________________
४२
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર ટાળવાપણું પણ છે. કેમ કે પ્રત્યક્ષ કષાયાદિનું તીવ્રપણું અનભ્યાસથી - તેના અપરિચયથી - તેન ઉપશમ કરવાથી - તેનું મંદપણું દેખાય છે, તે ક્ષીણ થવા યોગ્ય દેખાય છે - ક્ષીણ થઈ શકે છે. તે તે બંધભાવ ક્ષીણ થઈ શકવા યોગ્ય હોવાથી તેથી રહિત એવો જે આત્મસ્વભાવ તે રૂપ મોક્ષપદ છે.
છઠું પદ: તે મોક્ષનો ઉપાય છે.
જો કદી કર્મબંધ માત્ર થયા કરે એમ જ હોય તો તેની નિવૃત્તિ કોઈ કાળે સંભવે નહીં. પણ કર્મબંધથી વિપરીત સ્વભાવવાળાં એવાં જ્ઞાન, દર્શન, સમાધિ, વૈરાગ્ય, ભફત્યાદિ સાધન પ્રત્યક્ષ છે. સાધનાના બળે કર્મબંધ શિથિલ થાય છે, ઉપશમ પામે છે, ક્ષીણ થાય છે, માટે તે જ્ઞાન, દર્શન, સંયમાદિ મોક્ષપદના ઉપાય છે. પ્રજ્ઞાચક્ષુ વિદ્વત્વર્ય પંડિત સુખલાલજી યથાર્થ કહે છે: ‘‘જે ઉંમરે અને જેટલા ટૂંક વખતમાં શ્રીમદે ‘આત્મસિદ્ધમાં પોતે પચાવેલ જ્ઞાન ખેંચ્યું છે તેનો વિચાર કરું છું ત્યારે મારું મસ્તક ભક્તિભાવે નમી પડે છે એટલું જ નહીં, પણ મને લાગે છે કે તેમણે આધ્યાત્મિક મુમુક્ષને આપેલી આ ભેટ એ તો સેકડો વિધાનોએ આપેલી સાહિત્યિક ગ્રંથરાશિની ભેટ કરતાં વિશેષ મૂલ્યવંતી છે.''
જેને આભલેશ ટાળવો છે, જે પોતાનું કર્તવ્ય જાણવા ઉત્સુક છે, જે શ્રેયાર્થી છે – મોક્ષાર્થી છે તેને શ્રીમદ્ રાજચન્દ્રનાં અમૃત-પ્રસાદીરૂપ લખાણો અતીવ ઉપયોગી થઈ પડે તેમ અવશ્ય છે.
‘આધુનિક સમગ્ર જૈન સાહિત્યની દષ્ટિએ, વિશેષ કરીને
