Descriptive Catalogue of Sanskrit Manuscripts in Madras Vol 23

Author(s): S Kuppuswami Shastri
Publisher: Government of Madras
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020208/1

Page #1

A DESCRIPTIVE CATALOGUE
OF THE
SANSKRIT MANUSCRIPTS
IN THE
GOVERNMENT ORIENTAL MANUSCRIPTS
LIBRARY, MADRAS
BY S. KUPPUSWAMI SASTRI, M.4., CURATOR, GOVERNMENT ORIENTAL MANUSCRIPTS LIBRARY, AND PROFESSOR OF SANSKRIT AND COMPARATIVE PHILOLOGY,
PRESIDINOY COL! F ADRAS.
Prepared under the orders of the Government of Madras.
VOL. XXIII- Medicine.
MADRAS: PRINTED BY THE SUPERINTENDENT, GOVERNMENT PRESS,
1918
[alikings 3 pence.
PRIO, 1 rupee 8 antins.]

Page #2

A DESCRIPTIVE CATALOGUE
OF THE
SANSKRIT MANUSCRIPTS
IN THB
GOVERNMENT ORIENTAL MANUSCRIPTS
LIBRARY, MADRAS
BY
S. KUPPUSWAMI SASTRI, M.A., CURATOR, GOVERNMENT ORIENTAL MANUSCRIPTS LIBRARY, AND PROFESSOR OF SANSKRIT AND COMPARATIVE PHILOLOGY,
PRESIDENCY COLLEGE, MADRAS.
Prepared under the orders of the Government of Madras,
VOL. XXIII-Medicine,
MADRAS: PRINTED BY THE SUPERINTENDENT, GOVERNMENT PRESS.
1918.

Page #3

Page #4

ADDENDA AND CORRIGENDA.
21
Page 8793 8824 8828
8830 8832 8865
Line
Add • Vaidyagrantha 90a, Rasadiyogagrantha 108a' For 58a
Read 596 Add — Vaidyagrantha la'' For Ayurvēda la
Read Ayurvēda 46 20 Cikitsåsárasangraha Read Vaidyacintă maņi 21 Add 'Basavarājiya with Telugu meaning 21a' 34 , Madanavinodananighantu 18a' Last. For परिच्छेद
Read परिच्छेदः ,, सामनाथ
, सोमनाथ 7 , यागरत्नावली
योगरत्नावली 9 , तद्रसन्द्रं
तद्रसेन्द्र 21 , सङ्गहे
8867
8879
8927
सङ्घहे

Page #5

Page #6

...
Name of the work.
Asvinisamhita with Kanarese meaning
Astangasangraha Astangasangrahavyākhyā Astangahrdaya ...
Ayurvedarthasarasya
Carakasamhita
Aṣṭangahṛdaya with Telugu meaning
Astangahrday avyākhyā: Sarvangasundari
Ayurveda
...
Carakasamhitavyākhyā: Pañcikā
Carakasamhitavyākhyā
***
...
Dvadasärthanirapana with Tamil meaning
Dvadasārthanirupaya ...
Vaidyacintamani with Telugu meaning
Vaidyacintamani
Vaidyasastra with Tamil meaning Sastradipika
Susruta ...
...
***
***
CONTENTS.
CLASS XIV.-MEDICINE.
A.-Complete systems.
Akṣirōganirmulana Ausadhayogagrantha with Telugu meaning
***
Ausadhayogagrantha with Tamil meaning ... Ausadhayogagrantha
Kasyapiyarōganidana Kailasakaraka
Gadāsanjivani Gadasañjivant with Telugu meaning
Cikitsägrantha with Kanarese meaning Cikitengrantha with Telagu meaning Cikitsagranthasara with Telugu meaning Cikitsaviṣaya Cikitsaviṣaya with Telugu meaning ... Cikiteasarasangraha
Cikitsasarasangraha with Telugu meaning. Ckiitsasarasangraha with Kanarese meaning
...
B.-Treatises on special subjects.
...
...
***
304
...
994
Numbers.
13069
13070
13071
13072 to 13075,
13077 to 13082, 13329, 13331
13076, 13083, 13329,
1330
13084, 13085
13086 to 13088, 13332, 13333
13089
13090
13091
13092
13093
13094
13095 to 13097,
13361, 13363 to 13374
13098, 13362
13099
13100
18101
13102
13103, 13104, 13106, 18107, 13109 to 13111, 13335
13105
13108
13112
13113
13114
13115 to 13117
13118, 13119
13120 to 13129
18130
18131 to 13183 13134 to 13186
13137
13138 to 13144 13145

Page #7

vi
Name of the work.
Jvarauṇadha
Trailokyacintamanirasanira pana with Telugu meaning
Dattatreyamata with Telugu meaning
Dütādhyāya
Dohatattvanirnaya with Telugu meaning Naḍinidana with Vyakhyana...
Naḍiparikṣa with Telugu meaning
Nädilakṣaṇa
Naḍivijñāna with Telugu meaning
Nadisāstrasangraha with Telugu commentary
Nānāvidhauṣadhakalpa with Telugu meaning Nidānagrantha with Telugu meaning
Nidanamuktavali
Nidanaviṣaya Nrsimhanidana
Nidanayogaratnavali
...
Nidanayogaratnavali with Telugu meaning
Pathyapathyavivēka Paradayōgasastra
***
...
Prakṛtilakṣaṇa
Pramohacikitsa with Kanarese meaning Prasnottararatnamālā ...
Balagrahacikitsa with Telugu meaning Balacikitsa with Kanarese meaning... Bahaṭagrantha with Telugu meaning Bharadvajiya Bhesajakalpa with commentary
Bheṣajakalpa with Telugu meaning Bheṣajakalpavyākhyā
Bhoṣajakalpasarasangraha
Mandakabrahmikalpa ...
Madanakāmaratna with Telugu meaning
Madhavanidana
Madhavanidana with Telugu meaning Yakṣmaroganidana
...
***
LOA
***
Rasarañjana
Rasaratnasamuccaya
Rasaratnakara
...
...
CONTENTS
...
Rasabheṣajakalpadipikā
Raktapittadinidanacikitsa with Telugu meaning Ratnakarauṣadhayogagrantha
Ratnakaradyauṣadhayogagrantha
Rasakacchaputa with Telugu meaning
Rasakaumudi
Rasagrantha
6.4
***
...
Rasaratnakara with Telugu meaning
Rasasar asangraha with Kanarese meaning Rasasara samuccaya
...
***
***
www
⠀⠀⠀
Numbers.
13146
13147
13148
13149
13150
13151
13152
13153
13154, 13342
13155 13156
13157 to 13160
13161 to 13163
13164
13165
13166, 13344 13167, 13168
13169
13170
18171
13172
13173
13174
13175
13176, 13177
13178 13179
13180, 13181
13182
13183
13184
13185
13186
13187
13188
13189
13190
13191
13192
13193
13194
18195
18196, 13197
13198
13199 to 13203,
13206
13204, 13205
13207 13208

Page #8

OONTENTS
vii
Name of the work. Rasārņava ... Rasēndracudamaņi Rahasyaasadha ... Rudantikalpa ... Rudantyādikalpa Röganiscaya with Teluga meaning ... Rogasankhyānidāna ... .. Rögötpattipāpacikitsāvişaya with Kanarese meaning Vaidyagrantha ... Veidyagrantha with Telogu meaning
Vaidyayogagangraha with Telugu meaning Vaidyarājatantra with Kanarege meaning ... Vaidya visaya ... ... ... ... ... Vaidyavişaya with Telugu meaning ...
.
Numbers.
13209 13210 13211 13212 13213
13214 13215, 13216
13217 13218, 13358, 13359 13219 to 13224,
13360 13225
13226 13227 to 13229
13230 to 13234, 13237, 19375, 13876 13236, 13236
13238 13239, 13241
1 3240 13242 13243
13214 13245, 13947
13246 13248 13249 13250 13251 13252 13253
Vaidya visaya with Kanarese meaning ... Vaidyavişayagrantha with Telugu meaning Vaidyasārasangraha Vaidyasārasangraha with Kanarese meaning Vranacikitsūgrantha ... ... Särira ... ... Sakalar ögacikitsayrantha with Telugu meaning Sadvaidyajıvana .. . ... ... Sadvaidyajiyana with Telugu meaning .. Sannipātacandrika with the commentary Padacandrikā Sannipātādiròganidāna Sārasvataghrtādiyoga with Telugu meaning Siddhayoga ... .. Siddhasārasomhita Satapradipikā ...
0.--Materia Medica. Abhidhānacaļāma i ... ... ... ... Astāvganighantu with Telugu meaning ... Abhidhānaratnamālā Abhidhūnaratnamālā with Kanareso meaning Abhidhānaratnamālā with Telugu meaning Guņapā ţha Carucargă ... Dakşiņāmürtinighanta Dohalaksana ... ... Dravyagunapatha Dravyagunapatha with Telugu meaning ... Dravyaguņagangraha Dravyaniscayasārasangraha with Telugu meaning Dravyaniscayasārase 'grahagupapātba Dravyaratnāyali Dravyavaibopika
13254, 13255
13256 13257, 13262
13258 13269 to 13261 13263 to 13266 13267 to 13269
13270
13271 13272, 13274 to 13276
13273 13277 13278
13279 13280, 13281
18282

Page #9

viii
CONTENTS
Name of the work. Dhanvantarinig hantu ... ..
...
...
...
...
Numbers. ... 13283 to 13285, 13287,
13290, 13291, 13294 13286, 13288, 13289, 13292
13293
13295 13298 to 13298
13299 13300, 13301 13:02, 13303
13304 18805
13306 13307 to 13311 13312, 13313
13314 13315 13316
Dhanvantarinighaoth with Telugu meaning Dhanvantarinigbantu with Tamil meaning Pathyāpathyavarga with Telagu meaning Bhöjanakutahala Madananighantu Rabanig hantu ... .. Vastuguņakalpavalli with Telngu meaning Vastuguņanirņaya with Telugu meaning Vaidyanigbanțn with Telngu moaning Vaidyanighantu ... Sataśloki with Telugn meaning Satasloki ... Sataaşadbani ... Sārasangraha with Tamil meaning ... Haritaksbheda with Telugu meaning ...
D.--Veterinary, etc. Asvapragamgā ... ... ... ... Avalaksaņasastra with Telugu meaning ... Agrāyurveda ... ... .. .. Asvāyurvéda with Kanarese meaning Mātangalılà ... ... Mātangalılā with Malayalam meaning Mānapriyamata ... ...
Medicine-Supplement. Ayurveda with Telugu meaning Kşayaroganidāna Gandhakakalpa Cikitsätilaka Curmalehyakrama Jirņakalapramăna with Telugu meaning Nādicakravidhi Nadiśāstra ... , Nidānavişaya with Telugu meaning ... Parahitaianhitã ... ... ... Basavarājiya with Telugu meaning ...
13317
J3318 13319, 13321 to 13323
13320
13324 13325, 13326
13327
13334 13336 13337 13338 13339 13340 13341 13343 13345
13316 133 17 to 13350, 13352, 13353
13351 13354 13355 13356 18357 13377 13378 13379 18380 13881
Basava rājiya ... ... ... ... Bhesajakalpa Madanavinodananighantu ... Rasādiyogagrantha with 'Telugu meaning ... Visuvaidya with Telugu meaning ... Vaidyasagtra with Telugu moaning ... Śatayogagrantha with Teluga meaning siddhamantra with the commentary Prakasa Sindūra visaya with Telugu meaning sopasāstra with Kanareve meaning

Page #10

OF THB
A DESCRIPTIVE CATALOGUE SANSKRIT MANUSCRIPTS
VOLUME XXIII CLASS XIV.--MEDICINE.
(A) COMPLETE SYSTEMS.
No. 13069. अश्विनीसंहिता, कटकटीकासहिता. ASVINİSAMHİTĀ WITH KANARESE MEANING. Substanee, palm-leai. Size, 18x11 inches. Pages, 80. Lines, u on a
page Character, Kanarese. Coadition, injured. Appearance, old. Wants the beginning and the cad.
A treatise on medicine said to have been revealed by the colortial twin brothers Asvins. Contains Kanarese meaning for the stanzas. Beginning:
अश्वगन्धा वचा कुष्ठं गजपिप्पलिका समम् । महिषीनवनीतेन लेपाकर्ण विवर्धते ।। गुञ्जामूलं फलं चूर्ण महिषीक्षीरसंयुतम् । प्रातर्दधि ततः कुर्यात् नवनीतं तदुत्थितम् ॥ कर्णयोर्लेपनं योज्यं वर्धते नात्र संशयः । वराहोत्थेन तैलेन लेपाकर्ण विवर्धते ।।
परमायुरिति प्रोक्तं म्रियते तत्क्षणादपि ॥ Colophon:
इत्यश्विनीसहितायां सन्निपातप्रकरणम् ॥ End:
उपक्षेपस्ततो दाहः देहे तिष्ठन् मदात्ययम् । विषमं वा ज्वरं कुर्यात् मृत्युं व्यापदमेव च ।
No. 13070. अष्टाङ्गसङ्ग्रहः.
ASTANG ASANG RAHA H. Substinen, palm-leaf (Sritala.). Size, 202x2 inches. Pages, 122. Lines,
90!: a page. Character. Kanarese. Condition, injured. Appearance, old.
Coutains 15 stanzils of the 4th Adhyâya, some stanzas of the 1st Adhyaya, and from the 4th Adhyâya to the 37th Adhyāya exoepting
653

Page #11

8788
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Adhyāyas 6 and 7, and breaks off in the 38th Adhyāya of the Sūtrasthāna.
A treatise on medicine in six Sthanas. The author is Vaghhața. The scope of this treatise is the same as that of Astangahrdaya which is considered by some to have been based upon this work.
Beginning:
गद्यवाहटप्रस्तावः ऋतुचर्यायाम् — कालो हि नाम भगवाननादिनिधनः यथोपचितकर्मानुसा तथा विपरिणमन्तो जन्मवतां जन्ममरणस्य ऋतुरसवीर्य दोष देहबलसम्पद्रचापत्सम्पदां च प्रत्ययतां प्रतिपद्यन्ते ।
•
1a.
*
धूमधूम्ररजोमन्दस्तुषाराविलमण्डलाः । दिगादित्यामरुच्छैत्यादुत्तरो रोमहर्षणः ||
अथ रोगोत्पत्तिस्थानं प्रथममू
वायुः पित्तं कफश्चेति त्रयो दोषास्समासतः । प्रत्येकं ते त्रिधा वृद्धिक्षय साम्यविभेदतः ॥ उत्कृष्टमध्याल्पतया त्रिधा वृद्धिक्षयावपि ।
घीधैर्यात्मादिविज्ञानं मनोदोषौषधं परम् ॥ अथ रोगानुत्पादनीयाध्यायं व्याख्यास्यामः
वेगान्न धारयेद्वातविण्मूत्रक्षवतृक्षुधान् । निद्राकास श्रमश्वास जुम्भाश्रुच्छर्दिरंतसाम् ॥
End:
अथातः शस्त्रकर्मविधिमध्यायं व्याख्यास्याम इति । द्विविधेऽपि हि व्याधापायापेक्षे निज आगन्तौ वा भेषजविषयातीते शस्त्रकर्म प्रयुज्यते ।
समातीत शालिषष्टिकयवगोधूमान्यतमं मुद्रमसूराढकीसतीन यूपजाङ्गलरसीपेतं जीवन्ती सुनिषण्णतण्डुलीयकवास्तुक |
No. 13071. अष्टाङ्गसङ्ग्रहव्याख्या.
ASTANGASANGRAUAV YAKHYA.
Substance, Sritāla Size, 212 X 2 inches Pages, 151. Lines, 11 on a page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appearance, old. Begins on fol. 77a. The other work herein is Carakeaṁhitavyākhya
Incomplete, wants the beginning.

Page #12

*
"
Reference
A commentary on the Astangasangraha described above. is herein made to the commentary on the Carakasamhita by Haris candra. As there are very many gaps in almost every line of the work and as there are numerous scribe's errors it is difficult to identify completely the portion contained in the work.
Beginning :
वातोत्कर्षेण क्रूरः पित्तोत्कर्षेण मृदुः श्लेष्मोत्कर्षेण मध्यसमदोषैश्च मध्यमध्यः स्यादित्यवादीत् ।
*
हरिश्चन्द्रकृतां व्याख्यां विना चरकसंमतम् । यस्तृणोत्य कृतप्रज्ञः वातुमहति सोऽम्बुधि ॥
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
आयुर्वेदवाक्यं शिष्योपाध्यायकेन लोकेऽनासादितसूत्ररत्नाकरं
*
आलोकयितुमपि न पार्यते । तत्र च कानिचित् समुपादाय सोऽयं वाहटनामा शास्त्रकारश्च शास्त्र गर्भगौरववशात् स्वतन्त्रं प्रायुक्षत्तदस्य यथा सन्नि वेशादनिर्व्यूढार्थिर्व्याधिविशेषैरपि नावभासन्ते । तस्मादष्टाङ्गसंग्रहे
·
तत् कथमित्याह । रागेत्यादि । रागादिरोगास्सहजा इत्यवादीत् । तत्र प्रतिज्ञा विरोधः पः । तत् कथम् ? सहजा इत्यनुपपन्नम, बालानां रागासम्भवात् ।
End:
अथातो गर्भावक्रान्तीयं शारीरं व्याख्यास्याम इत्यत्र शुक्लशोणितानुप्रविष्टस्य स्थायां गर्भसंज्ञा ।
Complete.
क्रभीव क्रान्तेः पूर्व गर्भस्य शरीरसंज्ञा । अत्र यदाहु:
तेजो यथार्करश्मीनां स्फटिकेन तिरस्कृतम् ।
653-A
8789
नेन्धनं दृश्यते गच्छेत् सत्त्वो गर्भाशयस्तथा ॥
*
*
*
कर्तृक्रियाप्रवृत्तिनिमित्तस्य कार्यस्य कर्मक्लेशाबोधामपि नास्य शरीरानुप्रवेशः । अशरीरिणः कर्म.
No. 13072. अष्टाङ्गहृदयम्. ASTANGAHRDAYAM.
Substance, palm-leaf (Śrītāla). Size, 134 × 13 inches. Pages, 668. Lines, 9_on & page. Character, Malayālam. Condition, good. Appearance, old.

