Book Title: Rajchandra Santvani 18
Author(s): Tarbahen Acharya
Publisher: Navjivan Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004912/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtavANI graMthAvali 18 zrImad rAjacaMdra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra (Shrimad Rajachandra) saMkalana zrImatI tarubahena AcArya (valasADa) navajIvana prakAzana maMdira - amadAvAda-380014 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU. 200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. prAptisthAna (1) navajIvana prakAzana maMdira gUjarAta vidyApIThanI pAchaLa, pA. navajIvana, amadAvAda-14 (2) navajIvana TrasTa (zAkhA), 130, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 400 002 (3) divya jIvana saMgha zivAnaMda Azrama, jodhapura TekarI, zivAnaMda mArga, amadAvAda-15 (4) divya jIvana saMgha zivAnaMda bhavana, rAmajI maMdiranI poLa, sarakArI presa sAme, AnaMdapurA, vaDodarA-390 001 (5) divya jIvana saMgha, zizuvihAra, bhAvanagara-364 001 (6) divya jIvana saMgha, mohana oNpTiziyana, AjhAda coka, valasADa-396 001 daza rUpiyA (c) gujarAta divya jIvana saMgha trIjI AvRtti, prata 3,000, jUna 1999 punarmudraNa, prata 3,000, oNkaTobara 2006 kula prata : 6,000 ISBN 81-7229-237-6 (set) mudraka ane prakAzaka ' jitendra ThAkorabhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-380 014 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana navajIvana ane divya jIvana saMghanA saMyukta upakrame 'saMtavANI graMthAvali'no 28 pustikAono A saMpuTa vAcakonA hAthamAM mUkatAM AnaMda thAya che. sarvadharmasamabhAvanA uddezane dhyAnamAM rAkhI A 'saMtavANI graMthAvali' saMpuTa brahmalIna zrI svAmI zivAnaMdajInI zatAbdI nimitte gujarAta divya jIvana saMgha dvArA taiyAra karavAmAM Avyo hato. te taiyAra karavAmAM aneka mitrono sahakAra maLyo hato. chatAM tenI pAchaLanI akadhArI mahenata sva. uccharaMgabhAI svAdiyAnI hatI te noMdhavuM joIe. A graMthAvalinI pahelI AvRtti capocapa UpaDI gayA pachI 1985mAM tenuM punarmudraNa karavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu teya pahelI AvRttinI jema ja jhaDapathI vecAI jatAM graMthAvali ghaNAM varasathI upalabdha na hatI. gAMdhIjI prasthApita saMsthAnI badhA dharmonI sAcI samajaNa phelAvavAnI javAbadArI che. vaLI ucca zikSaNamAM have mUlyazikSaNa tathA tulanAtmaka dharmonA zikSaNanuM mahattva vadhatuM jAya che. kendra sarakAranA yojanA paMce mUlyonA zikSaNane protsAhana ApavAnuM samarthana karyuM che. Ane anulakSIne A pustaka saMpuTa sAmAnya vAcako uparAMta ucca zikSaNamAM kArya karatA sahu koIne upayogI thaI paDaze. gujarAta divya jIvana saMghe A graMthAvali A yojanAmAM punarmudraNa mATe sulabha karI te mATe ame temanA AbhArI chIe. 'saMtavANI graMthAvali'nA A pustaka saMpuTanA prakAzanathI gAMdhIjInA sarvadharmasamabhAvano saMdezo sarvatra vasatAM gujarAtI kuTuMbomAM prasaraze evI AzA che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navajIvana TrasTanA dastAvejamAM tenA uddezonI pUrti sAru oti pravRttio karavAnuM sUcaveluM che temAM hindamAM vaselI badhI judI judI komo vacce aikyano pracAra karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. te hetu mATe navajIvane gUjarAta vidyApIThamAM prasthApita karelA anAmata kozamAMthI A 'saMtavANI graMthAvali'nuM punarmudraNa jUna 1999mAM prasiddha karI rAhta dare ApavAmAM AvyuM hatuM. 'saMtavANI graMthAvali'nI mAMga cAlu rahetAM navajIvana taraphathI tenuM A trIjuM punarmudraNa prasiddha karavAmAM AvI rahyuM che. ane tenI kiMmata sAmAnya vAcakane paravaDe tevI rAkhavAmAM AvI che te noMdhavA jevuM che. amane AzA che ke sarvadharmasamabhAvanA pracArArthe thatA A prakAzanane vAcako taraphathI yogya AvakAra maLavAnuM cAlu raheze. tA. 2-10-'06 . Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacandra zrImaddnI praNipAta stuti he parama kRpALu deva ! janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro evo vItarAga puruSano mULa mArga Apa zrImadde anaMta kRpA karI mane Apyo, te anaMta upakArano prati upakAra vALavA huM sarvathA asamartha chuM; vaLI Apa zrImad kaMI paNa levAne sarvathA niHspRha cho; jethI huM mana, vacana, kAyAnI ekAgratAthI ApanA caraNAravindamAM namaskAra karuM chuM. ApanI parama bhakti ane vItarAga puruSanA mULa dharmanI upAsanA mArA hRdayane vize bhavaparyaMta akhaMDa jAgrata raho eTaluM mAguM chuM te saphaLa thAo. OM zAntiH 1. jIvana jharamara hindustAnanI AjhAdInA ahiMsaka laDavaiyA ane gujarAtanI prajAne jAgrata karanAra pUjya mahAtmA gAMdhIjInA janma pahelAM beeka varSe uttara saurASTranA vavANiyA baMdara nAmanA eka zAMta ramaNIya gAmanA viNaka kuTuMbamAM saMvata 1924nA kArtika suda 15, tA. 12mI navembara, 1867ne ravivAre zrImad rAjacandrano janma thayo hato. temanA pitAnuM nAma mahetA ravajIbhAI paMcANabhAI hatuM ane temanAM mAtAnuM nAma devabAI hatuM. kaLikALasarvajJa zrImad hemacandrAcAryanI janmatithine divase, kArtikI pUrNimAe, A mahAtmAe paNa janma lIdho hato. yogI jevA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra A tejasvI putranuM nAma rAkhyuM rAyacaMdabhAI. zrImanA pitAmaha zrIkRSNanA bhakta hatA. zrImanAM mAtuzrI devabAI jaina dharmanA saMskAro lAvyAM hatAM. vavANiyAnAM bIjAM vaNika kuTuMbo paNa jaina dharmane anusaratAM hatAM. te sarva saMskAronuM mizraNa koI ajaba rIte gaMgAyamunAnA saMgamanI peThe A tejasvI putranA hRdayamAM relAtuM hatuM. - putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI e anusAra zrImad rAjacandranA bALapaNanA abhuta prasaMgo navAI UpajAve evA hatA. bALapaNathI ja emanuM vyaktitva anokhuM hatuM. nAnI vayathI ja atyaMta buddhizALI hatA. smaraNazakti asAdhAraNa hatI. vidyA janmathI ja emane varI hoya tevI emanI pratibhA hatI. tejasvI buddhizaktino prabhAva pAMca varasanI kumaLI vayathI ja jaNAvA lAgyo. sAta varSa sudhI ekAMtamAM bALavaya-sahaja ramatagamatamAM masta rahetA hatA. paNa tyAreya vicitra ka95nA, hetu samajyA vagara, emanA AtmAmAM UbharAyA karatI hatI. ramatagamatamAM bALasahaja vijaya meLavavAnI ane rAjezvara jevI UMcI padavI meLavavAnI emane parama jijJAsA hatI. sArA ane svaccha vastro paheravAnI, sAruM khAvApIvAnI IcchA rahetI hatI. zALAnuM zikSaNa badhuM ja mAnI paNa na zakAya tema be ja varasanI aMdara pUruM karyuM. zikSaka bhaNAve tyAre ekadama emane yAda rahI jatuM. je mANase emane prathama pustakano bodha devo zarU karyo hato temane ja temaNe pAcho e ja copaDIno bodha karyo hato. AThamA varSe emaNe kavitA karI hatI. temanA svabhAvamAM vAtsalyatA, prIti ane saraLatA khUba ja hatI. sarvamAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara bhrAtRbhAva hoya to ja sukha maLe evI bhAvanA emanAmAM janmagata hatI. saraLatA ane buddhi-pratibhAne laIne pahele ja varSe emaNe kavitAnI 5000 kaDIo racelI. agiyAra varSanI vaye "buddhiprakAza' nAmanA jANItA mAsikamAM lekha lakhatA. tyArathI ja teo kavi tarIke jANItA thayA. navuM navuM sAMbhaLavAnI, zIkhavAnI IcchA khUba hatI. nitanavuM manana karavAnI vRtti tathA suMdara bhASaNa ApavAnI IcchA emane haMmeza rahetI. emanA pitA kRSNabhakta hatA. temanI pAsethI emaNe nAnI vayamAM ja kRSNakIrtananAM pado sAMbhaLyAM hatAM, tema ja judA judA avatAro saMbaMdhI camatkAro sAMbhaLyA hatA. AthI emane kRSNabhakita sAthe sAthe AvA avatAromAM paNa prIti thaI hatI. eka vakhata gAmamAM rAmadAsajI nAmanA sAdhu AvyA. emanI pAse jaI emaNe bAlyavayamAM ja kaMThI baMdhAvI hatI. nitya kRSNanAM darzana karavA jatA ane kathAo sAMbhaLatA. avatAronI kathAthI emane ghaNo moha thato ane AvA avatArone e bhagavAna mAnatA - paramAtmA mAnatA. tethI temane paramAtmAne rahevAnuM sthaLa jovAnI parama jijJAsA hatI. saMpradAyanA mahaMta banI, sthaLe sthaLe harikathA karavAnuM emane bahu mana thatuM hatuM. vaLI koI jagyAe vaibhava jue to emane samartha vaibhavI thavAnI IcchA thatI. emaNe eka vakhata pravINa-sAgara' nAmano graMtha vAMcyo. emane bahu samajAyo to nahIM paNa judI judI kathA sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM strI saMbaMdhI sukha prApta karavAnI tRSNA thaI hatI. gujarAtI bhASAnI vAcanamALAmAM jagatakartA saMbaMdhI bodha zrI.rA.-2 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra vAMcIne temane manamAM daDha vizvAsa thaI gayo hato ke banAvyA vagara koI padArtha bane ja nahIM. emane lAgatuM ke jaina loko mUrkha che. emanA mitro emanI vaiSNavanI kaMThI mATe ghaNI vakhata hAsyapUrvaka TIkA karatA. teo mitrone samajAvavA prayatna karatA. samaya jatAM emaNe jaina pratikramaNa, sUtra vagere pustako vAMcyAM. temAM sarva jagata ane jIvathI vinayapUrvakanI mitratA hovI joIe ema vAMcyuM ane emAM paNa prIti thaI. ane pelAmAM paNa rahI. jaina dharma paNa gamyo ane vaiSNava to gamato ja hato. svaccha rahevAnA ane bIjA aneka AcAravicAra vaiSNava dharmanA emane gamatA hatA. A daramyAna vaiSNavanI kaMThI je emaNe baMdhAvI hatI e kaMThI tUTI gaI. pharIthI emaNe bAMdhI nahIM. bAMdhavA na bAMdhavAnuM koI kAraNa nahotuM. tera varSanI vaya pachI zrImad rAjacandra emanA pitA sAthe dukAne besavA lAgyA. emanA akSara bahu ja suMdara ane chaTAdAra hatA. kaccha darabAranA utAre emane copaDA lakhavA bolAvavAmAM AvatA. buddha bhagavAnane jIvananAM judAM judAM dazyothI vairAgya AvI gayo hato. zrImad rAjacandranA jIvanamAM paNa thoDeghaNe aMze evuM ja banyuM. e sAta varSanI uMmaranA hatA tyAre vavANiyAmAM amIcaMda nAmanA gRhastha hatA. teone sarpa Dasyo tethI tatkALa teo gujarI gayA. zrImade jyAre A vAta sAMbhaLI tyAre emaNe potAnA pitAjIne pUchyuM, ''A gujarI javuM eTale zuM ?' ' emanA pitAjIne thayuM ke Ane kahezuM to e bhaya pAmaze eTale ene bhulAvavA mATe ghaNo prayatna karyo paNa emane to ''gujarI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara - 5 javuM eTale zuM? e jANavAnI tIvra IcchA hatI eTale pharI pharI pULyA ja karyuM. eTale pitAjIe kahyuM, ''gujarI javuM eTale zarIramAMthI jIva nIkaLI javo. have amIcaMdakAkA hAlI cAlI ke bolI zakaze nahIM. khAvuMpIvuM kazuM karI zakaze nahIM. mATe tene taLAva pAsenA masANamAM bALI Avaze.'' pachI to teo taLAve gayA. tyAM bAvaLa upara caDI baLatI citAne joI. tyAM ja teo vicAramAM DUbI gayA. sAta varSanI kumaLI vaye pUrvajanmanA saMskAra jAgyA. jAtismaraNa jJAna udbhavyuM. mananAM maMthana ane valovATathI mahAna graMtho lakhAyA. vairAgya vadhavA lAgyo. 