tola-mApathI vastu lIdhI ne ochA tola-mApathI vecI. ahIM tolAM te zera, bazera, kilo vigere, mApa te mANuM, pAlI, pavAlA vigere ane mAna te hAtha, gaja, phUTa vigere samajavuM. koIne lekhAmAM (hisAbamAM) Thagyo. koI vastunA - makAna vigerenA sATAmAM vacce lAMca lIdhI. khoTo kleza Ubho karyo - vizvAsI manuSyano vizvAsaghAta karyo. parane - anyane aneka rIte vaMcyA - ThagyA. kAMTA vigerenAM be pAsAM khoTAM banAvyA, DAMDI caDAvI, laheko karIne tolamApamAM ochuM dIdhuM. sAcAM tola-mApane paNa khoTAM karyA. mAtA, pitA, putra, mitra, kalatra te strI vigerene ThagIne koIkane kAMI vastu ApI dIdhI. pote ja judI gAMTha karI. koInI thApaNa oLavI. (Avo bIjA vratamAM aticAra che, - 54
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa tyAM bolavArUpa che, ahIM karavArUpa che.) koIne lekhepalekhe hisAbamAM bhUla khavarAvI. koInI paDI gayelI vastu oLavI lIdhI, potAnI karI dIdhI. A pramANenA trIjA sthUla adattAdAnaviramaNavratanA aticAro che temAMthI je koI aticAra paMdara divasamAM lAgyA hoya tene mATe mithyA duSkRta ApuM chuM. AmAM upara jaNAvelA pAMca aticArano samAveza thaI jAya che. tenI gAthAno artha upara lakhelo che tenI sAthe aticAramAM AvelAM vAkyone kramotkrame meLavazo to samajAI jaze. Iti tRtIya aNuvratanA aticAranA artha. 55
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA cothA aNuvratanA aticAra svadArAsaMtoSa-parastrIgamanaviramaNavrate cothe aticAra - pAMca aparigdahiyA ittara0 aparigRhItAgamana, itvaraparigRhItAgamana kIdhuM. vidhavA, vezyA, kumAriko, parastrI sAthe saMbaMdha kIdho. svadArAMtaNe viSe dRSTiviparyAsa kIdho - sarAga vacana bolyA. AThama, caudaza anerI parvatithinA niyama laIne bhAMgyA. gharagharaNA kIdhAMkarAvyA, varavahu vakhANyA. kuvikalpa ciMtavyo. anaMgakrIDA kIdhI. strInAM aMgopAMga nirakhyAM. parAyA vivAha joDyA. DhIMgalADhIMgalI paraNAvyAM. kAmabhogataNe viSe tIvra abhilASa kIdho. 1. kulAMganA zabda prathama hato te kumArikAvAcaka samajI pheravyo che. 2. svadArA sAthe zokya zabda hato te strI mATe hovAthI ane tene mATe aticAra ja judo goThavelo hovAthI te zabda ahIM lIdho nathI. 3. A vAkya jaina dharma pALanArI je jJAtimAM gharagharaNAno rivAja pracalita hoya tene mATe aticAra rUpa samajavo nahIM. 4. A vAkya laghuvayanA putra-putrInA lagnano niSedha karanAra samajavuM. 56
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra suhaNe-svapnAMtare huA, kusvapna lAdhyA. naTa, viTa, strI zuM hAMsu kIdhuM. cothe svadArAsaMtoSa - parastrIgamanaviramaNavrata viSao anero je koI aticAra pakSa divasamAMhIve bAkI pUrvavatu iti caturtha vratAvicAra. cothA aNuvratanA aticArano artha. cothe svadArAsaMtoSa parastrIgamana viramaNa vrate pAMca aticAra A vratanA be peTA vibhAga che. 1. svadArAsaMtoSarUpa ane bIjo mAtra parastrIgamananA tyAgarUpa. (svadArAsaMtoSavALAne to parastrIgamanano tyAga AvI ja jAya che) aparigdahiyA Ittara0 A AkhI gAthAno artha A pramANe - - 1 aparigRhItAgamana kIdhuM. 2 ItraparigRhItAgamana kIdhuM. 3. anaMgakraDA kIdhI. 4. parAyA vivAha joDyA ane 5. kAmabhogane viSe tIvra abhilASa karyo. cothA vratanA A pAMca aticAra che, temAMthI je A divasa saMbaMdhI lAgyA hoya tene paDikkamuM . 1. strI jAti mATe svapatisaMtoSa-parapurUSagamanaviramaNa nAmano aticAra A sAthe judo ja lakhyo che. zrAvikAoe te zIkhavAno che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pAMca aticAramAM, mAtra parastrIgamananA tyAgavALAne mATe pAchalA traNa aticAra che. svadArAsaMtoSI mATe pAMce aticAra che. vivaraNavALA aticAranA artha - aparigRhItA eTale vezyA ane itvaraparigRhItA eTale thoDA vakhata mATe koIe rAkhelI strI - vezyA. tenI sAthe gamana karavuM, te svadArAsaMtoSI na kare. mAtra parastrIgamananA tyAgavALo tene parastrI nahIM mAnIne tenA gamanano tyAga na samaje. AnI pachInA traNa aticAra chUTA chUTA AvI jAya che. vidhavA, vezyA ne kumArikA temaja parastrI sAthe svadArAsaMtoSI gamana na kare, mAtra paradArAgamananA tyAgavALo prathamanI traNa jAtinI strIne parastrI nahIM mAnIne teno tyAga na samaje. potAnI jeTalI strI hoya te badhInI sAthe sarakho bhAva rAkhavo joIe, temAM dRSTiviparyAsa eTale mAnyatAno pheraphAra kare, mAnItI-aNamAnItI kare to aticAra lAge. parastrI sAthe rAganI vRddhi thAya tevAM vacano bolavAM te aticAra. AThama, caudaza vigere parvatithinA niyama laIne bhAMgavA te aticAra. gharagharaNA kIdhAM karAvyAM te je jJAtimAM punarlagnano rivAja nathI tene mATe aticArarUpa che. koI paNa vara-vahunAM vakhANa karavAM, pArakA vivAha meLavI devA, 58 -
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMgakrIDA karavI te aticAra che. kuvikalpa te viSaya saMbaMdhI mAThA vicAro karavA. parastrInAM aMgopAMga nIrakhIne jovAM te paNa aticAra che. nAnA putra-putrIne paraNAvI devA te doSarUpa che. kAmabhoga saMbaMdhI tIvra IcchA karavI te paNa doSarUpa che. atikramAdi jenuM svarUpa pUrve kaheluM che te A vratane aMge svapnamAM thAya to aticAra che. mAThAM svapna strIsaMyogane aMge Ave te aticAra che. naTa puruSa, viTa-laMpaTa puruSa athavA tevI strI sAthe hAMsI karavI te paNa aticAra che. jo aticArathI cete nahIM to lAMbe vakhate te anAcArarUpe pariName che. Iti caturtha vratAticAranA artha. 59
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvikA cogya caturtha vRtAticAra cothe svapatisaMtoSa-parapuruSagamanaviramaNavrate pAMca aticAra - aparigrahiyA Ittara0 pANigrahaNa karelA pati sivAyanA anya puruSa sAthe saMbaMdha joDavAno saMkalpa karyo. svapatinA abhAve punarvivAha karavAno saMkalpa karyo. potAnI zokyane viSe IrSAbhAva karyo. anya puruSo sAthe sarAga vacana bolyAM. AThama-caudaza anerI parvatithie ziyaLa pALavAnA niyama laIne bhAMgyA. vara-vahu vakhANyAM. kuvikalpa ciMtavyo. parapuruSanA aMgopAMga nIrakhyA. parAyA vivAha joDyA. kAmabhogane viSe tIvra abhilASa karyo. nAnI vayanAM putra-putrInAM lagna karyA. atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra suhaNe svapnAMtare huvA. kusvapna lAdhyAM. naTa, viTa puruSa sAthe hAMsuM kIdhuM. punarvivAha karAvyA. kAmavaza thaIne aneka prakAranI kuceSTAo karI. 6O
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothe svapatisaMtoSa-parapuruSagamanaviramaNavrata viSaIo anero je koI aticAra pakSa divasamAMhInA bAkI pUrvavatu Iti caturtha vratAticAra zrAvikAyogya caturtha vratAticAranA artha AmAM gAthAno artha lakhavAnI jarUra nathI, kAraNa ke te prathama lakhela che. vaLI temAMnA prathamanA be aticAra puruSa mATe ja che, bAkInA 3 aticAra strI-puruSane sAmAnya che. A aticAramAM parapuruSa zabdathI pati sivAyanA anya sarva puruSa samajI, kAmabuddhie tenI sAmuM paNa na jovuM, to pachI bIjA saMkalpa to karAya ja kema? (svapatinA abhAve kuLavAna strI punarvivAhanA vicAro na karatAM dharmakAryamAM ja citta joDI daI bAkInI vaya ziyaLa pALavAmAM ja vyatIta kare). potAnI zokyano paNa pati sAme samAna hakka hovAthI tenA pratye ke tenAM bALako pratye IrSA na karavI. patinA viraha - pati paradeza gaye koI jAtanA khoTA saMkalpa-vikalpa na karavA. varavahunAM vakhANa na karavAM. pArakA vivAha joDI ApavAmAM tatpara na rahevuM. parapuruSanAM aMgopAMgo nIrakhIne na jovAM. kAmabhoganI tIvra abhilASA na karavI. vratane doSa lAge tevuM svapna Ave to guruNI pAse AlovavuM ne zuddha thavuM. parapuruSa
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe hAMsI-mazkarI karavAnI Teva na rAkhavI. koInA punarlagnamAM sAmela na thavuM. yogya umara thayA vinA potAnAM putra-putrIne paraNAvavAM nahIM. naTa athavA svachaMdI gaNAtA viTa puruSa sAthe hasavuM nahIM. halakI jAtanI ke halakA AcaraNanI strIonI saMgata karavI nahIM. kuLavAna strIne na chAje tevI koI jAtanI kuceSTAo karavI nahIM. upara pramANe vartana rAkhavAthI zrAvikAne potAnA caturtha vratamAM dUSaNa lAgatuM nathI. A artha bahoLe bhAge maMDanazailIe ja strI jAtine udezIne lakhyo che. iti caturthavratAticArArtha. 62
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA pAMcamA vatanA aticAra pAMcame parigrahaparimANavrate pAMca aticAra- * dhaNadhannakhittavattha) dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, rUpuM, suvarNa, kuSya, dvipada ne catuSpada - e navavidha parigrahataNA niyama uparAMta vRddhi dekhI mUccha lage saMkSepa na kIdho. mAtA, pitA, putra, strItaNe lekhe kIdho. parigraha parimANa lIdhuM nahIM, laIne paDhiyuM nahIM. paDhavuM visAryuM, alIdhuM melyuM. niyama visAryA. pAMcame parigrahaparimaNavrata viSaIo, bAkI pUrvavatu pAMcamA vratanA aticAranA artha A vratanA pAMca aticAra che paraMtu parigraha nava prakArano hovAthI tenI pAMca bhAge vaheMcaNI karI che. dhaNadhanakhittavattha0 A padavALI AkhI gAthAno artha A pramANe che - 1. dhanadhAnya pramANAtikramAticAra, 2. kSetra-vAstupramANAtikramAticAra,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. rUpya-suvarNapramANatikramAticAra, 4. kumrapramANAtikramAticAra, 5. dvipada-catuSpadapramANatikramAticAra. dhana-dhAnya nakkI karelA pramANathI vadhAre rAkhavuM te prathama aticAra. kSetra-vAstu te ghara, hATa(dukAna) athavA khetara ane gharavakharInI aneka vastuo nakkI karelA pramANathI vadhAre rAkhavI te bIjo aticAra. rUpuM, sonuM athavA rUpA, sonAnA dAgInA nakkI karelA pramANathI vadhAre kiMmatanA rAkhavA te trIjo aticAra. 4. rUpA-sonA sivAyanI bAkInI dhAtunAM vAsaNo vigere nakkI karelA pramANathI vadhAre saMkhyAmAM ke kiMmatamAM rAkhavA te cotho aticAra ane 5. dvipada te dAsadAsI ane catuSpada te gAya, bheMza, ghoDA vigere nakkI karelA pramANathI vadhAre saMkhyAvALA rAkhavA te pAMcamo aticAra. upara pramANenA pAMca aticAramAM dvipada zabda dAsa-dAsI rAkhavA saMbaMdhI ullekha che te rAjA-mahArAjA mATe samajavo. emAM pagArathI nokara rAkhavAno samAveza samajavo nahIM. vaLI A aticAra lakhAyAnA samaye dAsa-dAsI vecANa rAkhavAnI pravRtti paNa haze ema saMbhave che. A nava prakAranA parigrahanuM parimANa karyA pachI temAM vRddhi thAya ke tarata ja te dravyano sArA mArge vyaya karI nAkhavo joIe, tema na karatAM teno moha thavAthI mAtA, pitA, strI ke 64