Page #13

8790
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
A well-known work on medical science : by Vágbhata, son of Vaidyapati Simbagupta. According to a stanza in the Uttarasthāna of the Aştāngasangraba of Vāgbhata, he was the grandson of Vägbhata and was born in the Sindhu country. There is difference of opinion as to whether he was a Brabman or a Bauddha The work is so called because it deals with eight topics or eight classes of treatment of diseases as may be evident from the fifth stauza thereof. The work is divided into the following six Sthānas :१. सूत्रस्थान.
४. चिकित्सास्थान. २. शारीरस्थान.
५. कल्पस्थान. ३. निदानस्थान.
६. उत्तरस्थान. The work has been printed with the commentary Sarvangasındari of Arunadatta in the Nirnayasagara Press. Beginning:
रागादिरोगान् सततानुषक्तानशेषकायप्रसृतानशेषान् । ___ औत्सुक्यमोहारतिदान् जघान यो पूर्ववैद्याय नमोऽस्तु तस्मै ॥
अथात आयुष्कामीयं नामाध्यायं व्याख्यास्यामः ---- इति ह स्माहुः आत्रेयादयो महर्षयः ।
आयुष्कामयमानेन धर्मार्थसुखसाधनम् । आयुर्वेदोपदेशेषु विधेयः परमादरः ॥ ब्रह्मा स्मृत्यायुषो वेदं प्रजापतिमजिग्रहत् । सोऽश्विनौ तौ सहस्राक्षं सोऽत्रिपुत्रादिकान् मुनीन् ।। तेऽमिवेशादिकांस्ते तु पृथक् तन्त्राणि तेनिरे । तेभ्योऽत्र विप्रकीर्णेभ्यः प्रायस्सारतरोच्चयः ।। क्रियतेऽष्टाङ्गहृदयं नातिसक्षेपविस्तरम् । कायवालग्रहोर्वाङ्गशल्यदंष्ट्राजरावृषान् ॥ अष्टावङ्गानि तस्याहुश्चिकित्सा येषु संश्रिता । वायुः पित्तं कफश्चेति त्रयो दोषाः समासतः ॥ विकृताविकृता देहा नन्ति ते वर्तयन्ति च ।
समाप्यते स्थानपिदं हृदयस्य रहस्यवत् ।
अत्रार्थाः सूत्रिताः सूक्ष्माः प्रतन्यन्ते हि सर्वतः ॥ Colophon :
इति सूत्रस्थाने त्रिंशोऽध्यायः ॥

Page #14

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8791
End:
वाते पित्ते श्लेष्मशान्तौ च पथ्यं तैलं सर्पिर्माक्षिकं च क्रमेण । एतद्ब्रह्मा भाषते ब्रह्मजो वा का निर्मन्त्रे वक्तृभेदोक्तिशक्तिः ।। अभिधातृवशात् किं वा द्रव्यशक्तिर्विशिष्यते । अतो मत्सरमुत्सृज्य माध्यस्थ्यमवलम्ब्यताम् ॥ ऋषिप्रणीते प्रीतिश्चेन्मुक्त्वा चरकसुश्रुतौ । भेडाद्याः किं न पठ्यन्ते तस्माद् ग्राह्यं सुभाषितम् ।। हृदयमिव हृदयमेतत्सर्वायुर्वेदवाङ्मयपयोधेः ।
दृष्ट्वा यच्छुभमाप्तं शुभमस्तु परं ततो जगतः ॥ Colophon:
इत्युत्तरे चत्वारिंशोऽध्यायः ।।
इति वैद्यपतिसङ्घगुप्तस्य सूनोर्बाहटस्य कृतावष्टाङ्गहृदयसहितायामुत्तरं स्थानं षष्ठं समाप्तम् ।।
No. 13073. अष्टाङ्गहृदयम्.
ASTANGA HRDAYAM. Substance, palin-leaf. Size, 15 x 1 inches. Pages, 190. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, much injured. Appearance, old. Begins on fol. 67a. The other work herein is Ayurveda la.
Contains the Sarirasthāna. complete, and Adhyayas 1 to 14 (14th incomplete) of the Nidanasthāna.
Same work as the above.
No. 13074. अष्टाङ्गहृदयम्.
AŞTANGAHRDAYAM. Substance, palm-leaf. Size, 13 x 18 inches. Pages, 18. Lines, 10 on a
page. Character, Grantha. Condition, injured. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Pārāśaryasambită 11a, Kriyakramadyōtikävyākhyā 35a.
Contains the Särirasthana which breaks off in the third Adhyâya. Same work as the above.
No. 13075. अष्टाङ्गहृदयम्.
ASTĀNGAHRDAYAM. Subetance, palm-leaf. Size, 173x11 inches. Pages, 53. Lines, 6 on a
page. Character, ''elngu. Condition, good. Appearance, old. '

Page #15

8792
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Begins on fol. 60a. The other work hercin is Nreimbanidapa la. Contains the Adhyâyas one to six of the Sārīrasthåna. Same work as the above.
No. 13076. 3721FETUA, 371FTET IHI . ASTÄNGAHRDAYAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 24. Lines, 22 on a page.
Begins on fol. 154a of the MS. described under No. 1800. Contains the 15th Adhyāya of the Sütrastlana incomplete. Same work as the above and with Telugu meaning.
No. 13077. BTQIFETU.
ASTĀNGAHRDAYAM. Substance, palm-leaf. Size, 16 x 19 inches. Pages, 38. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Arrearance, old.
Begins on fol. 26a. The other works herein are Cikitsagarasangraha 1a, Rudantyadikalpa 10a, Ayurvēdärtbasārasya 21a, Vaidyayantravişaya 45a.
Contains the Adhyāyas one to six in the Särirasthāna. Saino work as the above.
No. 13078. BTEISETUH.
ASTĀNGAHRDAYAM. Substance, paper. Size, 123 X 83 inches. Pages, 61. Lines, 20 on a page.
Character, Grantha. Condition, good. Appearance, new.
Begins on fol. 165h. The other works herein are Bhēşajakalpa la Vaidyaśāstra (with Tamil meaning) 83a, Dvādaśārthanirūpaņa (wită Tamil meaning) 1410 and 1906.
Contains the Sārīrasthāna complete. Samo work as the above.
No. 13079. TEISE547.
AŞTANGAHRDAYAM. Sabstance, palm-leaf. Size, 115 x 1} inches. Pagos, 31. Lines, 5 on a
page. Character, Kanarese. Condition, slightly injured. Appearance, old. Begins on fol. la. The other work hercin is Pramēhacikitsa 18a.
Contains the 15th cbapter of the Sūtrasthäna complete, with Kanarese Tikä.
Same work as the above.

Page #16

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8793
No. 13080. BEIFEGUA.
ASTĀNGAHRDAYAM. Substance, paper. Size, 13) 83 inches. Pager, 328. Lines, 20 on a
page. Character, Grantha. Condition, good. Appearance, new.
Contains the Sūtrasthāna, the Sārīrasthāna, the Nidānasthana and the Cikitsasthana (Adhyāyas one to seven).
Same work as the above.
No. 13081. 3teFE694.
ASTĀNGAHRDAYAM. Substauce, paper. Size, 12 x 78 inches. Pages, 213. Lines, 36 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, old.
Contains the Sūtrasthāna, the Sārīrasthāna, the Nidāvasthana and the Cikitsasthāna complete and again tbe Sūtrastbāna.
Same work as the above.
No. 13082. elzagun.
ASTĀNGAHRDAYAM. Substance, palm-lent. Size, 185 13 inches. Pages, 101. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old,
Begins on fol. la. The other works herein are Rõgasarkhyāpidana 52a, Vaidyasangraha 71a, Chāyāpuruşalakṣaṇa 806, Svasthāriştanidāna Ela, Nāļilakṣaṇa 85a, Yantraprakāra 104a, Rasanighaņțu 1066, Näļīnidāna-vyākhyā 135a.
Contains the Adhyāyas 1 to 15, the last being without end, and 23 to 26, of which the 23rd wants the beginning and the 26th the end, in the Sūtrasthāna.
Same work as the above.
No. 13083. 37215394, 371793 TAITAA. ASTĀNGAHRDAYAM : WITH TELUGU MEANING. Substanco, palm-leaf. Size, 15 x 13 inches. Pages, 19. Linos, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Begins on fol. 14a. The other works herein are Vaidyacintämaņi la, Näạisästra 25a, Sataslõkï 29a, Cūrņalēhyakrama 38a, Dravyanighantu 44a.
Contains 25 stanzas in the 15th Adbyāya of the Sūtrasthāna. Same work as the above, and with Telugu meaning.

Page #17

8791
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OP
No. 13084. अष्टाङ्गहृदयव्याख्या सवोङ्गसुन्दरी. ASTĂNGAHRDA YAVYĀKHYA: SARVĀNGASUNDARÍ. Substance, palm-leaf. Size, 135 x inches. Pages, 1:40. Lines, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, injured. Appearance, old. Breaks off in the 29th stanza of the 2nd Adhyâya in the Sūtraethana.
Same work as that described under R. No. 37 of the Tricunial Catalogue, Vol. I, Part I-A. By Arunadattii.
No. 13085. अष्टाङ्गहृदयव्याख्या--- सर्वाङ्गसुन्दरी. ASTĀNGAHĶDAYAVYAKHYĂ: SARVANGASUNDARĪ. Substance, palm-leaf (Sritala). Size, 211x23 inches. Pages. 154. Lines
10 on a page. Character, Telugu Condition, injured. Appearance, old.
Contains the Nidanasthāna from the 3rd Adhyaya to the 13th Adhyāya complete and the 14th incomplete and contains also the Cikitsasthana which breaks off in the 22nd Adhyaya. Wante 11 leaves in the begiuning.
Same work as the above. Beginning:
यथा भृशो नित्यु]ष्णादीन्यतिशयेन पित्तं रक्तं च कोपयति न तथान्यानि व्रीहिप्रभृतीन्यत एव कोद्रवोद्दालको शीतवीर्यावपि भृशोप्णादिद्रव्ययुक्तपित्तस्य कर्तारौ भवतः
तस्मात्तं कासं त्वरया शीघ्रमेव हि(ज)येत् । आदिशब्देनात्र पीनसादयो यक्ष्मनिदानोक्ता दृश्यन्ते ॥ Colophon:
इति निदानस्थाने तृतीयोपदेशः(ऽध्यायः) ।।
या प्रकर्षणातिशयेन क्लिन्नास्तथा शवगन्धयः कुणपगन्धतुल्याः तेऽप्यसाध्याः । शवस्येव गन्धो येषामिति उपमानाचेत्यना(तीदा)देशः । Colophon:
इति निदाने त्रयोदशोऽध्यायः ॥ विसर्पिनिदानानन्तरं तुल्यहेतुत्वात् कुष्ठनिदानमारभ्यते ।
एके बाह्याः केशवस्त्रादिजाः यूकालिक्षादयः । अन्य चान्तरा यथान्त्रत इत्यादयः। तम(जन्म)भेदेन चतुःप्रकाराः कथमित्याह-बहिरित्यादि । बहिर्मलजन्मानः।

Page #18

Colophon :
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
इत्येकविंशोऽध्यायः ।
*
अथेदानीं चिकित्सितस्थानारम्भः । तस्य चायं सम्बन्धः रोगपरीक्षानिदानस्थाने निगदिता । साम्प्रतं चिकित्सा वक्तुं युक्ता ।
End :
अथवा पित्तं रूपं दर्शयेत् । तं कफपित्तं वा वस्तिभिर्विवर्जयेत् ।
No. 13086. आयुर्वेदः. AYURVEDAH
यष्टिमध्वादिभिः परिषे (घृतेन क्षीरेण हितः पञ्चमूलक्काथनैव शीतो हितो वयान्नादः या हिताः कफपित्ताभ्यां संसृष्टे
हिमजलेन वा सति प्राकृतं विनिर्जयेत् । रक्तसंसृष्टमरुचिं वात.
8795
Snbstance, paper. Size, 103 x 13 inches.
Pages, 11. Lines, 24 on a page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance,
old.
Begins on fol. 1a. The other works herein are Gadasañjivana 7a, Auşadhayāgādikamulu 38a, Bhisaksāramu 800, Bahata (with Telugu Incaning) 84a, Vranacikitsa 122.
Incomplete.
treatment of diseases.
A treatise purporting to give the symptoms, the diagnosis and the The science of Ayurveda is here stated to be an appendage of the Rgveda and to have been revealed by God ParamaSiva to Goddess Parvati.
Beginning :
कैलासशिखरे रम्ये पार्वतीपरमेश्वरौ । अन्योन्यसुखलीलायां प्रमथादिमहागणे ||
मृदङ्गषण्मुखं चैव तालं चाजगजाननैः । नाट्यं च भृङ्गी नन्दी च दृष्ट्वा प्रीत्यातिशङ्करैः ॥ देवदेव महादेव सर्वज्ञ सकलेश्वर । आदिमध्यान्तरहित मम प्राणाहि (ति) वल्लभ ॥ सर्वतत्त्वार्थविस्तारैबद्धुं श्रोतुं ममर्हसि i कचिद्गयमिदं तत्त्वं सर्वलोकोपकारणम् || पूर्व विष्णुकृतं विश्वं निर्मितं च तथा क्रमम् । मोहितं सर्वभूतानां स्थावरं जङ्गमात्मकम् ॥

Page #19

8796
End :
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Colophone :
भूगोलपिण्डगोलं च ब्रह्मनिर्माणलक्षणम् । उत्पत्तिस्थितिसंहारं त्वया प्रासादसर्वशः ॥ श्रोतुमानन्ददेवेश कचिगोप्यमिदं शृणु । विद्याविद्य . . तं हेतुमविद्यामायतक्रमम् ॥ किंविधं पापहेतूनां किं पापं व्याधिरूपकम् । किं व्याधिर्मरणे हेतुः मरणं नरकं तथा ॥ किंविधं नरकं तत्र सर्वजन्तुसमाश्रितम् । ऋग्वेदाङ्ग (ङ्गं वे ) दरूपं चायुर्वेदं च नामतः ॥ तत्वार्थं श्रोतुमिच्छामि करामलकसन्निभम् ।
सर्वभूतहितं गोप्यं ऋग्वे(वे)दाङ्ग(ङ्गं वे)दरूपकम् आयुर्वेदमिदं नाम सर्वजन्तु (तो) श्र जीवनम् ॥
सङ्काशं प्रोक्तोऽयं शृणु पार्वति । आदानं च निदानं च चिकित्सा त्रीणि रूपकम् ॥ कालजं कर्मजं रोगत्रितयं रूपलक्षणम् । सर्वतन्त्रं च विविधं दर्पणं मुखमाकृति ||
इति व्याधिरूपं समाप्त (तम्) |
चयप्रकोपप्रशमा वायोग्रष्मादिषु त्रिषु । वर्षादिषु च पित्तस्य श्लेष्मणः शिशिरादिषु ॥ 'अग्रे पैत्यगतिर्नाडी मध्ये मारुत जायते । अन्त्ये श्लेष्म च विज्ञेयं कोविदैः शास्त्रपारगैः ॥
No. 13087. आयुर्वेदः.
ĀYURVEDAH.
Pages, 64.
Lines, 27 on at page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 1331.
Contains the Praśnas 1 to 17 complete.
•
Similar to the above. It is written in prose in the form of Sutras. The work appears to be the same as that described on page 63 of Dr. Burnell's Catalogue.

Page #20

THE SANSKRIT MANUSCRIPT8.
8797
Beginning : ___अथातो धातुस्थदोषगत्यति(विकार हेतुभूतार्थवार्धिकद्रव्याण्यद्यात् । चिरायुरिच्छेत्प्रवृत्तिरायुर्वेदार्थपुरुषार्थोपपादिका। तद्धेतुं भूतार्थ रक्षेत् । नेन्द्रिया(णि)नियता(नि) । (नेदं याति लोल)नातिपिधा(पीड)नौ । दोषवृद्विक्षयाद्यपि दक्षिणान्यपादषोडशतया । योगैस्ताश्च निवृ त(वर्त)येत् । अनाम(य)पालनं कुर्यात् । आमह(य)स्सर्वरोगाणाम आधिभूतमहाब्रह्मा । तन्निवृत्तिरनामयम् । अनामयादात्मानं मन्यते अहंप्रत्ययः । कर्मकर्ता यः कर्ता कर्मभोगकर्ता शरीरी अशरीरी नान्नमत्ति न केवलं शरीरं भोगयोग्यमात्मनोऽयोगात् ।
Colophon:
इत्यायुर्वेदे प्रथमपन्नं समाप्तम् ॥ End :
आर्द्रकादिव(द)शद्रव्यं काथलेहरूपं ग्रहणीरोगनिवर्तकम् । लशुनादिद्वादशद्रव्यं चूर्णकाथलेहघृतरूपं मन्दानलरोगनिवर्तकम् । एलादिषट्पदार्थाः चूर्णकाथविकारभूताः मन्दानलरोगनिवर्तकाः ।
आयुषा(का)मयमानेन धर्मार्थसुखसाधनम् । आयुर्वेदोपदेशेषु विधेयः परमादरः ।।
(३)द्विस्समानस्सर्वेषां विपरीते विपर्ययः ।
चयः प्रकोपप्रशमौ वायोम॒प्मादिषु त्रिषु ॥ Colophon:
इत्यायुर्वेदस्य सप्तदशपन्नं समाप्तम् ॥
No. 13088. आयर्वेदः.
____ AYURVEDAH. Pages, 131. Linen, 5 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13073. Contains the Praśnas 1 to 17 complete. Same work as the above.
Name of the copyist- Kolacalli Venkatapati. Date of tran. scription-15th day of the bright fortnight of the Vaisakha month in the year Aksaya.

Page #21

8798
A DESCRIPTIVE CATALOGUE Op
No. 13089. आयुर्वेदार्थसारस्थम्.
ÀYURVEDĀRTHASĀRASYAM. Pages, 10. Lines, 6 on a page.
Begins on fol.21a of the MS. described under No. 13077. Incomplete.
This work purports to give the essence of what is found in the Ayurvēda regarding the symptoms, the diagnosis and the treatment of discases, etc. The author salutes Vēnkatācala, son of Råmana, and quotes from Băbața. Beginning:
अघोरेशं कवि श्रेष्ठं गोपाल भुवनेश्वरम् । गणाधिपं गुरुं लक्ष्मी नमामि सततं गुरुम् ।। चेतु षष्टे कदाध्यक्षं(?) सर्वविद्याविशारदम् । वेङ्कटाचलनामाख्यं रामनाह्वयनन्दनम् ॥ आयुर्वेदाथेसारस्यमाकृष्य ग्रन्थमुत्तमम् । आदानं च निदानं च चिकित्सा संहृता यदि ।। साध्यासाध्यविधिं वक्ष्ये सवायुरुजनिर्णयम् ।
भिषक्सर्वसमालोक्यं जनानां हितकारणम् ।। अथ नानाविधस (4)वायुं व्याख्यास्यामः
वसन्त आमकालेषु मन्मथोद्दीपितो यथा ।
श्री(स्त्री)पुंससङ्गमेनैव उत्खणं भर्म वारिणा ॥ सङ्गमपरहितं बाहटे
त्रिपाद्वसन्तशरदोः पक्षौ प्रेष्ठ निदाघयोः । सेवेत कामतः कामं तृषावाजिकृतां हिमौ ।। रोगिणां सङ्गमं मेद्यद्राधीभवति तत्क्षणात् ।
स्पर्शवेदिरसं स्पृष्ट्वा अयने स्वर्नतानिता । End: समगरलतरुणाकम्
गोदन्तहिङ्गुलं तुल्यं द्वयोस्तुल्यं हलाहलम् ॥ सर्वतुल्यं सर्वविषं मर्दनं दिवसत्रयम् । जम्बीरवारिणा ह्येष आईकस्वरसेन च ॥

Page #22

THE SANSKRIT MANUSCRIPT:.
8709
तरुणार्करसो नाम नित्यनाथेन निर्मितम् । व्रीहिमात्रप्रयोगेण सर्वदोषहरं परम् ॥
No. 13090. चरकसंहिता.
CARAKASAMHITĀ. Substance, palm-leaf. Size, 160x18 inches. Pages, 42. Lines, '7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works horein are Nidanavişıya 22a, Sadvaid yajīvana 29a, Prasnöttararatoamala 12u, Ciclamlarastuti 62a. Vadaprakriya (Kanarese Vaidya) 70a.
Broaks off in the fifth Adhyāya of the Sūtrasthāna.
Samo work as that described under No. 52 on page 25, 26, 159 and 160 of M. Seshagiri Sastri's Report No. 1. A complete sys em of medicine by Caraka.
40
No. 13091. चरकसंहिताव्याख्या-पश्चिका.
CARAKASAMHITĀVYÁKHYĂ : PAÑCIKĀ. Substance, (Śrītāla) palm-leuf. Size, 213 2 inches. Pazes, 77. Lines, 9
on a page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appearance, old. Breaks off in the second Adhyāya of the Sütrasthåna.
A cominentary on the Carakasamhită of Carakācārya. The commentary is called Pañoikā. By Ācāryas vámi-Kumāra Beginning :
शक्तेः प्रपञ्चोद्भवभङ्गहेतोः परश्शिवः पूर्णसखार्णवो यः । संसाररोगापनुदं पुराणं भिषक्तमन्तं भिषजं नमामि ।। यश्चित्त निभृशं त(तं नि)चाय्य बहिरप्यानन्दबुक्तो(तृप्त्यो)द्यतं भक्तानामपि दर्श . . . म्राग्रहारे हरम । वाचं व्याकरणेन शुद्धिकर(म)करोद्योगेन चित्तस्य यत्
तं वन्दे चरकसंहितायां व्याख्यातवैद्यागमम् ।। ब्रह्माणमादौ तदनु प्रजापति तथाश्विनौ नाकसतां च नायकम । नत्वा भरद्वाजमथात्रिनन्दनं तथामिवेशप्रभृतीन् मुनीनपि ॥ मुनि हरिश्चन्द्रमृषि विपश्चितां प्रकाशितार्थ च कथं चकार यः । कस्याद्भुतार्थी (च) श्रुतिं प्रमादः (?) परीक्ष्य कुर्मः चरकस्य पञ्चिकाः ॥

