________________
ઇત્યાદિ અગ્યારમા વ્રતને લગતા જે કાંઈ અતિચાર લાગ્યા હોય તેનું મિચ્છા દુક્કડં આપું છું.
-
આ વ્રતમાં પૌષધ સાથે ઉપવાસ શબ્દ મુખ્યતાને લઈને જોડેલ છે. બાકી ચાર પ્રકારના પોસહ પૈકી આહારપોસહ તો દેશથી ને સર્વથી - બંને પ્રકારે થાય છે. તે સર્વથી કરનાર ઉપવાસ કરે, દેશથી કરનાર આયંબિલ, નીવી અથવા એકાસણું પણ કરી શકે છે. બાકીના ત્રણ પ્રકારના પોસહ - બ્રહ્મચર્ય પોસહ - બ્રહ્મચર્ય પાળવું તે, અવ્યાપાર પોસહ – કોઈ જાતનો સાંસારિક વ્યાપાર ન કરવો તે, અને શરીરસત્કા૨ પોસહ - શરીરનો કોઈ પણ પ્રકારે સત્કાર એટલે શુશ્રુષા - સ્નાન અમ્બંગનાદિ વડે ન કરવી તે; આ ત્રણ પ્રકારના પોસહ તો સર્વથી જ થાય છે અને તે આહારપોસહની સાથે હોવા જ જોઈએ. આ ચાર પ્રકારના ૮૦ ભાંગા થાય છે; પરંતુ અહીં માત્ર આહારપોસહના બે ભાંગામાં જ ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે. પૌષધ કરનારને રાત્રિએ તો ચૌવિહાર ચારે આહારનો ત્યાગ હોવો જ જોઈએ.
ઈતિ અગ્યારમા પૌષધોપવાવ્રત સંબંધી અતિચારના અર્થ.
૯૪