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrAdine nAme caDAvI dIdhA. Ama karavAthI vratamAM dUSaNa lAge che teno vicAra na karyo. parigrahanuM parimANa karyuM ja nahIM, kadI karyuM to pachI tenI noMdha dara cha-cha mahine vAMcIne saMbhAravuM joIe, tema karyuM nahIM. vadhArAnI rakama vyApAramAM na rAkhatAM alAyadI mUkI rAkhIne vratanI zuddhi mAnI. tene aMge karelA niyamo saMbhAryA nahIM. uparanI hakIkata mukhyatve dhana ne rUpA-sonA mATe lakhela che. dhAnyanA muDA vigerenI saMkhyAnuM parimANa karela hoya to nAnA bhAMgI moTA baMdhAvyA, be gharanuM eka ghara karyuM, be khetara vaccenI vADa kADhI nAkhI eka khetara karyuM - ema saMkhyA sarakhI karI. ThAmanI saMkhyA sarakhI karavA mATe moTAM kAma karAvyAM. A rIte saMkhyAnI sarakhAI karIne doSa lagADyA te aticAra samajavA. dvipadamAM dAsa-dAsInI pharajanuM kAma karanAra vadhyA te na gaNyA. DhoramAM vAchaDA-vAchaDI vigere parivAra vadhyo te na gaNyo ne dUSaNa lagADyuM. A pramANe pAMcamA parigraha parimANavrata saMbaMdhI pAMca aticAramAMthI je koI aticAra lAgyo hoya tenuM duSkRtya mithyA thAo. A vratamAM sthUla zabda vAparavAnI jarUra nathI kAraNa ke munine sarvathA tyAga hoya che ane zrAvaka potAnI IcchA athavA sthiti pramANe parimANa bAMdhI niyama le che tethI temAM skUlapaNuM AvI ja jAya che. 65
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vratanA be prakAra che. 1. je vakhate parigrahanuM parimANa karavAnI IcchA thAya te vakhate nave prakAramAMthI jeTaluM potAnI pAse hoya teTalAnI saMkhyA vigere nizcita karIne teTaluM ja rAkhI tethI vadhAreno tyAga karavo, e eka prakAra. 2. bIjo potAnI pAse hoya thoDuM, chatAM jeTalI IcchA hoya teTalI mukarara karI te pramANe niyama laI, tethI vadhe te zubha mArge vAparavAno niyama karavo A IcchAparimANarUpa bIjo prakAra. A baMne prakAramAM vadhelI rakama eka varasamAM athavA cha mAsamAM vAparI nAkhavI joIe. Iti paMcama vratAticArArtha. upara pramANe pAMca aNuvratanA aticAra kahyA have traNa guNavratanA aticAra kahe che. e traNanuM guNavrata nAma eTalA mATe che ke e uparanA pAMce aNuvratane guNa-lAbha karanAra che. zI rIte lAbha ke guNa kare che ? te have pachInA tenA aticAramAM samajAvazuM. 66
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa guNavrato paikI prathama guNavratanA aticAra chaTTe dikparimANavrate pAMca aticAra - - gamaNassa u parimANe0 Urdhvadizi, adhodizi, tiryaddhizie jAvA AvavA taNA niyama laIne bhAMgyA. anAbhoge - vismRti lage adhika bhUmi gayA. pAThavaNI AghI-pAchI mokalI. vahANa vyavasAya kIdho. varSAkALe gAmatarUM kIdhuM. bhUmikA eka gamA saMkSepI, bIjI gamA vadhArI. niyama visAryA. chaTTe dikparimANavrata viSaio0 *** chaTThA dizAparimANavratanA aticAranA artha A vratanA paNa pAMca aticAra che. te saMbaMdhI gAthAmAM te A pramANe kahelA che. cAra dizAmAM, Urdhva ane adho javA 67
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvavAnuM parimANa karI teno atikrama karavo te traNa aticAra. vRddhi eTale vRddhi. eka bAju vRddhi karI, bIjI bAju hAni karavI te caturtha aticAra. ane smRti bhUlI javI ke meM cAre dizAe athavA amuka dizAe javAnuM keTaluM rAkhela che ? te pAMcamo aticAra. A pAMca aticAramAMthI je aticAra pahelA guNavratane aMge lAgela hoya tene huM niMduM chuM - micchA dukkaDa ApuM chuM. vizeSa vistAramAM prathama traNa aticAramAM niyama laIne bhAMgyAnuM kahyuM che, paraMtu te IrAdApUrvaka nahIM. anAbhoge eTale aNajANapaNe athavA vismRti thavAthI - niyama bhUlI javAthI tema thayuM hoya to ja te aticAra gaNAya che. pachI eka bAju vadhAre javAyAthI te bAju jeTaluM vadhAre javAyuM hoya teTaluM te bAjumAM vadhArI tenI sAmenI dizAnA niyamamAM saMkSepyuM - ghaTADyuM. A vAta tyAra pachInA cothA aticAramAM spaSTa karela che. jeNe pote javAno ja nahIM paNa mANasa mokalavAnuM ke jaLamArge vahANa ke sTImaravaDe vyavasAya karavAnuM paNa tajela hoya te jo vahANa vyavasAya kare to doSa lAge. patra lakhavA mATe chUTa rAkhavI joIe, nahIM to patra lakhavAthI paNa doSa lAge. varSAkALe bahAragAma javAno jeNe tyAga karyo hoya tene varSAkALe gAmatarUM karyAno doSa lAge. tyAga na karanArane na lAge. Avo tyAga kumArapALa rAjAe temaja zrIkRSNa paNa karyo hato. A vrata saMbaMdhI je koI aticAra lAgela hoya te saMbaMdhI duSkRtya mithyA thAo. 68
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavrata zA kAraNe kahevAya che? prathama vratamAM amuka prakAranI hiMsAno, bIjA vratamAM amuka prakAranA asatyano, trIjA vratamAM amuka prakAranA adattano, cothA vratamAM parastrIno ane pAMcamA vratamAM niyama uparAMtanA parigrahano tyAga karelo che. A chaThuM vrata levAthI temAM parimANa karelI dizAnI bahAra rahelA tamAma jIvonI dayA paLAI, tyAMnI kanyA vigere saMbaMdhI asatya TaLyuM, tyAM rahelA dravyAdika mATenuM adattapaNuM TaLyuM, tyAM rahelI strIono saheje tyAga thaI gayo ane tyAM rahelA dravya mATe parigrahabuddhi nAza pAmI. A pramANe pAMce aNuvratane guNa karavAthI A paheluM guNavrata kahevAya che. bIjA be guNavratothI thato guNa tenA aticAranA artha lakhyA pachI lakhazuM eTale saheje samajI zakAze. 69
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA bhogopabhogaparimANavatanA aticAra sAtame bhogapabhogaparimANavrate bhojana AzrayI pAMca aticAra ane karmahaMtI paMdara aticAra, evaM vIza aticAra - saccitte paDibaddha) sacitta niyama lIdhe adhika sacitta lIdhuM. apakvAhAra, duHpakvAhAra, tuccha auSadhitaNuM bhakSaNa kIdhuM. oLA, UMbI, poMka, pApaDI khAdhAM. saccitta-davya-vigaI, vANaha-taMboLa-vattha-kusumesu; vAhaNa-sAyaNa-vilavaNa, baMbha-disinhANa-bhattesu. 1 e cauda niyama dinagata rAtrigata lIdhA nahIM. laIne bhAgyA, athavA saMkhepyA nahIM. bAvIza abhakSya, batrIza anaMtakAyamAMhi Adu, mULA, gAjara, piMDa, piMDALu, kacUro, sUraNa, kumaLI AMbalI, gaLo, vAgharaDAM khAdhAM. vAsI kaThoLa, poLI, roTalI, traNa divasanuM dahIM lIdhuM. madha, mahuDA, mAkhaNa, mATI, veMgaNa, 1. mULa chApela aticAramAM odana zabda che, paNa te bhUla jaNAya che. chaO
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIlu, pIca, paMpoTA, viSa, hima, karA, gholavaDAM, ajANyAM phaLa, TIMbarUM, guMdA, mahora, boLa athANuM, AMbalabora, kAcuM mIThuM, tila, khasakhasa, koThIMbaDA khAdhAM. rAtribhojana kIdhAM. lagabhaga veLAe vALu kIdhuM. divasa viNa ugye zIrAvyA. - tathA karmataH paMdara karmAdAna - iMgAlakamme, vaNakamme, sADIkamme, bhADIkamme, phoDIkammu - A pAMca karma. daMtavANijya, lakhavANijya, rasavANijya, kesavANijya, visavANijya - e pAMca vANijya. jaMtapIlaNakamme, nilaMcchaNakamme, davaggIdAvaNayA, saradahatalAyasosaNayA, asaIposaNayA - e pAMca sAmAnya - evaM paMdara karmAdAna bahusAvadya, mahAraMbhavALAM kIdhAM. rAMgaNa lIhAlAM karAvyAM. iMTa nIbhADA pakAvyA, dhANI caNA pakavAnna karI vecyAM. vAsI mAkhaNa tavAvyAM, tila vahoryA, phAgaNa mAsa uparAMta rAkhyA, dalIdo kIdho. aMgIThA karAvyA. zvAna, bIlADA, suDA, sAlahI poSyAM. anerAM je kAMI bahusAvadya kharakarmAdika samAcaryAM. vAzI gAra rAkhI. lIMpaNe-guMpaNe mahAraMbha kIdho. aNazodhyA cUlA saMdhukyA. ghI, tela, goLa, chAzataNAM bhAjana ughADAM mUkyAM, te mAMhi mAkhI, kuMtI, uMdara, garoLI paDI, kIDI caDI, tenI jayaNA na kIdhI. sAtame bhogopabhogaparimANavrata viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI0 71
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA vratanA aticAranA artha sAtamA vratanA be prakAra che. 1. bhojanaAzrayI ane 2. karmAdAnaAzrayI. zrAvaka prAye karmAdAnano tyAga karanAro ja hoya chatAM badhAM karmAdAnano tyAga na karI zake to banI zake teTalAMno tyAga karI, bAkInAmAM saMkoca kare. prathama bhojanaAzrayI pAMca aticAra kahevA mATe je gAthAnuM paheluM pada "saccitte paDibaddha0' mUkela che te AkhI gAthAno artha A pramANe che - 1. sacitta AhAra, 2. sacitta pratibaddha AhAra, 3. apakvAhAra, 4. duH5kvAhAra ane pa. tucchauSadhinuM bhakSaNa. e pAMca aticAra A divasa saMbaMdhI lAgyA hoya tene paDikkanuM . 1. zrAvaka prAye sacittano tyAgI hoya, chatAM tyAga na karI zake ne sacitta vApare to pahelo aticAra. 2. sacitta pratibaddha te vRkSAdi sAthe coTela guMdara vigere ukheDIne khAvAM te sacitta pratibaddha AhAra nAmano bIjo aticAra. 3. sacitta vastu pAkyA vinA khAvI te apakvAhAra nAmano trIjo aticAra. 4. kAMIka pAkI, kAMIka kAcI sacitta vastu khAvI te duHpakvAhAra nAmano cotho aticAra, ane 5. turachauSadhi eTale je vanaspati khAtAM khavAya thoDuM ne kADhI nakhAya jhAjhuM tevI vastu khAvI te tucchauSadhibhakSaNa nAmano pAMcamo aticAra. A pAMce aticAra prAye sacittatyAganA aMganA che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vrata ghaNuM vizALa che. temAM bhoga ne upabhoganI aneka vastuonuM parimANa karavAnuM che. eka vAra vAparI zakAya evA puSpa, annAdi te bhoga ane eka vastu vAraMvAra vaparAya te vastra, makAna vigere upabhoga. AnuM parimANa karavA mATe zrAvake divasa ane rAtri saMbaMdhI 14 niyama dararoja dhAravA joIe. ene mATe aticAramAM saccitta dabdha vigaIo e gAthA Apela che. teno TUMko artha A pramANe che - 1. Aje sacitta vastu keTalI saMkhyAmAM vAparavI ? 2. Aje khAvAnA tamAma padArtha saMkhyAmAM keTalA vAparavA? 3. cha vigaI paikI Aje keTalI vAparavI?4. pAdarakSaka (pagarakhAM-caMpala-bUTa) Aje keTalI joDa vAparavAM? 5. taMboLamAM vaparAtI vastu Aje keTalA pramANatola)mAM khAvI? 6. Aje vastra keTalA vAparavA? 7. Aje suMghavAnA padArtho keTalA pramANa(tola)mAM vAparavAM? 8. Aje keTalAM vAhanamAM besavuM? 9. Aje keTalI zayyAmAM sUvuM? 10. Aje vilepanamAM keTalA tolanI vastu vAparavI? 11. Aje brahmacarya pALavuM ke kema? na pALavuM hoya to parimANa karavuM. 12. Aje cAre dizAe keTalA gAu-ki.mI. javuM? 13. Aje keTalI vAra AkhA zarIre snAna karavuM? 