Page #23

8800
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
.
तस्मादेतादृशाः पतितसमस्तदोषपरिजिहीर्षया तन्त्रार्थतत्त्वव्याख्याने सर्वलोकोपकाराय प्रेक्षावद्भिर्म तत्र तन्त्राण्यतन्त्रमित्युक्तमाचार्येण । अस्यायमर्थ:
:
अनेनायुर्वेदेन स्वास्थ्यानुत्पत्ति कुर्वता दोषांश्च निघ्नता तन्त्र्यते धाव्यते शरीरमिति तच्च तन्त्रं समासतः षटू पदार्थाः । तत्प्रतिपादकत्वात्
*
*
*
"
*
तन्त्राधिकरणं नाम यन्निमित्तमधिकृत्य प्रवर्तते कर्ता
विघ्नभूता यदा रोगाः प्रादुर्भूताश्शरीरिणाम् । इत्यादि तदेतन्निमित्तीकृत्य जगदनुकम्पया महर्षिरयमन्तेवासिनामायुर्वेदोपदेशाय प्रवृत्त इति । योगो नाम योजना ग्रन्थानाम् । यथा धीधृतिस्मृतिविभ्रंशः संप्राप्तिः कालकर्मणाम् । इत्यस्य सूत्रस्य भाष्यं
*
तत्रेदमाचार्यसूत्रम् — अथातो दीर्घ जीवितीयमध्यायं व्याख्यास्याम इति अष्टपदं चेदं सूत्रम् । अथ, अतः, दीर्घ, जीवितीयम्, अधि, आयं वि, आख्यास्यामः, इति पदव्याख्या | अतः परं पदार्थव्याख्या, किमयमथशब्दो गवाश्वादिपदार्थशब्दवदर्थवान् उत डित्थडिमित्यादिवदपदार्थकः ? अर्थ? वच्चेऽपि दध्यक्षादिपदपङ्किवन्मङ्गलार्थवाची ? किं वा क्षामनष्टहतदग्धादिपदवदमङ्गलार्थ इति संशये अर्थवान् मङ्गलार्थश्रेति ब्रूमः ।
*
*
米
अन्विच्छनिति अनुशब्दस्सादृश्यवाची, तेनायमर्थस्संपद्यते, निरतायुषां (त) दनुरूपं रसरसायनाभिवृद्धमरोग (मि)च्छन्निति । भरद्वाज इति गोत्रनाम, उपागमत् समीपं गतवान् ।
End:
पूर्वमर्थस्येदं निगमनम्, तदेतानर्थानखिलान् यतः सूत्रकारस्य न्याय्या संग्रह प्रवृत्तिरिति ॥
Colophon :
इत्याचार्यस्वामिकुमारविरचितायां चरकपञ्चिकायां श्लोकस्थाने भेषज इव चतुष्के दीर्घतिय नाम प्रथमोऽध्यायः ॥
अथातोऽपामार्गतण्डुलीयं नामाध्यायं व्याख्यास्याम इति हस्माह भग
वानात्रेयः ।
यथाहायमथशब्द आनन्तर्यार्थः दीर्घजीवितीयानन्तरमपामार्गतण्डुलीयं नामाध्यायं व्याख्यास्याम इति ।

Page #24

Beginning :
तेषु पञ्चत्वव्यवहारस्यैव संभवः, न पञ्चाशद्व्यवहारः, पञ्चशतव्यवहारो वा तदाश्रितेषु तु द्रव्येषु कषाय ।
.
Pages, 151. Lines, 11 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13071. Contains the third Adhyaya of the Sutrasthana. Similar to the above. By Hariscandra
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
वक्तुं
लोकोपकार
.
No. 13092. चरकसंहिताव्याख्या.
त्यक्त्वा प्रसङ्गविषयं सुपरीवस
स्वयन्भुवे प्राणभृदन्तरात्मने जगत्प्रदीपाय महद्वितैषिणे । विवस्वते दीप्तसहस्ररश्मये सुरोत्तमायामिततेजसे नमः ॥ अजाय प्रोक्तमवद
CARAKASAMHITAVYAKHYA.
C
अत्यर्थविस्तरसमासमहेतुकं वा ग्रन्थेन यस्य व.
विशेषयुक्तमजं निहेतुकमुदाहरणोपपन्नम् ।
कार्यक्रमोपहितसङ्ग्रह सूत्रभाप्यं यो दृष्टवान् त्रिविधशिष्यहिताय तन्त्रम् ॥
. परीक्ष्य खलु येन तदेव शास्त्रम्
-
·
!!
मान भिन्नकर्म व हतमप्यधिकं विरुद्धम् ।
संज्ञां च गमं विशेषतोऽर्थः (१) ॥
कविसत्तमाय भक्त्या प्रणम्य महते चरकाय तस्मै ।
मार्ग इव प्रणष्टः नैतर्हि वस्तु कथवेदपि तद्विशिष्टम् || बीजविरान हि फलप्र
पदार्थमात्रम् ।
न्दनि कुष्ठ
:
कार्य कृते खलु बुधैः प्रथमं पय अर्थ तमेव तु पुराणमुनिप्रजगतोऽस्य विलस्य शस्त्र
·
श्रेष्ठास्त एव खलु यैस्त्रयमर्थमार्गः
प्राग्दर्शितः प्रणितमन्येषु चाथाभिधातुमहं प्रवृत्तः (१) ॥
.
1
A
8801
·
1
कथं पश्येत् ।
11

Page #25

880
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
वाक्यप्रकरणाध्यायचतुष्कस्थानान्तन्त्रावयवानां तत्र समुदायानां ६
अत्र पदसमुदायस्सूत्रम् । सूत्रसमुदायो वाक्यम् । (वाक्य) समुदायः प्रकरणम् । प्रकरणसमुदायोऽध्यायः ।
स्वाभिप्रायकृतायां व्याख्यायामेवावतरोऽस्तीति नम्तत्र तन्त्रकारणोपाय इति अत एव तदपवदामहे ।
तन्त्रयुक्तिरसमाप्तः(प्ता) ||
अतः परितन्त्रं यथा प्रकृतमेव तन्त्रा मुद्भावयिष्यामः । तत्र च अथातो दीर्घ जीवितीयमध्यायं व्याख्यास्याम इति तन्त्रादावुपदिश्यते । अत्र च सम्बन्धादयो धर्मास्समुपादेयाः । तत् कस्मादभिव्यक्तिः ॥
सूत्रकारस्य न्याय्या सङ्ग्रहप्रवृत्तिरिति । Folophon:
इति आचार्यहरिश्चन्द्रकृतौ प(प्र शिप्योपाध्यायकीयन्यासे भेषज चतु के दीर्घजीवितीयः प्रथमोऽध्यायः । ____ आहापामार्गतण्डुलीयस्य दीर्घजीवतीयादनन्तरमभिधाने करसम्बन्धः । End:
विस्तरोऽपि अकृशबुद्धिनिणेतुमर्थपिण्डप्रत्ययादतम्साधीयो द्विविधव्याख्यायोजनमिति ।। Colophon:
(आ)रग्वधायो नाम तृतीयोऽध्यायः ।।
No 13093. द्वादशार्थनिरूपणम् , द्राविडटीकासहितम्. DVADAŚĀRTHANIRŪPAŅAM WITHI TAMIL MEANING. Pages, 62. Lines, 19 on a page.
Begins on foll. 141a and 1906 of the MS. described under No. 13:078. Complete. Similar to the above. It is accompauied by meaning in tamil. D;als with the following subjects : ---- १. दोषनिरूपणम्.
४. सप्तधातुनिरूपणम. २. प्रकृतिनिरूपणम.
५. सच्चनिरूपणम. ३. अमिनिरूपणम्.
६. बलनिरूपणम.

Page #26

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8803
७. वयोनिरूपणम्.
१०. सात्म्यनिरूपणम्. ८. देशनिरूपणम्.
११. आहारनिरूपणम्. ९. कालनिरूपणम्.
१२. भेषजनिरूपणम्. Beginning :
आयुर्वेदार्धकर्पूरं चामीकरकरण्डकम् । वन्देऽहं वाक्पटुच्चा(ग्भटाचा)य विद्वैद्यशिखामणिम् ॥ दोषाः प्रकृतयो वह्निर्दष्यं सच्वं बलं वयः । देशकालौ तथा सात्म्यमाहारो भेषजानि च ॥ एतानि सर्वदा नित्यं वीक्ष्य द्वादश तत्वतः ।
चिकित्सां योजयेत्प्राज्ञो न योगैरेव केवलम् ।। End:
अग्निमान्द्यप्रलापं च निद्रानासा अमृक्तकम् ।
किञ्चिच्छासतृषातन्द्रा शीतिकाज्वरलक्षणम् ॥ Colophon:
अयं ग्रन्थस्समाप्तः ।।
No. 13094. द्वादशार्थनिरूपणम्.
DVĀDASARTHANIRŪPAŅAM. Substance, palu-leaf (Śrītāla). Size, 2vf 13 inches. Pages, 8. Lines,
12 on a page. Character, Telugu. Condition, fair. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Madhavanidāna 3b, Rasakacchaputa 27b, Rasabhésajakalpadipika. 926, Siddhayoga 99a, Kailasakāraka 141a.
Complete.
A treatise in modical science dealing with 12 topics as mentioned below in its 12 chapters. They give the origin and nature of diseases, the general condition of the body during health and disease and the principles of medical treatment : १. दोषाधिकार.
७. वयोऽधिकार. २. प्रकृत्यधिकार.
८. देशाधिकार. ३. वयधिकार.
९. कालाधिकार. ४. दूष्याधिकार.
१०. सात्म्याधिकार. ५. सवभेदाधिकार.
११. आहाराधिकार. ६. बलाधिकार.
१२. भेषजाधिकार.
A64

Page #27

8804
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
. . . . . . . . . तथा मिथ्योपचारतः ।
स्तम्भः कषायारसता वर्णस्यावारुणोद्भवा । कर्माणि वायोः पित्तस्य दाहरोगोष्मव . . . ॥ . . . . . . . . . वर्णपाण्डुरारुणवर्जितः । श्लेष्मणः स्नेहकाठिन्यं कण्डूशीतत्वगौरवम् ॥
अशीतिर्वातजा रोगाश्चत्वारिंशच्च पित्तजाः । विंशतिः श्लेष्मजा रोगा . . . . ग्विधाः ॥
आद्यं पादतलो वायुः पादाक्षेपस्त्वनन्तरम् । Colophon:
इति द्वादशार्थनिरूपणे दोषाधिकारो नाम प्रथमः पटलः ॥
End:
भिषग्द्रव्याण्युपस्थातरोगी दोषचतुष्टयम् । चकितं च विनिर्दिष्टं प्रत्येकं तच्चतुर्गुणम् ॥ . शास्त्रेषु श्रमवान् क्रियासु कुशल: प्राज्ञः कृतज्ञः शुचिः धीरो रोगनिरूपणक्षमकल: पीयूषहस्तस्पृहाः । द्रव्याणां रसवीर्यकार्यमखिलं वेत्ता च यो धीरधीः निर्णेतानलदेशकालवयसो मात्राधिकारी भिषक् ॥ चण्डं . . . . . . . कृतघ्नं दुष्टकर्मकम् । हीनोपकरणं व्यग्रमविधेयं गतायुषम् ॥ विकृते विकृतोक्तानां सार्वकालं विवर्जयेत् ।
इति ज्ञात्वा क्रियां कुर्यात् स वैद्यः श्रेष्ठतां भजेत् ॥ Colophon:
इति द्वादशार्थनिरूपणे चिकित्साधिकारो नाम द्वादशः पटलः ॥
No. 13095. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTĀMANIH WITH TELUGU MEANING. Sobstance. palm-leaf. Size, 107 X1 inches. Pages, 156. Lines, 4 on &
page. Character, Kanarese. Condition, injured. Arpearance, old, Incomplete ; breaks off in the portion relating to the Dasakapāya.

Page #28

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8805
A treatise on medicine dealing with the diagnosis of diseases, with the purifications of substances for being used in medioinal preparations, with mercurial compounds and with the preparation of drugs, decoctions, etc., for the curing of diseases. The author is Vallabhendra, son of Amarēsvarabhatta of Srivatsagātra and of Ăpastambasūtra. He belonged to the Indrakanthi family (vido R. No. 928). Beginning :
श्रीनाथं पार्वतीनाथं वाणीनाथं सरस्वतीम् । दुर्गावय(टु)कहेरम्ब (म्बान) नमस्ते सतता (सततं च नमाम्यहम् ) ॥ श्रीवत्सगोत्रतिलकं जगद्वैद्यपितामहमू । अमरेश्वरभट्टस्य प्रियसूनुं गुणोत्तमम् । वल्लभेन्द्रं वि(न्द्रेण)रचितं जनानां हितकारणम् ।। वैद्यचिन्तामणिर्नाम भैषज्यग्रन्धमुत्तमम् । निदानं द्रव्यशुद्धिं च रसयोगान् कषायकान् ॥ वक्ष्यते वैद्यलाभाय एतत्सर्वं सविस्तरम् । निदानं द्रव्यशुद्धं च (तथा) योगान् कषायकम् । ययोर्मध्ये पुरा वक्ष्ये निदानं शास्त्रसंमतम् ॥ आदौ समस्तरोगेषु अ(ह्य)ष्टस्थानं परीक्षयेत् । नाडी स्पर्श च रूपं च शब्द नेत्रे पुरीषकम् ॥ मूत्रवर्ण च जिह्वां च एतान् दृश्यन् मिषग्वरैः (पश्येद्भिषग्वरः)
Colophon:
इति श्रीमदापस्तम्बकुलसुधार्णवपूर्णसुधाकरश्रीवत्सगोत्रतिलकसमस्तविद्याधुरीणश्रीअमरेश्वरभट्टारकप्रियतनूजभैषज्यविद्यापारीणसकलविद्याकलाप्रवीणश्रीम - दिन्द्रकण्ठीवल्लभार्यविरचितं वैद्यचिन्तामणिज्वरसन्निपातदोषातिसारनिदानं नाम प्रथमो विलासः ॥
End:
जीरकं त्रिकटुं चाई निर्गुण्डीवह्विभृङ्गरात् । वशागलूचीशिग्रुत्वक् नागवल्लिदलानि च ॥ शर्करातुलसीचोललवङ्गं लशुनं धनम् । य इदं चानुपानेन ज्वराणां सेवते भिषक् ॥
654-A

Page #29

8806
A DESCRIPTIVE OATALOGUE OP
Colophon: ' इति श्रीमदापस्तम्बकुलसुधार्णवपूर्णसुधाकर श्रीवत्सगोत्रतिलकसमस्तविद्याधुरीणश्रीविद्याकलाप्रवीणश्रीवल्लभेन्द्रविरचितवैद्यचिन्तामणौ रसयोगनस्याञ्जनधूपमन्त्रानु . यविलासः ॥
श्रीखण्डममृतामुस्ता नागरं च . . . . . . । काथो वातज्वरं हन्थादशनि . . . . . . ॥
अथ अतिसारकषायाणि वक्ष्यन्ते । क्वाथं सर्वज्वरं हन्ति . . . . ॥
No. 13096. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTAMANIŅ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 188x1 inches. Pages, 30. Lines, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new.
Begins on fol. la. The other works herein are Cikitsäsärasangraha (with Telugu meaning) 18a, Dātādhyayamn 39a, Vaidyayogasaigrahamu 42a.
Contains the Rasayōga and the A tisăracikitsā.
Similar to the above. Beginning:
श्रीनाथपार्वतीनाथवाणीनाथसरस्वतीः । दुर्गावटुकहेरम्बान् समस्तसन्त ता(स्तान् संनमा)म्यहम् ॥
अथ रसयोगा वक्ष्यन्ते
भूपतिर्नवलोहाख्या रत्नसिद्धा लघुर्महत् । प्रतापप्राणा दिव्याख्या उत्तमाः कथिता दश ॥
End:
पथ्यादोषपुनर्नवाम्बुधनिकापूतिक्तयुग्माजटापाटाबिल्वगुणप्रियोरलु कणामुग्रगन्धादिभिः । चव्यादित्यकबाणपुलिसहितैर्वते प्रसिद्धं जलं देयं तद्बहुदोषजः गृहिणिभिर्दिव्यैर्यथैवामृतम् ॥

Page #30

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8807
___No. 13097. वैद्यचिन्तामाणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTĀMANIĄ WITH TELUGU MEANING. Pages, 29. Lines, 22 on a page.
Begins on fol. 156a of the MS. described under No. 160 of the D.C. of Telugu MSS.
Contains the Rasa yöga and the Atisäracikiteä. Same work as the above.
No. 13098. वैद्यचिन्तामणिः.
VIADYACINTAMANIH. Pages, 26. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13083. Contains the first Vilăsa complete,
Same work as the above. Colophon:
इति श्रीमदापस्तम्बकुलसुधार्णवसुन्दरा(धा)करश्रीवत्सगोत्रतिलकसमस्तविद्याधुरीणश्रीअमरेश्वरभट्टवरप्रियतनूजभैषज्यविद्यापारीणसकलकलाप्रवीणश्रीइन्द्रकरवल्लभनामविरचितवैद्यचिन्तामणौ ज्वरसन्निपातदोषातिसारनिदानं नाम प्रथमविलासः।।
No. 13099. वैद्यशास्त्रम्, द्राविडटीकासहितम्.
VAIDYAŚĀSTRAM WITH TAMIL MEANING. Pages, 117. Lines, 19 on a page.
Begins on fol. 83a of the MS. described under No. 13078.
A treatise in medicine dealing with the development of foetus in the womb and with symptoms of discases and the curative medicines to be administered in each case. Contains the following subjects :-- १. पिण्डोत्पत्तिः.
५. रोगलक्षणम्. २. दशवायुस्थानम्.
६. औषधविधानम् (with Tamil ३. अग्निप्रकरणम्.
meaning). ४. नाडीनिदानम्. Beginning:
धात्रीज्योतिर्नभस्समीरमुदकं वातादि पैत्त्यं कर्फ धातू चर्ममलादि वायुदशभिः सप्ताशितं नायुतम् ।

Page #31

8808
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF सूक्ष्मस्नायुतलक्षलक्षगुणितं स्थौले चतुर्विंशतिः कूटेष्वत्र य(च)रोमकूपनिचयं साष्टाशतं शल्यकम् ॥
षण्णवत्यङ्गुलं कायं भूभागं पतनं तथा । एतद्विधं क्रमेणैव पिण्डोत्पत्ति प्रकाशयेत् ॥ प्रथमे कलले मासे द्वितीये च धनं भवेत् । तृतीयेऽङ्करतद्भावं चतुर्थेऽस्थिसमायुतम् ॥
End:
पलाशवृक्षमूलं च रम्भाकन्दं जलच्युतम् । मेहारिराजवृक्षं च कारवल्ली च . . . . ॥
No. 13100. शास्त्रदीपिका.
SĀSTRADIPIKĀ. Substance, aper. Size, 115 X 8 inches. i'ages, 392. Lines, 18 on a
page. Character, Devanagari. Condition, good. Appearance, new. A treatise on the diagnosis and treatment of varions maladies. The following topics are dealt with in this work :१. ज्वरसन्निपातनिदानम्.
३. विषूचीमन्दाग्निचिकित्सा. २. राजयक्ष्मप्रकरणम्.
४. जङ्गमविषप्रकरणम्. Beginning:
गण्डस्थलप्रविलसन्मदवारिधारागन्धभ्रमद्भमरविभ्रमलोलकर्णम् । गन्धर्वसिद्धसुरकिन्नरगीयमानं गङ्गाधरस्य तनयं शरणं प्रपद्ये ॥ दोषकोपं क्षयं कालं पञ्चवायोश्च लक्षणम् । अनूपादिग(म)देशानां बाल्यादिवयसां तथा ।। कार्यादि(दी)नस्थिसङ्खयां च शरीरस्य च लक्षणम् । पापकर्म च रोगाणां देवब्राह्मणपूजनम् ॥ दिनचर्या समारभ्य चौषधं गणसङ्ग्रहः(म्) ।
पेयाकल्पनमुख्यं च चिकित्सासारमुत्तमम् ॥ अथातो रोगसङ्ख्या च सङ्ग्रहेण यथाक्रमम् । ज्वरादिष्यपर्यन्तं वक्ष्यते च यथामति ।।

Page #32

TAE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8809
ज्वरौषधा(धं) ससुद्दिष्टः(ष्टं) सन्निपातास्त्रयोदश । रक्तपित्तस्य भेदास्तु त्रिधा काशस्तु पञ्चधा ॥
Colophon:
इति शास्त्रदीपिकायां ज्वराणां सन्निपातानां च निदानप्रकरणम् ॥
इति शास्त्रदीपिकायां राजयक्ष्मप्रकरणम् ॥
इति शास्त्रादर्श विषूचीमन्दामिचिकित्सा ।।
End:
पुनर्नवौ बृहत्यौ च शारिबे कटुकत्रयम् । यवागुरेषां निष्काथे कृता हन्ति विषाद्भयम् ।। दिवास्वमं व्यवायं च व्यायाम क्रोधमातपम् । सुरातिलकुलुत्थांश्च वर्जयेच्च विषातुरः ॥ निम्बशिग्रुकयोः पत्रं बृहतीफलमेव च ।
तैलाभ्यञ्जनपानाभ्यां(द्यान् )वर्जयेच्च विषातुरः ॥ Colophon: इति शास्त्रदीपिकायां जङ्गमविषप्रकरणं समाप्तम् ।।
शास्त्रादर्शमिदं सम्यक् सर्वशास्त्रकलाविदः । श्रीतिर्मलार्यर्विदुषः दर्शनीयमिदं सताम् ।
No. 13101. सुश्रुतम्.
SUŚRUTAM. Substance, paper. Size, 13 x 88 inches. Pages, 90. Lines, 16 on a
page. Character, Telugu. Condition, fair. Appearance, old. Contains the following Adhyāyas of the Sarīrasthāna :१. सर्वभूतचिन्ताशारीरम्.
६. प्रत्येकमर्मनिर्देशः. २. शुक्रशोणितशुद्धिशारीरम्. ७. सिरावर्णनविभक्तिः. ३ गर्भावक्रान्ति शारीरम्.
८. सिराव्यथविधिः. ४. गर्भव्याकरणशारीरम्. ९. धमनीव्याकरणशारीरम्. ५. शरीरसङ्ख्याव्याकरणम्. १०. गर्भिणीव्याकरणशारीरम्.

