________________
જીવન ઝરમર સૌથી વધારે કોઈના જીવનમાંથી ગ્રહણ કર્યું હોય તો તે કવિશ્રીના (એટલે રાજચન્દ્રના) જીવનમાંથી છે. દયાધર્મ પણ હું તેમના જીવનમાંથી શીખ્યો છું. તેમના જીવનમાંથી ઘણી ચીજો શીખી શકીએઃ (૧) શાશ્વત વસ્તુમાં તન્મયતા; (૨) જીવનની સરળતા, આખા સંસાર સાથે એકસરખી વૃત્તિથી વ્યવહાર; (૩) સત્ય અને (૪) અહિંસામય જીડન.” “અપૂર્વ અવસર એવો ક્યારે આવશે” એ એમના કાવ્યમાં ભરપૂર વૈરાગ્ય ગાંધીજીને જણાયો, ને કહ્યું: ‘‘પોતે જે અનુભવ્યું છે તે જ લખ્યું છે. તેમાં ક્યાંયે કૃત્રિમતા નથી. બીજાની ઉપર છાપ પાડવા સારુ એક લીટી લખી હોય એમ મેં જોયું નથી. આ પુરુષે ધાર્મિક બાબતમાં મારું મન જીતી લીધું છે.''
ધનવૃદ્ધિ માટે સામાન્ય માણસો હંમેશા તત્પર રહે છે ને મહેનત કરતા જ હોય છે. જ્યારે શ્રીમદ્જી આધ્યાત્મિક સંપત્તિની વૃદ્ધિ અર્થે કામકાજમાંથી નિવૃત્તિ મેળવી ઈડરના પહાડમાં ને જંગલોમાં ચાલી જતા. અઠ્ઠાવીસ વર્ષની વયે શાસ્ત્રોના તત્ત્વજ્ઞાનનો નિચોડ દર્શાવતું “શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર' ફકત દોઢ જ કલાકમાં લખ્યું, જે સંસારના લોકોને ભવસાગર તરવા માટે દીવાદાંડી સમાન છે. નમિરાજ' પાંચ હજાર
શ્લોકોનો ગ્રંથ ત્રણ દિવસમાં રચ્યો. શ્રી આનંદશંકર ધ્રુવ લખે છે: “એમના ગ્રંથમાંથી તત્ત્વજ્ઞાનનાં જ ઝરણાં વહ્યા કરે છે.'
પારકોનું ભલું કરવાની વૃત્તિ બહુ પ્રબળ હતી. આ માટે તેમણે ‘પરમશ્રુત પ્રભાવક મંડળ'ની સ્થાપના કરી, જે આજે પણ ચાલુ છે. મોરબીનો વતની લલ્લુ નામનો નોકર ઘણાં વર્ષ તેમને ત્યાં રહ્યો હતો. મુંબઈમાં તેને ગાંઠ નીકળી. શ્રીમદે જાતે તેની