14. Aje bhAta pANI keTalA tolapramANa levA? A cauda niyama dhAravAthI pArAvAra lAbha che. temAM dhArela uparAMtano tyAga svataH thaI javAthI tenI viratino lAbha maLe che. e dhAravAnI IcchAvALAe khAsa 14 niyamonI vigata gurubhagavaMta athavA niyamadhAraka zrAvaka pAse vistArapUrvaka samajI zIkhI levI.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmAM batAvela 14 prakAra sivAya bIjA paNa cha-kAya saMbaMdhI temaja asI-masI-kRSi saMbaMdhI niyama dhA2vAmAM Ave che. te paNa samajI levA. A 14 niyamo savAre dhA2vA ne sAMje saMkSepavA eTale dhAryA karatAM ocho upayoga karyo hoya te lAbhamAM samajavo ne bhUlathI vadhAre upayoga thaI gayela hoya to tenuM micchAdukkaDaM devuM. e ja pramANe rAtrine mATe sAMje niyama dhArI bIjI savAre saMkSepavA. A pramANe niyamo zrAvaka dhAre nahIM ke dhArIne saMkSepe nahIM to tene aticAra lAge. aticAramAM prathama oLA(caNAnA), uMbI(ghauM ne javanI), poMkha - ghauM ke bAjarAno ane pApaDI - vAla, coLI vigerenI - khAvAthI aticAra lAgavAnuM kahyuM che te paNa sacitta tyAganA aMganuM ja che. have bAvIza abhakSyano tyAga karavAnuM kahe che. teno yathAzakti jarUra tyAga karavo. aticAramAM temAMnAM keTalAMka 1. bAvIza abhakSyanA nAmo A pramANe : 1. uMbarAnAM phaLa, 2. vaDanAM TeTAM, 3. koThIMbaDAM, 4. pIpaLAnI pepaDI, 5. pIparanAM TeTAM (A pAMce vastu trasajIvAkuLa hoya che.) 6. svAbhAvika ne kRtrima barapha, 7. madha, 8. mAkhaNa, 9. madirA, 10. mAMsa, 11. sarva jAtinAM jhera (aphINa, somala, vachanAga vigere), 12. varasAdanA karA, 13. kAcI mATI ne kAcuM mIThuM, 14. rAtribhojana, 15. bahubIjavALI vastuo, 16. boLa athANuM, 17. vidaLa (kAcA dUdha, dahIM, chAza sAthe kaThoLa khAvuM te), 18. veMgaNa (rIMgaNA), 19. ajANyAM phaLa, 20. tuccha phaLa, 21. calita rasa (vAsI padArtho vigere), 22. anaMtakAya (kaMdamULa vigere). 74
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhakSyonI thoDI thoDI hakIkata lIdhI che. anaMtakAya (sAdhAraNa) vanaspati ke jemAM eka zarIramAM anaMtA jIvo hoya che teno samAveza to 22 abhakSyamAM thAya che, paraMtu A to zrAvake khAsa tajavA lAyaka hovAthI tene juduM kahela che ane anaMtakAya tarIke oLakhAtI keTalIka vastuonA nAmo paNa ApyA che. temAM mULA zabde tenA kaMdane anaMtakAya samajavA. kumaLI AMbalI jenI aMdara bIja bAjhela na hoya te samajavI. vAgharaDA dezavizeSamAM vaparAtI koI vastu jaNAya che. te sarvano tyAga karavo. emAMnA ghaNA padArtho to jANItA hovAthI tenA artha lakhyA nathI. jamInamAM thatAM tamAma kaMdamULano emAM samAveza thAya che. ene samajIne teno tyAga jarUra karavo. - tyArapachI vAsI - rAtavAsI rAkhela kaThoLa, poLI pUraNapoLI, bhAkharI, pocI pUrI ne roTalI, bhAta-dALa vigere khAvAno tyAga sUcavyo che. tyArapachI traNa divasanuM eTale 16 pahora vyatIta thayeluM dahIM tyAga karavAnuM sUcavyuM che. tyArapachI abhakSya gaNAtA bIjA keTalAka padArtho madha, mahuDA, mAkhaNa vigere gaNAvyA che te pragaTArtha hovAthI teno ullekha ahIM karIne karela nathI. te badhI vastuo tyAga karavA lAyaka che ema samajavAnuM che. - 1. taddana kUNAM cIbhaDAM. 2. savAre meLavela hoya te bIjA divasanI rAtri sudhI (16) prahara khape sAMje meLavela paNa bIjA divasanI rAtrI sudhI 12 prahara khape. trIjA divasanI savAre to bhAMgIne chAza karavI ja paDe; dahIM na khape. 75
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyArapachI rAtribhojananA tyAga saMbaMdhI kahela che. teno samAveza paNa bAvIza abhakSyamAM che. rAtribhojanano tyAga karyA chatAM lagabhaga veLAe jamavuM ke divasa ugyA agAu zIrAvavuM - nAsto karavo te khAsa aticAra che. rAtribhojanano tyAga ja na kare te moTA doSane pAtra che. zrAvakapaNAne te na chAje tevuM che. tyArapachI paMdara karmAdAnanA tyAganI hakIkata Ave che. eno artha vistArathI samajavA yogya che. ahIM to mAtra TUMkAmAM ja teno artha samajAvyo che. 1. jemAM agnino puSkaLa AraMbha hoya te IMgAlakarma, 2. jemAM vananAM jhADa kapAvavAnAM hoya te vanakarma, 3. jemAM gADAM, gADI, khaTArA vigere vAhano vecavA-sATavAnAM hoya te sADIkarma, 4. jemAM gADAM - gADI vigere vAhano bhADe ApavAmAM Ave, potAnI taraphathI bhADuM upajAvavA mATe pheravavAmAM Ave te bhATakakarma, 5. jemAM paththara vigere kADhavA mATe suraMgo phoDavAnI hoya, bIjI rIte paNa jamIna phoDavAnI hoya te phoDIkarma, 6. jemAM dAMta, nakha vigere pazuonAM aMgopAMgo vecavAnAM hoya te daMtavANijaya, 7. jemAM lAkha, rALa, dhAvaDI vigere hiMsaka padArtho vecavAnA hoya te lAkhavANijya, 8. jemAM ghI, tela, DhIlo goLa, madirA vigere pravAhI padArtho vecavAnA hoya te rasavANijaya, 9. jemAM aphINa, somala, vacchanAga vigere prANanAzaka jherI padArtho vecavAnA hoya te viSavANijaya, 10. jemAM keza -
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ camarI gAyanA vALa vigere padArtho vecavAnA hoya te kezavANijya, 11. jemAM yaMtrovaDe vastu pIlavAnuM kArya thAya te yaMtrapIlaNa karma - ADha, vADha, jina, mila, presa vigere, 12. jemAM janAvaronAM aMgopAMga chedavAmAM Ave te nirvAMchana karma, 13. vanamAM dAvAnaLa devo - agni saLagAvavo te davadAna karma, 14. sarovara, kUpa, draha, kuMDa vigere jaLAzayonAM pANI zoSavavA te saradahatalAvazoSaNa karma ane 15. hiMsaka pazuo temaja pakSIo vAgha, siMha, dIpaDA, varU, rIMcha, cittA temaja bAja vigere pakSIone pALavAmAM Ave, tenA vaDe hiMsaka kAma levAmAM Ave te asatIpoSaNa karma. A pramANenAM karmAdAno mahAAraMbhavALAM ane atizaya pApakarma baMdhAvanArAM che, te zrAvake jarU2 tajavAM joIe. na taje to aticAra doSa lAge arthAt A sAtamuM vrata ja eka prakAre adhUruM lIdhuM gaNAya. kAma upara pramANenAM karmAdAno kahyA pachI tenA aMganI ja keTalIka bAbato kahI che. vastra raMgavAnuM kAma, lIhAlA kolasA karAvavAnuM kAma, IMTanA nIbhADA ke cunAnI bhaThThI karAvavAnuM kAma, dhANI - caNA bhaMjAvavAnuM (bhADabhuMjApaNuM), pakavAnna karavAnuM kAma (sukhaDIAno dhaMdho), vAsI mAkhaNa ke jemAM beiMdriya jIvo paDI gayela hoya te tavAvavAnuM kAma, tala kharIdavA ne phAgaNa mAsa uparAMta rAkhavA ke jethI temAM tema ja sIMga vigeremAM puSkaLa jIvotpatti 77
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jAya che te kAma. dalIdo karAvavAnuM kAma. aMgIThA eka jAtanA (sonInA) cUlA karAvavAnuM kAma. zvAna, bilADAM vigere hiMsaka pazu-pakSIne poSavAnuM kAma. A sivAya bIjA paNa je bahu sAvadya - ghaNAM pApavALAM kArya - kharakarma - karkaza karma karavAM, te badhAno prAye upara jaNAvelAM karmAdAnomAM ja samAveza thaI jAya che. (karmAdAno anyasthAnethI sArI rIte samajavAM.) tyArapachI vAsI gAra rAkhI vigere vAkyo paNa trasa jIvonI virAdhanAnA aMganAM ja kahyA che te tajavA lAyaka che. ghI, tela vigerenAM bhAjana ughADAM na mUkavAM joIe. cUlo pramArjIne ja saLagAvavo joIe. A badhI bAbato zrAvakadharma ja jayaNApradhAna hovAthI tene aMge kahevAmAM AvI che. zrAvake jarUra te badhI bAbatonI jayaNA pALavI joIe, nahIM to jarUra jIvavirAdhanA lAge ane sAtamuM vrata dUSita thAya. A vratanA aticAra kahetAM pAra Ave tema nathI. A vrata saMbaMdhI je kAMI doSa-aticAra lAgela hoya tene mATe micchA dukkaDaM devAmAM Ave che. Iti saptama vratAticArArtha. 1. tala-goLa-dhANI bhegAM phUTI tenI sAnI banAvavI te. 78
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanA AThamA vratanA aticAra AThame anarthadaMDa viramaNa vrate pAMca aticAra- kaMdakhe kukkuie. kaMdarpa lage viTaceSTA, hAsya, khela, kutUhala kIdhAM. puruSastrInAM hAvabhAva, rUpa, zRMgAra, viSayarasa vakhANyAM. rAjakathA, bhaktakathA, dezakathA, strIkathA kIdhI. parAI tAMta kiIdhI tathA pezanyapaNuM kIdhuM. Arta-raudra dhyAna dhyAyAM. khAMDa, kaTAra, koza, kuhADA, ratha, ukhaLa, mUzaLa, agni, ghaMTI, nisAha, dAtaraDAM pramukha adhikaraNa melI dAkSiNyalage mAgyAM ApyAM. pApopadeza kIdho. aSTamI-caturdazIe khAMDavA daLavAtaNA niyama bhAMgyA. mukharapaNAlage asaMbaddha vAkya bolyAM. pramAdAcaraNa sevyAM. aMghohaLe, nAhaNe, dAtaNe, paga dhoaNe khela, pANI, tela chAMTyAM. jhIlaNe jhIlyA, jugaTe ramyA, hiMcoLe hiMcyA. nATaka-prekSaNaka joyAM. kaNa, kuvastu, Dhora levarAvyAM. karkaza vacana bolyAM. Akroza kidhA, abolAM lIdhAM, karakaDA moDyA, matsara dharyo, saMbheDA 79
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagADyA, zrApa dIdhA. bheMsA, sAMDha, huDu, kukaDA, zvAnAdika jhujhADyAM, jhujhatAM joyAM. khAdIlage adekhAI ciMtavI. mATI, mIThuM kaNa, kapAsIyAM kAja viNa cAMpyAM - te upara beThA. AlI vanaspati khUMdI. sUi, zastrAdika nipajAvyAM. ghaNI nidrA kIdhI. rAga-dveSa lage ekane Rddhi-parivAra vAMchI; ekane mRtyu-hAni vAMchI. AThame anarthadaMDa viramaNa vrata viSaiocha AThamA vratanA aticAranA artha A AThamA vratanuM nAma anarthadaMviramaNa eTale anarthadaMDano tyAga karavo te che. anarthadaMDanA mukhya cAra prakAra che - 1 apadhyAna - Artta-raudra dhyAna dhyAvAM te. 2 pApopadeza - je kriyA karavAthI pApa thAya te karavAno upadeza karavo te. 3 hiMnnapradAna - je adhikaraNAdithI hiMsA thAya tevI vastu ApavI te. 4 pramAdAcarita - ajayaNAe pravRtti karavI, hAsyavikathAdi karavuM, bhoganAM sAdhano vadhAre paDatAM rAkhavAM te. 80
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ A cAra prakArano ghaNo vistAra thaI zake tema che, paraMtu ahIM to mAtra mULa vastu ja samajAvI che. vadhAre jANavAnI IcchAvALAe jainakathAratnakoSa, bhAga cothAmAM arthadIpikAnuM bhASAMtara vAMcavuM. A vratanA pAMca aticAra tajavAnA che tene mATe kaMdakhe kukkuIe0 A prathama padavALI gAthAmAM pAMca aticAra sUcavyA che. teno artha A pramANe - 1. kaMdarpa - bIjAne je vacano sAMbhaLavAthI kAma jAge evAM vacano bolavAM te. 2. kukkuIe - bIjAne hAsya upaje - kAmavAsanA jAge evI kutsita ceSTAo karavI te. 3. mukharI - vAcALapaNe jema tema - yadvA taddA bolavuM te. 4. adhikaraNa - zastrAdi hiMsaka padArtho - adhikaraNo sajja rAkhavA te. 5. bhogAtirikta - potAnA upayogamAM Ave te karatAM vadhAre bhogasAmagrI taiyAra rAkhavI jethI bIjAne te vAparavAnI IcchA thAya te. have A pAMce aticAranuM vivaraNa upara kahela che teno artha - kaMdarpa - kAma utpanna thAya tevI viTa (jAra) purUSanI jevI ceSTA karI, hAsya karyuM, tevA khela karyA. kutUhala upajAvyuM. 81