'apUrva avasara Avyo ema saM. 1953mAM lakhelA nIcenA kAvyamAM pote jaNAve che: dhanya re divasa A aho, jAgI re zAnti apUrva re, daza varSe re dhArA UlasI, mo udaya karmane garva re... dhanya ogaNIsase ne ekatrIse Avyo apUrva anusAra re ogaNIsase ne betAlIsa, adbhuta vairAgya dhAra re... dhanya saM. 1949mAM eka patramAM pote jaNAve che ke, ""punarjanma che - jarUra che. e mATe huM anubhavathI hA kahevAmAM acaLa chauM.'' nAnI vayamAM vairAgya thavAnuM kAraNa ane vivekanI prAptithI je tattvabodha thayo tenuM mukhya kAraNa zrImad jAtismaraNa jJAnane gaNAve che. hAlanI uMmara to bhale ne daza varSanI hoya paNa pAchaLanA bhavanA jJAnane laIne A tattvabodha thAya che ema teo kahetA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra gujarAtIno pUrepUro abhyAsa be varSamAM pUro karIne zrImad rAjacandra aMgrejI bhASAno abhyAsa karavA tera varSanI vaye rAjakoTa gayA hatA. tyAMthI kaccha tarapha padhAravAnuM AmaMtraNa maLavAthI kaccha gayA hatA ane dharma saMbaMdhI sAruM bhASaNa karyuM hatuM. tera varSanI vayathI ja dukAnamAM besatA hatA paNa sAthe sAthe khAnagImAM navA navA viSayono abhyAsa karavA mAMDyo hato. paMdara varSanI vaya sudhImAM emaNe ghaNA viSayo saMbaMdhI vicakSaNa jJAna prApta karyuM hatuM. zrImad rAjakoTa mosALamAM pahoMcyA tyAre temanA mAmAe pUchyuM: '"tame konI sAthe AvyA ?'' 35 zrImade kahyuM: ''dhArasIbhAI sAthe Avyo chuM. banne mAmAe jANyuM ke dhArasIbhAI atre AvyA che; to temane ThekANe karI devAnI evI prapaMcanI vAto karavA mAMDyA. jamatAM jamatAM zrImadde A sAMbhaLyuM ane anumAna karyuM ke, "A bhAIo dhArasIbhAIne mArI nAkhavAno vicAra kare che; to mAre temane tyAM jaI A moTo upakAra karavAno prasaMga cUkavo nahIM.'' jamyA pachI teo dhArasIbhAIne ghera gayA. zrImade dhArasIbhAIne pUchyuM, "dhArasIbhAI, tamAre mArA mAmAo sAthe kaMI saMbaMdha che ?'' dhArasIbhAIe pUchyuM : ''kema?'' zrImade kahyuM: ''huM pUchuM chuM.'' tyAre dhArasIbhAIe kahyuM: ''sagapaNa saMbaMdha nathI, paNa rAjasaMbaMdhI khaTapaTa cAle che.'' zrImade kahyuM: ''tema che, to tamAre sAvacetImAM rahevuM; kema ke Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara tamAre mATe teo upAya zodhatA hatA. lAga phAve to ThekANe karI devAnI vAta karatA hatA mATe te vize pramAdI na thavuM.'' dhArasIbhAIe zrImadna pUchyuM ke, ''tame A kema jANyuM !'' zrImadde badhI vAta karI. dhArasIbhAIe kahyuM: ''paNa tamArA dekhatAM tevI vAta teo kema kare !''zrImadde kahyuM: 'A nAno bALa che, Ane e bAbatanI zI samajaNa paDavAnI che ? ema jANI teo vAta karatA hatA. eTale huM to tamane cetavavA mATe Avyo chuM.'' dhArasIbhAinA manamAM thayuM ke aho ! A bALakamAM keTalI upakArabuddhi ! moTA mANasane paNa na sUjhe tevo mahAupakAra A bALaka kare che ! sAruM thayuM ke huM temane teDI lAvyo. dhanya che A bALa mahAtmAne ! dhanya mArAM bhAgya ke emano saMga thayo ! Ama vicArI teo ghaNo AnaMda pAmyA. zrImamAM addabhuta zaktio hatI. jJAna nirmaLa hatuM. tethI temane jJAnamAM jaNAyuM ke be kacchanA bhAIo sAMDhaNI upara savAra thaI lAMbI musApharI karatA Ave che. temaNe dhArasIbhAIne pUchyuM: ''be jaNa kacchathI AvanAra che temano utAro tamAre tyAM rAkhazo ?'' dhArasIbhAIe kahyuM: ''hA, khuzIthI mAre tyAM temano utAro rAkhajo.'' pachI nizcita thaI zrImad te kacchanA bhAIonA AvavAnA mArga tarapha sAmA gayA. dUrathI hemarAjabhAIe aTakaLa karI ke sAme Ave che te rAyacaMda nAmano chokaro to nahIM hoya? najIka AvyA eTale zrImadde temane nAma daIne bolAvyAH kema hemarAjabhAI ? kema mAlasIbhAI ?'' Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra Ama sAva ajANyA mANasane emaNe nAmathI bolAvyA. bannene Azcarya thayuM. ''tame ja rAyacaMdabhAI cho ke ?'' bannee pUchyuM. ''tame kema jANyuM ke ame atyAre ja A ja mArge AvIe chIe ?'' tenA uttaramAM zrImade jaNAvyuM: ''AtmAnI anaMta zaktio che, te vaDe ame jANIe chIe.'' e banne kacchanA bhAIo zrImadna kAzIe vadhAre abhyAsa mATe laI javA mATe AvyA hatA. paNa pachI emane manamAM thaI gayuM ke A to bhaNelA ja che, kAzI jaIne temane kaMI vizeSa zIkhavuM paDe ema nathI. dhArasIbhAIe to zrImadnA samAgama pachI temane sadguru tarIke mAnI temanuM zaraNa svIkAryuM hatuM. zrImane pAcho vavANiyA javA vicAra thayo tyAre temane mATe mosALamAMthI mIThAIno eka Dabbo bhAthA mATe bharI Apyo hato te laIne tathA badhAnI rajA laIne cAlyA. dhArasIbhAIne paNa maLyA. emanI paNa rajA laIne cAlyA. potAnI pAse TikiTabhADAnA paisA nahotA tethI eka kaMdoIne tyAM mIThAInuM bhAthuM vecIne bhADA jeTalA paisA meLavyA. paNa dhArasIbhAI sAthe ATaluM badhuM oLakhANa thayuM hatuM topaNa mAgaNI na karI. ''putranAM lakSaNa pAraNAMmAMthI jaNAya'' evI kahevata che te pramANe temanAmAM ATalI nAnI uMmare, ATalI ni: spRhatA UgI nIkaLI hatI. samaju gRhasthanI jema temano siddhAMta hato ke, mara jAuM mAguM nahIM, apane tanake kAja, paramArathake kAraNe mAguM, na samajuM lAja. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara saM. 1940mAM bahAra paDela "strInIti bodhaka vibhAga 1lo zrImaddanAM soLa varSa pahelAM lakhelAM lakhANomAMnuM prathama pustaka che. tenA mukhapRSTha upara bhujaMgI chaMdanI eka kaDI che, "thavA deza AbAda sau hoMza dhAro, bhaNAvI gaNAvI vanitA sudhAro; thatI AryabhUmi vize jeha hAni, karo dUra tene tame hita mAnI.' strIkeLavaNInI AmAM himAyata karI che. AnI prastAvanAmAM zrImadda lakhe che ke strIkeLavaNI vadhatI jAya tenI sAthe vAMcavAno zokha vadhe tene mATe strIone yogya sArAM pustako lakhavA vidvAnone vinaMtI karI. jUnA vicAranA lokonA strIkeLavaNI sAme mukAtA AkSepo dUra karyA che. te vakhate chapAyelAM strIone vAMcavA yogya pustakonAM nAma ApyAM che. strIo nahIM sudharavAnuM kAraNa bALalagna, kajoDAM ane vahema ke ajJAna che ema kahI A vize vicAravA vinaMtI karI che. bAra varSanI vaye jaina dharmanuM AkarSaNa vadhavA lAgyuM. teracauda varSanI umare saMskRta-prAkRtamAM lakhAyelA mahAna graMthonuM vAMcana karyuM; eTaluM ja nahIM paNa te graMthone ghUMTI, sAdI bhASAmAM saune sulabha karI ApyA. teo AtmAnI anaMta zakti vize khUba ja mAnatA hatA. teo ghaNI vAra kahetA ke zAstromAM vAre vAre kahevAmAM AvyuM che ke AtmA upara ajJAna ane karmonAM paDaLa pharI vaLyAM che, tethI AtmA potAnI aneka zaktio ane zuddha svarUpa gumAvI beTho che. jema jema manuSya potAnI e malinatA dUra karato jAya che Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrImad rAjacaMdra tema tema tenI e zaktio pragaTa thatI jAya che. divase divase emanI Atmazakti vistaratI ja jatI hatI. soLa varSanI vaye traNa divasanA TUMkA samayamAM ja emaNe mokSamALA' nAme tattvajJAnathI bharapUra evA adbhuta sAhityagraMthanI racanA karI. 67mA pATha upara zAhI DhoLAI jatAM te pATha pharI lakhavo paDyo hato. ane te ThekANe "bahu puNya kerA puMjathI'nuM amUlya tAttvika vicAranuM kAvya mUkyuM hatuM. vidvAno ne paMDito paNa "mokSamALA' vAMcI AbhA banI gayA. keLavaNI alpa chatAM zAstromAM pAraMgata nIvaDyA. teozrI jJAnanA upAsaka ane nirmaLa cAritryavAna vyakti hatA. temanA jIvanamAM bahuvidha pratibhAnuM darzana thAya che. mokSamALA' pahelAM eTale ke soLa varSa pahelAM prathama prasiddha thayelI "puSpamALA' che. 'strInIti bodhaka' paNa A kALamAM ja lakhAyuM che. A pustakamAM anIti dUra thAya ane nIti-sadAcAra pratye prema thAya te prakAre satya, zIla, udyama Adi viSayono vistAra maryAdita pramANamAM karyo che ane A "puSpamALA'mAM sUtrAtmaka vAkyonI zailIthI ghaNo artha TUMkA vAkyamAM samAya te prakAre 108 bola lakhyA che. te vAkyo vAMcanAranI bAhya vRtti rokI potAne Aje ke have pachI zuM karavuM ghaTe te vicAramAM prere tevAM che, ane nIti, vyavahAranI sAthe dharma pratye vRtti vALe tevAM che, chellA 108mA bolamAM zrImade pote ja jaNAvyuM che: ''lAMbI, TUMkI ke kramAnukrama game te svarUpe A mArI kahelI pavitratAnAM puSpothI chavAyelI mALA prabhAtanA vakhatamAM, sAyaMkALe anya anukULa nivRttio Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara 11 vicAravAthI maMgaLadAyaka thaze.'* koIne ema prazna thAya ke nItinAM pustako lakhavAnI A mahApuruSane zI jarUra hatI ? Atma-anubhava ke dharmanA mULa muddA vistArathI samajAvavAnI zarUAta kema na karI ? tenuM samAdhAna temanA ja zabdomAM nIce lakhyuM che: "je mumukSu jIva gRhasthe vyavahAramAM vartatA hoya, teNe to akhaMDa nItinuM mULa prathama AtmAmAM sthApavuM joIe; nahIM to upadezAdinuM niSphaLapaNuM thAya che. dravyAdi utpanna karavAmAM sAMgopAMga nyAyasaMpanna rahevuM tenuM nAma nIti che. e nIti mUkatAM prANa jAya evI dazA Avye tyAga, vairAgya kharA svarUpamAM pragaTe che. ane te ja jIvane satpuruSanAM vacananuM tathA AjJAdharmanuM adbhuta sAmarthya, mAhAtmya ane rahasya samajAya che ne sarva vRttio nijapaNe vartavAno mArga spaSTa siddha thAya che.'' zrImad 'kRpALu deva'' tarIke paNa oLakhAtA. temanI vANI ati mRdu ane saune priya thaI paDe evI hatI - jANe sAMbhaLyA ja karIe ema saune thAya. emAM emanA vANImAM AnaMdanuM pratibiMba dekhAtuM. varSo jatAM temanI zaktiono vikAsa thato ja gayo - vadhato ja gayo. ogaNIsa varSanI vaye zatAvadhAnanA prayogo karyA ne 'sAkSAt sarasvatI'nuM biruda meLavyuM. saMvata 1944mAM zrI rAjacandranuM jIvana gRhasthAzrama bhaNI vaLe che. sadgata jhaverI revAzaMkarabhAI jagajIvanadAsa mahetAnA moTA bhAI popaTalAlabhAInAM mahAbhAgyazALI putrI jhabakabAI sAthe zrI.rA.-3 - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrImad rAjacaMdra zrImaddanAM zubha lagna saM. 1944 mahA suda 10ne roja thayAM hatAM. temanA jevA mULathI vicAravAna puruSe, pukhta vaye pahoMcI lagnanI javAbadArI svIkArI e kaI manodazAmAM, e emanI jIvanasAdhanAnI daSTie jANavA maLe, to sau jIvone e hakIkata khUba upayogI thaI paDe. paNa e bAbata vize temaNe je thoDuMghaNuM lakhyuM che e uparathI pUrepUruM tAraNa kADhavuM zakya nathI. lagna pahelAMnA varSamAM temaNe lakhyuM cheH ''kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDInA vAsathI saMsAra vadhe che. game teTalI tenI sudhAraNA karazo topaNa ekAMtathI jeTalo saMsArakSaya thavAno che teno somo hisso paNa te kAjaLagRhamAM rahevAthI thavAno nathI. kaSAyanuM (malina vRttionuM) te nimitta che, mohane rahevAno anAdikALano parvata che.'' ane saM. 1944mAM teo gRhasthAzramamAM praveze che. Ama to zrImad gRhasthAzramamAM pravezyA paraMtu sAthe sAthe teo tIvra AtmamaMthanamAMthI paNa pasAra thatA hatA. tyAga, vairAgya tathA tattvajijJAsA temanAmAM eTalA ja jarathI jAgrata thatAM jatAM hatAM. temanI vedanA potAnI jIvanikAmAM darzAvatAM temaNe lakhyuM cheH "tyAM Avyo re udaya kAramo, parigraha kArya prapaMca re; jema jema te haDaselIe, tema vadhe ne ghaTe ekTara re !'' A sthitimAM temanuM AtmamaMthana parAkASThAe pahoMce che. Ama to udaya karma bhagavAna mahAvIrane paNa bhogavavAM paDyAM tema sarvane vedavAM ja paDe che. ajJAnIo mohabhAve, baMdhabhAve vede che, tyAM jJAnIo nirjarAbhAve vede che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara 13 e kALanA temanA patro vAMcavAthI emanA mananI sthitine ApaNane khyAla Ave che. bAvIsamA varSa sudhInI emanI AMtaradazAnuM emAM nirUpaNa temane "no sama kauna kuTita vana kAma"nuM smaraNa karAve eTalI tIvra nirdaya AtmaparIkSA karatAM karatAM