Page #33

8810
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
A well-known complete system of medicine in six Sthānas, viz., Sūtra, Nidāna, Sarīra, Cikitsa, Kalpa, and Uttara : by Suśruta. The work has been printed in Calcutta.
Beginning:
अथातः सर्वभूतचिन्ताशारीरं व्याख्यास्यामः । सर्वभूतानां कारणमकारणं सच्चरजस्तमोलक्षणमष्टरूपमखिलस्य जगतः संभवहेतुरव्यक्तं नाम | तदेव बहूनां क्षेत्रज्ञानामधिष्ठानम् ।
*
Colophon :
End:
*
अन्योन्यानुप्रविष्टानि सर्वाण्येतानि निर्दिशेत् ।
स्वे स्वे द्रव्ये तु सर्वेषां युक्तं लक्षणमिष्यते ॥ अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ताः विकाराः षोडशैव तु । क्षेत्रज्ञाश्च समासेन स्वतन्त्रपरतन्त्रयोः ||
इति सर्वभूतचिन्ताशारीरं प्रथमोऽध्यायः ॥
मोऽध्यायः ॥
सौवर्ण सुकृतं चूर्ण कुष्ठं मधु घृतं बचा । मत्स्याक्षकः शङ्खपुष्पी मधु सर्पिस्सकाञ्चनम् || अर्कपुष्पी मधु घृतं चूर्णितं कनकं वचा । हेमचूर्णानि कैडर्यः श्वेता दूर्वा घृतं मधु ॥ चत्वारोऽभिहिताः प्राणाः श्लोकाधेषु चतुर्ष्वपि । कुमाराणां वपुर्मेधाबलबुद्धिविवर्धनाः ॥
शारीरस्थानं समाप्तम् !!
Colophon :
इति सुश्रुते आयुर्वेदशास्त्रे शारीरस्थाने गर्भिणीव्याकरणशारीरं नाम दश
(B) TREATISES ON SPECIAL SUBJECTS.
No. 13102. अक्षिरोगनिर्मूलनम् .
AKŞIROGANIRMULANAM.
page.
Substance, palm-leaf. Size, 1x14 inches. Pages, 17. Lines, 6 on a Character, Grantha. ('ondition, injured. Appearance, old. Begins on fol. Ja The other work berein is Acaranavanitam 10a. Complete.

Page #34

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8811
This is stated to form the 94th Adhyâya of the Sanatkumārasamhita of the Pāñcarătrăgama and deals with the treatment of eye-diseases. It is said to bave been originally revealed by Sanatkumāra to Nārada. The kind of treatment explained herein is said to have met with success in the case of Brhadratha, son of Paribhadra, king of Kābi (vide R. No. 1327a). Beginning :
शुक्लाम्बरधरं विष्णुं . . विष्वक्सेनं तमाश्रये ॥ सनत्कुमारं योगीन्द्रं सिद्धाश्रमनिवासिनम् । नारदः प्रणिपत्याथ वचनं चेदमब्रवीत् ॥ भगवन् योगिनां श्रेष्ठ सर्वतन्त्रविशारद । सवेरोगहरास्त्वत्तः कल्पाश्च विविधाः श्रुताः ॥ इदानीमक्षिरोगस्य शान्ति ब्रूहि तपोधन ।
इत्युक्तस्स मुनिश्रेष्ठस्सिद्धार्थस्सर्वमन्त्रवित् ॥ सनत्कुमारः--
शृणु नारद धर्मज्ञ कल्पनारायणाख्यकम् ।
अक्षिरोगहरं पुण्यमायुष्यं पापनाशनम् ॥ नारदः
इमं कल्पं पुरा लोक यः कृत्वा सुखमाप्नुयात् ।
तमहं श्रोतुमिच्छामि भवान्वक्तुमिहार्हसि ॥ सनत्कुमारः
काशीपुर्या पुरा ब्रह्मन् आसीद्राजा सुधार्मिकः । पारिभद्र इति ख्यातः तस्य पुत्रो बृहद्रथः ॥ . भगवन् मम पुत्रस्य अक्षिरोगो भयावहः । तस्य शान्तिर्भवेत्केन तत्त्वं ब्रूहि महामुने ॥ मध्वक्तैः तिन्त्रिणीपुप्पैः चक्रगायत्रिया हुनेत् ।
रवर्जूरं' नालिकेरं च द्राक्षां धात्री हरीतकीम् ॥ colophon: *
इति पाश्चरात्रे महोपनिषदि सनत्कुमारसंहितायां शान्तितन्त्र अमृतकनारायणा . . . नाम चतुर्नवतितमोऽध्यायः ॥ End:
किमत्र बहुनोक्तेन सर्वसिद्धिकरो ह्यसौ । आचार्यादनभिप्राप्तः प्राप्तश्चादत्तदक्षिणः ॥
'मातुलङ्गम् इति पाठान्तरम्.

Page #35

8812
A DESORÍPTİVE CATALOGUE OF अभ्यस्तोऽपि सदा मन्त्रः श्रेयसे नात्र कल्पते । इति गुह्यतमं प्रोक्तं रहस्यमतिदुर्बल(र्लभ)म् ।। एवं ज्ञात्वा भवेत्स्वस्थः किंपुनः पाठतो जनाः ।
No. 13103. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. AUŞADHAYOGAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 154 x 14 inches. Pages, 203. Lines, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new.
A big treatise dealing with the characteristics of discases, with the purification of substances for being used for medicinal purposes and with the preparation of medicines of different kinds, such as powders, oils, ghees, decoctions, etc.
Name of the copyist: Mājēti Sarvēšalinga. Date of transoription : Thursday, the ord day of the dark fortnight of the Asvija month in the year Tarana. Deals with the following topics :१. त्रयोदशरोगलक्षण.
१८. धुर्तरशुद्धिः. २. ताम्रशुद्धिः (भस्म).
१९. कङ्कणशुद्धिः सभस्म. ३. लोहशुद्धिः (भस्म).
२०. गुल्मशूलवज्रायुधरस. ४. लोहसिन्दूर.
२१. गजाङ्कुश. ५. नागवङ्गशुद्धिभस्मसिन्दूर. २२. भृङ्गामलकतैल. ६. अभ्रकसाधन.
२३. तिक्तकोशादितैल. ७. वज्रमूषलक्षण.
२४. महाविषतैल. ८. रसभेदाः.
२५. ज्वरान्तकघृत. ९. सप्तकक्षुकदोषाः.
२६. पाण्डुनिदानचिकित्सा. १०. गन्धकशुद्धिः
२७. ज्वराङ्कुश. ११. उल्लीपाषाण (सशुद्धि). २८. बालसूर्योदय. १२. गौरीपाषाण (सशुद्धि). २९. पूर्णचन्द्रोदय. १३. दोड्डिपाषाण (सशुद्धि), ३०. अतिसारकुठार. १४. कर्पूरशिलाजित.
३१. रोगविदारण. १५. कम्बुशुद्धिः (भस्म).
३२. तरुणज्वरगजकेसरी. १६. सत्तुभस्म.
३३. रसप्रतापमार्ताण्ड. १७. तालकशुद्धिभस्म.
३४. मृतोद्धारणरस.

Page #36

३५. मृत्युञ्जयरस.
३६. मृतसञ्जीवरस.
३७. आनन्दभैरव.
३८. स्वयमाभिरस.
२९. सिन्दूरयोग:.
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
हनुमन्तसञ्जीवनरस.
४०.
४१. तरुणार्कमृत्युञ्जय.
४२. नारसिंहरस.
४३. अघोरास्त्ररस.
४४. रामबाणरस.
४५. सन्निपातभैरव.
४६. ज्वरफणिगरुड. ४७. कटुकरोहिणीमहत्त्व.
४८. नागार्जुनरस.
४९. अष्टमूर्ति रस.
५०. प्राणेश्वररस.
५१. नीलकण्ठरस.
५२. गण्डबेरुण्डरस.
५३. धन्वन्तरिरस.
५४. रसराजमृगाङ्क.
५५. राजमृगाङ्क. Beginning:
५६. भैरव त्रयोदशनामानि. ५७. योगराज गुग्गलु.
५८. महिसाक्षिशुद्धि. ५९. संपूर्णचन्द्रोदय.
६०. वसन्तकुसुमाकर.
६१. प्रलयानलरुद्ररस.
६२. वातपित्तकफनिदान.
६३. चिन्तामणियोगः .
६४. पुटलक्षण.
६५. सन्निपातगण्डौषध.
६६. सोमनाथताम्र.
६७. क्षुद्रादितैल.
६८. क्षयकुठारः.
६९. दिव्याञ्जन.
७०. कषाय.
७१. खर्जूरादिचूर्ण.
७२. सूचिकाभरण.
8813
७३. मण्डूर.
७४. सञ्जीवकालाग्निमात्रा.
७५. लताकस्तूरीलोहद्रावक. ७६. रसायनभेदाः.
त्रयोदश स वा रोगान् वक्ष्यते भिषजोत्तमम् । आदौ द्रवणं चैव द्वितीयं ग्रन्थिनाडिकम् ॥ तृतीयं वायुरूपेण चतुर्थ पिटकात्रणम् । पञ्चमं रोमनाशं च षष्ठमं दद्रुमेव च ॥ सप्तमं शक्तिरूपेण अष्टमं श्वेतरूपकम् । नवमं तु विसर्पि स्यात् दशमं कास उच्यते ॥ एकादशं शिरस्तोदं शल्यग्रन्थिस्तु द्वादश । पादौ व्रणस्त्रयोदश्या क्रमाद्येषु विलक्षणम् ||

Page #37

8814
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OB
नात्र नासौ कपालस्य शल्यमध्ये च कर्णयोः ।
पाणिपादोदरग्रीवो व्याप्यते सर्वदेहिषु ॥ ताम्रशुद्धि भस्मम्--
तिलतैलेन गोमूत्रे आरनालकुलत्थके । स्वर्णादिसर्वलोहानां शुद्धिर्भवति निश्चयम् ॥
End:
नालिकेरफलस्थाता साङ्गशीतं पिबेज्जलम् । इक्षुपाने फलं यः भक्ष्यं तक्रभुक्तं यदिष्टितम् ॥ बह्मास्त्रसूतविख्यातं ब्रह्मणा योगजीवितः ।
__No. 13104. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. AUSADHAYOGAGRANTHALI WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 113x12 inches. Pages, 116. Lines, 8 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new. Incomplete.
Similar to the above. In the beginning three leaves are found to contain some information relating to medicine. Beginning :
अक्षयस्य लघुद्रावि तेजस्वी निर्मलोस्थितम् । आधारं पुनरावृत्तिबद्धसूतस्य लक्षणम् ॥
त्रिफलं च वचामोदं पत्रिकण्टकटङ्कणम् । नागरं ब्रह्मबीजं च त्रिफलादिकचूर्णकः ॥
पारदस्य पलं शुद्धं लोहं खल्वे विनिक्षिपेत् । वृश्चिकाक्षीरसंमद्ये नारीस्तन्येन संयुतम् ॥ आत(पे)शोषयित्वा तु रसं दत्वा पुनः पुनः । एकविंशतिवाराणि मर्दयित्वा विचक्षणः ॥ दत्त्वा गन्धस्य तगिले(?) समांशं मर्दयेत् दृढम् । तद्रसं लोहपात्रेषु क्षिप्त्वा मन्दाग्निना पचेत् ॥ अरुणोदयसङ्काशं रसं बन्धूकपुष्पवत् । सिद्धयोगमिदं दिव्यं स्थलसिन्दूरमेव च ॥

Page #38

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS
8815
शतवेधस्य ताराणि निर्बीजं कनकं भवेत् ॥
हरीतक्या फले तोयं गन्धकं शतभावितम् ।। ताम्रपत्रविलेपेन पुटी भवति काञ्चनम् ॥
End:
शृङ्गी कटुत्रयफलत्रयकण्टकारि मार्गेन पुष्करजटा लवणानुशेषान् । चूर्ण पिबेहिमलमुष्णजलेन युक्तं श्वासोक्तवातकफकाशविनाशनेषु ॥
No. 13105. औषधयोगग्रन्थः, द्राविडटीकासहितः. AUŞADHAYOGAGRANTHAN WITH TAMIL MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 165 x 18 inches. Pages, 176. Lines, 7 on a
page. Character, Grantha and Tamil. Condition, injured. Appearance, old. Incomplete.
Similar to the above, but with Tamil meaning. Beginning :
धातकीवत्सनाभञ्च पारदं हिङ्गलस्य च । नवसारश्च तालञ्च तुत्थं टङ्कण . . . . ॥
वज्रवल्यादिकं भृङ्गी कुण्डली च पुनर्णवम् । प्रत्येकञ्च रसं प्रोक्तं बदरञ्च पृथक्पृथक् ।। तत्कषायरसे युक्ते दशमुण्डगुलं क्षिपेत् । विष्णुकान्त्या जटावत्या(प)रमं जीरकद्वयम् ॥ मरीचं शृङ्गिबेरञ्च रजनीकतकं फलम् । पिप्पली पिप्पलीमूलं तच्चूर्ण कुन्तमेव च ॥ आज्यतैलस्य कुडुबं प्रत्येकञ्च विनिक्षिपेत् । शोभोपाण्डुमयं हन्ति ग्रहिण्यादिविनाशनम् ॥ गुल्ममष्टविधं चैव क्षयकासान् विनाशयेत् ।
End:
अमृतकनकमूलनागराणाम् अमृतनागरदुस्पृहाम्बुदानाम् । अनिलज्वरनाशिनौ कषायौ कथितावागमकोविदैषिम्भिः ॥

Page #39

8816
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
• . . . . . . . . चित्रकनागरैः । पाठाविलङ्गेन्द्रयवाहिङ्गभार्गवचान्वितैः ॥ सर्वपातिविषाजाजीरेणुका कृष्णजीरकम् । गजाह्वा सा . . . . . . . . . ॥
हरति दाहत्रयाघमम्बाम् ।
No. 13106. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. AUŞADHAYOGAGRANTHAỊ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 161 x 1} incbes. Pages, 98. Linen, 5 on a
page. Character, Telagu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Dravyaguņapātha 50a and 11la, Jyautisadarpana 103tu, Pathyāpathyaviveka 105a.
Incomplete. .
Similar to the work described atove, but with meaning in Telugu. Beginning :
बिन्दवः पचि(ति)तास्सप्त शक्रस्य पिबतोऽमृतात् । मनुष्याणां हितार्थाय भूमौ जाता हरीतकी ॥ विजया रोहिणी चैव पूतना च मृता तथा । जीवन्ती त्रिरता चैव अभया चेति सप्तधा ॥ मलये विजया चैव रोहिणी सिन्धुदेशके । यवन्ती पृथुनामा च श्रीशैले च मृता तथा ॥ जीवन्ती च कुरुक्षेत्रं काश्मीरं त्रिवृतं तथा ।
अभया विन्ध्यदेशेषु इत्येते देशजन्मकाः ॥ End:
आदौ तु सूतकं गुह्यं रजनीचूर्णसंयुतम् ॥ कुमारीद्रवसंयुक्तं मर्दयित्वा धयेद्बुधः । तत्सूतञ्च पुनस्सम्यक् त्रिफलाचित्रकेन च ॥ तत्सूतञ्च पुनस्सम्यक् कटुत्रयसमन्वितम् । कुमारीद्रवसंयुक्तं सप्तधा मर्दयेत्पुनः ॥ सप्तवारं ततस्सूतं कुर्यान्मर्दनपातनम् । सर्वदोषविनिर्मुक्तो देहलोहे च वेदयेत् ॥

Page #40

End:
Incomplete.
Similar to the above with meaning in Telugu. Beginning :
हिङ्गुलं टङ्कणं व्योषं जाजीपत्रलवङ्गकम् । कुटजस्य च बीजानि इक्षुरस्यं तथैव च ॥ शुक्लकन्दामोचरसं घातकीकुसुमानि च । समभागानि सर्वाणि शुद्धफेन च तत्समम्
*
*
विषूची आमजीर्णे च गुल्मक्षयहरं परम् । ग्रहिणीवज्रकवाटोऽयमग्निदीप्तिकरं परम् ॥
No. 13107. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः.
AUSADHAYŌGAGRANTHAḤ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 173 x 14 inches. Pages, 88. Lines, 5 on a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new.
61a.
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
- शूलिनीरससंयुक्तं ससीतं सैन्धवान्वितम् । विष्टिकालेपनं कृत्वा निगलेन तु बन्धयेत् ॥
Incomplete.
Same work as the above.
No. 13108. औषधयोगग्रन्थः .
AUSADHAYOG AGRANTHAH
Substance, palm-leaf. Size, 8 x 1 inches. Pages, 120. Lines, 4 on a page, Character, Telugu. Condition, injured. Appearance, old. Begins on fol. 1a. The other work herein is Ratnākāragrantha
Beginning:
शूलदावानलम् -
No. 13109. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहित:.
ACŞADHAYOGAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 15 x 14 inches. Pages, 232. Lines, 5 on a page. Character, Telugo. Condition, injured. Appearance, old. Wants the beginning and the end.
Similar to the above.
8817
रामठटङ्कणसैन्धवविश्वं भागक्रमसमभागनिरूढम् । खल्वमध्यदिवसद्वयमात्रं तीक्ष्णमूलरसमर्दनमर्थम् ॥

Page #41

8818
End :
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
गुञ्जामात्रं ये घुटिकाप्रमाणं गोघृतमेव अनुपानविशेषम् । शूलदवानलनाम प्रसिद्धं रोगसर्वभयदर्पसुवर्णम् ॥
प्रतापलङ्केश्वरम् -
वार्धिकुम्भिकलैकभागक्रमशोभिमिन्द्रः ।
सूताभ्रगन्धोषण लोहशङ्खर्वनोत्पलाभस्म विषं सुपिष्टम् ॥ प्रसूतिचापानलदन्तबद्ध मार्द्राम्बुना घोरससन्निपाते । निजानुपानानिजमध्यसेवा सर्वातिसारे ग्रहिणीविकारे || प्रतापलङ्केश्वरनामधेयो रसप्रयुक्तो गिरिराजपुत्रि ।
शुक्लवृद्धिकरं चैव वन्ध्या च लभते सुतम् ॥ वन्ध्यष्टं वीर्यनष्टं पुष्पनष्टमसृग्दरम् । रक्तपित्तवाम्लपित्तमस्थिन्यावद्दलीमकम् ॥
भवति प्रियदर्शनम् । वीर्यवृद्धिकरं चैव नारीणां रमते शतम् ॥ पञ्चबाणरसो नाम पूज्यपादेन निर्मितम् ॥
No. 13110. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः.
Substance, paper.
AUSADHAYOGAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Size, 93 x 62 inches. Pages, 107. Lines, 22 on a page. Character, Telugu. Condition, geod. Appearance, old. Begins on fol. 211a. The other works herein are Madhavanidana la, Cikitsāgrautha (with Telugu meaning) 266, Vaidyacintāmani 169, Navanathasiddhapradipika ( Telugu ) 220a.
Incomplete.
On the preparation of medicines with a statement of the ailments of different kinds cured by the use of such medicines.
Beginning:
कनकसुन्दररसम्
पुष्पधन्वादिरसम्-
रसभुजगसलोहं चाभ्रकं च त्रिभागं कनकविजययष्टिश्शाल्मली नागवल्ली । घृतमधुसितदुर्ग पुष्पधन्वादिवल्ली वहयति
कान्तिमान् वीर्यमाच्य |
*
D
हिङ्गुलं मरिचं गन्धं पिप्पलीटङ्कणं विषम् ।
*
11