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ - A cAra prakAra purUSa ne strInAM hAsyanAM, rUpanAM, zRMgAranAM, viSayarasanAM vakhANa karyAM. rAjakathA - rAjya saMbaMdhI kathA, dezakathA - deza saMbaMdhI kathA, bhaktakathA - bhojana saMbaMdhI kathA ane strIkathA strI saMbaMdhI kathA, A cAra vikathAo karmabaMdha karAve tevI gaNAya che, te karI. pArakI tAMta eTale halakI vAta karI temaja paizunyapaNuM eTale cADiyApaNuM karyuM. Artta ne raudradhyAna dhyAyAM te dareka dhyAnanA cAra cAra prakAra che. 1. iSTaviyoga, 2. aniSTa saMyoga, 3. rogaciMtA ane 4. nidAnakaraNa - AgAmI bhave sukhaprApti mATe niyANuM karavuM te, - A cAra prakAra ArtadhyAnanA che. 1. hiMsAnubaMdhI, 2. asatyAnubaMdhI, 3. steyAnubaMdhI ane 4. saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAnanA che. A baMne durdhyAna che ane tiryaMca tathA narakagatimAM laI janArAM che tethI te varjya che. Ano vistAra paNa arthadIpikA vigerethI jANavo. khAMDAM - talavAra, kaTAra - nAnI hoya che, koza - jamIna khodanAra, kuhADA - kASTAdi vAhano, ukhaLa - khAMDaNIo, muzaLa - phADanAra, 2tha sAMbeluM, agni, ghaMTI, nizAha - dALa vigere vATavAnuM paththaranuM sAdhana (chIpara) ane dAtaraDAM vigere adhikaraNo taiyAra rAkhI dAkSiNyatAthI mAgyAM ApyAM. pApopadeza - pApakArya karavAno - khetara kheDavAno, makAna baMdhAvavAno, pharI paraNavAno, musApharI karavAno - vigere upadeza Apyo. AThama-caudaza vigere tithioe AraMbha karavAnA niyama - - 82 -
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ laIne bhAMgyA. mukhara(vAcALa)paNAthI kAMIpaNa saMbaMdha vinAnAM koIne hAni thAya tevAM vAkyo bolyAM. - pramAdAcaraNa eTale pramAda upaje - zarIra para moha vadhe tevAM AcaraNo aneka prakAranAM che, te karyAM. zrAvakoe sarva kArya jayaNApUrvaka karavA joIe chatAM jayaNA na pALI. aMghoLa karavo, nhAvuM, dAtaNa karavuM, paga dhovA e badhA kAryamAM jayaNAno khapa karavo joIe, te karatAM ke karyA pachI sUkSma trasa jIvonI virAdhanA na thavI joIe teno upayoga na rAkhyo. jaLakrIDA karavA jaLAzaye gayA. aneka prakAranI jaLakrIDA karI. jUgaTuM ramyA. hiMcake hiMcyA. nATako, sinemA-TI.vI. ane anya aneka jAtanA khelo jovA gayA. bIjAnI pAse dhAnya, halakI vastu, Dhora vigerenI kharIdI karAvI. koIne sAMbhaLatAM duHkha upaje tevAM karkaza vacano bolyAM. koInI upara Akroza karyo, tADanA-tarjanA karI. koInI sAthe rIsAIne abolAM lIdhAM. strInI jema kakaDAM moDyAM. koIpaNa prakAranuM abhimAna karyuM. eka-bIjAnI paraspara sAcI-khoTI vAto karI laDAvyA. koIne tenuM bhUMDuM thAya tevA zrApa dIdhA. bheMsA te pADA, sAMDha, huDu(bokaDA), kUkaDA, kUtarA vigerenI laDAI karAvI. te joIne AnaMdita thayA. potAnI taraphavALAnI temAM hAra thatI joI sAmAnI adekhAI karI. mATI, mIThuM vigere sacitta padArtho vagara kAme cAMpyA, tenI upara beThA. lIlI 83
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspati kAma vinA toDI - khUMdI - tenI upara cAlyA. soya, charI, kAtara, sUDI yAvat moTAM zastro banAvyAM. bahu UMdhyA. rAga-dveSane laIne potAnA rAgInuM hita IchyuM ne vaiSInuM ahita IyuM. A pramANe aneka prakAra evA che ke jethI prANI nakAmAM karma bAMdhe che. te na varjatAM je kAMI tevAM kArya karyA - eTale A AThamA vratamAM aticAra lagADyA tenuM micchA dukkaDa ApuM . A vrata ghaNuM vizALa che tenA cAra prakArano sarvathA tyAga thavo muzkela che, paraMtu yathAzakti tyAga karavAnI jarUra che. Ane mATe kahe che ke - svajana zarIrane kAraNe, pApe peTa bharAya; te navi anarthadaMDa che, ema bhAkhe jinarAya." 1 A duhAnuM tAtparya e che ke - saMsArI jIva jyAM sudhI saMsAramAM che tyAM sudhI potAne mATe ane potAnA parivArane mATe pApavyApArAdika karavA paDe to te anarthadaMDa gaNAtA nathI; vinA kAraNa kare te anarthadaMDa kahevAya che. iti aSTamavratAticArArtha. "anarthadaMDano tyAga karavo ne arthadaMDano na karavo teno artha evo nathI ke temAM pApa nathI, paraMtu zrAvakathI te tajI zakAya tema nathI, azakyaparihAra che; chatAM temAM paNa pApa to
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAge ja che tethI banI zake teTalo temAM saMkoca karavo ane sarvathA tyAganI bhAvanA rAkhavI. A sAtamuM ne AThamuM je guNavrata kahevAya che te pahelA pAMca aNuvratane aneka prakAre guNa-lAbha kare che tethI guNavrata kahevAya che. sAtamA vratamAM aneka prakArano - sacittAdikano tema ja karmAdAnanA; vyApArano tyAga che tethI ghaNI hiMsAthI bacI javAya che tema ja cothA ne pAMcamA vratamAM paNa spaSTapaNe lAbha thAya che. bIjA-trIjA vrata mATe prAsaMgika lAbha samajI levAno che. AThamA vratamAM anarthadaMDano tyAga karavAthI pAMce aNuvratamAM guNa thAya che te paNa vadhAre vicAra karatAM samajI zakAya tema che. anarthadaMDano tyAga nahIM karanAra hiMsA vigere pAMce avratane vadhAre paDatAM seve che teno anarthadaMDa tajavAthI tyAga thAya che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA sAmAyikavratanA aticAra navame sAmAyikavrate pAMca aticAra - "tiviSe duppaNihANe" . sAmAyika lIdhe mane AhaTTa dohaTTa ciMtavyuM. sAvadha vacana bolyAM. zarIra aNapaDilehyuM halAvyuM. chatI veLAe sAmAyika na lIdhuM. sAmAyika laI ughADe mukhe bolyA. UMgha AvI. vAta-vikathA gharataNI ciMtA kIdhI. vIja-dIvAtaNI ujjaihI huI. kaNa, kapAsiyAM, mATI, mIThuM, khaDI, dhAvaDI, araNeTo pASANa pramukha cAMpyAM. pANI, nIla, phUla, sevAla, hariyakAya, bIyakAya ityAdika AbhaDyAM. strI-tiryaMcataNA niraMtara-paraMpara saMghaTTa huA. mahupatti osaMghaTTI. sAmAyika aNapUgyuM pAryuM, pAravuM visAryuM. navame sAmAyika vrata viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI0 86
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA vratanA aticAranA artha navamAthI mAMDIne bAramA sudhInAM cAra vrato zikSAvrata kahevAya che. je vAraMvAra karavAmAM Ave te zikSA kahevAya che. sAmAyikAdika zrAvake dararoja karavAnAM che ane parva divase pauSadhAdika karavAnAM che. e vratonA ArAdhanathI samyakta nirmaLa thAya che ane dezavirati dharmanuM cAritrasvarUpe ArAdhana thAya che. e cAramAM prathama sAmAyika vrata che. tenuM pramANa (ochAmAM ochuM) be ghaDI athavA 48 miniTanuM che. e pramANenA sAmAyika dararoja samayAnusAra ekathI vadhAre thaI zake che. savAra-sAMja dezavirati aMgIkAra karanAra zrAvake prAya pratikramaNa karavuM ja joIe teno samAveza paNa A vratamAM ja thAya che, kAraNa ke pratikramaNa sAmAyika laIne ja karI zakAya che, tema ja pratikramaNa cha AvazyakarUpa che. temAM prathama Avazyaka paNa sAmAyika che. A vratanA pAMca aticAra tivihe duppaNihANe) e padavALI gAthAmAM batAvyA che. te gAthAno artha e che ke - traNa prakAranuM mana-vacana-kAyAnuM) dupraNidhAna eTale azubha ciMtavana karavuM, ayogya bolavuM ane azubha ceSTA karavI te traNa aticAra. anavasthA - vyavasthApUrvaka sAmAyika na karavuM te cotho aticAra ane smRtivihIna - kriyAmAM bhUla karavI athavA pAravAnuM bhUlI javuM e pAMcamo aticAra. A pramANenA aticArovaDe sAmAyikane vitatha - asatya karavuM,
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadrupa pahelA zikSAvratamAM lAgelA doSane huM niMdu chuM. tyArapachI te aticAranuM vivaraNa che, teno artha A pramANe - sAmAyika laIne manamAM na karavA yogya aneka prakAranA vicAro karyA. pApakArI vacano bolyAM. zarIra paDilehyA vinA pheravyuM, UbhA thayA, cAlyA. samaya - phurasata chatAM sAmAyika lIdhuM nahIM. sAmAyika laIne muhapatti mukha-ADI rAkhyA sivAya bolyA. nidrA lIdhI. saMsArI vAto karI, vikathA karI, ghara saMbaMdhI ciMtA karI. vIjaLInI ke dIvAnI zarIra para urjuhI (prakAza) paDI. dhAnyAdika sacitta vastu pagavaDe cAMpI - dabAvI ke jethI tenI virAdhanA thAya. pANI vigere sacitta vastune AbhaDyA eTale teno sparza karyo. strI athavA tiryaMcane saMsparza anaMtara (niraMtara) ke paraMpara na thavo joIe te karyo. muhapattine jema tema vALIcUMthI-jayAM tyAM lagADI, muhapattithI traNa hAtha karatAM vadhAre dUra gayA, te muhapatti saMghaTTI=utsughaTTI. sAmAyika 48 miniTa thayA vinA pAryuM athavA pAryA vinA ja UbhA thaI gayA. A badho cothA - pAMcamA aticArano vistAra che. A pAMca aticAramAMthI je koI aticAra lAgyo hoya tene mATe manavacana-kAyAthI micchA dukkaDaM ApuM . iti navama-sAmAyikavratAticArArtha. 1. muhapatti keDa nIce ane caravaLo keDa upara lagADavo na joIe.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamA dezAvagAsika vratanA aticAra dazame dezAvagAsikavrate pAMca aticAra - "ANavaNe pesavaNe" ANavaNappaoge, pesavaNappaoge, saddANuvAi, rUvANuvAi, bahiyApuggalapakhkhave - niyamita bhUmikAmAMhe bahArathI kAMI aNAvyuM. ApaNa kanhe thakI bahAra kAMI mokalyuM. athavA rUpa dekhADI, kAMkaro nAkhI, sAda karI, ApaNapaNuM chatuM jaNAvyuM. dazame dezAvagAsika vrata viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI0 dazamA vratanA aticAranA artha A vratamAM prathama, sAtamA vratamAM AkhI jiMdagI mATe karelA niyamamAM - cauda niyamane aMge karelI dhAraNAmAM - eka divasa mATe saMkSepa karavAno che. khAsa karIne to dizAmAM cokkasa saMkSepa karI upAzraya ke posahazALAnI bahAra na javAno niyama ka2vAno che. (dharmakArya mATe javAnI chUTa hoya che.) A vratanA pAMca aticAra che te ANavaNe pesavaNe0 e 89