karyuM che. lagna thayA pachI to emanI kasoTInI paraMparAnI zarUAta thaI vairAgyadazA gRhasthI dharmamAM paNa tIvra thatI gaI. divase divase aMtaranuM jJAna vadhatuM gayuM. gharavahevAra mAthe hovA chatAM vairAgyamAMthI DagyA nahIM. evo hato emano daDha vairAgya. badhAM kAma anAsaktithI karyA karatA hatA. A varSo daramyAna ja temane vepAranI tathA anya bAhya upAdhio paNa vadhatI jatI hatI. toye pote aMtaramAM prApta karelI svasthatAthI e badhI upAdhione teo samatAthI vedatA hatA. temaNe saM. 1946mAM muMbaImAM zrI revAzaMkara jagajIvanadAsa sAthe bhAgIdArImAM vepAramAM praveza karyo hato. zarUAtamAM kApaDa, kariyANuM, anAja vagere mokalavAnI AData tarIke kAmakAja hatuM. pAchaLathI motIno bahoLA pramANamAM vepAra suratanA jhaverI nagInacaMda jhaveracaMda ane bIjAo sAthe karyo hato. temaNe raMgUnamAM paNa zrI prANajIvanadAsa jagajIvanadAsa ane vaDodarAnA zrI mANekalAla ghelAbhAI sAthe bhAgamAM jhaverAtanI peDhI kholI hatI. emaNe eka jagyAe kahyuM che ke, ""huM chAtI ThokIne kahI zakuM chuM ke meM kadI koIne dhaMdhAmAM chetaryA nathI.' AcArya hemacaMdrAcArya ane zrImadjInA jIvanamAM ghaNuM sAmya hatuM. banneno janma kArtikI pUrNimAe thayo hato. ATha varSanI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrImada rAjacaMdra vaye hemacaMdrAcArye dIkSA lI tyAre zrImadane e uMmare jAtismaraNa jJAna udbhavyuM. hemacaMdrAcArye kumArapALa mahArAjAne pratibodha karyA jyAre zrImadde gAMdhIjIne hiMdu dharmamAM sthira karyA. zrImad rAjacandra IDara vagere Loe ekAMtamAM - vanomAM ke pahADomAM ghaNo vakhata AtmaciMtanArthe rahetA. teo ne pote oLakhAI jAya, athavA potAnA sthaLanI khabara paDI jAya, tevI dhAstIthI ghaNA gupta rahevAno haMmezAM prayAsa karatA. chatAM teo vAraMvAra oLakhAI jatA ane lokonI moTI saMkhyA temanA upadeza ane zikSAvacano zravaNa karavAnI jijJAsAthI temanI pAchaLa paDatI. zrI rAjacandramAM sAcI jijJAsA udaya pAmatAM ja temanA tarapha zrI lallujI mahArAja ityAdi sAdhupuruSo tathA aMbAlAlabhAI, saubhAgyabhAI, jUThAbhAI ityAdi gRhastho vagere badhA varganA manuSyo kheMcAvA lAgyA. mahAtmA gAMdhIjI paNa baeNrisTara thaIne vilAyatathI hiMdumAM AvyA tyAre temanA paricayamAM AvyA hatA. gAMdhIjIe zrImad vize potAnI AtmakathAmAM tema ja anyatra ullekho karyA che. emaNe lakhyuM che: ''hiMdu dharmamAM mane zaMkA thaI te samaye tenA nivAraNamAM madada karanAra rAyacaMdabhAI hatA.'' temaNe AtmakathAmAM lakhyuM cheH ''mArA jIvana upara UMDI chApa pADanAra Adhunika manuSyo traNa che: rAyacaMdabhAIe temanA jIvaMta saMsargathI, TaoNlsTaoNye temanA 'vaikuMTha tArA hRdayamAM che' nAmanA pustakathI, ne raskine 'anTu dhisa lAsTa' 'sarvodaya' nAmanA pustakathI mane cakita karyo.'' vaLI emaNe lakhyuM che ke, ''meM ghaNAnAM jIvanamAMthI ghaNuM lIdhuM che. paNa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI grahaNa karyuM hoya to te kavizrInA (eTale rAjacandranA) jIvanamAMthI che. dayAdharma paNa huM temanA jIvanamAMthI zIkhyo chuM. temanA jIvanamAMthI ghaNI cIjo zIkhI zakIeH (1) zAzvata vastumAM tanmayatA; (2) jIvananI saraLatA, AkhA saMsAra sAthe ekasarakhI vRttithI vyavahAra; (3) satya ane (4) ahiMsAmaya jIDana." "apUrva avasara evo kyAre Avaze" e emanA kAvyamAM bharapUra vairAgya gAMdhIjIne jaNAyo, ne kahyuM: ''pote je anubhavyuM che te ja lakhyuM che. temAM kyAMye kRtrimatA nathI. bIjAnI upara chApa pADavA sAru eka lITI lakhI hoya ema meM joyuM nathI. A puruSe dhArmika bAbatamAM mAruM mana jItI lIdhuM che.'' dhanavRddhi mATe sAmAnya mANaso haMmezA tatpara rahe che ne mahenata karatA ja hoya che. jyAre zrImadjI AdhyAtmika saMpattinI vRddhi arthe kAmakAjamAMthI nivRtti meLavI IDaranA pahADamAM ne jaMgalomAM cAlI jatA. aThThAvIsa varSanI vaye zAstronA tattvajJAnano nicoDa darzAvatuM "zrI AtmasiddhizAstra' phakata doDha ja kalAkamAM lakhyuM, je saMsAranA lokone bhavasAgara taravA mATe dIvAdAMDI samAna che. namirAja' pAMca hajAra zlokono graMtha traNa divasamAM racyo. zrI AnaMdazaMkara dhruva lakhe che: "emanA graMthamAMthI tattvajJAnanAM ja jharaNAM vahyA kare che.' pArakonuM bhaluM karavAnI vRtti bahu prabaLa hatI. A mATe temaNe 'paramazruta prabhAvaka maMDaLa'nI sthApanA karI, je Aje paNa cAlu che. morabIno vatanI lallu nAmano nokara ghaNAM varSa temane tyAM rahyo hato. muMbaImAM tene gAMTha nIkaLI. zrImade jAte tenI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrImad rAjacaMdra sAravAra karI ane aMta sudhI tenI saMbhALa lIdhI. sattarame varSe racela "mokSamALA'mAM temaNe mAnavanI vyAkhyA ApI cheH "mAnavapaNuM samaje te ja mAnava kahevAya.'' satsaMga ane puruSanuM mAhAmya gAtAM zrImad kadI thAkatA ja nathI. Atmasiddhi zAstranA prathama zlokamAM sadagurune vaMdana kare cheH je svarUpa samajyA vinA, pAmyo du:kha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI saddaguru bhagavaMta. e to eTalI hada sudhI kahe che ke, ""bIjuM kAMI zodha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI vanya jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje.'' puruSamAM keTalo prema ane aTala vizvAsa ! emanI AjJA che ke jJAnI karatAM jJAnamAM vadhAre prema na rAkhavo. ane aharniza prArthe che ke, "he paramAtmA, amane mokSa ApavA karatAM puruSanAM ja caraNanuM dhyAna karIe ane tenI samIpa rahIe evo yoga Apa.'' - zrImad muMbaI vepAramAM joDAyA tyArathI bhAgIdAro sAthe kema pravartavuM teno nirNaya temaNe karI rAkhelo. temanI rojanIzI (saM. 1946)mAM che, te sarva samAjane AdarzarUpa che. nivRttiparAyaNa jIvanano lakSa sAcavI rAkhI kevI rIte vepAramAM jhaMpalAveluM ane Adarzane akhaMDita rAkhelo te darzAve che: 1. ""koInA paNa doSa jo nahIM. tArA potAnA doSathI je kaMI thAya che te, thAya che ema mAna.'' Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara 17 ra. ''tArI (Atma) prazaMsA karIza nahIM. ane karIza to tuM ja halako che ema huM mAnuM chuM.'' 3. 'jema bIjAne priya lAge tevI tArI vartaNUka karavAno prayatna karaje, ekadama temAM tane siddhi nahIM maLe, vA vighna naDaze. tathApi dRDha AgrahathI haLave haLave te krama para tArI niSThA lAvI mUkaje.'' 4. ''tuM vyavahAramAM jenAthI joDAyo ho tenAthI amuka prakAre vartavAno nirNaya karI tene jaNAva. tene anukULa Ave to tema; nahIM to te jaNAve ema pravartaje; sAthe jaNAvaje ke tamArA kAryamAM (je mane sopo emAM) koI rIte mArI niSThAthI karIne hAni nahIM pahoMcADuM. tame mArA saMbaMdhamAM bIjI kaMI kalpanA karazo nahIM. mane vyavahAra saMbaMdhI anyathA lAgaNI nathI. tema huM tamArAthI vartavA icchato nathI, eTaluM ja nahIM, paNa kaMI mAruM viparItAcaraNa mana, vacana, kAyAe thayuM, to te mATe pazcAttApI thaIza, ema nahIM karavA AgaLathI bahu sAvacetI rAkhIza. tame soMpeluM kAma karatAM huM nirabhimAnI rahIza. mArI bhUlane mATe mane Thapako Apazo to sahana karIza. mAruM cAlaze tyAM sudhI svapne paNa tamAro dveSa vA tamArA saMbaMdhI koI paNa jAtanI anyathA kalpanA karIza nahIM. tamane koI jAtanI zaMkA thAya to mane jaNAvazo; to tamAro upakAra mAnIza, ane teno kharo khulAso karIza. khulAso nahIM hoya to mauna rahIza. paraMtu asatya bolIza nahIM. mAtra tamArI pAsethI eTaluM ja icchuM chauM ke koI paNa prakAre tame mane nimitta rAkhI azubha yogamAM pravRtti karazo nahIM. tamArI icchAnusAra tame vartajo. temAM mAre kaMI paNa adhika kahevAnI jarUra nathI. mAtra mane Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrImad rAjacaMdra mArI nivRtti zreNImAM vartavA detAM, koI rIte tamAruM aMtaHkaraNa TUMkuM karazo nahIM. ane TUMkuM karavA je tamArI IcchA hoya to khacita karIne mane AgaLathI jaNAvI dejo. te zreNIne sAcavavA mArI icchA che ane te mATe ethI huM yogya karI laIza. mAruM cAlatAM sudhI tamane dUbhavIza nahIM ane chevaTe e ja nivRtti zreNI tamane apriya haze topaNa huM jema banaze tema jALavaNIthI tamArI samIpathI, tamane koI paNa jAtanI hAni karyA vagara banato lAbha karIne, have pachInA game te kALa mATe paNa tevI IcchA rAkhIne khasI jaIza.'' zrIyut mANekalAla ghelAbhAI zrImadda vize lakhe che ke, "amArI bhAgIdArInAM keTalAMka varSa to sAhasika vyApAranA kheDANamAM gayelAM, ane te samaye teonI vyApAra ane vyavahArakuzaLatA evI uttama hatI ke ame vilAyatanA keTalAka vyApArIo sAthe kAma pADatA hatA, teo amArI kAma levAnI paddhatithI dezIonI kAbeliyata mATe prazaMsA karatA hatA. amArA A vyApAranI kUMcI rUpa kharuM kahIe to zrImAna rAjacandra hatA.'' zrImad rAjacandra AvuM bahulakSI vyaktitva dharAvatA hatA. badhI siddhio emane varelI hatI. paraMtu emane A badhAmAM rasa nahoto. emanuM dhyeya to mokSaprAptinuM ja hatuM ane e mATe satata sAdhanA karI 28me varSe sAkSAtkAra karyo. A varSe ja emaNe eka jagyAe lakhyuM cheH (1) " "jene lAgI che tene ja lAgI che ane te ja "piyu piyu' pokAre che. e brAhmI vedanA kahI kema jAya ! ke jyAM vANIno praveza nathI. vadhAre zuM kahevuM ?'' Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 jIvana jharamara (2) ''jyAre badhuMya gamaze tyAre niraMkuzatAnI pUrNatA thaze. e pUrNa kAmanA paNa kahevAya che, jyAM hari ja sarvatra spaSTa bhAse che. atyAre kaMIka aspaSTa bhAse che, paNa spaSTa che evo anubhava che.'' (3) "prabhunI parama kRpA che. amane koIthI bhinna bhAva rahyo nathI; koI vize doSabuddhi AvatI nathI. amAro deza hari che, jAta hari che, kALa hari che, deha hari che, rUpa hari che, nAma hari che, dizA hari che, sarva hari che, ane tema chatAM Ama vahIvaTamAM chIe e enI IcchAnuM kAraNa che.'' zrImanA Azramo ghaNI jagyAe che. temAM khAsa karIne agAsa, vavANiyA, vaDavA mukhya tIrthadhAma che. vavANiyAnuM zrImad rAjacandra janmabhuvana" dUra dUrathI AvatA loko mATe vartamAna yugamAM puNyatIrtha banyuM che. zrImad rAjacandra jJAnabhaMDAra gUjarAta vidyApITha nibhAve che. have ApaNe zrImad rAjacandranA jIvananI aMtima caryA bhaNI vaLIe chIe. saM. 155-56mAM cokhAnuM kAmakAja temaNe zarU kareluM. tenA bahoLA vepArane aMge temane zArIrika zrama bahu paDelo, ane tethI zarIraprakRti bagaDI hatI. te vakhate zarIrasudhAraNA arthe teo dharamapura, amadAvAda, vaDhavANa kempa ane rAjakoTa rahyA hatA. sAthosAtha temanI sAdhanA paNa jozabhera vRddhigata thatI jatI hatI. temane lAgyuM ke dhaMdhAno hetu pUrNa thayo che; mATe have saMsArano tyAga karI badho samaya lokakalyANamAM gAvavo ane e sAru temaNe taiyArI karavA mAMDI. te vakhate temanI AsapAsa bahoLo kuTuMba-parivAra vistarelo nIla Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrImad rAjacaMdra hato. temanAM mAtApitA hayAta hatAM. patnI hatAM; be putro ane be putrI hatAM; eka bhAI ane cAra baheno hatAM. kuTuMba paiseTake sukhI hatuM. badhe temanI kIrti paNa ghaNI phelAI hatI. AvI sukhamaya sthitimAM paNa zrImad virakta avasthA bhaNI ja prayANa karatA hatA. ane saM. 1956mAM zrImad srIputrAdi ane lakSmIno tyAga karI vAnaprasthAzramamAM praveza kare che. vaLI A varSa daramyAna saMpUrNa saMnyAsa levA mATe paNa tatpara thAya che. paraMtu dinapratidina emanuM zarIra lathaDatuM jatuM hatuM; eTale emanAM mAtuzrI vacce paDIne eTalI mahetala mAge che ke, zrImad bImArImAMthI sAjA thAya tyAre temane khuzIthI rajA ApuM. chappaniyA dukALamAM athAga parizrama karI kAyAne ghasI nAMkhI. zarIra kSINa thaI gayuM. vajana mAtra paMcAvana ratala. saMgrahaNIno roga lAgu paDyo. zarIra hADapiMjara chatAMya dhyAnamAM rata rahetA. bALakobAjI emanA vize lakhe cheH ''AtmadarzananI tAlAvelI jenA manamAM rahI che te mANasanuM kevaLa jIvavuM e ja mahAna sevA che.'' jiMdagInAM pAchalAM varSomAM zrImadbhunI zArIrika sthiti bahu ja nabaLI rahetI. teo kahetA hatA: ''zukla aMtaHkaraNa vinA mArA kathanane koNa dAda Apaze ?'' zrImanI tabiyata to eTalI nAjuka thaI gaI hatI ke emanA mAthA upara sUrya-kiraNono sparza thatAM paNa mAthuM du: khI AvatuM. te du:kha asahya thatuM tyAre agnimAM paMdara-vIsa marI nAkhI teno dhumADo levo paDato. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharamara 21 pharI zrImadbhu saM. 1957mAM amadAvAda AgAkhAnane baMgale potAnAM mAtuzrI tathA patnI sahita padhAryA tyAre munio comAsu pUruM karI amadAvAda AvyA hatA. 'jJAnArNava' ane 'svAmI kArtikeyAnuprekSA' nAme be moTA digaMbarI graMtho hAthanA lakhelA zrImad pAse hatA. te zrI lallujI svAmI ane zrI devakaraNajIne mAtuzrI devamAtA ane zrI jhabakabAnA hAthe vahorAvyA hatA. te vakhate sAthenA bIjA munioe vihAramAM pustako UMcakavAmAM pramAdavRtti sevelI ane vRtti saMkocelI te doSo pote jANI laIne dUra karavAnA uddezathI zrImadda bolyA: ''munio, A jIve strI, putrAdinA bhAra vahyA che, paNa satpuruSonI ke dharmAtmAnI sevAbhakti pramAdarahita uThAvI nathI.'' temaNe AkhA jIvanamAM paramArthavRtti pradhAnapaNe rAkhelI. havAphera mATe dariyAkinAre muMbaImAM mATuMgA, ziva ane navasArI tarapha tithala vagere sthaLoe rahevuM thayuM hatuM. vaDhavANa kaeNmpamAM lIMbaDInA utArAmAM thoDo vakhata rahevAnuM banyuM hatuM. tyAM vaDhavANamAM chellA padmAsana ane kAusagga mudrAnA banne phoTA bhAI sukhalAlanI mAgaNIthI paDAvyA hatA. pachIthI rAjakoTa rahevAnuM rAkhyuM hatuM. rAjakoTamAM ghaNAkharA mumukSuo AvatA hatA. paNa zarIra ghaNuM azakta thaI gayeluM hovAne kAraNe dAktaroe zrImane vAtacIta paNa vizeSa na karAvavAnI khAsa takedArI rAkhI hatI. patro lakhAvavA paDe to ekabe lITInA ja teo lakhAvatA. rAjakoTamAM lakhelA chellA patro ahIM ApyA cheH 1. saM. 1957, phAgaNa vada 13, soma. OM zarIra saMbaMdhamAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrImad rAjacaMdra bIjI vAra Aje aprAkRta krama zarU thayo. jJAnIono sanAtana sanmArga jayavanta varto. 2. saM. 1957, caitra suda 2 zukra. OM anaMta zAntamUrti evA caMdraprabha svAmIne namonamaH. vedanIya tathArUpa udayamAnapaNe vedavAmAM harSazoka zo? zAntiH. zrImanA nAnA bhAI zrI manasukhabhAI, zrI revAzaMkarabhAI, DaoN. prANajIvanadAsabhAI, lIMbaDIvALA bhAI manasukhabhAI vagere zrImanI sAravAramAM hatA. paraMtu e saunI premabharI ane kALajIbharI sArasaMbhALa ane zuzruSA paNa gamanonmukha AtmAne rokI zakI nahIM.. Ama saMvata 1957nA caitra vada pAMcama ne tA. 9-4-1901 ne maMgaLavAre bapore be vAgatAM zrImad rAjacandrajI A kSetra ane nAzavaMta dehano tyAga karIne uttama paramapada pAmyA. nirvANa samayanI temanI kAnti anupama, zAMta, manohara hatI. dharmanA mukhya rahasyano khyAla ApatI emanI ja suMdara gAthAthI emane aMjali ApIe: rAgadveSa ajJAna e, mukhya karmano grantha | thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano pantha // ane chelle ApaNo AtmA parama kRpALu deva zrImad rAjacandrajInA pavitra caraNakamaLe bhaktibhAvapUrvaka praNAma karavA prArthI UThe che: ''parama puruSa prabhu sadguru, parama jJAna sukhadhAma, jeNe ApyuM bhAnanija, tene sadA praNAma.'' Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. zrImanA preraka prasaMgo zrImad rAjacandranA jIvanamAMthI keTalAka prasaMgo jIvanane preraka ane mArgadarzaka thAya ema che. ahIM ApaNe evA thoDAka preraka prasaMgo joIe. A preraka prasaMgo - bodhakathAo - Parables - jevA sacoTa asarakAraka che. eka vAra zrImad surata padhAryA hatA. tyAM zrI devakaraNajI vagere munio temanA samAgame gayA hatA. devakaraNajIe zrImane prazna pUkyo: "zrI lallujI mahArAja mane vyAkhyAna ApI AvuM tyAre abhimAna karyuM kahe che, dhyAna karuM chuM tene taraMgarUpa kahe che; to zuM vItarAga prabhu zrI lallujI mahArAjanuM kareluM svIkAre ane mAruM na svIkAre evA pakSapAtavALA haze ?'' zrImade zAMtithI uttara Apyo: " "svachaMdathI je je karavAmAM Ave che te saghaLuM abhimAna ja che, asatyAdhana che; ane gurunI AjJAthI je karavAmAM Ave che ne kalyANakArI dharmarUpa satsAdhana che.' zrImad khaMbhAtamAM pahelI vAra sAta divasa rahyA hatA. te vakhate zrI lallujI mahArAja roja zrImaddanA samAgamane arthe temane utAre jatA. eka divasa zrI lallujI mahArAje kahyuM: bahmacarya mATe pAMca varSathI ekAMtarA upavAsa karuM chuM; ane dhyAna vagere karuM chuM. chatAM mAnasika pAlana barAbara thaI - 23 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra zakatuM nathI !'' zrImad rAjacanTe kahyuM: lokadaSTie (e badhuM) karavuM nahIM. lokadekhAmaNa tapazcaya karavI nahIM paNa svAdano tyAga thAya tema, peTa UbhuM rahe tema khAvuM. svAdiSTa bhojana hoya te bIjAne ApI devuM." zrI lallujI mahArAje eka vAra zrImane kahyuM: ''huM je je jouM chuM te bhrama che, jUThuM che, ema abhyAsa karuM zrImad kaheH "AtmA che ema joyA karo.'' eka vAra munizrI mohanalAlajIe zrImane pUchyuM : "mana sthira rahetuM nathI, teno zo upAya?'' zrImad kahe: ''eka paLa paNa nakAmo kALa kADhavo nahIM. koI sAruM pustaka, vairAgyAdinI vRddhi thAya tevuM vAMcavuM, vicAravuM. e kaMI na hoya to chevaTe mALA gaNavI. paNa jo manane navaruM melazo to kSaNa vAramAM satyAnAza vALI de tevuM che. mATe tene saddavicArarUpa khorAka Apavo. jema Dhorane kaMI ne kaMI khAvAnuM joIe ja - khANano Topalo AgaLa mUkyo hoya to te khAyA kare - tema mananuM paNa che. bIjA vikalpo baMdha karavA hoya to tene sadvicArarUpa khorAka Apavo. mana kahe tethI UlaTuM vartavuM, tene vaza thaI taNAI javuM nahIM.' eka veLA gAMdhIjI iMgleMDanA vaDA pradhAnanAM patnI misisa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadranA preraka prasaMgo 25 laeNDasTananI potAnA pati pratyenA premanI stuti zrImad AgaLa karavA lAgyA. gAMdhIjIe kyAMka vAMceluM. AmanI sabhAmAM paNa misisa glaeNDasTana potAnA patine cA banAvIne pAtAM. A vastunuM pAlana A niyamabaddha daMpatInA jIvanano eka niyama thaI paDyo hato. zrImad A sAMbhaLI kahe: ''emAM tamane mahattvanuM zuM lAge che ? misisa glaeNDasTananuM patnIpaNuM ke sevAbhAva? jo te bAI laeNDasTananAM bahena hota to ? athavA tenI vaphAdAra nokara hota ne teTalA ja premathI cA Apata to? evI baheno, evI nokaronAM dRSTAnto ApaNane Aje nahIM maLe ? ane nArIjAtine badale evo prema nara jAtimAM joyo hota to tamane sAnaMdAzcarya na thAta? huM kahuM chuM te vicAraje.'' A prasaMga bAbatamAM gAMdhIjI lakhe cheH "rAyacaMdabhAI pote vivAhita hatA. e veLA to mane temanuM vacana kaThora lAgeluM evuM smaraNa che. paNa te vacane mane lohacuMbakanI jema pakaDyo. puruSa cAkaranI evI vaphAdArInI kiMmata patnInI vaphAdArI karatAM to hajAra gaNI caDe. patipatnI vacce aikya hoya, eTale temanI vacce prema hoya emAM Azcarya nathI. nokara-zeTha vacce tevo prema keLavavo paDe. divase divase kavinA vacananuM baLa mArI AgaLa vadhatuM jaNAyuM." eka vakhata kaviThAnA nizALiyAo vagaDAmAM bodha sAMbhaLavA AvyA hatA. zrImade temane pUchyuM: 'chokarAo, eka prazna pUchuM chuM teno javAba tame Apazo ?'' chokarAoe kahyuM: "hA jI.'' Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra zrImad kahe: ''tamArA eka hAthamAM chAzano bharelo loTo hoya ane bIjA hAthamAM ghI bharelo loTo hoya ane tamane mArge jatAM koIno dhakko vAge to te vakhate tame kayA hAthanA loTAne jALavazo ?' giradhara nAmano chokaro bolyo: ''ghIno loTo sAcavIzuM.' zrImad kahe: "kema? ghI ane chAza to ekamAMthI utpanna thAya che ne ?'' chokarAe kahyuM: ''chAza DhaLI jAya to ghaNAya pherA koI bharI Ape. paNa ghIno loTo koI bharI Ape nahIM.' e parathI zrImad sAra samajAvatAM bolyA: ''chAzanA jevo A deha che. tene A jIva sAcave che. ane ghInI mAphaka AtmA che, tene jato kare che. evI avaLI samajaNavALo A jIva che. paNa jo AtmAne ghInI tulya mUlyavAna jANe to AtmAne paNa sAcave. ane AMca Ave tyAre dehane jato kare. kAraNa deha to enI meLe ja maLavAno che. karma upArjana thayA eTale te bhogavavA rUpe deha to maphatano ja maLavAno che.'' zrImad saM. 19paramAM peTalAdathI kaviThA padhAryA hatA. eka divasa jhavera zeThane meDa zrI prAgajIbhAI nAmanA eka bhAIe zrImaddo bodha sAMbhaLIne zrImadrane kahyuM: ''bhakti to ghaNIya karavI che. paNa peTa bhagavAne ApyuM che te khAvAnuM mAge che; tethI zuM karIe ? lAcAra chIe !'' zrImade pUchyuM: 'tamArA peTane ame javAba daIe to ?'' Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanA preraka prasaMgo ema kahIne zrImade jhavera zeThane bhalAmaNa karatAM kahyuM ''tamo je bhojana karatA ho, te emane be vakhata Apaje ne pANInI maTakI Apajo. ane A apAsarAnA meDA para beThA beThA bhakti kare. paNa zarata eTalI ke nIce koIno varaghoDo jato hoya athavA bairAM gIta gAtAM jatAM hoya, topaNa bahAra javuM nahIM. saMsAranI vAto na karavI. koI bhakita karavA Ave to bhale Ave. paNa bIjI koI vAtacIta karavI nahIM, tema sAMbhaLavI nahIM.'' prAgajIbhAI e sAMbhaLI bolI UThyA: " "e pramANe to amArAthI rahevAya nahIM.' eTale zrImadda bolyA: "A jIvane bhakti karavI nathI, eTale peTa AgaLa dhare che. bhakti karatAM koNa bhUkhe marI gayo ? jIva Ama chetarAya che.'' eka vAra munizrI mohanalAlajIe zrImane pUchyuM : ''amane koI pUche ke kayuM pratikramaNa karo cho, tyAre amAre zuM kahevuM ?'' zrImadda bolyA: ''tamAre kahevuM ke pApathI nivRtta thavuM e amAruM pratikramaNa che.'' zrImad eka divasa IDara pahADa uparanI eka vizALa zilA upara besIne zrI lallujI vagere sAta munio sAthe jJAnavAta karatA hatA. te veLAe zrImade prazna rajU karyo""ApaNe ATale UMce beThelA chIe. ApaNane koI nIce rahelo mANasa dekhI zake?'' Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.8 zrImad rAjacaMdra zrI lallujI mahArAje kahyuM: ""nA, na dekhI zake.'' eTale zrImadda kahe: "tema ja nIcenI dazAvALo jIva UMcI dazAvALA jJAnInuM svarUpa jema che tema jANI zakato nathI. paNa yogyatA prApta thAya, ane ucca dazAmAM Ave to dekhI zake.'' 3. zrImanI amRta prasAdI zrImanAM lakhANone nIce pramANe vaheMcI zakAya: 1. mumukSuo pratye lakhAyelA patro. 2. svataMtra kAvyo. 3. mokSamALA, bhAvanAbodha, AtmasiddhizAtra, e traNa . svataMtra graMtho. 