Page #42

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8819
भक्ष्ययेद्गहिणी हन्ति रसः कनकसुन्दरः ॥
अमिमान्धं ज्वरं तीव्रमतिसारं च नाशयेत् । End: सूचिकाभरणम् -
ह्रियावलीगन्धसूतं वत्सनामं समांशकम् । टणं गन्धकाध च भृङ्गखरसमर्दितम् ॥ नेपालतैलमेतेषां समं विन्यस्य पेषयेत् । जिह्वया विन्यसेत्सूच्या सूचिकाभरणाह्वयम् ॥ सन्निपातधनुर्वातडोलासम्पुटबन्धनम् । शाखाहोमं च सर्वाङ्गमूर्ध्वश्वासं च नाशयेत् ॥
No. 13111. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. AUSADHAYOGAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 11 x 14 inches. Pages, 130. Lines, 8 on a
page. Character, Telugu. Condition, very much injured. Appearance, old. Wants the beginning. Incomplete.
Similar to the above. The last leaf gives the characteristic symptoms of certain diseases. Beginning:
द्विदलं गन्धकं शुद्धं घातयित्वा विनिक्षिपेत् । पारदं दलमानेन मृतशुल्बायसी पुनः ॥ तालमानेन संमिश्र . . . . . . . . । . . . . . . . . . . यसपात्रके । चुल्लयां निवेश्य यत्नेन चालयेन्मृदुवह्निना । पात्रमात्रं हि जम्बीररसं तत्र प्रजारयेत् ॥
End:
गुल्मप्लीहमहोदरापहरणः क्रव्यादिनामा रसः ।। मुखे कान्तिस्तथाहीनं नेत्रभग्नाथवाकृशः । नाभिहन्नासिकापादौ पाणिशैत्यं हिमांशुवत् ॥ ऊर्ध्वश्वासं धनुर्वातं हिक्का सर्वाङ्गकम्पनम् । शिरःकम्प(मप)स्मारं कफकण्ठ . . . ॥
655

Page #43

8820
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
गन्धं स्वादु न जानाति मलं कपिलवर्णकम् । शिथिलं चपलं चैव नाडी कुटिलसूक्ष्मकः ॥ आदिपित्तगतिर्नाडी ततो वातगतिर्भवेत् ।
No. 18112. काश्यपीयरोगनिदानम्.
KĀŚYAPİYAROGANIDĀNAM. Substance, paper. Size, 9 X 7 inches. Pages, 40. Lines, 27 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 189a. The other works herein are Bhagavatamu (tenth Skandha) la (Telugu), Karanisankalanapadakamu 17a, Paicaigamu 177a, Kokkūkamu 209a.
Incomplete.
Gives the varieties and the distinguishing characteristics of different maladies, the method of diagnosing them and also the remedial medicines. The work is attributed to Kasyapa. Beginning: विंशतिश्लेष्मनिदानम्-.
पित्तरक्तं च शीतं च श्वेतग्रन्थि च श्लेष्मकम् । . . . , श्लेष्मं दुर्गन्धं जिह्वमूलकम ॥ कासश्लेष्मं पार्श्वशीघ्रम् उकार श्लैष्मिकं विधा । दीर्घश्लेष्मं सान्द्रश्लेष्मं तन्तुश्लेष्मं च पूर्वकम् ॥
पित्तश्लेष्मनिदानम्
पित्तवणे श्लेष्मरूपं . . . . . ग्रन्थिरूपकम् । . हृवलं कण्ठशूलं च पित्तश्लेष्मस्थ लक्षणम् ॥
Colophon:
इति विंशतिश्लेष्मनिदानं संपूर्णम् । End:
शङ्खद्रावं शिवक्काथं सर्वरोगेषु योजयेत् । कुष्टमष्टादशं चैव लेपमात्रेण नश्यति । दुष्टव्रणानि गीर्वाणि . . . मात्राभिशास्यते ॥ शुवानिविविधानं च(?) अनुपानविशेषणम् । सर्वरोगविनिर्मुक्तः काश्यपमृषिभाषितम् ॥

Page #44

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
Beginning :
No. 13113. कैलासकारकम्.
KAILĀSAKĀRAKAM.
Pages, 82. Lines, 12 on a page.
Begins on fol. 141a of the MS. described under No. 13094.
Complete.
On the purification of mercury and on the method of using it in medicinal preparations. In the beginning the legendary account of the origin of mercury is given. The work is in the form of a conversation between Siva and Parvati.
रसाकाराय शर्वाय नमस्सर्वार्थिकारिणे । जरामरणदारिद्रयव्याधिदुःखापहारिणे ॥ कैलासशिखरासीनं कान (म) कन्दर्पनाशनम् । प्रसन्नं परमेशानं जगदानन्दकारणम् ॥ प्रणम्य परया भक्त्या पार्वती स्तुतिमातनोत् । श्रीदेव्युवाच -
देवदेव महादेव जन्मदारिद्यूनाशन । प्रसिद्ध करुणामूर्ते प्रसन्नं परमेश्वर ॥ दिव्यागमसहस्राणि मूलकोशादिकानि च । ज्ञातं तव प्रसादेन मया मङ्गलविग्रह || श्रोतुमिच्छामि सर्वेश ततो दिव्यरसायनम् । जराजन्मामयनं च खेचरत्वादिसिद्धिदम् ॥ दारिद्र्यदुःखशमनं ब्रह्मत्वादिसुखप्रदम् । ईश्वर उवाच
साधु साधु महाभागे सर्वलोकोपकारिणम् । तत्सर्वं जायते सूत्रा (ता) त् शुद्धात्तत्प्राणवल्लभे ॥ सर्वलोकोपकारोत्थं गुह्याद्गुह्यतमं हितम् । रसेन्द्रस्य समुत्पत्तिं लक्षणञ्च सुरार्चिते || तत्सर्वं सम्प्रवक्ष्यामि शृणु पार्वति सम्प्रति । सुरेन्द्रैर्मुनिभिर्दिव्यैः गन्धर्वोरगकिन्नरैः ॥ प्रार्थितोऽहं भवत्यान्तु कुमारोत्पत्तिमप्सुभिः । तारकासुरनाशाय लोकानां रक्षणाय च ॥
8821

Page #45

8822
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
तदा हिमालयगिरेगुहायां सुचिरं प्रिये । सङ्कीडमानयोः कालं गतं नौ पुत्रलिप्सया ॥
तेन दन्दह्यमानोऽमिर्गङ्गायां च मुमोच तत् । तेन गङ्गापि सन्तप्ता तदाहिर्विससर्ज वै ॥ तद्विधाभूद्वहिः प्राप्य चैतं स्कन्दं प्रसूयते । अन्यच्छुद्धरसो जातो ह्यपतद्बहुभारतः ॥ शतयोजननिम्नेषु पञ्चकूटेषु संस्थिताः । तन्मलाद्धातवो जाता मणयो दिव्यवस्तु च ॥ तत्तत्क्षेत्रविशेषेण नामवर्णादिकान् गुणान् । भिन्नान् प्राप्तो रसेन्द्रोऽयं जन्मदारिद्रयभञ्जनः ।। तानि कूपानि मे पञ्च सद्योजातादिशा(का)नि वै ।
सर्वसिद्धिप्रदो देवि देहलोहादिसिद्धिदः ।। उत्तरस्यां रसो रक्तः सर्वदोषविवर्जितः । रसायनन्तु तेनैव देवि जन्मजरोय्यतम् (१) । मध्ये तु मिश्रको ज्ञेयः सर्ववर्णसमन्वितः । जटाचन्द्रकसंज्ञो यो दोषादोषसमन्वितः ॥ स चाष्टादशसंस्कारैश्शुद्धसिद्धिप्रदो भवेत् । अमरं रसकूपन्तु रसेन्द्रान्धुं महेश्वरि ।।
End:
पञ्चधैव कषायेण पूर्वपूर्वबलप्रदाः ।
आलम्ब्य दधिकालो च योज्यं तद्वर्शिकल्पनात् । Colophon:
इति कैलासकारकः समाप्तः ॥
No. 13114. गदासंजीवनी.
GADASANJIVANI. Pages, 20. Lines, 21 on a page.
Begins on fol. 166a of the MS. described under No. 1800. Incomplete.

Page #46

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8823
On the diagnosis and treatment of maladies : by Madhavapandita of Śrīvatsagātra and Āpastambasūtra. In the beginning he explains in two stanzas the subjeot-matter of the work which is said to consist of eight topics. Deals with the following subjects :
१. सर्वरोगनिदान, २. चिकित्सासारनाडीनिदान, ३. दोषत्रयप्रकरण. Beginning:
श्रीनाथं पार्वतीनाथं वाणीनाथं सरस्वती(म्) । दुर्गावटुकए(हे)रम्बान् नमस्ते (समस्तान् ) सन्नमाम्यहम् ॥
उद्रेककाल:. आषाढे श्रावणे पौष्ये माघे भाद्रपदे ध्रुवम् । . मार्गशीर्षति कालं च वातरोग प्रकोपयेत् ॥
श्रीकल्याणगुणाधार श्रीपते पुण्यमूर्तये । वन्दे चिकित्सारचितं गदासंजीवनं तदा ॥ आदौ रोगनिदानं च द्वितीयोग्रप्रसातथाः (१) । तृतीयौषधकल्पं च वक्ष्यते तु महारसः । चतुर्थ मूलिकाकल्पं पञ्चमं रक्तमोक्षणम् ॥ अथामिरक्षाकर्माणि षट्भेदेन चिकित्सितम् । सप्तमं शस्त्रकर्माणि मन्त्रमष्टविधं भवेत् ॥
Colophon:
इति श्रीमद्विख्यातचरित्रकापस्तम्बपवित्रकवितावैद्यविद्यात्रिनेत्रमाधवपण्डितविरचिते गदासंजीवनी नाम सर्वरोगनिदानं व्याख्यास्यामः ॥
पञ्चभूतात्मको देहस्त्रिदोषस्सप्तधातुकः । त्रिगुणानेकविख्यातिरसे कमलसञ्चयः ।।
See under the next number for the end.
___No. 13115. गदासंजीवनम् , आन्ध्रटीकासहितम.
GADĀSAÑJĪVANAM WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 16 x 11 inches. Pages, 74. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new.

Page #47

8824
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
१. अशीतिवातनिदान.
२. पैत्त्यरोगप्रशंसा.
३. श्लेष्मरोग प्रशंसन. ४. रोगज्वरनिदान.
Begins on fol. 1a. The other works herein are Cikitsägrantha (with Telugu meaning) 38a and 110a, Ayurveda 58a, Nidanamuktāvalī 64a, Nidānagrantha (with Telugu meaning) 73a, Vastugunakalpavalli (with Telugu meaning) 103a, Vaidyacintamani (with Telugu meaning) 171a. Wants the beginning in the Dosatrayaprakarana; incomplete. Deals with the following subjects:---
५. क्षयरोगनिदान. ६. ग्रहिणीनिदान, ७. मेहनिदान.
८. विषूच्यजीर्णनिदान.
Same work as the above and with Telugu meaning. For the beginning see under the work described under the previous number.
Name of the copyist-Mājēți Sarvesalinga. Date of transcriptionWednesday, the 7th day of the bright fortnight of the Cittirai month. End :
अथ विषूच्यजीर्णनिदानं व्याख्यास्यामः
यथा आरं बलवता यथा वातोल्बणानि च । यथा व्यापारशैत्योक्तं तथा रोगः प्रजायते ॥ भोजनातिशयं गुर्वी तस्याजीर्ण चतुर्विधम् । रसशेषेण विस्पष्टं विधूमे घूमनामतः ॥ जीर्णशेषं छर्दिशेषं रसशेषाभिधानकम् । सर्वे नाजीर्णनामाहं विस्पुष्टेन प्रकीर्तितः ॥ आम्लोद्गारे च धूमे च विधूमे कर्णनेत्रयोः । कण्ठनाभी आदिमध्ये तावुद्द्वारविजृम्भणम् || एवं चतुर्विधमिदं तस्याजीर्णोग्ररोगजः । विस्फुष्टस्य च विख्याता विशेषान्मरणं मुखम् ॥
*
मृत्युरोगं च विख्याता सद्योमृत्युविषूचिका ॥
*
Colophon :
इति श्रीवत्स गोत्रपवित्रापस्तम्बसूत्रकवितवैिद्यविद्यात्रिनेत्र माधवपण्डितविर चिते गदासंजीवनीनामग्रन्थान्तरे विषचिनिदानमजीर्णनिदान सक्षं परसमाप्तः ॥

Page #48

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8825
No. 13116. गदासंजीवनी, आन्ध्रटीकासहिता, GADĀSAÑJIVANI WITH TELUGU MEANING. Pages, 67. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 7a of the MS. described under No. 13086. Incomplete. Contains the following topics :१. सर्वरोगनिदान.
७. रोगज्वरनिदान. २. नाडीनिदान.
८. क्षयरोगनिदान. ३. दोषत्रयप्रकरण.
९. ग्रहिणीनिदान. ४. अशीतिवातनिदान. १०. मेहनिदान. ५. पैच्यरोगनिदान.
११. विषूच्यजीर्णनिदान. ६. श्लेष्मरोगनिदान. Same work as the above.
Copied on Wednesday, the 8th day of the bright fortnight of the Pușya month in the year Pramodūta.
No. 13117. गदासंजीवनी, आन्ध्रटीकासहिता. GADĀSAÑJIVANÍ WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 10 x 75 inches. Pages, 15. Lines, 28 on a page.
Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Begins on fol. 152a. The other works herein are Dravyaratnāvali la, Ausadhayogadikamu (Telugu) 69a, Pindotpattilaksana (with Telugu commentary) 92a, Dehatattvanirņaya (with Telugu meaning) 1036, Nadīparikşā (with Telugu meaning) 109a, Nādīvijñāna (with Telugu meaning) 114a, Vaidyacintamani (with Telugu meaning) 120a, Vaidyavisayalu 160a, Trailokyacintamani (with Telugu meaning) 167a.
Incomplete. Same work as the above.
No. 13118. चिकित्साग्रन्थः, कर्णाटकटीकासहितः. CIKITSÁGRANTHAH WITH KANARESE MEANING. Pages, 277. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 11955.
A treatise dealing with the treatment of the different kinds of diseases by means of appropriate medicines, the preparation of which is also indicated. It is acoompanied by meaning in Kanarese.

Page #49

8826
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
तन्द्रा मूर्छा भ्रमो दाहः प्रलापो हृदि वेदना । अपथ्यजनिता दोषा ज्ञेया वैद्यविशारदैः ॥
*
चिकित्सा
शाीष्णाम्बुदभूनिम्बकटुको नागरोषणैः । कृत्वा काथं पिबेत् सद्यः अपथ्याद्भुतदोषनुत् ।।
प्रतापलङ्केश्वररसः
एकेन चन्द्रानलवार्धिकुम्भिकलाष्टभागः क्रमशो नियुङ्ग्यात् । सूतानगन्धोषणलोहशङ्खवन्योत्पलाभस्म विषं क्रमेण ॥ व्योषाम्बुनाम_ दिनत्रयं तत् गुञ्जाद्वयं चाकवारिणा हि ।
दद्यादिदं जीरकशर्कराभ्यामपथ्यदोषेऽपि च सूतिकोत्थे । End: ओष्ठरोगचिकित्सा
तत्रोष्ठयोर्गदो ज्ञेयो नवदै(धै)व त्रिनिर्मितैः । सन्निपातेन रक्तेन मांसेनापि च मेदसा । क्षतेनागन्तुकैश्चेति तत्र वातेन कर्कशौ ॥ परुषात् पुटितौ स्यातां पीत्वा निशौ विदाहिनौ । पिटकाभिरशीतौ च श्लेष्मणा पिच्छिलौ गुरू । कण्डूयुतौ भवेतां च सन्निपातेन दूषितौ । सर्वाकृति तु रक्तेन रक्तच्छायौ सृतासृजे ॥
. . . . . मांसलौ स्थूलौ मांसपिण्डिवदुच्छिदौ ।
No. 13119. चिकित्साग्रन्थः, कर्णाटकटीकासहितः. CIKITSÁGRANTHAỊ WITH KANARESE MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 153 x 13 inches. Pages, 182. Lines, 8 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new. Contains up to the Asmarirõgacikitsă. Same work as the above:

Page #50

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8821
No. 13120. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĀGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 38. Liner, 6 on a page.
Begins on fol. 38a of the MS. described under No. 13115.
Similar to the above, but with meaning in Telugu. Beginning :
आगामधूमं महिषाक्षियुक्तं निवाजिगन्धाक(त)तण्डुलीयम् । गोमूत्रपिष्टं युगपन्निहन्ति विषाणि शा(च) स्थावरजङ्गमानि ।। अलाबुबीजं सकरञ्जबीजं कोशातकीमूलकबीजतुल्यम् ।
गव्येन मूत्रेण च सेव्य दद्ये(द्या)त् विषस्य नाशानि महोरगेन्द्रे ॥ End:
मधुना सहितं सम्यक् खादयेदिवसान्तकम् । माहिषं गव्यमथवा पानकं वाथ पाययेत् ॥ स्तम्भनं मोहनं पुष्पं सर्वषण्डत्वनाशनम् । रमयेह] (झ)तुकाले तु नारीणामादौ भवति सोदरि ॥ नाभोदरप्रदेशे तु ग्रन्थिर्भवति वेदना । सन्तापो योनिशूलं च कदाचिद्रक्तमोक्षकम् । कदाचित् बहुमूत्रं तु त्रिभिलक्षणसंयुतम् ॥
No. 13121. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 124. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 110a of the MS. described under No. 13115.
Foll. 110--114 and 146-170 contain the Cikitsabhäga in Telugu language.
Similar to the work described above. Beginning:
. . . . जाजी अजामत्रेण पेषयेत । . . . . . निशान्धतिमिराननम् ॥
. पुष्पलानि पटलानि च ।
अतिरिक्तानि मांसानि नवरात्रं विनश्यति ॥ आज्येषु पुष्पं मधुनाश्चपेतं शृङ्गेण कन्दं तिमिरेषु तैलम् । रात्रं च कासारजनौशरोमा (?) पुनर्नवा नेत्ररुजां दुहन्ति ॥

Page #51

8828
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
End: दोषज्वरकषायम
वारुण्यो वह्विशाण्डिल्यकुण्डलीसिन्धुतारकम् । द्विस्थेरनागसंयुक्तं काथं दोषज्वरापहम् ॥ एवालुकुण्डलीव्याघ्रश्रीपर्णी हंसपादिका । रविमूलं वचाशुण्ठीकाथं दोषविनाशनम् ॥
No. 13122. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 164 x 14 inches. Pages, 116. Lines, 6 on a
page. Charaoter, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 48a. The other works herein are Ayurveda la, Nidanamuktavali 7a, Nidanagrantha (with Telugu meaning) 10a, Vastugunakalpavalli (with Telugu meaning) 41a, Vaidyacintamani (with Telugu meaning) 106a.
Foll. 48a-52a contain some Cikitsas in Telugu. Incomplete. Same work as the above.
No. 13123. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĂGRANTHAĦ WITH TELUGU MEANING. Pages, 58. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 38a of the MS. described under No. 13086. Incomplete.
Similar to the above. At the end 20 pages of matter are found in Telugu dealing with the subject of medicine. Beginning:
लशुनं दीप्यकं शिग्र कृष्ण रिकनागरम् । दीप्यकं हिमुसंयुक्तं काथाऽयं सर्वशूलजित् ॥ सूरणं लशुनं शिग्रु प्रन्थिकं चित्रकं वचा ।
पाठाशुण्ठ्यामलक्काथं सर्वशूलनिवारणम् ॥ End:
हिङ्गसौवर्चलं पाठा सर्षपाविश्वमेव च । आमशूलहरं देयं भक्तिहिमादिपञ्चकम् ॥
अष्टोदराणि हन्त्येनं जलकूर्म तथैव च ॥

Page #52

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8829
No. 13124. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSÁGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 111 X 84 inches. Pages, 140. Lines, 21 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 1446. The other works herein are Hariscandracarita (Dvipada) la, Cikitsāsārasangraba 126a, Dūtādbyāya 142a, Madanakamaratna 216a, Vemanapadyalu 2:46. Venkataramanasataka 332a.
Foll. 1446-1480 and 207-215 contain wholly Telugu passages relating to medicine. • Similar to the work described above. Beginning :
षोडशं बिल्वमज्जानि माषचूर्ण तदर्धकम् । चत्वारि निम्बबीजानि लशुनं तु पलद्वयम् ॥ हिङ्गुनागरमेकैकपलं तु गुडगुग्गुलम् ।
अजाक्षीरेण संमिश्रमजाचर्मेण वेष्टितम् ॥
मासमेकं धान्यपुटं साक्षा इगुबली अपि । End:
अशीतिर्वातजान् रोगान् हन्ति शूलशतत्रयम् । विंशतिश्लेष्मरोगेण चतुर्विंशतिपैत्त्यकम् ॥ तत्तद्रोगानुपानेन निहन्ति सकलामयान् । क्षयमेकादशं चैव ग्रहिणीपाण्डुकामिलाम् ॥ . कुम्भकामिलकारोगानुदावर्तमहोदरम् । दीपनं परमं प्रोक्तं सर्वरोगहरं परम् ॥ बालानां परमं पथ्यं दुष्टमायुष्यमुत्तमम् । बाहुमात्रकमुक्तेन सर्वरोगहरं परम् ॥ बालसूर्यसमं तेजो बालसूर्योदयो रसः ।
No. 13125. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĀGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leat. Size, 148 x 1} incben. Pagos, 30. Lines, 7 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 19a. The other work herein is kasapradipika la, (Telugu).
Similar to the above.