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama padavALI gAthAmAM batAvyA che. vizeSa aticAramAM paNa te pAMca zabdo vaDe batAvyA che te A pramANe - 1. ANavaNappaoga - mukarara karelI hadanI bahArathI koI vastu maMgAvavI te. 2. pesavaNappaoga - mukarara karelI bhUmithI bahAra koI vastu mokalavI te. 3-4-5. niyamita bhUmikAthI bahAra rahelAne bolAvavA mATe vratanuM ullaMghana na thavAnA vicArathI zabda vaDe na bolAvatAM kAMIka mUMgo zabda karavo ke jethI te, ahIM koI che ne mane bolAve che ema jANI jAya, athavA potAnuM zarIra dekhADI ke kAMkaro nAkhI tema karavuM. A traNe judA judA aticAra che ane te vajarya che. viziSTa aticAramAM A vAta ja karI che, temAM kAMI vizeSa kahela nathI. A vratanA pAMca aticAramAMthI koI paNa aticAra lAgyo hoya to tene mATe micchA dukkaDa ApuM chuM. A vratanI aMdara chaThThA vratamAM karela diziparimANavratano paNa saMkSepa karavAmAM Ave che. hAlamAM to dizinuM parimANa karyA uparAMta savAra-sAMjanA pratikramaNa sahita daza sAmAyika karavA tene dezAvagAsika kahevAmAM Ave che ane tevAM dezAvagAsika AkhA varSamAM amuka saMkhyAmAM karavAM evo niyama levAmAM Ave che. Iti dazama vratAticArArtha.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ agyAramA poSadhopavAsavatanA aticAra agyArame pauSadhopavAsavate pAMca aticAra - saMthAsaccAravihio appaDilehiya, duppaDilehiya sajjAsaMthArae. appaDilehiya, duppaDilehiya uccAra-pAsavaNa bhUmi. posaha - lIdhe saMthArAtaNI bhUmi na puMjI. bAhiralAM lahuDAM vaDAM aMDila divase zodhyAM nahIM, paDilehyAM nahIM. mAruM aNajryuM halAvyuM, aNapuMjI bhUmikAe paraThavyuM. paraThavatAM aNajANaha jasugraho" na kahyuM. paraThavyA pUMThe vAra traNa vosire, vosire na kahyuM. posahazALAmAMhi pesatAM nisipI, nisaratAM AvasyahI vAra traNa bhaNI nahIM. puDhavI, apU, tela, vAu, vanaspati, trasakAyataNA saMghaTTa paritApa upadrava huA. saMthArAporisataNo vidhi bhaNavo visAryo. porisImAMhe UMdhyA. avidhie saMthAro pAtharyo. pAraNAditaNI ciMtA kIdhI. kALaveLAe deva na vAMdyA. paDikkamaNuM na kIdhuM. posaha asUro lIdho, savero pAryo. 91
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvatithie posaha lIdho nahIM. agyArame pauSadhopavAsavrata viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhi0 iti pauSadhopavAsa vratAticAra. agyAramA vratanA aticAranA artha pauSadhopavAvrata agyAramA saMbaMdhI aticAranA prAraMbhamAM Apela saMthAruccAravihita eka padavALI AkhI gAthAno artha A pramANe che : 1-2. saMstAraka (saMthAro) ne uccAra - prazravaNa (vaDInIti, laghunIti) saMbaMdhI avidhi eTale te banne vAnAM paDilehavAM - pramArjavAM nahIM athavA barAbara piDalehavAM - pramArjavAM nahIM te. 3. pauSadhamAM vidhi vigere karavAmAM pramAda karavo. 4. pAraNe bhojana karavA saMbaMdhI ciMtA - saMkalpa karavA ane 5. pauSadhanI vidhimAM viparItatA barAbara vidhi na karavI te. A pramANenA trIjA zikSAvratanA aticArane niMdu chuM. - karavI AgaLa A pAMce aticArano ja vistAra kahelo che. vadhAre vivaraNamAM kahela che ke - apratilekhita-duHpratilekhita zayyA saMstAraka temaja apratilekhita-duHpratilekhita uccAraprazravaNabhUmi apramArjita-du:pramArjita zayyA-saMstAraka, apramArjita duHkhramArjita uccAra-prazravaNabhUmi. pauSadha laIne - 92
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMthArAnI bhUmi barAbara paDilehyA - pramAryA sivAya beThA ke sUtA. bahAranA lahuDAM-vaDAM eTale nAnAM ne moTAM - caMDila javAnAM ane mAguM karavA javAnAM - paraThavavAnAM sthAna divase sArI rIte zodhI rAkhyAM nahIM temaja paDilehI rAkhyAM nahIM. mAtru pramAryA vinA halAvyuM, jIvajaMturahita jamIna che ke kema? te joyA vinA paraThavyuM. paraThavatAM "aNajANaha jasugraho' eTale "A jenI jagyA hoya tenI AjJA mAguM chuM' ema na kahyuM. paraThavyA pachI "vosire' zabda traNa vAra kahIne vosirAvyuM nahIM. pauSadhazALA - upAzrayamAM temaja derAsara vigeremAM pesatAM nisihI' kahevAvaDe anya kArya mAtrano niSedha karUM , ane AvasahI' kahevAvaDe Avazyaka kAraNe ja jAuM chuM ema kahevuM joIe, te kahyuM nahIM. pRthvIkAya vigere chakAya jIvono saMghaTTa thayo, te jIvone paritApa upajAvyo, te jIvonI virAdhanA thaI. rAtrie ATha praharanA posahavALAe saMthArAporisI bhaNAvavAno vidhi karavo joIe, te na karyo. rAtrinA pahelA pahore to UMghAya ja nahIM, chatAM UMdhyA. vidhipUrvaka saMthAro na pAtharyo. rAtrie pAraNA vigerenI ciMtA karI ke - kyAM pAraNuM karazuM? pAraNAmAM zuM vAparazuM? vigere. posahamAM traNa kALa deva vAMdavA joIe te na vAMdyA. savAra-sAMjanAM baMne pratikramaNa na karyA. posaha savAre moDo lIdho ane sAMje ke bIjI savAre vahelo pAryo arthAt cAra ke ATha prahora pUrA thayA agAu pAryo.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdi agyAramA vratane lagatA je kAMI aticAra lAgyA hoya tenuM micchA dukkaDaM ApuM chuM. - A vratamAM pauSadha sAthe upavAsa zabda mukhyatAne laIne joDela che. bAkI cAra prakAranA posaha paikI AhAraposaha to dezathI ne sarvathI - baMne prakAre thAya che. te sarvathI karanAra upavAsa kare, dezathI karanAra AyaMbila, nIvI athavA ekAsaNuM paNa karI zake che. bAkInA traNa prakAranA posaha - brahmacarya posaha - brahmacarya pALavuM te, avyApAra posaha - koI jAtano sAMsArika vyApAra na karavo te, ane zarIrasatkA2 posaha - zarIrano koI paNa prakAre satkAra eTale zuzruSA - snAna ambaMganAdi vaDe na karavI te; A traNa prakAranA posaha to sarvathI ja thAya che ane te AhAraposahanI sAthe hovA ja joIe. A cAra prakAranA 80 bhAMgA thAya che; paraMtu ahIM mAtra AhAraposahanA be bhAMgAmAM ja grahaNa karavA yogya che. pauSadha karanArane rAtrie to cauvihAra cAre AhArano tyAga hovo ja joIe. Iti agyAramA pauSadhopavAvrata saMbaMdhI aticAranA artha. 94
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAramA vrata saMbaMdhI aticAra bArame atithisaMvibhAgavate pAMca aticAra - saccitte nikhivaNe0 sacitta vastu heTha - upara chatAM mahAtmA mahAsatI pratye asUjhatuM dAna dIdhuM. devAnI buddhie asUjhatuM pheDI sUjhatuM kIdhuM, parAyuM pheDI ApaNuM kIdhuM. aNadevAnI buddhie sUjhatuM pheDI asUjhatuM kIdhuM, ApaNuM pheDI parAyuM kIdhuM. vahoravA veLA TaLI rahyA. asUra karI mahAtmA teDyA, matsara dharI dAna dIdhuM. guNavaMta Avye bhakti na sAcavI. chatI zaktie svAmIvAtsalya na kIdhuM. anerAM dharmakSetra sIdAtAM chatAM chatI zaktie uddharyA nahIM. dIna-kSINa pratye anukaMpAdAna na dIdhuM. bArame atithisaMvibhAgavrata viSaIo anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI0 iti dvAdaza vratAticAra. ** 95
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAramA vratanA aticAranA artha A vratanuM nAma atithisaMvibhAgavrata che. atithi nAma aNagAranuM - muninuM che. tithi eTale parvAdi jene na hoya - sarva divaso jene sarakhA hoya te atithi kahevAya. temane saMvibhAga eTale dAna ApavuM te atithi saMvibhAga. A vratanA aticAra saMbaMdhI gAthAnuM paheluM pada 'saccitte niSnivarNa' che. te gAthAno artha A pramANe che : koI vastu sacitta upara mUkavI athavA citta vastuvaDe DhAMkavI ke jethI muni laI zake nahIM, e be aticAra. temaja mithyA-vyapadeza karavo eTale potAnI vastu chatAM pArakI kahevI - pArakI vastu chatAM potAnI kahevI, e trIjo aticAra. tathA samatsare - eTale matsara - abhimAna sahita dAna devuM te cotho aticAra. ane kALAtikramadAna - vahoravAno kALa vyatikramyA pachI munine teDavA javuM ane Agraha karI lAvIne dAna devuM te pAMcamo aticAra. A pramANe cothA zikSAvratanA aticArane niMduM chuM. 1 A pAMceno aticAramAM vistAra karelo che. temAM prathama sacitta vastu dAna ApavAnI vastunI nIce athavA upara hovA chatAM mahAtmA eTale munine ane mahAsatI eTale sAdhvIne dAna devuM te pahelo-bIjo aticAra. tyArapachI devAnI buddhie annapAnAdi sUjhatuM - munine khape tevuM karavuM, temaja potAnuM kahevuM, ane na devAnI buddhie asUjhatuM - muni na laI zake tevuM - 96
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM, temaja pArakuM kahevuM, A trIjo aticAra. matsara dharI dAna devuM te cotho aticAra. ane vahorAvavAne vakhate bIje kAme javuM ane vakhata vItyA pachI (asUrA) mahAtmAne (munine) Agraha karI lAvIne dAna ApavuM te pAMcamo aticAra. taduparAMta koI guNavaMta muni ke zrAvaka AvyA chatAM tenI bhakti na karI. chatI zaktie sAdharmikabhAInuM vAtsalya na karyuM, tenI upAdhi na TALI, tene je kAMI duHkha hoya te yathAzakti dUra karavA prayatna na karyo. bIjAM dharma kSetro sIdAya che ema jANyA chatAM chatI zaktie teno uddhAra na karyo. A hakIkata sAta kSetromAMnA koI paNa kSetra mATe samajavI. tathA dIna - kSINa - rAMka, duHkhI, vyAdhigrasta, AjIvikAnA du:khavALA evA sAmAnya manuSyane zrAvake jarUra zaktinA pramANamAM anukaMpAdAna ApavuM joIe, te na ApyuM. anukaMpA e samyatvInAM pAMca lakSaNo paikI cothuM lakSaNa che. jene jotAM karUNA Ave tevA manuSyane zrAvake jarUra yathAzakti dravyAdika ApIne tenuM duHkha dUra karavuM ja joIe; jo tema na kare to samyakatvamAM dUSaNa lAge eTale zrAvakapaNAmAM to jarUra lAge ema samajavuM. ATalA uparathI ja jaNAya che ke jinezvaroe anukaMpAdAnano niSedha koI paNa sthaLe karela nathI. A pramANe yogya vartana na karavAthI ane viparIta vartana karavAthI bAramA vratamAM je kAMI aticAra doSa lAgyA hoya tene mATe micchAdukkaDaM ApuM . A bAramA vratamAM mAtra munino ja
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM paNa zrAvakano ane anukaMpAdAna devA yogyano paNa samAveza thAya che. iti atithi saMvibhAga vratAticArArtha. ahIM bAra vrata pUrAM thAya che. paraMtu zrAvake eka vAta khAsa yAda rAkhavAnI che ke - maraNa kyAre Avaze teno nirdhAra nathI, acAnaka AvavAno saMbhava che, tethI aMta samaye karavAnI saMlekhaNAne aMge je pAMca aticAra lAgavA saMbhava che teno dararoja athavA pAkSika pratikramaNAvasare to avazya khyAla karavo. upara jaNAvelA hetuthI saMlekhaNA saMbaMdhI aticAra kahela che te nIce pramANe - saMlekhaNAtaNA pAMca aticAra Ihaloe paraloeja - IhalogAsaMsappaoge, paralogAsaMsappaoge, jIviyA saMsappaoge, maraNAsaMsappaoge, kAmabhogAsaMsappaoge. ihaloke dharmanA prabhAva lage rAjaRddhi, sukha, saubhAgya, parivAra vAMcAM. paraloke deva, devendra, vidyAdhara, cakravartItaNI padavI vAMchI. sukha Avye jIvitavya vAMchyuM. duHkha Avye maraNa vAMchyuM. kAmabhogataNI vAMcchA kIdhI. 98