4. munisamAgama, pratimAsiddhi Adi svataMtra lekho. 5. strInItibodha vibhAga-1, puSpamALA, bodhavacana, vacanAmRta, mahAnIti Adi svataMtra bodhavacanamALAo. 6. paMcAstikAya graMthanuM gujarAtI bhASAntara. 7. zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAramAMthI traNa bhAvanAono anuvAda tathA svarodayajJAna, dravyasaMgraha, dazavaikAlika Adi graMthomAMthI keTalIka gAthAonuM bhASAntara, Anandadhana covIzImAMthI keTalAMka stavanano artha. 8. vedAnta ane jainadarzana saMbaMdhI noMdho. 9. upadeza noMdha, upadezachAyA, vyAkhyAsAra 1-2, (mumukSunI noMdha). Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImannI amRta prasAdI 10. traNa hAthanoMdho - abhyantara pariNAma avalokana ItyAdi. A vividha sAmagrIo che. sauthI pahelAM soLa varSa pahelAMnA svataMtra pustakano paricaya karIzuM. graMthAraMbhamAM zrImadjIe lakhelI kAvyapaMktioH zArdUlavikrIDita vRtta granthAraMbha prasaMga raMga bharavA koDe karuM kAmanA, bodhuM dharmada marma bharma haravA, che anyathA kAmanA, bhAkhuM mokSa subodha dharma dhananA, joDe kazuM kAmanA, emAM tattvavicAra sattva sukhadA, prero prabhu kAmanA. 1. puSpamALA 'puSpamALA' e zrImaddanuM soLa varSanI uMmara pahelAnuM lakhANa che. temAM sUtrAtmaka vAkyonI zailIthI, tathA mALAnI peThe nitya Avartana karI zakAya e hetuthI 108 suvAkyo lakhyAM che. navA UcharatA yuvAnonI keLavaNImAM sAcI keLavaNInI je khAmI che te dUra karI, temane ayogya vAcanamAMthI bacAvI, temane sanmArge doravAnuM temAM prayojana che. A kRti koI saMpradAyane anulakSIne nahIM paNa sarvasAdhAraNa naitika dharma ane kartavyanI daSTie lakhAyelI che. mALAnA maNakAnI jagyAe 108 naitika puSpothI gUMthAyelI che. badhA maNakAo to sthaLasaMkocane laIne ApaNe nahIM pheravI zakIe paNa khAsa khAsa maNakAo nIce ApIe chIe? 1. rAtri vyatikramI gaI, prabhAta thayuM, nidrAthI mukata thayA, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrImad rAjacaMdra bhavanidrA TALavAno prayatna karajo. 6. aghaTita kRtyo thayAM hoya to zaramAIne mana, vacana, kAyAnA yogathI te na karavAnI pratijJA le. 7. jo tuM svataMtra hoya to saMsArasamAgame tArA AjanA divasanI nIce pramANe bhAga pADaH (1) prahara - bhaktikartavya (2) 1 prahara - dharmakartavya (3)1 prahara - AhAraprayojana (4) 1 prahara - vidyAprayojana (5)ra prahara - nidrA (6) ra prahara - saMsAraprayojana ra6. jo tuM samajaNo bAlaka hoya to vidyAbhaNI ane AjJAbhaNI daSTi kara. ra7. jo tuM yuvAna hoya to udyama ane brahmacarya bhaNI daSTi kara. 28. jo tuM vRddha hoya to mota bhaNI daSTi karI AjanA divasamAM praveza kara. pa3. pavitratAnuM mULa sadAcAra che. 5. vacana zAMta, madhura, komaLa, satya ane zauca bolavAnI sAmAnya pratijJA laI AjanA divasamAM praveza karaje. 73. AjanA divasamAM ATalI vastune bAdha na aNAya to ja vAstavika vicakSaNatA gaNAya: (1) Arogya, (2) mahattA, (3) pavitratA, (4) pharaja. 107. A saghaLAMno sahelo upAya Aje kahI dauM chuM ke doSane oLakhIne doSane TALavA. 108. lAMbI, TUMkI ke kramAnukrama game te svarUpe A mArI kahelI pavitratAnAM puSpothI chavAyelI mALA prabhAtanA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaddanI amRta prasAdI 31 vakhatamAM, sAyaMkALe ane anya anukULa nivRttie vicAravAthI maMgaLadAyaka thaze. vizeSa zuM kahuM ? 2. strInIti bodha A pustaka khAsa karIne strIkeLavaNIne anulakSIne lakhavAmAM AvyuM che. 3. 3. A ja gALAmAM bodhavacano paNa ghaNAM lakhelAM jovA maLe che. dareka sAdhake e vAMcI javA yogya che. 4. nitya smRti 1. je mahAkAma mATe tuM jamyo che te mahAkAmanuM anuprekSaNa kara. 2. dhyAna dharI jA, samAdhistha thA. 3. vyavahArakAmane vicArI jA. jenA pramAda thayo che te mATe have pramAda na thAya tema kara. jemAM sAhasa thayuM hoya, temAMthI have tevuM na thAya tevo bodha le. 4. daDha yogI cho, tevo ja rahe. 5. koI paNa alpa bhUla tArI smRtimAMthI jatI nathI e mahAkalyANa che. 6. lepAIza nahIM. 7. mahAgaMbhIra thA. 8. dravya, kSetra, kALa, bhAva vicArI jA. 9. yathArtha kara. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrImad rAjacaMdra 10. kAryasiddhi karIne cAlyo jA. sahaja prakRti 1. paranindA e ja sabaLa pApa mAnavuM. 2. durjanatA karI phAvavuM e ja hAravuM ema mAnavuM 3. AtmajJAna ane sajjana saMgata rAkhavAM. ''jJAnI ke ajJAnI jana sukhadu: kharahita na hoya, jJAnI vede hairyathI, ajJAnI vede roya. janma jarA ne mRtyu, mukhya du:khanA hetu kAraNa tenAM be kahyAM, rAga dveSa aNahatu.'' varSa 17muM : soLa varSa ane pAMca mahinAnI uMmare "mokSamALA" racI. A mokSamALAnA paNa 108 zikSApATha che. emAMthI sthaLAvakAza pramANe keTalAka ahIM uddhata karavAmAM AvyA che. zrImadjInA kahevA pramANe A pATha mAtra vAMcavAnA nathI, vAMcIne manana karavAnA che. manana karavAthI ghaNuM meLavI zakAya che. zikSApATha 1 : tame je pustako bhaNyA cho, ane haju bhaNo cho te pustako mAtra saMsAranAM che; paraMtu A pustaka to bhavaparabhava bannemAM tamAruM hita karaze. bhagavAnanAM kahelAM vacanono emAM thoDo upadeza che. tamArA AtmAnuM AthI hita thAya, tamane jJAna, zAMti ane AnaMda maLe, tame paropakArI, dayALu, kSamAvAna, vivekI ane buddhizALI thAo evI zubha yAcanA ahaMtu bhagavAna kane karI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanI amRta prasAdI A pATha pUrNa karuM chuM. zikSApATha 4: motanI paLa nizcaya ApaNe jANI zakatAM nathI mATe jema bane tema dharmamAM tvarAthI sAvadhAna thavuM. zikSApATha 50: pramAda: dharmanI anAdaratA, unmAda, ALasa, kaSAya e saghaLAM pramAdanAM lakSaNa che. zikSApATha 51: viveka eTale zuM? aho ! viveka e ja dharmanuM mULa ane dharmarakSaka kahevAya che, te satya che. AtmasvarUpane viveka vinA oLakhI zakAya nahIM e paNa satya che. jJAna, zIla, dharma, tattva ane tapa e saghaLAM viveka vinA udaya pAme nahIM. je vivekI nathI te ajJAnI che ane maMda che. te ja puruSa matabheda ane mithyAdarzanamAM lapaTAI rahe che. 'bhAvanAbodha' pustaka saM. 194ramAM zrImade 18 varSanI vaye racyuM hatuM. A graMtha TUMko che paNa vairAgyathI bharapUra che. supAtratA pAmavAnuM ane krodhalobhamodi kaSAya dUra karavAnuM A graMtha uttama sAdhana che. 'bhAvanAbodha'nI bAra bhAvanAo nIce mujaba 1. anityabhAvanAH jIvano mULadharma avinAzI che ema ciMtavavuM. 2. azaraNabhAvanAH saMsAramAM jIvane koInuM zaraNa nathI. zubha dharmanuM zaraNa satya che. 3. saMsArabhAvanAH A saMsAra mAro nathI. huM mokSamayI chuM. 4. ekatvabhAvanAH mAro AtmA ekalo che. ekalo Avyo che ane ekalo jaze. potAnAM karelAM kamoM ekalo bhogavaze ema anta:karaNathI ciMtavavuM. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 5. anyatvabhAvanAH A saMsAramAM koI koInuM nathI. 6. azucibhAvanA: A zarIra apavitra che. maLamUtranI khANa che. huM nyAro chuM. 7. AzravabhAvanA: rAga, dveSa, ajJAna, mithyAtva vagere Azrava che. 8. samvarabhAvanA: jJAna, dhyAnamAM pravartamAna thaIne jIva navAM karma bAMdhe nahIM te. 34 9. nirjarAbhAvanA: jJAna sahita kriyA karavI te nirjarAnuM kAraNa che. 10. lokasvarUpabhAvanA: caudarAja lokanuM svarUpa vicAravuM te. 11. bodhadurlabhabhAvanA saMsAramAM bhamatA AtmAne samyajJAnanI prasAdI prApta thavI durlabha che e citavavuM. 12. dharmadurlabhabhAvanAH dharmanA upadezaka tathA zuddhazAsranA bodhaka evA guru ane evuM zravaNa maLavuM durlabha che ema citavavuM. zrImadde 'mokSamALA', 'puSpamALA' vagere graMtho racyA che. e arasAmAM ja emaNe saMskRta mahAkAvyanA niyamAnusAre 'mirAja' nAme eka kAvyagraMtha lakhyo che. temAM dharma, artha, kAma ane mokSa e cAre puruSArthono upadeza karI aMte mokSamArga varNavyo che. A pAMca hajAra zlokano graMtha temaNe cha divasamAM racyo hato. 'sAkSAt sarasvatI' nAmanA pustakamAM Ano ullekha maLe che. varSa 19hyuM: emano ananakALa gaNAya che. zrImadbhu zatAvadhAnI hatA ane AvA avadhananA emaNe aneka prayogo Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 zrImanI amRta prasAdI karI lokone batAvyA hatA. zrImadjInA avadhAna prasaMge e pote zIghra kAvya paNa racI letA hatA. "subodhasaMgraha' nAmanA pustakamAM AvAM kAvyono samAveza karavAmAM Avyo che. varSa 20muM: mahAnIti-vacana saptazatInI racanA karI. 700 jeTalAM AcAramAM upayogI suvAkyo emaNe A vIsamA varSamAM lakhyAM hatAM. emAMthI thoDAMka ja vAkyono nIce ullekha karyo che, jethI enI gaMbhIratA pAmI zakAya. 1. satya paNa karuNAmaya bolavuM. 2. niSa sthiti rAkhavI. 3. sAhasa kartavya pahelAM vicAra rAkhavo. 4. lokaniMdAthI DaruM nahIM. 5. asatya upadeza ApuM nahIM. 6. ahaMpada rAkhuM ke bhAkhuM nahIM. 7. anyane moha UpajAve evo dekhAva karuM nahIM. 8. jemAMthI nazo thAya te sevuM nahIM. 9. vidvAnone sanmAna ApuM. 10. vidvAnone mAyA kahuM nahIM. 11. mAyAvIne vidvAna karyuM nahIM. 12. jJAnanI niMdA karuM nahIM. 13. upadezakane dveSathI jouM nahIM. 14. verInA satya vacanane mAna ApuM. varSa 22muM. zrImade potAnA mitrone kAgaLomAM ghaNA ghaNA upadezo ApyA che. ApaNe emAMthI becAra upadezAmRta ahIM joIzuM. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 1. "udAsInatA e adhyAtmanI jananI che.'' 2. "bIjAM sAdhana bahu karyA, karI kalpanA Apa; athavA asazuru thakI, UlaTo vadhyo utApa. pUrvapuNyanA udayathI, maLyo sadguru yoga, vacanasudhA zravaNe jatAM, thayuM hRdaya gatazoga. nizcaya ethI Aviyo, TaLaze ahIM utApa, nitya karyo satsaMga meM, eka lakSathI Apa.'' 3. keTalIka vAto evI che ke mAtra AtmAne grAhya che ane mana, vacana, kAyAthI para che. keTalIka vAto evI che ke je vacana, kAyAnI paDache paNa che. varSa 23 ane 24muM. emanA sAkSAtkAranuM varSa gaNAya che. nIcenAM be vAkyomAM evo kaMIka bhAva cheH ''Aja mana ucharaMga anupama, janmakRtArtha jaga jaNAyo; vAstavya vastu, viveka, vivecaka te krama spaSTa sumArga gaNAyo.'' varSa 24muM. AtmasAkSAtkAranA anubhavanuM varNana zrImajIe kArataka suda 14, 1947nA patramAM karyuM che. paNa AnI sAthe ja saM. 1944nA aSADha vada trIjane divase lakhelA patramAM jaNAvyuM che e paNa jANavuM jarUrI cheH "A eka addabhuta vAta che, DAbI AMkhamAMthI cArapAMca divasa thayA eka nAnA cakra jevo vIjaLI samAna jhabakAro thayA kare che, je AMkhathI jarA dUra jaI olavAya che. mArI dRSTimAM vAraMvAra te jovAmAM Ave che. e khAte koI bhramaNA nathI. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaddanI amRta prasAdI nimitta kAraNa kAMI jaNAtuM nathI.'' have ApaNe joIe saM. 1947 kArataka suda 14no lakhelo patraH "AtmA jJAna pAmyo e to ni: saMzaya che; graMthibheda thayo e traNe kALamAM satya vAta che. sarva jJAnIoe paNa e vAta svIkArI che. have chevaTanI nirvikalpa samAdhi ApaNane pAmavI bAkI che, je sulabha che.'' ''satuzraddhA pAmIne je koI tamane dharma nimitte icche tene saMga rAkho.'' eka bIjA patramAM zrImadjI jaNAve che ke: ''tamane badhAne khullI kalamathI jaNAvI devAnI IcchA thatAM jaNAvuM chuM ke haju sudhI meM tamane mArganA marmano koI aMza jaNAvyo nathI, ane je mArga pAmyA vinA koI rIte jIvana chUTako thavo koI kALe saMbhavita nathI, te mArga jo tamArI yogyatA haze to ApavAnI samarthatAvALo puruSa bIjo tamAre zodhavo nahIM paDe. emAM koI rItanI potAnI stuti karI nathI. A AtmAne AvuM lakhavAnuM yogya lAgatuM nathI chatAM lakhyuM che.' ''alakhanAma dhuni lAgI gaganameM, magana bhayA mana merAjI, Asana mArI surata daDhadhArI, diyA agama ghara DerA jI.'' ''ghaNA ghaNA prakArathI manana karatAM amAro daDha nizcaya che ke bhakti e sarvoparI mArga che ane te satparuSanA caraNa samIpa rahIne thAya te kSaNa vAramAM mokSa karI de tevo padArtha che.'' Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrImad rAjacaMdra satuM' e kaMI dUra nathI, paNa dUra lAge che. ane e ja jIvano moha che." manathI karelo nizcaya sAkSAt nizcaya mAnazo nahIM, jJAnIthI thayelo nizcaya jANIne pravartavAmAM kalyANa che.'' zrImano sarvoparI upadezaH "zarIra kRza karI, mAMhenuM tattva zodhI, kalevarane pheMkIne cAlyA jAo, viSayakaSAyarUpI corane aMdarathI bahAra kADhI, bALajhALI, phUMkI mUkI zAnta thAo, chUTI jAo, zaramAI jAo, zAnti, zAnti, zAnti thAo, vahelA, vahelA, tAkIda karo.'' varSa ra9muM: ra9bhA varSe AdhyAtmikaviSayaka padyagraMtha "zrI: AtmasiddhizAstra' eka ja beThake 142 gAthAomAM racyo che. tattvajJAnanA mahAna praznone AvI saraLa bhASAmAM vyakta karavA e kharekhara mahAprajJAvaMtanuM kArya che. zrImadranAM bIjAM badhAM lakhANo karatAM "AtmasiddhizAstranI racanA judI ja tarI Ave che. TUMkA, saraLa zabdo sahita naya ke nyAyanAM aTapaTAM anumAno ke khaMDanamaMDananI kilaSTatArahita, sau koI mumukSu jIvane bhAgya zreyaskara sAmagrIthI samRddha evo A graMtha zrImaddanI Atmonnatikara sAdhanAnA paripAka samo che. AraMbhamAM lakhe cheH naDiyAda Aso vada 1, guru 19para je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha ananta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadaguru bhagavanta. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 zrImannI amRta prasAdI vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa, guru ziSya saMvAdathI, kahIe te agopya. A 14ra gAthAo dareka mANase samajavA jevI che. tattvajJAnathI bharapUra guru-ziSyanA saMvAdarUpe pragaTa karavAmAM AvI che. paraMtu e viSaya dArzanika, tarkapradhAna ane jaina saMpradAya siddha hovAthI teno rasAsvAda anubhavavA mATe jaina paribhASA ane jaina tattvajJAnanA spaSTa saMskAro meLavavA Avazyaka che. AtmasiddhizAstranI thoDIka gAthAono ahIM ApaNe paricaya karazuM. baMdha mokSa che kalpanA bhAkhe vANI mAMhI; varte mohAvezamAM zuSkajJAnI te AMhI. 5 baMdhamokSa mAtra kalpanA che, evAM nizcaya vAkya mAtra vANImAM bole che, ane tarUpa dazA thaI nathI, mohanA prabhAvamAM vate che. e ahIM zuSka jJAnI kahyA che. vairAgyAdi saphaLa to, je saha AtamajJAna, tema ja AtamajJAnanI, prApti taNAM nidAna 6 vairAgya, tyAga, dayA Adi aMtaraMga vRttivALI kriyA che te jo sAthe AtmajJAna hoya to saphaLa che. arthAt bhavanuM mULa chede che. eTale jIvamAM prathama e guNo AvyethI sadguruno upadeza temAM pariNAma pAme che. ujjavaLa aMtaHkaraNa vinA saguruno upadeza pariNamato nathI. jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM te; tyAM tyAM te te Acare, AtmAthI jana eha - 8 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrImad rAjacaMdra sadguru lakSaNaH svarUpasthita icchArahita, vicare pUrvaprayoga; apUrva vANI, paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. -10 SaT pada nAma kathana: 'AtmA che' 'te nitya che' che kartA nijakarma; 'che bhoktA' vaLI 'mokSa che, ' 'mokSa upAya sudharma'.prathama pada: AtmA che .-43 AtmAnA astitva vize ziSya zaMkA kare cheH 'nathI dRSTimAM Avato, nathI jaNAtuM rUpa; .. bIjo paNa anubhava nahi, tethI na jIvasvarUpa, guru pachI ziSyanI zaMkAnuM nIce pramANe nivAraNa kare cheH ''bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. -49 33 prathama padaH 'AtmA che.' jema ghaTa paTa Adi padArtho che tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTa paTa Adi hovAnuM pramANa che, tema svaparaprakAzaka evI caitanya sattAno pratyakSa guNa jene vize che evo AtmA hovAnuM pramANa che. bIjuM pada: 'AtmA nitya che.' ghaTa paTa Adi padArtho amuka kALavartI che. AtmA trikALavartI che. ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che, AtmA svabhAve karIne padArtha che kema ke tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhava Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanI amRta prasAdI 41 yogya thatA nathI. koI paNa saMyogI dravyathI cetanasattA pragaTa thavA yogya nathI, mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI avinAzI che, kema ke jenI koI saMyogathI utpatti na hoya teno koIne vize laya paNa heya nahIM. trIjuM padaH "AtmA kartA che.' sarva padArtha arthakriyA saMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarvapadArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyAsaMpanna che. kriyAsaMpanna mATe karyA che, te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che. paramArthathI svabhAvapariNatie nijasvarUpano kartA che, anupacarita (anubhavomAM AvavA yogya - vizeSa saMbaMdha sahita) vyavahArathI te AtmA dravya karmano kartA che, upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. cothuM padaH "AtmA bhokatA che.' je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che. viSa khAdhAthI viSanuM phaLa, sAkara khAvAthI sAkaranuM phaLa, agnisparzathI te agnisparzanuM phaLa, himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bhoktA che. pAMcamuM padaH "mokSa pada che.' je anupacarita - vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM te karmanuM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrImad rAjacaMdra TALavApaNuM paNa che. kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM anabhyAsathI - tenA aparicayathI - tena upazama karavAthI - tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che - kSINa thaI zake che. te te baMdhabhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI tethI rahita evo je AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. chaThuM pada: te mokSano upAya che. jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare ema ja hoya to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM. paNa karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALAM evAM jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhaphatyAdi sAdhana pratyakSa che. sAdhanAnA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che, mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che. prajJAcakSu vidvatvarya paMDita sukhalAlajI yathArtha kahe che: ''je uMmare ane jeTalA TUMka vakhatamAM zrImade 'AtmasiddhamAM pote pacAvela jJAna kheMcyuM che teno vicAra karuM chuM tyAre mAruM mastaka bhaktibhAve namI paDe che eTaluM ja nahIM, paNa mane lAge che ke temaNe AdhyAtmika mumukSane ApelI A bheTa e to sekaDo vidhAnoe ApelI sAhityika graMtharAzinI bheTa karatAM vizeSa mUlyavaMtI che.'' jene Abhaleza TALavo che, je potAnuM kartavya jANavA utsuka che, je zreyArthI che - mokSArthI che tene zrImad rAjacandranAM amRta-prasAdIrUpa lakhANo atIva upayogI thaI paDe tema avazya che. 'Adhunika samagra jaina sAhityanI daSTie, vizeSa karIne Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanI amRta prasAdI jaina tattvajJAna ane cAritraviSayaka gujarAtI sAhityanI daSTie zrImanAM lakhANonuM bhAre mUlya che.'' - paMDita sukhalAlajI 30me varSe IDarathI patra lakhyo cheH IDara, vaizAkha vada 12, zukra, 1953 " kevaLa nirAzA pAmavAthI jIvane satsamAgamano prApta lAbha paNa zithila thaI jAya che. satsamAgamanA abhAvano kheda rAkhatAM chatAM paNa satsamAgama thayo che e paramapuSya yoga banyo che, mATe sarvasaMga tyAga yoga banatAM sudhImAM gRhastha pAse sthiti hoya tyAM paryanta te pravRtti, nItisaha, kaMI paNa jALavI laIne paramArthamAM utsAha sahita pravartI vizuddhisthAnaka nitya abhyAsatAM rahevuM e ja kartavya che.'' ''cittamAM tame paramArthanI IcchA rAkho cho ema che; tathApi te paramArthanI prAptine atyantapaNe bAya karavAvALA evA je doSa te pratye ajJAna, krodha, mAnAdinA kAraNathI udAsa thaI zakatA nathI athavA tenI amuka vaLagaNAmAM ruci vahe che, te paramArthane bAdha karavAnAM kAraNa jANI avazya sarpanA viSanI peThe tyAgavA yogya che. koIno doSa jevo ghaTato nathI. sarva prakAre jIvanA doSano ja vicAra karavo ghaTe che.'' pU. mahAtmA gAMdhIjIne, Darabana AphrikAthI pUchelA praznonA, A patramAM vistArathI javAba ApyA che. e patra ahIM nIce Apyo che? Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra muMbaI, Aso vada 6, zani, 1950 satpuruSane namaskAra AtmArthI guNagrAhI satsaMgayoga bhAIzrI mohanalAla pratye Darabana, zrI muMbaIthI li. jIvanamuktadazAicchaka rAyacaMdanA AtmasmRtipUrvaka yathAyogya pahoMce. 44 atra kuzaLatA che. tamAruM lakheluM eka patra mane pahoMcyuM che. keTalAMka kAraNothI uttara lakhavAmAM DhIla thaI hatI. tamArA lakhelA patramAM je AtmAdi viSaya paratve prazno che ane je praznonA uttara jANavAnI tamArA cittamAM vizeSa AturatA che, te banne pratye mAruM anumodana sahaje sahaje che, paNa jevAmAM tamAruM patra mane maLyuM tevAmAM tenA uttara lakhI zakAya evI mArA cittanI sthiti nahotI. ane ghaNuM karIne tema thavAnuM kAraNa paNa te prasaMgomAM bAhyopAdhi pratyeno vairAgya vizeSa pariNAma pAmyo hato te hatuM, ane tema hovAthI te patranA uttara lakhavA jevA kAryamAM paNa pravRtti thaI zake tema nahotuM. have prArabdhodaye jyAre samAgama thAya tyAre kaMI paNa tevI jJAnavArtA thavAno prasaMga thAya tevI AkAMkSA rAkhI saMkSepamAM tamArA praznono uttara lakhuM chuM. je praznonA uttara vicAravAne niraMtara tatsaMbaMdhI vicArarUpa abhyAsanI AvazyakatA che, te uttara saMkSepamAM lakhavAnuM thayuM che, tethI keTalAka saMdehanI nivRtti vakhate thavI kaThaNa paDaze, topaNa mArA cittamAM ema rahe che ke mArA vacana pratye kaMI paNa vizeSa vizvAsa che, ane tethI tamane dhIraja rahI zakaze, ane praznonuM yathAyogya samAdhAna thavAne anukrame kAraNabhUta thaze ema mane lAge che. tamArA patramAM ra7 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 zrImanI amRta prasAdI prazno che tenA saMkSepa uttara nIce lakhuM chuM pra. 1 (1) AtmA zuM che? (2) te kaMI kare che ? (3) ane dhana karma naDe che ke nahIM ? u. (1) jema ghaTapaTAdi jaDa vastuo che tema AtmA jJAnasvarUpa vastu che. ghaTapaTAdi anitya che. trikALa eka svarUpe sthiti karI rahI zake evA nathI. AtmA ekasvarUpe trikALa sthiti karI zake evo nitya padArtha che. je padArthanI utpatti koI paNa saMyogathI thaI zakI na hoya, te padArtha nitya hoya che. AtmA koI paNa saMyogathI banI zake ema jaNAtuM nathI. kema