________________
૧૯
જીવન ઝરમર (૨) ‘‘જ્યારે બધુંય ગમશે ત્યારે નિરંકુશતાની પૂર્ણતા થશે. એ પૂર્ણ કામના પણ કહેવાય છે, જ્યાં હરિ જ સર્વત્ર સ્પષ્ટ ભાસે છે. અત્યારે કંઈક અસ્પષ્ટ ભાસે છે, પણ સ્પષ્ટ છે એવો અનુભવ છે.''
(૩) “પ્રભુની પરમ કૃપા છે. અમને કોઈથી ભિન્ન ભાવ રહ્યો નથી; કોઈ વિશે દોષબુદ્ધિ આવતી નથી. અમારો દેશ હરિ છે, જાત હરિ છે, કાળ હરિ છે, દેહ હરિ છે, રૂપ હરિ છે, નામ હરિ છે, દિશા હરિ છે, સર્વ હરિ છે, અને તેમ છતાં આમ વહીવટમાં છીએ એ એની ઈચ્છાનું કારણ છે.''
શ્રીમના આશ્રમો ઘણી જગ્યાએ છે. તેમાં ખાસ કરીને અગાસ, વવાણિયા, વડવા મુખ્ય તીર્થધામ છે. વવાણિયાનું શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર જન્મભુવન” દૂર દૂરથી આવતા લોકો માટે વર્તમાન યુગમાં પુણ્યતીર્થ બન્યું છે.
શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર જ્ઞાનભંડાર ગૂજરાત વિદ્યાપીઠ નિભાવે છે. હવે આપણે શ્રીમદ્ રાજચન્દ્રના જીવનની અંતિમ ચર્યા ભણી વળીએ છીએ. સં. ૧૫૫-૫૬માં ચોખાનું કામકાજ તેમણે શરૂ કરેલું. તેના બહોળા વેપારને અંગે તેમને શારીરિક શ્રમ બહુ પડેલો, અને તેથી શરીરપ્રકૃતિ બગડી હતી. તે વખતે શરીરસુધારણા અર્થે તેઓ ધરમપુર, અમદાવાદ, વઢવાણ કેમ્પ અને રાજકોટ રહ્યા હતા. સાથોસાથ તેમની સાધના પણ જોશભેર વૃદ્ધિગત થતી જતી હતી. તેમને લાગ્યું કે ધંધાનો હેતુ પૂર્ણ થયો છે; માટે હવે સંસારનો ત્યાગ કરી બધો સમય લોકકલ્યાણમાં ગાવવો અને એ સારુ તેમણે તૈયારી કરવા માંડી. તે વખતે તેમની આસપાસ બહોળો કુટુંબ-પરિવાર વિસ્તરેલો નીલ