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMlekhaNA viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhao iti saMlekhaNAticAra. saMlekhaNA saMbaMdhI aticAranA artha saMlekhaNA aMta samaya najIka jaNAya tyAre karavAnI hoya che. saMkhaNA eTale eka jAtano hisAba karavo te. AkhI jiMdagI parvata je kAMI zubhAzubha kArya karela hoya te sarva yAda karI zubha kAryanI anumodanA karavI ane azubha kArya mATe micchA dukkaDa devuM. tyArapachI cAra AhArano tyAga karIne A kALane aMge sAgArI aNasaNa karIne rahevuM te paNa saMlekhaNA che. te vakhate saMlekhaNAnA aticAramAM kahelI pAMca bAbato na karavI. tene mATe kahela Ihaloe paraloerUpa prathama padavALI gAthAne te aticAramAM ja spaSTa karela che. te gAthAmAM "A loka saMbaMdhI, paraloka saMbaMdhI, jIvavA saMbaMdhI, maravA saMbaMdhI ane ca zabdathI kAmabhoga saMbaMdhI AzaMsA eTale IcchA-vAMcchA karavArUpa pAMca aticAra mane maraNAMta vakhate na thAo ema kahela che. aticAramAM paNa e vAta ja spaSTa karelI che chatAM samajavAnuM e che ke - vyatIta jiMdagImAM karelA dharmanA prabhAvathI A loka saMbaMdhI manuSyapaNAne lagatA 99
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaRddhi, sukhasaubhAgyAdikanI vAMcchA karavI te prathama aticAra. maraNa pAmyA pachI paralokamAM deva, devendra, vidyAdhara, cakravartI, rAjA-mahArAjA, dhanADhya vigere thavAnI vAMcchA karavI te bIjo aticAra. aNasaNa karyA pachI loko bahumAna kare - prazaMsA kare - vaMdanAdika kare te joI vadhAre jIvavAnI IcchA karavI te trIjo aticAra. aNasaNa karyA pachI zarIramAM asAtA vadhAre utpanna thAya, koI sArasaMbhALa paNa na le, te joI tarata maraNa Ave to ThIka ema IcchavuM te cotho aticAra. temaja kAmabhoga eTale pAMce IndriyonA viSayonI anukULatA - prApti IcchavI te pAMcamo aticAra. A aticAra saMlekhaNAne prasaMge na lagADavAnuM khAsa dhyAna rAkhavuM joIe, chatAM lAgI jAya to tene mATe micchA dukkaDaM devA. Iti saMlekhaNAticArArtha have pAMca AcAro paikI traNa AcAranA aticAra prathama kahyA che. be AcAra (tapAcAra ne vIryAcAra)nA aticAra kahevA bAkI che te kahe che - tapAcAra bAra bhede aNasaNamUNoariA0 cha bAhya, cha atyaMtara 100
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNasaNa bhaNI upavAsa vizeSa parvatithie chatI zaktie kIdho nahIM. UNodarI vrata te pAMca sAta koLiyA UNA rahyA nahIM. vRttisaMkSepa te dravyAdika sarva vastuno saMkSepa kIdho nahIM. rasatyAga te vigayatyAga na kIdho. kAyakleza te locAdika kaSTa sahana karyA nahIM. salInatA aMgopAMga saMkocI rAkhyAM nahIM. pATalo DagaDagato phakyo nahIM. gaMThasI, porisI, sADhaporisI, purima, ekAsaNuM, beAsaNuM, nIvI, AMbila pramukha paccakhANa pAravuM visAryuM. besatAM navakAra na bhaNyo, UThatAM paccakhANa karavuM visAryuM. gaMThasIuM bhAMgyuM. nIvI, AMbila, upavAsAdika tapa karI kAcuM pANI pIdhuM. vamana huo. bAhya tapa viSaIo anero je koI aticAra pakSa divasamAMhao iti bAhya tapAticAra. bAhya tapAcAra saMbaMdhI aticAranA artha tapAcAranA bAhya - atyaMtara ema be prakAra che. temAMthI prathama bAhya tapa saMbaMdhI cha bhedane lagatA cha aticAra kahyA che. te saMbaMdhI gAthAnuM paheluM pada aNasaNamUNoariyA) che te gAthAmAM bAhyatapanA cha bhedanAM nAma mAtra ja ApelAM che. 1. aNasaNa, 2. UNodarI, 3. vRttisaMkSepa, 4. rasatyAga, 5. 101
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyakleza ne 6. saMlInatA. A cha prakAra bAhyatapanA che. aticAranA prAraMbhamAM A chae prakAranAM tapa saMbaMdhI aticAra jaNAvela che te A pramANe 1. parvatithie chatI zaktie upavAsAdi tapa karavo joIe, te na karavArUpa prathama aticAra. upavAsa, AyaMbila, ekAsaNuM vigere tapasyAono tathA namukkArasahI (navakArazI) vigere kALapratyAkhyAnano aNasaNa tapamAM samAveza thAya che. rAtrinAM cauvihArAdi pratyAkhyAnano paNa temAM ja samAveza thAya che. 2. UNodarI tapa karavA IcchanAre potAno jeTalo AhAra hoya te karatAM pAMca-sAta koLiyA UNA rahevuM joIe, tema na karyuM te bIjo aticAra. 3. vRttisaMkSepa tapamAM cauda niyamamAM jema bane tema ghaTADo karavo, teno samAveza thAya che. tema na karyuM te trIjo aticAra. 4. rasatyAga tapamAM cha vigai paikI eka-beno athavA kramasara ekeka vigaino dararoja tyAga ka2vo, teno samAveza thAya che. te na karavArUpa cotho aticAra. 5. kAyakleza tapamAM loca karavo, ughADe page cAlavuM, pAdavihAra karavo '(vAhana na vAparavAM) ityAdino samAveza thAya che. A hakIkata zrAvaka-sAdhu baMne mATe yathAyogya samajavAnI che. tema karavAmAM na Ave te pAMcamo aticAra. 6. chaThTho saMlInatA tapa ekalaThANuM karatAM mAtra hAtha ne mukha be ja halAvavAM, bIjAM aMga na halAvavAM, te rIte ka2vAmAM Ave che te, temaja saMlInatAnA bIjA paNa dravya-bhAvAdi bhedo che, te pramANe na karavuM te chaThTho aticAra. 102
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ have te ja cha prakArane aMge vizeSa doSApattinA kAraNo batAve che - ekAsaNuM vigere karatAM pATalo Dagamagato rahevA devo na joIe. gaMThasI vigere paccakhkhANo vidhipUrvaka eka athavA traNa navakAra gaNIne pAravAM joIe. tyArapachI ja pANI vigere vAparavuM joIe. tema na karatAM paccakhkhANa pAravAnuM bhUlI gayA. besatAM navakAra na gaNyo. UThatAM pAchuM paccakhkhANa karavuM joIe te na karyuM. gaMThasInA niyamano bhaMga karyo. nIvI, AyaMbila vigere tapa karyA chatAM bhUlathI sacitta (kAcuM) pANI pIvAI gayuM. UlaTI thaI. A badhA aticAranA prakAra che. tene mATe upayoga rAkhI tevA aticAra na lAge tema karavuM joIe, chatAM temAMno koI paNa aticAra lAgyo hoya to tene mATe micchA dukkaDa ApuM chuM, mAruM duSkRta mithyA thAo ema IcchuM chuM. Iti bAhya tapAticArArtha. cha prakAranAM atyaMtara tapanA aticAra atyaMtara tapa te Atmika tapa che. te tapano prAye bahAra dekhAva hoto nathI, paraMtu bAhya tapa karatAM atyaMtara tapanuM phaLa ati vizeSa che. kharekharI rIte nikAcita karmono kSaya karanAra atyaMtara tapa ja che. bAhya tapa temAM sahAyaka che, paraMtu ekalo bAhya tapa tathA prakArano lAbha ApI zakato nathI. 103
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyatara tapa saMbaMdhI aticAra nIce pramANe che - atyaMtara tapa pAyacchitta viNao0 manazuddha gurukane AloyaNa lIdhI nahIM. gurudatta prAyazcitta tapa lekhAzuddha pahoMcADyo nahIM. deva, gurU, saMgha, sAhaMmI pratye vinaya sAcavyo nahIM. bALa, vRddha, glAna, tapasvI pramukhanuM vaiyAvacca na kIdhuM. vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, dharmakathA lakSaNa paMcavidha svAdhyAya na kIdho. dharmadhyAna - zukladhyAna na dhyAyAM, Arta - raudra dhyAna dhyAyAM. karmakSaya nimitte logassa daza-vazano kAussagna na kIdho. atyaMtara tapa viSaio anero je koI aticAra pakSa divasamAMhI, iti atyaMtara tapAticAra. atyaMtaratapa saMbaMdhI aticAranA artha A atyaMtara tapanA cha prakArasUcaka gAthAnuM paheluM pada pAyacchitta viNao0 kahyuM che. te gAthAmAM phakta cha prakAranAM atyaMtara tapanAM nAmo ja ApelA che. "1. prAyazcitta, 2. vinaya, 3. vaiyAvacca, 4. svAdhyAya, 5. dhyAna ane 6. utsarga - A cha prakArano atyaMtara tapa che." aticAranI 104
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdara A cha prakAranAM tapane spaSTa karela che. prAyazcitta lAgelA doSanA nivAraNa mATe doSanA pramANamAM ApavAmAM Ave che. enA judA judA daza prakAra che. prathama prakAramAM zuddha manathI guru pAse lAgela doSa pragaTa karI AloyaNA levI joIe tema na karyuM. je doSanI zuddhi AloyaNa mAtrathI thAya tema na hoya tene mATe guru prAyazcittarUpe aneka prakArano tapa karavAnuM batAve che. te rIte gurue Apela prAyazcittarUpa tapa amuka mudatanI aMdara karI devuM joIe, tema na karyuM te prathama aticAra. deva, guru, saMgha, sAdharmikabhAI vigere daza tema ja te2 prakAra batAvelA che, temanAM bhakti - bahumAna vigere cAra athavA pAMca prakAre vinaya karavAthI aneka prakAranAM pUrvasaMcita pApo nAza pAme che, tevo vinaya na karyo te bIjo aticAra. bALa, vRddha, glAna athavA tapasvI sAdhu ke zrAvakabhAInI yathAyogya rIte vaiyAvacca karavI joIe. vaiyAvacca prAye zarIravaDe thAya che. te karavAthI ghaNA karmo nAza pAme che, tevI vaiyAvacca na karI e trIjo aticAra. svAdhyAya tapanA pAMca prakAra che. 1. vAcanA - navuM navuM vAMcavuM - bhaNavuM te. 2. pRcchanA - bhaNavA-gaNavAmAM je koI zaMkA paDe athavA artha na sUjhe te vadhAre abhyAsIne pUchavo te. 3. parAvartanA - prathama bhaNela, vAMcela, abhyAsa karela prakaraNAdikanuM parAvartana karavuM - pharI pharIne pATha karI javo te. 4. anuprekSA - vicAraNA. abhyAsa karela athavA vAMcela prakaraNAdikanA arthanI rahasyanI vizeSa vicAraNA karavI te. 5. dharmakathA dharma saMbaMdhI carcA karavI, dharma saMbaMdhI kathAo kahevI, sAMbhaLavI, 105 -
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcavI ItyAdi aneka prakAra dharmakathAnA che. A pAMca prakArano svAdhyAya karavAthI aneka bhavanAM karelAM pUrvaka nAza pAme che, tevI rIte svAdhyAya na karyo te cotho aticAra. pAMcamo dhyAna tapa che. temAM dharmadhyAna ne zukladhyAna dhyAvAM joIe. temAM paNa zukladhyAna to ucca koTInA zreNiprApta munine hoya che. ApaNane to dharmadhyAna upayogI che. tenA cAra pAyA athavA prakAra che. 1. AjJAvicaya - paramAtmAnI AjJA zuM che ? temaNe kartavyAkartavya zuM batAvela che ? tenI vicAraNA karavI te. 2. vipAkavicaya - karmanA vipAkanI vicAraNA karavI te. 3. apAyaricaya - apAya eTale kaSTa - dravya ne bhAva ema be prakAre che. temAM bhAva apAya je AtmAne hAni karanAra che, tenA saMbaMdhI vicAra karavo te ane 4. saMsthAnavicaya - temAM lokanAlikAnA saMsthAnano - svarUpano - temAM AvelA Urdhva, adho ne ticcha lokano je vicAra karavo te. A cAra prakAre dharmadhyAna dhyAvAthI aneka prakAranAM pUrvasaMcita karmono kSaya thAya che. te zubha dhyAna na karavuM ane Arta-raudrarUpa azubha dhyAna karavuM ke jenuM svarUpa ane AThamA vratanA aticAramAM batAvela che, te pAMcamo aticAra. ane karmakSaya mATe daza-vIza athavA tethI vadhAre logassa vigereno kAyotsarga karavo, tadrupa chaThThA prakArano tapa na karavo te chaThTho aticAra. A cha prakAranAM tapane aMge prAyazcita, vinaya, vaiyAvaccAdikanA peTA bhedo ghaNA che, te vistAra thavAnA kAraNe ahIM batAvela nathI. 106