Page #53

*
.
8830
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF Beginning:
विषटङ्कणनेपालं भागवृद्धिसमाङ्गलम् । रसप्रतापमार्ताण्डं रसज्वरनिवारणम् ॥ विषताग्रं बलिं चैव गौरीपाषाणकं समम् । नाभिसूतं द्वयं भागं निर्गुण्डीतुलसीरसम् ।। एला जाजिफला शुण्ठी पिप्पलीपस्तुबीजकम् । लवङ्गं जाजिपत्रं च अन्धेन विजया तिला ॥ यवानीम्लेच्छपैशाचा एतत्सर्वं समं(भवेत्) । सर्वे द्विगुणभल्लातफलचूर्ण तु कारयेत् ॥ भक्षयेन्निष्कमात्रेण बहुमूत्रयुवा(रुजा)पहम् । शिरश्च म(प)लितं केशं तेन तैलं प्रभावति । भृङ्गामलकतैलेन आश्विनेयप्रकल्पितम् ॥
End:
No. 13126. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः, CIKITSAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 161 x 1 inches. Pages, 92. Lines, 7 on
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 98a. Tbe other works berein are Cikitsăsărasangraha (with Telugu meaning) la, Dattātrēyamata 145a, Vaidyanigbaņķu 173a, Cikitsāsārasangraba 247a (different).
Incomplete.
Similar to the above. Beginning : पिप्पल्यादिचूर्णम्
पिप्पली नागरं पाठा शारिबा बृहतीद्वयम् । चित्रकं कुटजं बीजं क्षारो लवणपञ्चकम् ॥ पूर्णीकृतं दधिसुरातन्मन्दोष्णाम्बुकाञ्जिकैः ।
पिबेदमिनिवृत्त्यर्थ कोष्ठवातहरं परम् ॥ End:
स्वापहिवामधुरशीतलमत्स्यमांसः गुर्वम्लपिच्छिलतरक्षुपयानुकालैः (१) । शिम्बादितित्तिरिलवणोदकपानभः श्लेष्मप्रकोपमुपयाति घनाघनेषु ॥
हिमशिशिरवसन्ते ग्रीष्मवर्षाशरौ स्तन . . वनवनाम्भोहर्म्यगोक्षीरपानैः । सुखमनुभव राजन् त्वद्विषो यान्तु नाशं दिवसकमललजाशर्वरीरेणुपद्वैः ।।

Page #54

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
Similar to the above.
Beginning :
No. 13127. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः.
CIKITSAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 17 x 1 inches. Pages, 272. Lines, 5 on a page. Character, Telugu. Condition, fair. Appearance, old.
Begins on fol. 92a. The other works herein are Rasaratnakara la (with Telugu meaning), Rasadipika 23a ( Telugu ).
End:
स्वस्थास्वस्थमनुष्येषु सम्यङ्नाडी निरीक्ष्यते । तत्र पञ्चविधैर्भेदैर्वर्तते युगपद्भृशम् || करे नाभ्योरुकण्ठेषु नासिकायां तथैव च ॥ स्वस्थास्वस्थेषु वहति विक्रिया चेद्विपर्ययः ||
*
विरेकसाध्यगुल्माशशोफपाण्डुमहोदरः । कामिलामेहकृच्छ्रनं नेत्ररोगं ज्वरापहम् || आध्मानं शूलरोगं च कुष्ठपैत्त्यनिवारणम् । विरेचनवर्जम्
क्षयातिसारग्रहिणी अजीर्णतरुणज्वरम् । समीरणः श्वासकारी बालवृद्धस्य शोषणः ॥ विरेचनं न कर्तव्यं भिषक्शास्त्र(वि)निश्चयम् ।
बालज्वरेषु सर्वेषु लेपयेद्भिषगुत्तमः ।
उष्णाम्बुना शुण्ठी वरालक दीपकम् ॥
स्तन्योन
·
+
नागरातिविषाहिङ्गुचित्रमूलं वचाभया ॥
वराङ्गानां पिबेत् बालाद्यजीर्णके ।
8831
अजीर्णार्तिः पिबेच्छिशुः ।
चूर्णमुष्णं
No. 13128. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः . CIKITSAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 285. Lines, 22 on a page.
Begins on fol. 266 of the MS. described under No. 13110.
Wants the beginning and the end.
Gives the preparation of medicines together with the diseases cured by them.

Page #55

8832
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
This MS. is said to have been copied from the MS. of Mājēti Sarvēšalinga on Monday, the 13th day of the dark fortnight of the Māgha month in the year Yuva. Beginning :
धात्री विलङ्गं त्रिषु गन्धमुस्ताव्योषं च पथ्या त्रिवृता त्रिभागम् । चूर्ण समं शर्करया समेतमुष्णोदकेन पिबते नराणाम् ।। शूलानिमान्द्यग्रहिणीविकारं वातं च पित्तं च कृमि च हन्ति ॥
मेह च मेधश्चगलं(?) च पाण्डं हृद्रोगनाशं हयपतिचूर्णम् ॥ End:
प्रत्येकं प्रस्थमात्रं तु घृतं प्रस्थं विनिक्षिपेत् । अथायं सर्वमेकत्र लेह्यं वराधु(साधु) साधयेत् ॥ योगोऽयं पुष्पराजाख्यमस्मभ्यं निर्मितं पुरः ।
हृत्कामिलारोगमरोचकं च हंस्या(न्त्या)न्त्रवृीड च करोति वह्निः ।
No. 13129. चिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSÅGRANTHA WITH TELUGU MEANING. Substancer palm-leaf. Size, 16 X 14 inchos. Pages, 184. Lines, 6 on a ___page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 127a. The other works herein are Vaidyayõgasangrabamu la, Vaidyacintámaņi (with 'Telugu meaning) 5a, Vaidyayogasangraba (with Telugu meaning) 52a, Vētālakava ca 125a, Vrşabbarājiya (with Telugu meaning) 219a, Ausadhayogamu 243a.
Incomplete.
Similar to the above. Beginning:
द्विपलं पिप्पलीचूर्ण मिश्रसर्वश्चरो रसः । द्विगुञ्ज लेहयेत् क्षौद्रैः सप्तमण्डलकुष्ठनुत् ॥ वाकुची देवदारुं च कर्षमात्रं समर्थितम् । लिहेदेरण्डतैलेन अनुपानं शुभावहम् ॥
आयुर्वेदे
वाकुच्यास्थललेपेन तैलैर्वा राजवृक्षकैः । पुत्रजीवोत्थतैलैश्च लेपे पाम विनाशयेत् ॥

Page #56

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8833
End :
ग्रन्थान्तरे
शुद्धसूतं मृतं चाभ्रगन्धकं मर्दयेत्समम् । दिनं निर्गुण्डिकाद्रावैरुद्वाहो भूधरे पचेत् ॥ कदलीक्षुरसेनैव शुक्लद्धिः प्रजायते । कासमुद्रकषायेण क्षयकासो विनश्यति ॥ शिलाक्षारोदकेनैव आम्लपित्तविनाशनम् । तिलपिष्टेन संमर्च काथं मूत्रनिवारणम् ॥ गुलचिकन्दनिर्यासं गण्डमा(ला)दिकं जयेत् । एतान्यतिबलान् पुंसां कान्तिपुष्टिविवर्धनम् ॥ आयुःप्रवर्धनं चैव वलीपलितनाशनम् । सन्तताभ्यासयोगेन जीवेद्वर्षशतं नरः ॥ मधुराहारभोजी च सर्वसिद्धिकरं परम् ।
No. 13130. चिकित्साग्रन्थसारः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSÄGRANTHASĂRAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 153x 13 inches. Pages, 27. Lines, 6 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Santānakalpa 15a (with Telugu meaning), Cikitsa.visaya 25a
On the treatment of maladies of different kinds. Beginning: रक्तपित्तचिकित्सा
अष्टद्रव्याम्ललवणं कषायक्षारवस्तुभिः । यकृत्प्लीहाश्रितं रक्तमूर्ध्न चाधः प्रवर्तते ॥
वातात् श्यामारुणं रूक्ष शोणितं तनु फेनिलम् । कफतः स्निग्धमापाण्डु पिप्पलं बहुलं बहु ॥ रसावाखरमञ्जर्या वाशाया वाशितोत्कटः ।। निवारयेद्रक्तपित्तं मदागं वाति मूर्ध्व(4)गम् ॥
पुलकं श्वासकासं च बाह्यावातमिदं क्रमात् । चिकित्सा
कषायं पञ्चकोलेन लिप्यते मधुसंयुतम् ।
End :

Page #57

8834
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13131. चिकित्साविषयः.
CIKITSAVIŞAYAĦ. Substance, palm-leaf. Size, 115 X 14 inches. Pages, 141. Lines, 4 on a
page. Character, Grantha and Kanarese. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other work herein is Nītisõstrasamuccaya (with Kanarese meaning) 72a
Wants the beginning.
Similar to the work described above and with Kanarese meaning. Beginning:
अङ्गुष्ठमूले पीत्येव(पित्ते च) मध्ये वहति श्लेष्मकम् । अन्ते प्रभञ्जनो वायुः त्रिभिस्स्थानमिति क्रमात् ॥ वातनाडी वक्रगतिः भेकलावुकसर्पवत् ।
बालस्य डोला च ततो जलूकस्य गतिर्भवेत् ॥ End:
स्तम्बनं दीपनं वश्यं शुक्लवृद्धिकरं परम् ।। बलवर्णकरं चैव शु(तु)ष्टिपूले() प्रजायते । सर्वरोगहरं पथ्यं पूज्यपादेन भाषितम् ॥
No. 13132. चिकित्साविषयः.
CIKITSAVISA YAH. Substance, palm-leaf. Size, 101 x 1} inches. Pages, 42. Lines, 7 on a.
page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old. Incomplete. Wants two leaves in the beginning.
Similar to the work described above. Beginning:
. . . . निष्पावमिष्टं बिल्वमुपोढकी । हिमाम्बुसूपमांसानि कठिनो . . , . ॥
अश्वाधारोहणं स्नानमपथ्यं प्राहुरर्शसाम् । पटोलकुटजाजाजी शाहॅरीकदलीफलम् ॥ अजादधि च गाङ्गेरी तैलकैडर्यवास्तुकम् ।

Page #58

THB SANSKRIT MANXORIPTS.
8835
निद्राकरच शाकश्च कपित्थन्तु परीरसम् ।। रम्भापुष्पश्च बिल्वञ्च ग्रहिणीमतिसारजित् ।
..nd:
मण्डलाख्यं विची च दैवाडिकिटिभं तथा । चर्मददू गले सिद्धाश्शतारुस्स्यादशाष्टकम् । श्वित्रकास्यो विसर्पि च विंशत्येताः प्रकीर्तिताः ॥ दाहकण्डूकरस्पर्शाश्वेताश्वेतविवर्णता । ततो व्रणानां शूल.
No. 13133. चिकित्साविषयः.
CIKITSÅ VIŞAYA”. 8nbatance, palm-leaf. Size, 14 x 14 inches. Pages, 46. Lines, 6 on a
page. Character, Grantha. Condition, injured. Appearanoe, old. Wants the beginning and the end.
Similar to the work described above, but with Telugu meaning. Beginning:
सन्निपातोद्भवा नाडीविज्ञानीयमिदं बुधैः । स्पर्शलक्षणम्
अथ स्पर्शामयं वक्ष्ये त्वचि उ(चो)ष्णप्रभजनम् । अत्युष्णं पित्तरोगस्तु अथवा(नाना)मतिशीतकम् ॥
कचिश्छीतं श्लेष्मरोगी(नि] द्वन्द्वजाश्च पृथक्पृथक् । End:
मत्तकातिविषामुस्ता बालबिवं च नागरम् । व्याधीत धातकी लोध्रापाठामोशीरदीपकम् ॥ माचिं शाल्मलं नी समभागानि चूर्णयेत् । गोदना मिश्रितं प्रातः पिबेत्सर्वातिसारजित् ॥ धूमरक्तातिसाराणां प्रहिणी काशु नाभीयात् ()।
No. 18134. चिकित्साविषयः, आन्ध्रटीकासहितः.
CIKITSĀVIŞAYAỊ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leat. Size, 161x1 inches. Pages, 18. Lines, 6 on a page. Character, Telagu. Condition, good. Appearance, old.
666

Page #59

8836
1a.
Beginning:
Begins on fol. 526. The other work herein is Cikitsasarasangraha
Similar to the above.
End:
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
शिरोनस्यम् -
एरण्डमूलं तगरं च शुण्ठी जीवन्ति रास्खा नच (व) सैन्धवेन । भृङ्गं विलङ्गं मधुकं च कु ( को ) ष्ठं सनागरं गव्यघृतेन पकम् ॥ षड्विन्दवो नासिकन्धमूले शिरोगतं रागेशंत निहन्ति ।
End :
कासश्वासातिसारशमने काय निसन्दीपने अर्शेऽर्शे ग्रहिणीहरं ज्वरहरं तिक्तार्शतच्छोणितम् । आनन्दं ( सततं नृणां ) मतिकरं कविता बाला विलासीकरं हन्ते सर्वगुणा निहन्ति मृदुबलीगलितं कामेश्वरोऽयं सदा ||
No. 13135. चिकित्साविषयः, आन्ध्रटीकासहितः . CIKITSAVISAYAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 160. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 25a of the MS. described under No. 13130. Similar to the above.
Beginning:
आरनालं प्रियङ्कं च शीतलन्तु न वर्जयेत् । उपोढकी समायुक्ते रसपं तैलवर्जितम् ॥ अलावूवर्तुलं दैवान्नाशयेन्नात्र संशयः ।
*
*
पटूनि त्रिफलाधारं भाङ्ग रास्तामयाशसी । कटुत्रयं द्विजीराणां भल्लातं चित्रकं वचा || द्विक्षारं विवृता क्षुद्रा शृङ्गिसर्षपरामठम् ।
*
*
*
बडबानलनामायं चूर्णोऽयं जठराग्निजित् ॥
अमृतं चैकभागं (च) द्विभागं हिङ्गुलस्य च । टङ्कणस्य त्रयो भागाः नेपालं चाष्टभागकम् || एष वज्रायुधो नाम सर्वज्वरनिवारणम् । सर्वज्वरहरं ज्ञेयं याममात्रेण शाम्यति ॥

Page #60

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8887
___No. 18136. चिकित्साविषयः, आन्ध्रटीकासहितः.
CIKITSĂVISAYAỊ WITH TELUGU MEANING. Sabstanoo, palm-leat. Size, 12 x 11 inches. Pages, 8. Lines, 6 on a
page. Character, Telugn. Candition, injured. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Kumārāñjana 6a Cintamanidurgi 10a, Vaidya (Kanarese), Pranapratisthā. 31a, Vaidya (Kanarese) 32a, Hanumanmantra 47a, Añjanāyakavaca 53a.
Deals with different kinds of fever, their diagnosis and their treatment also. Beginning:
अथ सप्तविधान् दोषान् वक्ष्यते शास्त्रनिश्चयः । तरुणज्वरमध्ये तु अपथ्येन प्रजायते ॥ अतः परं प्रवक्ष्यामि ज्वरसारप्रमाणकम् ।
सप्तरात्रं वातकच षड्रात्रं वापि पैत्यजे । ज्वरनिदानम्
ज्वरस्तीक्ष्णोऽथवा शीतमथवाल्पज्वरोऽपि वा । नेत्रान्तरक्तरहितं पाणिपादनखे तथा ।
नेत्रे कान्तिविहीने च सागरध्वनिनश्लवे (?) ॥ End:
ज्वरो गुम्भनहिला च मन्दामिर्जानुनी व्यथा । अम्लस्वभावगन्धं च अजीर्णज्वरलक्षणम् ॥
No. 18137. चिकित्सासारसङ्ग्रहः.
CIKITSASARASANG RAHAH. Substance, palm-leaf. Size, 16 x 1 inches. Pag98, 121. Lines, B on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearanoe, old.
Begins on fol. 57a. The other works herein are Nighanturajiya la, Raséndracidāmani 24a, Bharadvajiya l18a.
Contains the first Vilăsa.
A treatise on pathology. The eight different ways of diagnosing diseases are explained in the beginning. In the colophon the author is stated to be Dhanvantari.
The copying of the MS. is said to have been completed on l'uesday, the 2nd day of the dark fortnight of the month of Apādha in the year Tāraṇa by Mājõți Sarvēšalinga.
856-A

Page #61

8888
A DESCRIPTIVR CATALOGUE OF
Beginning:
यस्य द्विरदवाद्याः . . . . . . . . . . . विष्वक्सेनं तमाश्रये ।। आदौ समस्तरोगेषु अष्टस्थानं परीक्षयेत् ।
नाडीमूत्रमलं जिह्वा शब्दस्पर्श(च)रूपडक् ॥ नाडीपरीक्षा--
अङ्गुष्ठमूलमाश्रित्य अङ्गुलत्रयपीडनम् ।। आदौ वायुः कफो मध्ये अन्ते पैत्त्यश्च वर्तते । यवस्य बीजमानं च नाडी सर्वाङ्गसङ्गतिः । नारीणां वामभागे च पुंसां दक्षिणशोधयेत् ॥
End:
फलसर्पिश्च कल्याणघृतमत्र प्रदापयेत् । ऊर्ध्वममिमथो गर्भ मध्ये तु जलसंग्रहम् ॥ वायुना किं न नीतोऽसौ कथं गर्भ न जीर्यते । नाभिप्रदेशे कमलमष्टकोणं तथा भवेत् ॥ तन्मध्ये वीर्यपतनं तत्पुष्पं मुकुलं भवेत् ।
तन्नालमध्ये क्रिमिजं तच्छुक्लं भक्षितं भवेत् ॥ Colophon:
इति श्रीचिकित्सासारसंग्रहे धन्वन्तरिकृतौ सर्वरोगनिदानं नाम प्रथमविलासः ।।
No. 18138. चिकित्सासारसङ्घहः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĀSĀRASANGRAHAH WITH TELUGU
MEANING. Pages, 198. Lines, Ton a page.
Begins on fol. 247a of the MS, described under No. 13126.
Deals with the treatment of three varieties of maladies, viz., अजीणेविषूचिका (oholera due to indigestion), प्लीहरोग (spleen diseases) and समस्तोदर (diseases relating to the disorder of the stomacb). Beginning:
उष्णाम्बुक्षारलवणैः कटुभिः पित्तदूषणात् । यकृत्सिहा(प्लीहा)श्रितं रक्तमूर्ध्व चाथ प्रवर्तते ॥

Page #62

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8839
ऊर्ध्वं नासास्यकर्णाक्षिरदे मेढ़े गुदैरपि ।
अर्ध्वसाध्यमधोयाप्यमसाध्यमुभयायनम् ।। Colophon : इति सारसङ्गहे अजीर्णविषूचिकाचिकित्सा समाप्ता ॥
वातारितैलसंयुक्तं त्रिफलागुग्गुलेन च ।
सूतकं गन्धकं चैव ज्वरदारिद्यनाशनम् ॥ wind:
सशर्करं युवा फेनरक्तान्ददांगोलकृष्णा . . . (!) ।
रसाअनं हितं युत्तं च वेलतालिशतुत्थमधुनाशशुक्लम् (!) ॥ . Colophon:
सारसङ्ग्रहः समाप्तः ।।
No. 13139. चिकित्सासारसङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITASĀRASANGRAHAĦ WITH TELUGU
____MEANING. Pages, 102. Lines, 6 on a puge.
Begins on fol. la of the MS, desorihed under No. 13134. Seems complete.
Similar to the above. Beginning:
नमामि धन्वन्तरिमादिदेवं सुरासुरैर्वन्दितपादपद्मम् । लोके ज्वरारुग्मत(ग्भय)मृत्युनाशनं दातारमीशं विविधौषधीनाम् ।। धर्मो विवर्धति युधिष्ठिरकीर्तनेन पापं प्रणश्यति वृकोदरकीर्तनेन । दुःखं विनश्यति धनञ्जयकीर्तनेन माद्रीसुतौ कथयतो न भवन्ति रोगाः ॥ रसवैद्यं भवेदेवं मानुषं मूलिकादिभिः ।
आसुरं शस्त्रवैद्यं च सिद्धवैद्यं च मन्त्रकम् ॥ अमृतहस्तम्----
पताकं कुम्भपातञ्च मच्छपादाङ्कशादिषु (!) ।
रक्तरेकग्रहो हस्तो बासस्थामृतहस्तवान् ॥ दग्धहस्तम्
तस्य स्त्रीसङ्गलोलः कपटपटुखिनो दुर्जनोऽपानजन्मा दुन्मार्गकप्रवृत्तः सततधनपरः पानमत्तः प्रमत्तः ॥