ke jaDanA hajAro game saMyogo karIe topaNa tethI cetananI utpatti nahIM thaI zakavA yogya che. je dharma je padArthamAM hoya nahIM, tevA ghaNA padArtho bheLA karavAthI paNa temAM je dharma nathI te utpanna thaI zake nahIM, evo sauno anubhava thaI zake ema che. je ghaTapaTAdi padArtho che tene vize jJAnasvarUpatA jovAmAM AvatI nathI. tevA padAthonA pariNAmAntara karI saMyoga kayo hoya athavA thayA hoya to paNa tevI ja jAtinA thAya, arthAt jaDasvarUpa thAya, paNa jJAnasvarUpa na thAya. to pachI tevA padArthanA saMyoge AtmA ke jene jJAnI puruSo mukhya jJAnasvarUpa lakSaNavALo kahe che, te tevA (ghaTapaTAdi, pRthvI, jaLa, vAyu, AkAzI padArthathI utpanna koI rIte thaI zakavA yogya nathI. jJAnasvarUpapaNuM e AtmAnuM mukhya lakSaNa che, ane tenA abhAvavALuM mukhya lakSaNa jaDanuM che. te banenA anAdi sahaja svabhAva che. A tathA bIjAM tevAM pramANo AtmAne nitya pratipAdana karI zake che. tema ja teno vizeSa vicAra karyo Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra sahajasvarUpa nityapaNe AtmA anubhavavAmAM paNa Ave che, jethI sukhadu: khAdi bhogavanAra, tethI nivartanAra, vicAranAra, preraNA karanAra e AdibhAvo jenA vidyamAnapaNAthI anubhavamAM Ave che, te AtmA mukhya cetana (jJAna) lakSaNavALo che. ane te bhAve (sthitie) karI te sarva kALa rahI zake evo nitya padArtha che, ema mAnavAmAM kaMI paNa doSa ke bAdha jaNAto nathI, paNa satyano svIkAra thayA rUpa guNa thAya che. A prazna tathA tamArA bIjA keTalAka prazno evA che ke, jemAM vizeSa lakhavAnuM tathA kahevAnuM ane samajAvavAnuM avazya che. te prazna mATe tevA svarUpamAM uttara lakhavAnuM banavuM hAla kaThaNa hovAthI prathama 'SaTkarzana-samuccaya' graMtha tamane mokalyo hato ke je, vAMcavA-vicAravAthI tamane kaMI paNa aMze samAdhAna thAya. (2) jJAnadazAmAM, potAnA svarUpanA yathArthabodhathI utpanna thayelI dazAmAM te AtmA nijabhAvano, eTale jJAnadarzana (yathAsthita nirdhAra) ane sahaja samAdhipariNAmano kartA che. ajJAnadazAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha e Adi prakRtino kartA che ane bhAvanAM phaLano bhoktA thatAM prasaMgavazAt ghaTAda padArthano nimittapaNe kartA che, arthAt ghaTapaTAdi padArthanA mULa dravyano te kartA nathI, paNa tene koI AkAzamAM lAvavArUpa kriyAno kartA che. e je pAchaLa tenI dazA kahI tene jaina karma kahe che; vedAnta brAnti kahe che; tathA bIjA paNa tene anusaratA evA zabda kahe che. vAstavya vicAra karyethI AtmA ghaTapaTAdino tathA krodhAdino kartA thai zakato nathI, mAtra nija svarUpa evA jJAnapariNAmano ja kartA che, ema spaSTa samajAya che. 46 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanI amRta prasAdI (3) ajJAna bhAvathI karelAM karma prAraMbhakALe bIjarUpa hoI vakhatano yoga pAmI pharUpa vRkSa pariNAme pariName che; arthAt te kama AtmAne bhogavavA paDe che, jema agninA sparza uSNapaNAno saMbaMdha thAya che, ane tenuM saheje vedanArUpa pariNAma thAya che, tema AtmAne krodhAdi bhAvanA kartApaNAe janma, jarA, maraNAdi vedanArUpa pariNAma thAya che. A vicAramAM tame vizeSapaNe vicArazo, ane te paratve je kaMI prazna thAya te lakhazo. kema ke je prakAranI samaja tethI nivRtta thavArUpa kArya karyuM jIvane mokSadazA prApta thAya che. pra. 2. (1) Izvara zuM che ? (2) te jagatakartA che e kharuM che ? ame tame karmabaMdhamAM vasI rahelA jIva chIe. te jIvanuM sahajasvarUpa, eTale karmarahitapaNe mAtra eka AtmatRpaNe je svarUpa che te IzvarapaNuM che. jJAnAdi aizvarya jene vize che. te Izvara kahevA yogya che, ane te IzvaranA AtmAnuM sahaja svarUpa che. je svarUpa karma prasaMge jaNAtuM nathI, paNa te prasaMga anya svarUpa jANI, jyAre AtmAbhaNI daSTi thAya che tyAre ja anukrame sarvajJatAdi aizvaryapaNuM te ja AtmAmAM jaNAya che, ane tethI vizeSa aizvaryavALo koI padArtha samasta padArtha nIrakhatAM paNa anubhavamAM AvI zakato nathI, jethI Izvara che te AtmAnuM bIjuM paryAyika nAma che, ethI koI vizeSa sattAvALo padArtha Izvara che ema nathI, evA nizcayamAM mAro abhiprAya che. (2) te jagatakartA nathI. arthAta paramANu, AkAzAdi padArtha nitya hovA yogya che, te koI paNa vastumAMthI banavA yogya nathI. kadApi ema gaNIe ke, te IzvaramAMthI banyA che, to te Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrImad rAjacaMdra vAta paNa yogya lAgatI nathI, kema ke Izvarane jo cetanapaNe mAnIe, to tethI paramANu, AkAza vagere utpanna kema thaI zake ? kema ke cetanathI jaDanI utpatti thavI ja saMbhavatI nathI. jo Izvarane jaDa svIkAravAmAM Ave to saheje te aizvaryavAna Thare che, tema ja tethI jIva rUpa cetana padArthanI utpatti paNa thaI zake nahIM. jaDacetana ubhayarUpa Izvara gaNIe, to pachI jaDacetana ubhayarUpa jagata che tenuM Izvara evuM bIjuM nAma kahI saMtoSa rAkhI levA jevuM thAya che, ane jagatanuM nAma Izvara rAkhI saMtoSa rAkhI levo te karatAM jagatane jagata kahevuM, e vizeSa yogya che. kadApi paramANu, AkAzAdi nitya gaNIe ane Izvarane karmAdinA phaLa ApanArA gaNIe topaNa te vAta siddha jaNAtI nathI. e vicAra para 'SaTkarzana samuccaya'mAM sArAM pramANo ApyAM che. pra. 3 mokSa zuM che ? u. je krodhAdi ajJAnabhAvamAM, dehAdimAM AtmAne pratibaMdha che tethI sarvathA nivRtti thavI, mukti thavI, te mokSapada jJAnIoe kahyuM che. te sahaja vicAratAM pramANabhUta lAge che. pra. 4. mokSa maLaze ke nahIM te cokkasa rIte A dehamAM ja jANI zakAya ? u. eka doraDInA ghaNA baMdhathI hAtha bAMdhavAmAM Avyo hoya, temAMthI anukrame jema jema baMdha choDavAmAM Ave, tema tema te baMdhanA saMbaMdhanI nivRtti anubhavAya che. ane te doraDI vaLa mUkI chUTI gayAnA pariNAmamAM varte che ema paNa jaNAya che, anubhavAya che. tema ja ajJAnabhAvanA aneka pariNAmarUpa baMdhano prasaMga AtmAne che. te jema jema chUTe che, tema tema Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadgI amRta prasAdI 49 mokSano anubhava thAya che, ane tenuM ghaNuM ja alpapaNuM jyAre thAya che tyAre, sahaje AtmAmAM nijabhAva prakAzI nIkaLIne ajJAnabhAvarUpa baMdhathI chUTI zakavAno prasaMga che, evo spaSTa anubhava thAya che. tema ja kevaLa ajJAnAdi bhAvathI nivRtti thaI kevaLa AtmabhAva A ja dehane vize sthitimAna chatAM paNa AtmAne pragaTe che, ane sarva saMbaMdhathI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM anubhavamAM Ave che, arthAta mokSapada A dehamAM paNa anubhavamAM AvavA yogya che. pra. 5 ema vAMcavAmAM AvyuM ke mANasa deha choDI karma pramANe janAvaromAM avatare, patharo paNa thAya, jhADa paNa thAya. A barAbara u. deha choDI upArjita pramANe jIvanI gati thAya che tethI te tiryaMca (janAvara) paNa thAya che ane pRthvIkAya eTale pRthvIrUpa zarIra dhAraNa karI bAkInI bIjI cAra indriyo vinA karma bhogavavAno jIvane prasaMga paNa Ave che; tathApi te kevaLa paththara ke pRthvI thaI jAya che, evuM kaMI nathI. paththara3pa kAyA dhAraNa kare, ane temAM paNa avyaktapaNe jIva jIvapaNe ja hoya che. bIjI cAra indriyone tyAM avyakta (apragaTa) paNuM hovAthI pRthvIkAyarUpa jIva kahevA yogya che. anukrame te karma bhogavI jIva nivRtta thAya che tyAre, phakta paththaranuM daLa paramANurUpe rahe che, paNa jIva tenA saMbaMdhathI cAlyo javAthI AhArAdi saMjJA tene hotI nathI, arthAt kevaLa jaDa evo paththara jIva thAya che evuM nathI. karmanA viSamapaNAthI cAra Indriyono prasaMga avyakta thaI phakta eka sparzendriyapaNe dehano prasaMga jIvane je karmathI thAya Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zrImad rAjacaMdra che, te karma bhogavatAM te pRthvI AdimAM janme che. paNa kevaLa pRthvIrUpa ke paththararUpa thaI jato nathI. deha che te jIvane vezadhArIpaNuM che, svarUpapaNuM nathI. pra. 6-7. chaThThA praznanuM paNa AmAM samAdhAna AvyuM che. sAtamAM praznanuM paNa samAdhAna AvyuM che ke kevaLa paththara ke kevaLa pRthvI kaMI karmanA kartA nathI. temAM AvIne Upajelo evo jIva karmano karyA che, ane te paNa dUdha ane pANInI peThe che. jema te banneno saMyoga thatAM paNa dUdha te dUdha che ane pANI te pANI che, tema ekendriyAdi karmabaMdhe jIvane paththarapaNuM, jaDapaNuM jaNAya che, to paNa te jIva aMtara to jIvapaNe ja che, ane tyAM paNa te AhArabhayAdi saMjJApUrvaka che, je avyakta jevI che. pra. 8 (1) Aryadharma zuM che? (2) badhAnI utpatti vedamAMthI ja che zuM? u. (1) AryadharmanI vyAkhyA karavAmAM sau potAnA pakSane Aryadharma kahevA Icche che. jaina jainane; bauddha bauddhana, vedAntI vedAntane Aryadharma kahe ema sAdhAraNa che. tathApi jJAnI puruSo to jethI AtmAne nijasvarUpanI prApti thAya evo je Arya (uttama) mArga tene Aryadharma kahe che, ane ema ja yogya badhAnI utpatti vedamAMthI thavI saMbhavatI nathI. vedamAM jeTaluM jJAna kahyuM che tethI sahasragaNA AzayavALuM jJAna zrI tIrthakarAdi mahAtmAoe kahyuM che ema mArA anubhavamAM Ave che, ane tethI huM ema jANuM chuM ke, a95 vastumAMthI saMpUrNa vastu thaI zake nahIM; ema hovAthI vedamAMthI sarvanI utpatti kahevI ghaTatI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 zrImanI amRta prasAdI nathI. vaiSNavAdi saMpradAyonI utpatti tenA AzrayathI mAnatAM aDacaNa nathI. jaina, bauddhanA chellA mahAvIrAdi mahAtmAo thayA pahelAM veda hatA ema jaNAya che. tema te ghaNA prAcIna graMtha che ema paNa jaNAya che, tathApi je kaMI prAcIna hoya te ja saMpUrNa hoya ke satya hoya ema kahI zakAya nahIM. ane pAchaLathI utpanna thAya te asaMpUrNa ane asatya hoya ema paNa kahI zakAya nahIM. bAkI veda jevo abhiprAya ane jaina jevo abhiprAya anAdithI cAlyo Ave che. sarvabhAva anAdi che, mAtra rUpAntara thAya che. kevaLa utpatti ke kevaLa nAza thato nathI. veda, jaina ane bIjA saunA abhiprAya anAdi che, ema mAnavAmAM aDacaNa nathI, tyAM pachI vivAda zAna rahe ? tathApi e saumAM vizeSa baLavAna, satya abhiprAya konA kahevA yogya che, te vicAravuM e amane, tamane, saune yogya che. pra. 9 (1) veda koNe karyA ? te anAdi che ? jo anAdi hoya to anAdi eTale zuM ? u. (1) ghaNA kALa pahelAM veda thayA saMbhave che. (2) pustakapaNe koI paNa zAstra anAdi nathI, temAM kahelA artha pramANe to sau zAstra anAdi che, kema ke tevA tevA abhiprAya judA judA jIvo jude jude rUpe kahetA AvyA che, ane ema ja sthiti saMbhave che. krodhAdi bhAva paNa anAdi che, ane kSamAdibhAva paNa anAdi che. hiMsAdi dharma paNa anAdi che, ane ahiMsAdi dharma paNa anAdi che. mAtra jIvane hitakArI zuM che ? eTaluM vicAravuM kAryarUpa che. anAdi to beya che. pachI kyAreka ochA pramANamAM ane kyAreka vizeSa pramANamAM koInuM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra baLa hoya che. 10 gItA koNe banAvI ? IzvarakRta to nathI ? jo tema hoya to teno kAMI purAvo ? pra. u. upara ApelA uttarothI keTaluMka samAdhAna thaI zakavA yogya che ke IzvarakRtano artha jJAnI (saMpUrNa jJAnI) evo karavAthI te IzvarakRta thaI zake, paNa nitya akriya evA AkAzanI peThe vyApaka Izvarane svIkAryuM tevA pustakAdinI utpatti thavI saMbhave nahIM, kema ke te to sAdhAraNa kArya che, ke jenuM kartApaNuM AraMbhapUrvaka hoya che, anAdi nathI hotuM. gItA vedavyAsajInuM kareluM pustaka gaNAya che, ane mahAtmA zrIkRSNe arjunane tevo bodha karyo hato. mATe mukhyapaNe kartA zrIkRSNa kahevAya che, je vAta saMbhavita che. graMtha zreSTha che, tevo bhAvArtha anAdithI cAlyo Ave che, paNa te ja zloko anAdithI cAlyA Ave ema banavA yogya nathI. tema akriya IzvarathI paNa tenI utpatti thaI hoya ema banavA yogya nathI. sakriya eTale ke koI dehadhArIthI te kriyA banavA yogya che. mATe saMpUrNa jJAnI te Izvara che, ane tenAthI bodhAyelAM zAstro te IzvarIzAstra che ema mAnavAmAM aDacaNa nathI. mara pra. 11 pazu AdinA yajJathI jarAye puNya che kharuM ? u. pazunA vadhathI, homathI ke jarAya tene du:kha ApavAthI pApa ja che, te pachI yajJamAM karo, ke game to IzvaranA dhAmamAM besIne karo. paNa yajJamAM je dAnAdi kriyA thAya che te kAMIka puNya hetu che. tathApi hiMsAmizrita hovAthI te paNa anumodana yogya nathI. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaddI amRta prasAdI 53 pra. 12 je dharma uttama che ema kaho teno purAvo mAgI zakAya khara ke ? u. purAvo mAgavAmAM na Ave ane uttama che ema vagara purAve pratipAdana karavAmAM Ave to to artha, anartha, dharma, adharma sau uttama ja Thare. pramANathI ja uttama anuttama jaNAya che. je dharma saMsAra-parIkSaNa karavAmAM sauthI uttama hoya ane nija svabhAvamAM sthiti karAvavAne baLavAna hoya te ja uttama, ane te ja baLavAna che. - pra. 13 khristI dharma vize Apa kaMI jANo cho ? jo jANatA ho to ApanA vicAra darzAvazo. u. khristI dharma vize sAdhAraNapaNe huM jANuM chuM. bharatakhaMDamAM mahAtmAoe jevo dharma zodhyo che, vicAya che tevo dharma bIjA koI dezathI vicArAyo nathI, ema to eka alpa abhyAse samajI zakAya evuM che. temAM (khristI dharmamAM) jIvanuM sadA paravazapaNuM kahyuM che, ane mokSamAM paNa te dazA tevI ja rAkhI che. jIvanA anAdi svarUpanuM vivecana jemAM yathAyogya nathI, karma saMbaMdhI vyavasthA ane tenI nivRtti paNa yathAyogya kahI nathI, te dharma vize mAro abhiprAya sarvottama te dharma che ema thavAno saMbhava nathI. khristI dharmamAM meM je upara kahyA tevA prakAranuM yathAyogya samAdhAna dekhAtuM nathI. A vAkya matabheda vize kahyuM nathI. vadhAre pUchavA yogya lAge to pUchazo to vizeSa samAdhAna karavAnuM banI zakaze. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrImad rAjacaMdra pra. 14 teo ema kahe che ke bAibala Izvaraprerita che; Isu te Izvarano avatAra, teno dIkaro che, ne hatuM. u. e vAta zraddhAthI mAnyAthI mAnI zakAya, paNa pramANathI siddha nathI. jema gItA ane vedanA IzvarapreritapaNA mATe upara lakhyuM che, tema ja bAibalanA saMbaMdhamAM paNa gaNavuM. je janmamaraNathI mukta thayA te Izvara avatAra le te banavA yogya nathI, kema ke rAgadveSAdi pariNAma ja janmano hetu che; te jene nathI evo Izvara avatAra dhAraNa kare e vAta vicAratAM yathArtha lAgatI nathI. Izvarano dIkaro che, ne hato, te vAta paNa koI rUpaka tarIke vicArIe to vakhate baMdha bese, nahIM to pratyakSa pramANathI bAdhA pAmatI che. mukta evo Izvarano dIkaro hoya ema zI rIte kahevAya ? ane kahIe to tenI utpatti zI rIte kahI zakIe ? bannene anAdi mAnIe to pitAputrapaNuM zI rIte baMdha bese ? e vagere vAta vicAravA yogya che. je vicArothI mane lAge che ke e vAta yathAyogya nahIM lAge. pra. 15 jUnA karAramAM je bhaviSya bhAkhyuM te badhuM IsAmAM kharuM paDyuM che ? u. ema hoya to paNa tethI te banne zAstra vize vicAra karavo ghaTe che. tema ja evuM bhaviSya te paNa Isune IzvarAvatAra kahevAmAM baLavAna pramANa nathI, kema ke jyotiSAdikathI (zrImad rAjacandra pote prakhara jyotiSI hatA) paNa mahAtmAnI utpatti jaNAvI saMbhave che athavA bhale koI jJAnathI tevI vAta jaNAvI hoya paNa tevA bhaviSyavettA saMpUrNa evA mokSamArganA jANanAra hatA te vAta jyAM sudhI yathAsthita pramANarUpa na thAya, tyAM sudhI te Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadnI amRta prasAdI bhaviSya vagere eka zraddhAgrAhya pramANa che. tema bIjAM pramANothI te hAni na pAme evuM dhAraNAmAM nathI AvI zakatuM. pra. 16 'Isu khristanA camatkAra' vize lakhyuM che. u. vaLa kAyAmAMthI jIva cAlyo gayo hoya, te ja jIva te ja kAyAmAM dAkhala karyo hoya athavA koI bIjA jIvane temAM dAkhala karyo hoya, to te banI zake evuM saMbhavatuM nathI, ane ema thAya to pachI karmAdinI vyavasthA paNa niSphaLa thAya. bAkI yogAdinI siddhithI keTalAka camatkAra utpanna thAya che ane tevA keTalAka Isune hoya to temAM taddana khoTuM che ke asaMbhavita che ema kahevAya nahIM; tevI siddhio AtmAnA aizvarya AgaLa alpa che, AtmAnuM aizvarya tethI ananta gaNuM, mahat saMbhave che. A viSayamAM samAgame pUchavA yogya che. pra. 17 AgaLa upara zo janma thaze tenI A bhavamAM khabara paDe ? athavA agAu zuM hatA tenI ? u. tema banI zake. nirmaLajJAna jenuM thayuM hoya tene tevuM banavuM saMbhave che. vAdaLAM vagerenAM cihno parathI varasAdanuM anumAna thAya che, tema A jIvanI, A bhavanI ceSTA uparathI tenAM pUrvakAraNa kevAM hovAM joIe, te paNa samajI zakAya, thoDe aMze vakhate samajAya. tema ja te ceSTA bhaviSyamAM kevuM pariNAma pAmaze te paNa tenA svarUpa uparathI jANI zakAya. tene vizeSa vicAratAM kevo bhava thavo saMbhave che, tema ja kevo bhava hato, te paNa vicAramAM sArI rIte AvI zakavA yogya che. pra. 18 paDI zake to kone ? Ano uttara upara AvI gayo che. 55 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 zrImad rAjacaMdra pra. 19 je mokSa pAmelAMnAM nAma Apo cho te zA AdhAra uparathI ? u. mane A prazna khAsa saMbodhIne pUcho, to tenA uttaramAM ema kahI zakAya ke atyanta saMsAra dazA parikSINa jenI thaI che, tenAM vacano AvAM hoya. AvI tenI ceSTA hoya. e Adi aMze paNa potAnA AtmAmAM anubhava thAya che. ane tene Azraye tenA mokSa paratve kahevAya, ane ghaNuM karIne te yathArtha hoya ema mAnavAnAM pramANa paNa zAstrAdithI jANI zakAya. pra. 20 buddhadeva paNa mokSa nathI pAmyA ema Apa zA uparathI kaho cho ? ( u. tenA zAstrasiddhAntonA Azraye. je pramANe temanA zAstrasiddhAnto che, te ja pramANe jo temano abhiprAya hoya to te abhiprAya pUrvApara viruddha paNa dekhAya che, ane te lakSaNa saMpUrNa jJAnanuM nathI. saMpUrNa jJAna jo na hoya to saMpUrNa rAgaddeza nAza pAmavA saMbhavita nathI. jyAM tema hoya tyAM saMsArano saMbhava che. eTale kevaLa mokSa tene hoya ema kahevuM banI zake evuM nathI. ane temanAM kahelAM zAstromAM je abhiprAya che te sivAya bIjo temano abhiprAya hato, te bIjI rIte jANavAnuM amane, tamane kaThaNa paDe tevuM che, ane tema chatAM kahIe ke buddhadevano abhiprAya bIjo hato to te kAraNapUrvaka kahevAthI pramANabhUta na thAya ema kAMI nathI. pra. 21 duniyAnI chevaTanI zI sthiti thaze? u. kevaLa mokSarUpe sarva jIvanI sthiti thAya ke kevaLa A Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadnI amRta prasAdI 57 duniyAno nAza thAya, tevuM banavuM mane pramANarUpa lAgatuM nathI. AvA ne AvA pramANamAM tenI sthiti saMbhave che. koI bhAva rUpAntara pAmI kSINa thAya, to koI vardhamAna thAya, paNa te eka kSetre vadhe to bIje kSetre ghaTe. e Adi A sRSTinI sthiti che; te parathI ane ghaNA ja UMDA vicAramAM gayA pachI ema jaNAvuM saMbhavita lAge che ke kevaLa A sRSTino nAza thAya ke pralayarUpa thAya e na banavAyogya che. sRSTi eTale eka A ja pRthvI evo artha nathI. pra. 22 A anItimAMthI sunIti thaze kharI ? u. A praznano uttara sAMbhaLI je jIva anIti icche che tene te uttara upayogI thAya ema thavA devuM yogya nathI. sarva bhAva anAdi che, nIti, anIti; tathApi tame, ame anIti tyAgI nIti svIkArIe to te svIkArI zakAya evuM che, ane e ja AtmAne kartavya che, ane sarva jIvaAzrayI anIti maTI nIti sthapAya evuM vacana kahI zakAtuM nathI, kema ke ekAMte tevI sthiti thaI zakavA yogya nathI. pra. 23 duniyAno pralaya che ? u. pralaya eTale jo kevaLa nAza evo artha karavAmAM Ave to te vAta ghaTatI nathI, kema ke padArthano kevaLa nAza thaI javo saMbhavita ja nathI. pralaya eTale sarva padArthonuM IzvarAdine vize lInapaNuM to koInA abhiprAyamAM te vAtano svIkAra che. paNa mane te saMbhavita lAgatuM nathI, kema ke sarva padArtha, sarva jIva evAM samaparimANa zI rIte pAme ke evo yoga bane, ane jo tevAM samaparimANano prasaMga Ave to pachI pharI viSamapaNuM thavuM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrImad rAjacaMdra bane nahIM. avyaktapaNe jIvamAM viSamapaNuM hoya ane vyaktapaNe samapaNuM e rIte pralaya svIkArIe topaNa dehAdi saMbaMdha vinA viSamapaNuM zA Azraye rahe ? dehAdi saMbaMdha mAnIe to sarvane ekendriyapaNuM mAnavAno prasaMga Ave, ane tema mAnatAM to vinA kAraNe bIjI gationo asvIkAra karyo gaNAya. arthAt UMcI gatinA jIvane tevAM pariNAmano prasaMga maTavA Avyo hoya te prApta thavA prasaMga Ave. e Adi ghaNA vicAra uddabhave che. sarva jIva AzrayI pralaya saMbhavato nathI. pra. 24 abhaNane bhaktithI ja mokSa maLe kharo ke? u. bhakti jJAnano hetu che, akSarajJAna na hoya tene abhaNa kahyo hoya, to tene bhakti prApta thavI asaMbhavita che, evuM kaMI che nahIM. jIva mAtra jJAnasvabhAvI che. bhaktinA baLe jJAna nirmaLa thAya che, nirmaLa jJAna mokSano hetu thAya che. saMpUrNa jJAnanI AvRtti thayA vinA sarvathA mokSa hoya ema mane nathI lAgatuM. ane jyAM saMpUrNa jJAna hoya tyAM sarva bhASAjJAna samAya ema kahevAnI paNa jarUra nathI. bhASAjJAna mokSano hetu che tathA te jene na hoya tene AtmajJAna na thAya, evo koI niyama saMbhavato nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmata 12-00 9-00 - 00 - 00 -00 16-00 16 - 00 18- 00 9- | o 0 9-00 | o 0 | o 0 | 0 0 saMtavANI graMthAvalI - 2006 1. jagadguru zrI Adi zaMkarAcArya 2. zrIrAmakRSNa paramahaMsa 3. svAmI vivekAnaMda 4. zrI zrImA AnaMdamayI mA 5. bhagavAna mahAvIra 6. mahAtmA gAMdhIjI 7. Izu khrista 8. maharSi vinobA bhAve 9. hajarata mahaMmada payagaMbara 10. bhagavAna gautama buddha 11. svAmI sahajAnaMda 12. azo jarathuSTra 13. guru nAnakadeva 14. saMta kabIra 15. mahAprabhu zrIvallabhAcArya 16. zrI svAmI rAmadAsa (kananagaDha-kerAlA) 17. maharSi dayAnaMda 18. zrImad rAjacaMdra 19. sAdhu vAsavANI 20. pUjya zrImoTA 21. zrI ramaNa maharSi 22. maharSi araviMda 23. zrI raNachoDadAsajI mahArAja 24. zrI raMga avadhUta 25. zrI punita mahArAja 26. svAmI muktAnaMda 27. svAmI zivAnaMda sarasvatI (hRSIkeza) 28. svAmI cidAnaMda sarasvatI | 0 0 | 0 0 | 0 0 | 0 0 | 0 0 | 0 0 | 0 0 | 0 0 12 - 00 10-00 | 0 0 9- 00 9- 00 12-00 12-00 300 - 00 A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino | | saMpuTa kharIdanArane te rU.200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. rU.200 (seTanI) ISBN 81-7229-237-6 (set)