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ A cha prakAranA atyaMtara tapane aMge tenuM yathAzakti AcaraNa na karavArUpa je aticAra lAgyo hoya tene mATe micchA dukkaDaM ApuM chuM. Iti atyaMtara tapAticArArtha. have pAMcamo vIryAcAra tenA traNa prakAra che. 1. manovIrya, 2. vacanavIrya ane 3. kAyA saMbaMdhI vIrya. te saMbaMdhI aticAra nIce pramANe : - vIryAcAranA traNa aticAra - aNigRhiabalavIrio0 - paDhave, guNave, vinaya, vaiyAvacca, devapUjA, sAmAyika, pauSadha, dAna, ziyaLa, tapa, bhAvanAdika dharmakRtyane viSe mana vacana kAyAtaNuM chatuM baLa-chatuM vIrya gopavyuM. rUDAM paMcAMga khamAsamaNa na dIdhAM. vAMdaNAtaNA Avarta vidhi sAcavyA nahI. anyacitta-nirAdarapaNe beThA. utAvaLuM devavaMdana pratikramaNa kIdhuM. vIryAcAra viSaio anero je koI aticAra pakSadivasamAMhi0 iti vIryAcArAticAra. 107
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIryAcAranA aticAranA artha traNa A aticAranA prAraMbhamAM vIryAcAranA aticArasUcaka gAthAnuM paheluM pada aNigRhia balavIrio0 che, te gAthAmAM kahela che ke 'mana vacana kAyAnA baLane gopavyA vinA yathokta rIte Ayukta thaIne - joDAIne je parAkrama - pravRtti karavI ane yathAyogya sthAne mana-vacanakAyAnA baLane joDI devuM tene vIryAcAra jANavo.' - enA vivaraNarUpa aticAramAM mana-vacana-kAyAnA prApta thayelA - vartatA baLane dharmakAryamAM vAparyuM nahIM, gopavyuMphoravyuM nahIM. manathI thatAM, vacanathI thatAM, kAyAthI thatAM aneka prakAranAM dharmakAryo chatI zaktie karyAM nahIM. tadrupa traNa aticAra kahyA che. pachI enA vistArarUpe dharmakriyAmAM je khAmI lagADI te batAvI che. bhaNavA - gaNavAmAM, vinaya - vaiyAvacca karavAmAM, sAmAyika - pauSadhAdi karavAmAM, manavacana-kAyAnAM saMprApta baLano upayoga na karyo, pramAdazIla rahyA, tethI te traNa aticAra lAge che, ane vIryaMtarAya karmano baMdha paDe che. jethI AgAmI bhave vizeSa prakAranA vIryanI prApti thatI nathI; mATe A aticAranuM to vAraMvAra smaraNa karavA yogya che ane te aticAra na lAge tema karavA mATe lakSa rAkhavAnuM che. taduparAMta pAMce aMga bhUmine aDe tevI rIte khamAsamaNa na dIdhAM. bAra Avartta, sattara saMDAsA, 108
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ paccIza Avazyaka sAcavIne vAMdaNAM devAM joIe te na dIdhAM. dharmakriyA karavAmAM Adara na rAkhyo. dharmakriyA karavAmAM citta na rAkhatAM kyAMka pharatuM rAkhyuM. vaLI devavaMdana, pratikramaNAdika kriyA zuddhavargoccAra sAthe ane arthavicAraNA sAthe karavI joIe. tema na karI - utAvaLe karI, jethI pUrNa akSaroccAra paNa thaI zake nahIM. AvI rIte kriyAmAM paNa aneka prakAranA doSa lAge che. zuddha ane pUrNa kriyA bahu ochA zrAvaka-zrAvikA kare che. A varyAcAra saMbaMdhI traNa aticAra ke jeno vistAra atizaya che temAMthI je koI aticAra-doSa lAgyo hoya tene mATe micchA dukkaDa ApuM chuM. Iti vIryAcArAticArArtha. have sarva aticAronA saMgraharUpe gAthA kahIne chello aticAra kahe che - nANAi aTTa paivayasamma saMlehaNa paNa pannara kamesu; bArasa tava viriatigaM, cakavIsasayaM aiyArA, jJAnAdi traNa AcAranA ATha ATha aticAra eTale (24) aticAra, prativratanA - eTale dareka vratanA - bAre 109
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratanA pAMca pAMca aticAra eTale (60) aticAra, samyakatvanA ne saMlekhaNAnA paNa pAMca pAMca eTale (10) aticAra. karmAdAnanA (15) aticAra, tapAcAranA (12) ne varyAcAranA (3) aticAra, kula 124 aticAra jANavA. have jeNe bAra vrata uccaryA na hoya tene mATe khAsa eka gAthA kahela che tenuM paheluM pada - paDisiddhANaM karaNeva che. te gAthAmAM kahyuM che ke - 1. je kArya karavAno pratiSedha - niSedha karyo hoya te karyuM, 2. je kArya karavA yogya kahela hoya te na karyuM, 3. paramAtmAnAM vacanonI azraddhA karI ane 4. paramAtmAnA zAstrokta kathanathI viparIta prarUpaNA karI - A cAra prakAramAM tamAma aticArano samAveza thaI jAya che. badho vistAra A cAra bAbatano ja che. vrato na lIdhAM hoya teNe paNa A cAra prakAra mATe to AloyaNa-pratikramaNa karavAnuM ja che. have A chellA upasaMhArarUpa aticAramAM A cAra bAbatano ja vistAra kahe che. paDisiddhANe karaNe0 pratiSiddha abhakSya, anaMtakAya, bahubIjabhakSaNa, mahAraMbha, parigrahAdika kIdhAM. jIvAjIvAdika sUkSma vicAra saddhahyA nahIM. ApaNI kumati lage usUtra prarUpaNA kIdhI. 110
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, ratiarati, paraMparivAda, mAyAmRSAvAda, mithyAtvazalya - e aDhAra pApasthAnaka kIdhAM karAvyAM anumodyo hoya. dinakRtya pratikramaNa, vinaya, vaiyAvacca na kIdhAM, ane je kAMI vItarAganI AjJA virUddha kIdhuM, karAvyuM, anumoghuM hoya. e cihuM prakAramAMhi anero je koI aticAra pakSadivasamAMhi sUkSma-bAdara, jANatA-ajANatAM huo hoya te savituM mane, vacana, kAyAe karI tassa micchAmi dukkaDaM. iti prAMtAticAra. chellA aticAranA artha. A chellA aticAramAM upara jaNAvI gayA pramANenI cAra bAbato anukrama vinA jaNAvela che. prathama to zrAvaka mATe niSedha karela abhakSya, anaMtakAya, bahubIjabhakSaNa, mahAraMbha, parigrahAdika karavA saMbaMdhI aticAra kahela che. sAtamA vratamAM pUrve zrAvakane abhakSya anaMtakAyAdinuM bhakSaNa na karavAnuM kahela che tenuM bhakSaNa karela hoya, temaja karmAdAna vigere mahAAraMbhavALAM kArya ke jethI ghaNI hiMsA thAya ane pArAvAra azubha karma baMdhAya, tevA mahAraMbha ane parigrahanI 111
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ aparimita tRSNArUpa mahAparigraha ke jene mATe A jIva aneka prakAranAM pApakarmo Acare che, tadrupa prathama bheda. ane zrAvakane tajavA yogya aDhAra pApasthAnako ke jenI aMdara sarva prakAranAM pApono samAveza thaI jAya che. te pApo karyA, karAvyAM ke anumoghAM hoya, teno paNa prathama bhedamAM ja samAveza thAya che. tathA zrAvakanAM dinakRtya - devapUjA, guruvaMdana, tapa, munidAna vigere tathA sAmAyika, pratikramaNa, vinaya, vaiyAvaccAdika karavA yogya kArya na karyo, tadrupa bIjo prakAra ane jIvAjIvAdi sUkSma vicAra sadahyA nahIM, e trIjo prakAra tathA ApaNI kumativaDe viparIta prarUpaNA karI, e cotho prakAra. A pramANenA cAra prakAramAMthI koI paNa prakAra karyo hoya tadrupa aticAra mATe paNa micchA dukkaDa ApuM chuM. AmAM aDhAra pApasthAnako batAvyAM che. tenI aMdara prathamanAM pAMca avrata (hiMsA, asatya, adatta, maithuna ne parigraha), tathA cAra kaSAya (krodha, mAna, mAyA ne lobha.) tyArapachI rAga ne dveSa e 11 pApasthAnako to pragaTArthavALAM che. tyArapachInAM 7 nA artha A pramANe - 12. koInI sAthe kuleza karavo, 13. koIne kalaMka ApavuM, 14. koInI cADI khAvI, 15. sukhamAM AnaMda ne duHkhamAM zoka karavo, 16. pArakI niMdA karavI, 17. mAyA-kapaTa yukta asatya bolavuM ane 18. anaMtakALa paryata saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra 11 2
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvanuM sevana karavuM. A pramANenAM aDhAre pApasthAno zrAvake yathAzakti varjavA yogya che. A cAra prakArane lagatA chellA aticArano artha che. Iti prAMtAticArArtha. evaMkAre zrAvakataNe dharme samyakatva mULa bAra vrata ane eka so covIza aticAramAMthI je koI aticAra pakSa-divasamAMhi sUkSma-bAdara jANatA-ajANatAM huo hoya te savituM mane vacane kAyAe karI tassa micchAmi dukkaDaM. iti zrAvakanA pAkSika aticAra artha sahita samApta. 113
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa (prabodhaTIkA pustakamAM, aticAramAM AvatA agharA zabdonA artha ApyA che. te ahIM sAbhAra-sasaujanya mUkavAmAM Ave che.) pAkSiti ativArI - A aticAro pAkSika, cAturmAsika tathA sAMvatsarika pratikramaNa vakhate bolAya che, tethI 'pAkSikAdi aticAra' kahevAya che. pratikramaNanI kriyAno mukhya sAra temAM AvI jAya che. savidu - sarvanuM. gata-velAr - bhaNavAnA samaye maLyo mukhyo nahIM - bhaNyo nahi, temaja tenI punarAvRtti paNa karI nahi. gist - vial, tadumaya - sUtra ane artha jALI - kacaro, pUMjo dezya 'jgava' zabda parathI banelo che. JaLaDarce - kADhyA vinA rAMDo - sAdhue rAkhavA yogya daMDa 114
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhitno - paDilehaNA karyA vinA vasati - upAzrayanI cAre bAju so so DagalAMnuM sthAna maLazombe - zodhyA vinA, temAMno azuddhimaya padArtha dUra karyA vinA. mApa - pravezana(pravedana?) praveza karAvyA vinA masA-3Lo(1)Ayade - asvAdhyAya ane anadhyAyanA samayamAM. je saMyogo bhaNavA mATe ayogya hoya, te asvAdhyAya kahevAya che ane je divasa bhaNavA mATe ayogya hoya, te anAdhyAya-divasa kahevAya che. pramura - vagere prathama kAjo uddharavo joIe, pachI dAMDo yathAvidhi paDilehavo joIe, pachI vasatinuM barAbara zodhana karavuM joIe ane kriyApUrvaka svAdhyAyamAM praveza karavo joIe. jo asvAdhyAyano kAla hoya ke anaplAya divasa hoya to sUtra bhaNavAthI doSa lAge. jema sAdhudharmamAM dazavaikAlikAdi sUtrano paThana-vidhi che, tema zrAvakanA dharmamAM sthavirAvalI vagere sUtrono paThanavidhi che. vidhi na sacavAyo hoya, to doSa lAge. jJAnopari - jJAnanAM upakaraNa, jJAnanAM sAdhana pATI - lAkaDAnI pATI pothI - hastalikhita graMtha ke pustaka DhavI - sthApanikA 115
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatI - vAMsanI saLIonuM pothI para vIMTavAnuM sAdhana. pAThAMtaramAM maLI zabda che. starI - chUTA kAgaLo rAkhavA mATe pUMThAnuM sAdhana. vahI - korI copaDI, koro copaDo. motiyuM lakhelA kAgaLanuM TIpaNuM athavA lITIo doravAnI paTTI. mAMgyo - bhUsyo mozIse dharyo - ozIke mUkyo, mAthA-nIce mUkyo. mULamAM "sIsada lIdha3' evo pATha che. nha - pAse nIhAra - mala-visarjana 3pekSA vIdhI - bedarakArI batAvI prajJAparAdhe viIo - ochI samajane lIdhe nAza karyo. vigato Devello - koI nAza karato hoya, chatAM upekSA karI - bedarakArI batAvI. sidgA kIdhI - azraddhA karI, zraddhA na karI. totaDo - totaDo bolyo. aTakatA akSare bolavuM, te totaDuM kahevAya che. vovo - bobaDo bolyo. gaMgaNuM ke aspaSTa bolavuM, te bobaDuM kahevAya che. ho - hasatAM hasatAM bolyo. vitaryo - khoTo tarka karyo. 116