Page #63

8840
A
DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
क्षुद्रानिद्रासुग(नुष)ङ्गः परधनहरकान् . . . . ॥
तस्य रोगं प्रवक्ष्यन्ति पङ्कवरक्षालिते यथा । अर्धरात्रेषु मध्याहे पर्वयोस्सन्ध्यवासरे । मध्यवारे भिषक् सर्व ज्वरितं नावलोकयेत् ।।
Colophon:
इति श्रीचिकित्सासारसङ्घहे व्याधिरूपभेदाधिकारः प्रथमः स्कन्धः ।।
इति चिकित्सासारसङ्घहे ज्वररूपज्वरागतनक्षत्रपरिमितादिशान्तिदानतर्पणविधिस्तृतीयोऽध्यायः ॥
End:
जातीफलं दुत्तुमूलं शाल्मल्यपिचवत्सकैः ।
दाडिमं नागरं काथं ज्वरातिसारनाशनम् ॥ Colophon:
इति चिकित्सासारसङ्गहाधिकारः समाप्तः ॥
No. 13140. चिकित्सासारसङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĀSĀRASANGRAHAỊ WITH TELUGU
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 18 x 17 inches. Pages, 578. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Incomplete.
Similar to the above. Beginning:
क्षीराब्धिमथने जातमभयं दाक्षिणे करे । सव्ये च सुधया पूर्ण बिभ्राणं कलशं शुभम् ॥ नीलाम्बरधरं देवं दिव्याभरणभूषितम् । रजतासन आसीनं सर्वैर्द्रव्यैरुपाश्रितम् ॥ धन्वन्तरिरिति ख्यातं चिन्तयेत् सुसमाहितः । सम्पूर्णचन्द्रसदृशः पुण्डरीकविलोचनः ॥ आजानुबाहुतद्रूपं कृष्णसर्पविभूषणम् । कुण्डलीकुड्मलादन्तिसालक्कारशोभितम् ॥

Page #64

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8841
शान्तं कृपाजलनिधिमक्रोधः शास्त्रपारगः । देवतारक्षकः श्रेष्ठो व्याधिमानविदारणः ॥ औषधं ग्राह्य कुशलः भिषक्छास्त्रविशारदः । सर्वज्ञो ज्ञानसम्पन्नः ध्यायेत् धन्वन्तरि तथा । श्रीरामं श्रुतिकीर्तनं गुरु(हृदि)सदा श्रीराममुक्तिप्रदं श्रीरामं रघुनन्दनं भयहरं श्रीरामरक्षामणिम् । श्रीरामं नवरत्नकुण्डलघरं श्रीरामचन्द्रोदयं श्रीरामस्य सहस्रमानुसदृशं श्रीरामचन्द्रं भजे ॥ सर्वशास्त्रार्थसम्पन्नस्सर्वैर्द्रव्यैरुपाश्रितम् ।
चिकित्सासारसङ्घोऽयं चिकित्सासारसङ्ग्रहे । रक्तपैल्यचिकित्सा---
उष्णाम्ललवणक्षारैः कटुभिस्तिक्तदूषणैः । यकृत्प्लीहाश्रितं रक्तमूर्ध्वश्चाघः प्रवर्तते ॥
नवनीतं लाजचूर्ण मत्स्यण्डीसहमाक्षिकम् । माक्षिके च घृतं दद्याद्रक्तपित्तहरं परम् ॥
End:
त्रिवृता सर्वपागानि सर्व सर्वं च शर्करा ॥ उष्णोदकानुपानेन इच्छाभेदी रसः स्मृतः ।
अयःपतिरसो नाम अश्विनीदेवनिर्मितम् ॥ मधूकतैलम्
मधूकयष्टिकल्काभ्यां गुलूच्या स्वरसेन च । तैलं हन्ति शिरस्तोदं वातपित्तकर्फ हरेत् ॥
-
No. 13141. चिकित्सासारसङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSASARASANGRAHAĦ WITH TELUGU
MEANING Pages, 37. Linos, 21 on a page.
Begins on fol. 1716 of the MS. described under No. 160 of the Telugu Descriptive Catalogue of MSS.
Similar to the above.

Page #65

8842
A DBSORIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
व्यायामतीक्ष्णरुक्षाद्या(त् मघमत्स्यादिसेवनात् । अजीर्णादतिवेगाच्च मूत्रकृच्छ्रे सदा भवेत् ॥ मूत्रं वेगान्मुहुर्मुक्तं भवेदरुपाल्पमुत्कटम् । मेमध्ये वेदनं च कुक्षी गुल्मविकारकृत् ॥ मूत्रकृच्छ्रमिदं ज्ञेयं वातजं वैद्यपुङ्गवैः ।। वातजं लिङ्गवैकल्यमल्पं पैत्यं च दाहकृत् । कर्फ च शीतलं सान्द्रं दुश्चिकित्सं त्रिदोषजम्
End:
छागयूषं घृतं वाथ मुद्गयूषं घृतोदनम् । भक्षयेद्वा पिबेद्रात्रौ सघृतं सैन्धवं बुधैः ॥ मूलिकोत्पाटनं कुर्यात् बलिं दद्यात् सुरक्षितम् कृष्णपक्षे चतुर्दश्यां भानुभौमार्यवासरे ॥ पुष्ये पुनर्वसूहस्ते मूले रेवति चाश्विनी ।
अमायां तु रवी पणे मूलिकोत्पाटनं शुभम् ॥ Colophon:
इति श्रीचिकित्सासारसङ्घहे ज्वरचिकित्सायां ज्वरनिवारणबन्धनमूलिकापहरणधारणधूपबलिस्समाप्तः ॥
No. 18142. चिकित्सासारसङ्गहः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĀSĀRASANGRAHA” WITH TELUGU MEANING. Pages, 36. Lines, 21 on apage.
Begins on fol. 124a of the MS. described under No. 18124. Incomplete.
Similar to the above. The author says that tbis work is intended for beginners and that heroin he has collected and given the essence of the science of pathology. Beginning :
हरिनीलदलश्यामं हरिद्रावर्णवाससम् । हरि ध्यायेत्पति . . . . शुमिस्थि(चिस्मि)तम् ॥

Page #66

8848
THB SANSKRIT MANUSORIPTS. सारमेव समाहृत्य चिकित्सितमहोदधेः । क्रियते बालबोधार्थ चिकित्सासारसङ्गहः ॥
हीनाहारविहार उच्यते
मात्राशी सर्वकालं स्यान्मात्रा यमिप्रवर्तिका । गुरूणामर्द(र्थ)सौहित्यं लघूना नातितृप्तता ।। मात्राप्रमाणं द्रव्याणां सुखं तावद्विजीर्यति ।
भोजनं हीनमात्रं तु बलोपचयो (यमो)जसि । सर्वेषां वातरोगाणां हिमतां च प्रदद्य(ब)ते ॥
End :
पाठापीतोष्णपयसा प्रातरेव दिनैत्रिभिः । सीतिका कम्पबहुलां नाशयेलशुनो यथा ॥
काकजहाबलाक्रान्तातुलसीविश्वसाधितम् । जलमुष्णं पिबेत्प्रातः शीतज्वरनिकृन्तनम् ॥
No. 13143. चिकित्सासारसङ्गहः, आन्ध्रटीकासहितः. CIKITSĀSÅ RASANGRAMAĻ WITH TELUGU MEANING. Snbetance, paper. Size, 14} x inches. Pages, 400. Lines, 32 on a
page. Charsoter, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Basaratnakara (with Telugu meaning) 201a, Balarāmaoaritra (Telugu) 250a, Caturvātikāmähätmyamu (Telugu) 272a, Sankaragranthamu (Telugu) 318a.
Complete. Same work as the above.
See under the previous aumber for the beginning. End:
विषतरुपलमाज्यप्रस्थयुग्मेऽर्कशिग्रुस्वरसलिकुचवारिप्रस्थमेकैकशश्च । कनकवरणचित्रापत्रनिर्गुण्डिका स्यात् सुरसतुरगगन्धा वैजयन्ती रसस्य ।।

Page #67

8844
पृथगिति परिकल्प्य प्रस्थभागेन सर्वे विषतरुफलमज्जातुल्यतैलेन युक्तम् । स्वरसमपि च चित्रापीलुशैलयकाद्रीप्रभवमपि च सर्पिः क्षीरचित्रोत्थतैलम् ॥ सकलमपि मिलित्वा तैलतुल्ये विपक्कं लशुनसरलयष्टीकुष्ठसिन्धूत्थयुक्तम् । दद्दनमिलिकणाना (?) चन्दनेतालवङ्ग (?) नतनतशिकिरान्मपालिकानां विपकम् (?) ।। इरति सकलवातान् घोररूपानसाध्यान् प्रतिदिनमनुलेपाद्वात्ययुक्तस्य जन्तुः (न्तोः) ॥ Colophon :
चिकित्सासारसंग्रहं संपूर्णम् ॥
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning :
No. 13144 चिकित्सासारसङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः.
CIKITSĀSĀRASANGRAHAḤ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 18 X 1 inches. Pages, 240. Lines, 8 on a page. Charactor, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Begins on fol. 1a. The other work herein is Rasaratnakara 1210. Complete
Same work as the above.
कर्णाटकटीकासहितः. CIKITSĀSĀRASANGRAHAH WITH KANARESE
No. 13145. चिकित्सासारसङ्ग्रहः,
MEANING.
Substance, palm-leaf. Size, 13 x 1 inches. Pages, 166. Lines, 5 on a page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appearance, old. Incomplete.
A treatise on pathology. The author, in the beginning of the work which is extracted here, gives a long list of authors and works consulted by him.
Date of copying: 5th day of the bright fortnight of the Jyosthā month in the year Nandana. Former owner of the MS. is given as Dodda Vengayyan.
रसार्णवं बाहटं (च) पारिजातं च कौमुदीम् । नागार्जुनं च कापालं दामोदरमतं तथा ॥ रसप्रसिद्धसारं च सूत्रस्थानं च पिल्लटम् । कल्याणभेषजं कल्पं सूत्रस्थानं च सङ्ग्रहम् ॥ कापालमिन्दुनाथं च गुणचिन्तामणि तथा । शारीरं वीरभद्रीयं वेददपिकमेव च ॥

Page #68

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8845
सोमनाथं महाशास्त्रं नन्दनाथं चिकित्सितम् । वैद्यमुक्तावलिं सर्व केरुटं चक्रवर्ति च ॥ सोमराजीयदेवेशं चन्द्रज्ञानं च चरकम् । नैघण्टादीनि शास्त्राणि दृष्ट्वा श्रुत्वा बइनि शं(च) ।। पक्षज्वरादिवृष्यान्तं गुरुनाथप्रसादितम् ।
आदिवैद्यं शिवं नत्वा . . . चरकादिभिः । प्रायस्सारं समुद्धृत्य चिकित्सासारसवहम् ॥
स्वयममिरसो वाद(:) दान(त)व्यो गदशान्तये । दुष्टो वा कथितो ग्रन्थः पादहृन्नाभिवस्तुषु ।। तद्गुल्मं पश्चधा ख्यातमचलं चञ्चलं क्वचित् ।
End:
उदरे च चतुष्कं च द्रव्यलार्म सुखं भवेत् । नाभिद्वयं धनं कुर्यात् हे गुह्ये तमुनाशनम् ॥ चतुःपृष्ठ.
No. 13146. ज्वरोषधम.
JVARAUŞADHAM. Pages, 8. Linos, 7 on a page.
Begins on fol. 10a of the MS. described under No. 429. Incomplete.
On the preparation of medicines for the treatment of fevere Beginning: चन्द्रहासरसम्
द्विभागं पारदं दद्यात् षड्भागं शुद्धगन्धकम् । दरदेन द्विभागं च चतुर्भागं च टकणम् ॥ अमृतेन द्विभागेन शिलायां च द्वयं तथा । सुराकारं चतुर्भागं तिकटुं षोडशं तथा ॥ लवङ्गेन द्वयं चैव जाजीफलद्विभागिकम् । दन्तिबीजसमं चैव जम्बीररसमर्दितम् ॥

Page #69

8846
End:
A DESCRIPTIVE OATALOGUB OF
भृङ्गराजं च निर्गुण्डीनागवल्लयार्द्रकेण च । त्रिफलाया रसं चैव म घटिचतुष्टयम् ॥
End:
Beginning :
निम्बागुलची भूनिम्बा त्रिफला कटुकत्रयम् । मुस्ता पर्पटखर्जूरं त्रिजातं चव्यशारिबा || एतत्सर्वे समं कृत्वा शर्करा तत्समं भवेत् । प्रातःकाले पिबेन्नित्यं मधुमिश्रन्तु लेया ॥ वर्जयेत्तिलपिण्याकं क्षीरानं पथ्यमाचरेत् । जीर्णज्वरे च मन्दाभि आध्मानं शूलमेव च ॥ अस्थिमज्जाज्वरं दोषं मांसमेव गतं तथा । देहपुष्टिकरं चैव सर्वधातुविवर्धनः ॥
No. 13147. त्रैलोक्यचिन्तामणिरसानिरूपणम्, आन्ध्रटीकासहितम्. TRAILOKYA CINTAMANIRASANIRUPANAM WITH TELUGU MEANING.
Pages, 3. Lines, 22 on a page.
Begins on fol. 167a of the MS. described under No. 18117. Complete.
Gives the preparation of the medicine called Trailōkyacintamanirasa with a list of diseases which it is considered efficacious in curing.
रसं वज्रं हेमतारं ताम्रतीक्ष्णाकान्वितम् । गन्धकं मौक्तिकं शङ्खं प्रवालं तालकं शिला || शोधितं तु समं सर्व सप्ताहं भावयेत् दृढम् । निर्गुण्डी सूरणद्रावैः वज्रदुग्धे दिनत्रयम् ॥
चतुर्गुआमिदं खादेत् सर्वरोगप्रशान्तये ।
वाताविधृतिशूलपाण्डुग्रहिणीरक्तातिसारान् जयेत् गुल्मलीहजलोदराश्म रितृषः शोफां हलीमोदरम् । छूताकृच्छ्रभगन्धरज्वरगणानशसि कुष्ठाभ्यहो
साध्यासाध्यरुजा निहन्ति च रसः त्रैलोक्यचिन्तामणिः ||

Page #70

THE BANSKRIT MANUSCRIPTS.
8867
8847 No. 13148. दत्तात्रेयमतम्, आन्ध्रटीकासहितम्. DATTATREYAMATAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 56. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 145a of the MS. desoribed under No. 13126. Incomplete.
A treatise dealing with the symptoms, diagnosis and treatment of diseases, and also with the preparation of various medioines, etc. Beginning:
नारायणं गुणावासं वन्दे षटत्रिंशकं विभुम् । नरं च जन्तुतत्त्वानां तदाशं पञ्चविंशकम् ॥ नाडीनां लक्षणं वक्ष्ये दत्तात्रेयमतानुगम् । यदभ्यासं न जनाति चित्रां प्राणगतिं सुधीः ।। पञ्चभूतात्मको देहस्त्रिदोषरसप्तधातुकः । त्रिगुणोऽनेकविकृतिरनेकमलसञ्चयः ।।
स्पर्शनात् पीडनात् पातात् स्वेदनान्मर्दनादपि । तासु(च) प्राणसणारं प्रयत्नेन विशोधयेत् ।। विज्ञेयनाडिका वक्ष्ये सामान्येन मतक्रमात् । . पादयोर्हस्तयोः कण्ठमूलयोर्घाणमूलयोः ॥ पादयो डिकास्थानात् गुल्फस्य म्यङ्गलित्रयम् ॥
Colophon:
इति नाडीतच्चविधी दत्तात्रेयमते प्रथमोऽध्यायः ।। End:
आढकं सूपपत्य(क) च ताम्बूलं सेवितं नरः । स्त्रीणां च रोगसंहारं नानारोगहरं परम् ॥ मृतसूतं देवदारु त्रिकटुश्चेन्द्रवारुणी । शर्करासहितं खादेच्छासकासहरं परम् ॥
देवदानवगन्धर्वयक्षराक्षसपनगाः । पिशाचादितरं चेति भूतग्रहगणोऽष्टधा ॥

Page #71

8848
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13149. दूताध्यायः.
DUTADHYAYAH. Pages, 6. Lines, 22 on a page. ___Begins on fol. 142a of the MS. described under No. 13124.
Incomplete.
On the characteristics of a proper mensongor to be sent to a physician and on certain inferences that may be drawn by him regarding the would-be state of health of the patient by observing the bodily movements, eto., of the messenger. Beginning :
पृच्छेदार्तिषु संयुक्तो भुक्तिमष्टविवर्जिते । एकादिशून्यहस्ते वा अज्ञानं तस्य तां व्रजा(जे)त् ।। पाषण्डाश्रमवर्णानां सवर्ण कर्मसिद्धये । तयोरविपरीतास्तु दूतकर्म विवर्जयेत् ॥ दीनं भीतं दृढध्वस्तं रूक्षकाष्ठादिभेदिनम् ।
नानुगच्छेद्भिषक् दूतमाह्वयन्तं च दूरतः ॥ End:
वज्रदंष्ट्रधरारौद्रक्षुरतूणीधनुर्धरा । मर्स्यन्ति पार्श्वचरा दष्टोष्ठो रक्तलोचनः ॥ व्याधयो विविधा ज्ञेया रूपायुधविभूषणैः । व्याधितस्याकृतीरस्मात्तव्याधीरपि निर्देशेत् ॥
No. 13150. देहतत्त्वनिर्णयः, आन्ध्रटीकासहितः, DEHATATTVANIRŅAYAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 11. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 1036 of the MS. described under No. 13117. Complete.
An explanation of the various parts and functions relating to the body. This treatise is probably a compilation from various works from which quotations are given herein. Beginning:
पञ्चभूतात्मको देहस्रिदोषस्सप्तधातुकः । त्रिगुणोऽनेकविकृतिरनेकमलसञ्चयः ॥

Page #72

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8849
शारीरे
शब्दस्पर्शश्र रूपं च रसो गन्धः क्रमात् गुणाः । खानिलामयब्भुवामेकगुणवृद्ध्यन्वयाः परे ।।
ग्रन्थान्तरे
यत्कठिनं सा पृथ्वी यवं जलमुच्यते । यदुष्णं च तदा तेजः वायुस्सञ्चरति त्वरा ॥ आकाशं महदाकाशे भूतधर्ममिति स्मृतम् ।
End:
ग्रन्थान्तरे
भुक्ताहारो द्वितीयेऽहि रसत्वमुपपद्यते । शोणितं तु तृतीयेऽह्नि चतुर्थे मांसतामपि ॥ मेदस्त्वं पञ्चमे याति अस्थित्वं याति षष्ठके ।
अज्ञानं मोहनिद्रां च चापल्यं बुद्धिहीनता ।
पाशेष्टं परबाधत्वं तामसं गुणलक्षणम् ॥ Colophon:
देहतत्त्वम् ॥
No. 13151. नाडीनिदानम्, सव्याख्यानम्.
NADİNIDĀNAM WITH VYĂKHYANA. Pages, 10. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 135a of the MS. described under No. 13082. Incomplete.
A commentary on the Nādinidāna which is a treatise on the scienco of feeling the pulse, said to have been revealed by the twin celestial brothers Asvins. Beginning:
आदौ समस्तरोगेषु अष्टस्थानं परीक्षयेत् । नाडी च स्पर्शरूपं चं शब्दनेत्रपुरीषयोः ॥
नाभिस्थानं च जिह्वा च एता दृश्या भिषग्वरैः । आदौ रोगपरीक्ष(ण)स्यादौ समस्तरोगेषु वातश्लेष्मपित्तगतसर्वरोगेषु । अष्टस्थानगतनाडी परीक्षयेत् शोधयेत् । End:
सर्वेषां रोगाणाम् एतत षड्गुणाः शुभाः ।