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyathA prarUpa zrIdhI - zAstranA mUla bhAvathI bIjI rIte pratipAdana karyuM. viSao - viSayaka, saMbaMdhI anero - anyatara, bIjo saMvaMdhIyAM - saMbaMdhI mana-matina - mala vaDe malina tuAMchI nIpaLAvI - jugupsA karI vAritrIyA - kutsita cAritravALA vAritrIyA - cAritravALA, cAritrazIla amAva dura - aprIti thaI anupabRha vIdhI - upavRMhaNA na karI, puSTi na karI. zirIna - sthirIkaraNa na karyuM, dharmIne paDato dekhI dharma mArgamAM sthira na karyo teva-dravya - deva-nimittanuM dravya, deva mATe kalpeluM dravya guru-dravya - guru-nimittanuM dravya, guru mATe kalpeluM dravya zIna-dravya - zrutajJAna mATenuM dravya sAdhAraNa-dravya - je dravya jinabiMba, jina-caitya, jinAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e sAte kSetramAM vAparI zakAya, te sAdhAraNa-dravya. kSata-pekSita - bhakSaNa karyuM upekSA kIdhI. 117.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI dvArA A dravyanuM bhakSaNa thatuM hoya to tene aTakAvavAnI potAnI javAbadArI adA na karI. adhotI - dhotiyAM vinA aSTapa muuoza-pAve - AThapaDA mukhakoza vinA viva pratye - biMbane, mUrtine vAsaLaMpI - vAsakSepa rAkhavAnuM pAtra dhUpadhANuM - dhUpadAnI tri - kriIDA nitiyAM -naivedya vakhAriya - sthApanAcArya DivaLyuM nahIM - aMgIkAra karyuM nahIM. -samiti - iryA-samiti-saMbaMdhI aticAra, bIjI samitio tathA guptionAM nAma che, tyAM paNa Avo ja artha samajavo. tRpA - ghAsa hati - acitta mATInAM DhephAM Adi nIvAtta bhUmivA - jIvathI vyApta bhUmi upara vizeSata: - khAsa karIne jJAnAcAra, darzanAcAra ane cAritrAcAra e traNa AcAranuM pAlana prathama sAmAnya rIte karyuM, kAraNa ke e traNa 118
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ aticAranI vAta sAdhu tathA zrAvakone lagabhaga eka-sarakhI lAgu paDe che. have zrAvaka-yogya aticAranuM varNana karavAnuM hovAthI 'vizeSataH' evo zabda-prayoga karelo che. kSetrapAla - laukika deva, je amuka kSetranI rakSA kare che. gogo - nAgadeva AsapAna - AzA-dizAne pALanAra - IMdra vagere dikpAla devo. pAvara-vevatA - gAma-pAdaranAM deva devI gotra-phevA - gotranAM deva-devI praha-pUnA - grahonI zAMti mATe karavAmAM AvatI pUjA vinAya - gaNeza, gaNapati hanumaMta - hanumAna sugrIva - prasiddha rAma-sevaka - vAlInAha eka kSetrapAlanuM nAma che (AbUtIrthanI sthApanAmAM maMtrIzvara vimalane jeNe vighna karyuM hatuM, je pAchaLathI vaza thayo hato.) khUba - judA judA AtaMja - saMtApa, roga, bhaya siddha - lokamAM 'siddha' tarIke oLakhAtA. vinAya - te nAmanA eka laukika deva, gaNeza nIrADalA - mithyAtvI deva (tIrtha) vizeSa. 119
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ maraDA - eka jAtanA bAvA (ziva-bhakta eka jAta. jenI mUDhatA-saMbaMdhamAM bharaTakaDhAtrizikA vageremAM kathAo che.) mAta - devIne mAnanArA athavA lokamAM evA nAme oLakhAtA, pAThAMtare "mavaMta' zabda che. tiyA - sAdhuno veza dhAraNa karanArA noLIyA - jogI tarIke oLakhAtA bAvA goLI - yoga-sAdhanA karanArA raveza - musalamAna phakIra pAThAMtare "tUveza' zabda che. pUjA - bholavANA saMvacha()rI - marI gayelAnI vArSika tithie brAhmaNa vagerene bhojanAdika karAvavuM te. mAhI-pUnama - mAha mAsanI pUnama. te divase viziSTa vidhithI snAna karavAmAM Ave che. anA-paDavo - (mAno paDavo) - Aso mAsanI sudi ekamano divasa, jyAre Ajo eTale mAtAmahanuM zrAddha karavAmAM Ave che. (vrajarAja pR. 44). 1 20
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ preta-TvIna - kArtika mAsanI sudi bIja, je yama-dvitIyA paNa kahevAya che. gaurI-TvIna - caitra mAsanI sudi trIja, jyAre putranI icchAvALI strIo gauravrata kare che. vinAya--cotha - bhAdaravA suda cothano divasa. jyAre vinAyaka eTale gaNapatinI khAsa pUjA thAya che. tene gaNezacaturthI paNa kahe che. nA-paMcamI - zrAvaNa sudi pAMcamano divasa ke jyAre nAganuM khAsa pUjana thAya che. keTalAka zrAvaNa vadi pAMcamane paNa nAgapaMcamI mAne che. jJItaLA-chaThThI- zrAvaNa vadi chaTTha, jene rAMdhaNa chaThTha paNa kahe che. zIta sAtamI - zrAvaNa (vadi) sAtamano divasa, jyAre ThaMDI rasoI khAvAmAM Ave che, tathA zItalAdevInI pUjA karavAmAM Ave che. dhruva-AmI - bhAdaravA sudi AThama, je divase strIo gaurIpUjana vagere kare che. nautI-nomI- (nakulA-navamI) zrAvaNa sudi navamIno divasa. ahavA zamI - (avidhavA) dazamI vrata anyArazI - ekAdazInAM vrata vandva-vArasI - Aso vida bArasa 121
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana terasI - Aso vadi 13no divasa, je divase dhana dhovAmAM Ave che tathA tenI pUjA karavAmAM Ave che. anaMta-vazI - bhAdaravA sudi caudazano divasa. mAhityavAra - ravivAra. graha-pIDAdi dUra karavA mATe amuka ravivAra sudhI ekAsaNAM ke upavAsa karavA te. uttarAyaNa - makara saMkrAtino divasa pALavo te. navo - varasAdanuM navuM pANI Ave, tethI khuzAlImAM manAvavAmAM AvatuM parva. yA - yajJa karAvavo te mo - ThAkorajIne bhoga dharavo te katAranAM vadhAM - utAra karAvyA praphaLa - sUryagrahaNa ke caMdragrahaNano divasa zanaizara - zanivAranA divase. (zanivAra karavA te). banAkhanAM thApyAM - ajANa manuSyoe sthApelAM manerADuM - bIjAM paNa vrata-vratonAM - nAnAM moTAM vrato. mAra - khANa, jaththo, samUha rUsthA - AvA mo. vAMchita - bhoganI vAMchAthI ravIna vana - dInatAvALAM vacana bolIne. 122
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSam-to- dAkSiNyathI vivekathI, loka-lajjAnA kAraNe rAtrio pAva pADyo - ghaNo mAra mAryo tAvaDe - taDake upUrA - kAnakhajUrA aravallA - jaMtu-vizeSa sAhatAM - pakaDatAM vipaTTA - nAza pAmyAM nirbasapanuM - nirdayatA phIcA - nAhyA nahI pratye - koIne maMtra - maMtraNA mAnova - AlocanA-vicAraNA anartha paDavA - kaSTamAM mUkavA thApA-mono sIdho - thApaNa oLavI moDyAM - tiraskArathI kAkaDA-TacAkA phoDyA. mAmonI - sAmAe mokalyA vinA, dhaNIe ApyA vinA. vahorI - kharIda karI saMvata - bhAtuM viruddha-rAjatima vIdho - rAjyanA kAyadAthI viruddha rIte vartI 123
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe vAMo - lekhAmAM Thagyo. hisAba khoTo gaNAvyo mATe tAMtta lIdhI - sATuM karatAM lAMca lIdhI. Do raddo vALyo - khoTo vaTAva kApyo pAtaM| DAM jIdhAM - dhaDo khoTo karyo saMza - eTale dhaDo kADhavA mATe eka tarapha mUkAtuM vajana. zokya taLe viSe - zokayanA saMbaMdhamAM dRSTi-viparyAsa jIyo - kUDI najara karI dharavaramAM - nAtarAM suhaLe - svapnamAM naTa - nRtya karanAra, veza kADhanAra viTa - vezyAno anucara, yAra, kAmuka hAluM jhIdhuM - hAMsI karI mUrchA tane - mUrchA lAgavAthI, moha thavAthI pAvaLI - prasthAna mATe mokalavAnI vastu ghu mA - eka bAju skrutI - saMbaMdhI ottA - caNAnA zekelA popaTA OMvI - ghauM, bAjarI, java vagere dhAnyanAM zekelAM DuMDAM-kuMDI poMja - juvAra-bAjarInAM kaNasalAMne zekI-bhUMjIne kADhelAM kaNa pApaDI - vAlanI ziMga, vAloLanI eka jAta 124
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAparaDAM - taddana kUNAM cIbhaDAM vAsa-AgalA divasanuM, vadhAre vakhata rahevAthI bagaDI gayeluM vAliya - (paryuSita vAsita) - parathI vAsI zabda banelo che. A vizeSaNa kaThoLa, poLI ane roTalI e traNene uddezIne vaparAyeluM che. mona - rAMdhelA cokhA rahI - karA mora - AMbA vagerenI mahora (mora) gAMvatra vora - moTAM bora nAma vetA, - sUrya asta thavAnA samaye vAsu - sAMjanuM bhojana zIrAvyA - zIrAmaNI karI, savArano nAsto karyo. rAga - raMga-kAma karAvyuM. utarInA vyi - koyalA paDAvyA tatvo lIdho - tala, goLa ane dhANI bhegI kUTIne sAnI banAvI saMgItA - sagaDI, bhAThA ke cUlA. sAtaDI - vanano popaTa, menA ragharamati - ghaNI ugra hiMsA thAya tevAM kAmo 125
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdhUlyA - phUMkIne saLagAvyA - varlDa taLe - kAmavAsanAthI viTa veNa - halakI zRMgAra-ceSTA tAMta - nindA (pArakI paMcAta) (cIkaNA tAra tAMta kahevAya, tenA parathI ja vAta khUba cIkAza karIne pharI pharI kahevAmAM Ave, tene paNa tAMta kahe che.) nisAnha(ra) - caTaNI vagere vATavAnI zilA vAkSikhya taLe - dAkSiNyathI, zaramathI aMghole sAmAnya snAna karatAM nhALe - vidhipUrvaka snAna karatAM tAMtane - dAtaNa karatAM pA-dhoane - paga dhotAM ghela - baLakho - TvIlane phItyA - taLAvamAM nAhyA saMmeDA tADyA - kajiyA karAvyA uDu - gheTA, bokaDA sUjJAryA - laDAvyA vAvI to - khAda javAthI - hArI javAthI - AlI - lIlI 126
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahaTTa-DhoraTTa - A raudra prakAranuM, game tevuM, kharAba 3nnedI - prakAza mADyAM - sparyA maLapUchyuM - pUrNa thayA vinA chatuM - prakaTa vidiratAM - bahAranAM nahuDAM vaDAM thaMDita - laghunIti ane vaDI nIti (malamUtra) karavA mATenI bhUmi. 'aNunAgada gaphugAro' - jemanA avagrahamAM jagA hoya, te mane vAparavAnI anujJA Apo. vosire - tyAga karuM chuM. parisImAdi - rAtrine pahele pahore majUro nIdho - moDo grahaNa karyo vero - vahelo yuddha - buddhithI TatI - bIje kAma gayA zIkha - duHkhI manuSa-drAna - dayAnI lAgaNIthI prerAIne dAna ApavuM te. uMco nahi - aTakAvyo nahi 127
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ vavuM pANI -traNa ukALAvinAnuM ke acitta karyA vinAnuM pANI tevAM zuddha - pUrI gaNatarIpUrvaka nirIripaLe - Adara vinA, bahumAna vinA nADu kaTTa - jJAnAdika ATha. eTale jJAnAcAra, darzanAcAra ane cAritrAcAra; e darekanA ATha ATha. kula covIza. parUvarya - prativrata, dareka vratanA, sthUla prANAtipAtaviramaNa Adi bAre vratanA. sanma-saMjohaNa - samyakatva tathA saMlekhanAnA paU - pAMca bAra vrata, samyakatva ane saMlekhanA e darekanA pAMca pAMca, eTale kula sittera. pannara-meruM - paMdara karmAdAnanA paMdara vArasa-tava - bAra prakAranA tapanA bAra vIritii - vIryAcAranA traNa vasavIla sarSa amArA - e rIte kula ekaso ne covIsa aticAro 24 + 70 + 15 + 12 + 3 = 124 pratiSedha(Siddha) - niSiddha karelA, kumati-so - khoTI buddhithI vivuM - cAra 128
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dal KIRIT GRAPHICS 098 984 900 91