Page #73

8350
Colophon :
अश्विनीदेवताकृतौ नाडीपरीक्षासप्तविंशतिश्लोकाः समाप्ताः । वातानां श्लेष्मपैच्यानामाधारकः प्रजायते । नाभ्यादिपादमूलान्तकरमूलं तु वर्तते ॥
*
सर्वेषां सर्वनाडीनां तथाधारे योजयेत् । तर्जन्याङ्गु.
नाडीपरीक्षा
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13152. नाडीपरीक्षा, आन्ध्रटीकासहिता. NADIPARIKṢA WITH TELUGU MEANING. Pages, 10. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 109a of the MS. described under No 13117.
On the method of feeling the pulso with a view to ascertain the state of the health of a person and to diagnose his disease. Quotations are given herein from different works.
Beginning:
End:
--
श्रीनीलकण्ठं भुजगेन्द्रभूषणं नागाजिनं राजकलाकलापिनम् । गौरीश्वरं देवमुनीन्द्रसेव्यं देवं भजे श्रीगिरिराजनाथम् ॥ निदानं संप्रवक्ष्यामि संक्षिप्तं सूक्तमुत्तमम् । आदौ सर्वेषु रोगेषु स्थानान्यष्टौ परीक्षयेत् ॥ नाडीमूत्रमलं जिहा शब्दस्पर्श च रूपदृक् । एताः परीक्ष्य सद्वैद्यः पश्वाद्रोगं चिकित्संयेत् ||
:
ग्रन्थान्तरे
मूर्ध्नि कण्ठे करे चैव नाभिपादेषु पञ्चसु । एषु सप्तसु नाडीनां करे मुख्यप्रधानतः ||
●
द्विसप्ततिसहस्राणां नाडी ( ! ) मुख्याश्चतुर्दश । आसां मुख्यतमास्तिस्रस्तिसृष्वेकोत्तमा मता ॥
यत्र सञ्चारयेज्जीवं स नाडी प्राणधारकः । *मनाडी परिज्ञेया हस्तनाडी त्रिवाहिनी || वातपित्तकफाङ्गानि तामसी राजसी तथा । सर्वाङ्गुलस्त्रिधामेति ज्ञातव्यं नाडिका ध्रुवम् ॥

Page #74

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8851
No. 13153. नाडीलक्षणम्.
NADILA KSANAM. Pages, 10. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 8ba of the MS. described under No. 13082.
A treatise on the science of feeling the pulse for finding out the state of the health of a person, with hints for the diagnosis of diseases. Beginning: नाडीनिदानम्---
प्रदर्शये(त् ) दोषामिदं स्वरूपं व्यस्तं समस्तं युगलीकृतं च । मूकस्य मुग्धस्य विमोहितस्य दीपः पदार्थाहि(निव)जीवनाडी ।। सद्यस्नातस्य भुक्तस्य क्षुत्तृष्णातपशीलिनः । व्यायामाक्रान्तदेहस्य सम्यङ् नाडी सुबोधयेत् ॥ हस्तात्ततो दक्षिणतः प्रकोष्ठे तज्जीवनाडीव चरत्प्रयत्नः । अन्ये च पाणि(ण्य)ङ्गुलिकात्रयेण प्राण . मुपागम्य वदेत् त्रिदोषान् ।। हस्तप्रकोष्ठबाहास्यमध्यपार्श्वसमाश्रितः ।
जीवनाडीति च प्रोक्तं नन्दिना तत्त्ववेदिना ॥ End:
अणुमात्रेण दोषेणन रोगी . . . वासरे । आम्लतैलगुडं क्षौदं पानगव्यचतुष्टयम् । नवज्वरेषु सप्ताहं सन्निपातस्य हेतवः ।
No. 13154. नाडीविज्ञानम्, आन्ध्रटीकासहितम्. NADIVIÑĀNAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 10. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 114a of the MS. described under No. 13117.
Foll. 1186 to 1196 contain the meaning in Telugu of certain stanzas in the Sätrasthana of the Aştāågahrdaya.
Incomplete.
Similar to the above. Quotations are given from Gadāsañjivini, The author salutes Vardhamana in the beginning. Beginning:
श्रीवर्धमानमानम्य निर्जिताखिलदोषकम् । ब्रवीमि नाडीविज्ञानं समस्तजनपूजितम् ॥
637

Page #75

8852
End:
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
गदसञ्जीविन्याम्
समस्तदेहानुगता नराख्यमिति मानवाः । तेषु नाडी प्रसिद्धं ते सर्वरूपानुचारिणी ॥
नाभिस्था कुण्डली शक्तिर्भुजङ्गाकाररूपिणी । ऊर्ध्वगा दश नाड्यस्तु दशैव समधोमुखाः || तिर्यगूर्ध्वमधश्चैव व्याप्तस्ताभिस्तु सर्वदा । द्विसप्ततिसहस्राणि नाड्यस्तु वपुषि स्थिताः ॥ वातपित्तकफोत्पन्नं यथा सञ्चारिणां (?) तथा ।
दिनेन बहुला नाडी क्रमेण धातुना सह । भूतगुणैर्धातुगुणैः परिज्ञानाभि ( १ ) नाडिभिः ||
*
प्रभिन्नभिन्नमेतानि ज्ञातव्यं धातवो गुणाः ।
No. 13155. नाडीशास्त्र सङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः NADISASTRASANGRAHAḤ WITH TELUGU
COMMEN CARY.
Substance, palm-leaf. Size, 13 x 1 inches. Pages, 28. Lines, 6 on a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearanor, old.
Breaks off in the fourth Adhyaya.
Similar to the above. It is stated herein that this science has been revealed by Paramasiva to Parvati who requested her husband to enlighten her on the nature of pulsation, its differences, number and other details connected with it.
Beginning:
श्रीनाथं पार्वतीनाथं वाणीनाथं सरस्वतीम् । दुर्गावटुकहेरम्ब (ान्) नमस्यामि शुभाय ते !! मौलौ मायूरपिच्छं मृगमदतिलकं फालदेशे च विभ्रत् योऽङ्गल्यग्रैश्वलद्भिर्नवरुचिरुचिरैः पीडयन्वंशिकां च ।
गायंस्तां कुञ्चिते (न) स्फुरदधरपुटेनाभिपूर्य प्रमोद चक्रे गोपाङ्गनानां स वि (दि ) शतु सततं बालकृष्णः शुभं नः ॥ गणेशं शरदां मातापितरौ च गुरूंस्तथा । नमामि बाहटाचार्यानायुर्वेदाब्धिपारगान् ॥

Page #76

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8853
कैलासाद्रौ रुचिरभवने पद्मजातादिदेवैः सर्वाधीशैः परशिवकृपाकाङ्क्षभिः सेव्यमानम् । सत्यानन्दं परमपुरुषं दिव्यसिंहासनस्थं
पप्रच्छेशं सकलजगतामीश्वरी सा भवानी ॥ पार्वती
भगवन् करुणासिन्धो पिण्डोत्पत्त्यादिकं महत् । त्वया प्रपश्चितं सम्यक् मयि कारुण्यतः प्रिय । नाडीस्वरूपं तत्सङ्घयां तद्भेदांस्तद्गतीस्तथा । तत्तद्गतिवशादायुरेतदायु(शु)वद प्रभो ॥ इति पृष्टो गिरिजया यदुवाच महेश्वरः ।
तच्चान्यच्छास्त्र(च्चात्र)संगृह्य यथाशास्त्र प्रकल्पयेः ॥ Colophon:
इति नाडीशास्त्रार्थसङ्घहे प्रथमोऽध्यायः ॥
इति नाडीशास्त्रसारसंग्रहे अष्टमुनिभिर्विरचितं नाम तृतीयोऽध्यायः ।।
End:
कुंटिलं शिथिलं सूक्ष्मं मन्दं च चलसङ्गतिम् । सन्निपातोद्भवा नाडी वैद्यो जानाति निश्चयम् ॥
MEANI
No. 13156. नानाविधौषधकल्पः, आन्ध्रटीकासहितः. · NÁNĀVIDHAUŞADHAKALPAĦ WITH TELUGU
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 171 x 1} inches. Pages, 244. Linos, 6 onn
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new.
On various details connected with tho preparation of medicines inoluding the repetition of the proper Mantras, oto. Beginning :
अथौषधकल्पं लिख्यतेधुत्तूरकल्पम् --
कृष्णपक्षे चतुर्दश्यां गुरुपुष्येऽथ लक्ष्मणाम् । समन्तं तु समुच्चार्य सोपचारं समुच्चरेत् ॥ ओं सर्वार्थसाधनी लक्षणाय स्वाहा ।
867-A

Page #77

8851
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
शुभं तन्मूलमादाय कृष्णोन्मत्तं फले स्थितम् । त्रिदिनं च स्वशुक्रेण मन्ने चूर्णे तवक्रतम् (!) । लोचनालक्ष्मणामूलं चन्दन कुङ्कमं समम् । मुखलेपादितः सर्व विशेषे नरमोहनम् ॥ चित्रमूलकलेह्यानामूर्ध्वश्वासहरं परम् । कटुकारी च लेहा(ह्या)नां क्षयकासनिकृन्तनम् ॥ कुण्डल्यादि च लेह्यानां रक्तकासं च नाशयेत् ।
End:
व्याघ्रादिलेयपानेन दिवाश्लेष्मं च नाशनम् । भाङ्गादिलेह्यपानेन तिमिरं श्लेष्मजं परम् ॥ पञ्चमूलकलेह्येन दधिश्लेष्महरं परम् ॥
No. 13157. निदानग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. NIDĀNAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Sabstanoe, palm-leaf. Size, 154 x 14 inches Pagos, 448. Lincs, 6 on a
page. Character, Telagu. Condition, injored. Appearance, old.
Begins on fol. 47a. The other works herein are Vaidyaointāınani 1a, Rāmastava 40a.
On the names of maladies, tbeir forms, characteristics, their symptoms and other details for diagnosing them together with their treatment. The authors Siigăbhațța audi Băbața are referred to in the beginning. Beginning:
वायुर्व्यायामसंजातं पित्त(तं)पावकसंश्रितम् । श्लेष्मं सलिलसञ्जातं त्रयोदोषमिदं भवेत् ॥ अशीतिवातसञ्जातमनुग्रहं च लक्षणम् । जननं वातरोगाणां दशवातमशीतिगम् ।। पृथग्रुपाणि नामानि जननी शास्त्रसंमतम् । निदानं भाषितं चैव नवशास्त्रविशारदः ॥ अशीतिर्वातरोगाणि श्रीगर्भप्रविकासितम् । नानाजीवविकारेण नानाशास्त्रेण संमतम् ।।

Page #78

अशीतिवातरोगाणां नामानि - अङ्गुलीपादवातश्च जानुवातोरुजस्तथा । कटिवातं मेदूवातं पार्श्वहृत्कुक्षिवातजम् ॥
*
Colophon :
एते नामानि वातानि अशीतिर्गुणसंयुतम् ॥ बाइटाचार्यवर्येण प्रसादं लोकविश्रुतम् । सर्वशास्त्रेषु सर्वज्ञशिङ्गाभट्टीयभाषितम् ॥
Colophon :
इत्यभिवातनिदाने प्रथमोऽध्यायः ॥
End:
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
इति हृद्रोगनिदानचिकित्सा समाप्ता ॥
अथ हलीमुखनिदान चिकित्सामाह-
चिकित्सा
हरितश्यामपीतत्वं पाण्डुरोगे यथा भवेत् । वातपित्तामस्तृष्णा त्रिष्वहर्षो वमिज्वरः || तन्द्राबलानिलभ्रंशबोधनं तु हलीमुखम् । अधिकं चैव कण्डूतिस्तेषां पूर्वमुपद्रवाः ॥
महिषा हविषा स्निग्धः पिबेद्धात्रीरसेन तु ।
Beginning:
No. 13168. निदानग्रन्थः - आन्ध्रटीकासहितः . NIDANAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 4. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 836 of the Ms. described under No. 13082. Incomplete.
Similar to the above.
*
8855
यदैव चन्द्रार्कसुमण्डलं महत्- त्रिखण्डमाखण्डलकार्मुकच्छविः । प्रदश्यते चित्रसमेतमेव वा न जीवतीक्षं (त्थं) खलु वत्सरं नरः ॥

Page #79

8856
A DESCRIPTİVE CATALOGUE OP
यस्य चानुगतं मम न किञ्चिदपि चेष्टते ।
मासान्ते मरणं किश्चित् गतेनापि विलम्ब्यते ॥ पक्षनाडी
नाडीस्थानं गुदं यस्य कुरुते तालुता मुहुः ।
छागगन्धि शरीरं स्यात् पक्षमेकं न जीवति । End:
षण्मासत्रितथैईये प्रथमतः पश्चादशाहं तथा
पञ्चाहं म्रियते च धूमशिखया सौम्यर्तुकाले रवी ॥ Colophon: इति स्वस्थारिष्टनिदानः समाप्तः ॥
No. 13159. निदानग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. NIDẢNAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 64. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 73a of the MS. described under No. 13115.
Similar to the above. Beginning: निषादराजपट्टणं विदर्भराजकन्यका हिरण्यगर्भतोषणं कुमारिवारिसम्भवम् । विराजमानराजराजसोदरीमनोहरं व्यधत्पदं द्वितीयकं पृथक्पृथक् पलं पलम् ॥
कथाष्टमां शिवाह्वयं च सूकरप्रमाणकम् ।
ध्वजः पतत्रिशालिना धनुर्जयप्रवर्धनम् ॥ मेहनिदानम्
स्वेदोऽङ्गगन्धे शिथिलत्वमङ्गे शय्यासनस्वप्नसुखाभिषङ्गः ।
हृन्नेत्रजिहाश्रवणेषु दाहः भिन्नाङ्गतापेजभाज(केशनखाभि)वृद्धिः ॥ End:
शुण्ठीसौवर्चलं हिङ्गु दाडिमं चाम्लवेतसम् । चूर्णमुष्णाम्बुना पेयं वातहृद्रोगनाशनम् ॥
No. 18160. निदानग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. NIDĀNAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING, Pages, 59. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 15a of the MS. described under No. 13122. Wants the beginning and end. Same work as the above.

Page #80

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8857
No. 13161. निदानमुक्तावली.
NIDĀNAMUKTĀVALİ. Pages, 4. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. 8la of the MS. describe.l under No. 18082. Contains the Kalárista and the Svasthấrista.
This is a treatise on diagnosis of diseases and was written by Pujyapada. From a comparison of the colophons given in this MS. as well as in the MSS. described under the next two numbers it may be stated that the work is also oalled Siddhäntibhāsya and the author Dāvacandra. Beginning:
रिष्टं दोषं प्रवक्ष्यामि सर्वशास्त्रेषु सम्मतम् । सर्वप्राणिहितं दृष्ट्वा कालारिष्टं च निर्णयम् ॥
पादाङ्गुष्ठौ च गुल्फो च जङ्घमूलौ तु सूक्ष्मतः । कालारिष्टं प्रकुर्वीत मासमेकं न संशयः ।
इन्द्रं(रन्ध्र)पश्यति अध्यमं दशदिनं मा(धू)माकुले पञ्चमं
ज्वालां पश्यति तद्दिने हि मरणं ख्यातन्त्विदं तद्भुवम् ॥ Colophon:
इति पूज्यपादविरचितायां कालारिष्टनिदानं समाप्तम् ॥
End:
विज्ञाय यो नरः काललक्षणैरेवमादिभिः ।
न भूयो मृत्यवे यस्मात् विद्वान् कर्म समाचरेत् ॥ Colophon:
इति पूज्यपादविरचितायां स्वस्थारिष्टनिदानं समाप्तम् ॥
_No. 18162. निदानमुक्तावली.
NIDĀNAMUKTĂVALI. Pages, 8. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 64a of the MS. described under No. 13115. Contains the Svasthåriştanidāna and the Kälārişțanidāna.
Same work as the above, but with two different colophons which are given below.
Foll. 676 to 786 contain Sannipā tadyan upānu, Rabu nahātmya and Nasyañjana.

Page #81

8858
A DESCRLPTIVE CATALOGUE OF
न भूयो मृत्यवे यस्मात् विद्वान् कर्म समाचरेत् ॥ Colophon:
(श्री)मज्जठरदेशिकमन्त्रवादषड्भाषाकविचक्रवर्तिश्रीपूज्यपादस्वामिविरचिते सिद्धान्तिभाष्ये अरिष्टनिदानो द्वादशोऽध्यायः ॥ Colophon:
इति देवचन्द्रभिषग्विरचितायां निदानमुक्तावल्यां कालारिष्टनिदानं समाप्तम् ॥
No. 13163. निदानमुक्तावली.
NIDÅNAMURTĂVALI. Pages, 7. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 7 of the MS. desoribed under No. 13122. Contains the Svastbāriņtanidāne and the Kālāriņtanidāna Same work as the above, with colophons.
Foll. 10 to 14 contain Sannipatadyanupāna, Rasamahatmya and Kakabinduvadighrta.
___No. 13164. निदानयोगरवावलिः.
NIDĀNAYÓGARATNÁVALIH. Substance, palm-leaf. Size, 181 x 15 inches. Pagas, 302. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, now. Incomplete.
A work on pathology by Telkurāya, son of Singayadēdika of Pulpaka family. The author says that he first explains the origin, the diagnosis and the treatment of fever.
Copied by Sarvēšalinga on Saturday, the 3rd day of the bright fortnight of the Märgasira month in the year Vyaya. Beginning:
सीतानानि राक्षप्तानां विरोधं बद्धाध्यापं भक्तकल्पं कृपालम् । योगिध्येयं चिन्मयं सासर्वमिष्टावाप्त्यै रामचन्द्रं भजेऽस्मि ॥ घनाघनतिरोधानसौभाग्यच्छाय(विग्रहम्) ।
भक्तानन्दनमीडेऽस्मि दशस्यन्दननन्दनम् ॥ सा वामनाम्बा स च शिङ्गयार्यः श्रीरामचन्द्रागिसरोजहंसम् । शान्तं दयावन्तमधीतभावं यं तेस्कुरायाख्यमसूत सूनुम् ॥

Page #82

चतुर्विधाजीर्णानि -
End:
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8859
पुरुपाकवंशमणिशिङ्गयदे शिकस्य सूनुर्विशिष्टगुणभूषितवान् जितात्मा । श्रीकुराय इति विश्रुतनाम सोऽहं लोकोपकारकरणाय फलागमाय ॥ दृष्ट्रा सम्यगशेषवैद्यभणितीः पूर्वाश्च सूत्रक्रमात् तत्तच्छास्त्रगसर्वयोगसमिति सङ्गृह्म योगावलिम् । पुल्पाकान्वय दुग्धवारिधिकलानाथः सुधीस्तेल्लयः श्रीनामा रचयामि सर्वभिषजां मत्या च रामाज्ञया ||
अथादौ सर्वरोगाणामादितः ज्वररोगाणामुत्पत्तिलक्षणमारभमाणः तस्य रोगनिदानचिकित्सापूर्वकं ग्रन्थसन्दर्भ रचयामि ।
धूमो विधूमो विस्पष्टो रसशेषस्तथैव च । धूमः स्वभावगन्धः स्यात् विधूमश्चामुगन्धिकः ॥ विस्पष्टे चाङ्गवैकल्यं रसशेषे शिरोव्यथा | विबन्धस्तीत्रवृत्तिर्वा ग्लानिर्मारुतमूढता ||
.
गान्धारसौभाग्यसमाश्रकान्तं चाफेनजाजीफलसम्युक्तम् । दं (धु) सूरनीरेण च वोदपेष्यं गुञ्जाप्रमाणं चितानुपानम् ॥ दद्यात्प्रपीतं त्वतिसारनाशं प्रख्यातनामग्रहिणीकवाटम् || लोहं टङ्कणसौरभं रसविषं व्योषं च जाजीफलं चित्रं पत्रमरालदीप्यतिवचाफेनं च दीप्यं समम् । एतेषां समभागतुल्यगगनं धूर्तत्वचः काथितं यामं मर्ध मरीचिमानवटकं दद्याहिण्यामपि ॥ कर्पूरेण मधूक • भिषग्भिर्भृशं गङ्गातुङ्गतरङ्गदाहमपि सा रुध्येत सत्यं क्षणात् ।
·
No. 13165. निदानयोगरत्नावलिः, आन्ध्रटीकासहिता. NIDANAYOGARATNA VALIH WITH TELUGU
MEANING.
Pages, 297. Lines, 22 on a page.
Bogius on fol. 1ø of the AIS. described under No. 150 of the Telugu Descriptive Catalogue of MSS.

Page #83

8860
Incomplete.
Same work as the above.
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
End :
No. 13166. निदानविषयः. NIDANAVISAYAH.
Pages, 13. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 22a of the MS. described under No. 13090.
Incomplete.
Gives details for diagnosing diseases.
Beginning:
श्रीशं संसेव्य काञ्चीपतिममृतकरं प्राप्तधन्वन्तरीन्दुं वैद्यग्रन्थं विधित्सुर्जगदुपकृतये जन्तु . . . । आहृत्यायुः श्रुतीनां स्थितिमतिमचिरात्तत्र वक्ष्ये निदान द्रव्याणां शुद्धिमुद्यत्प्रतिगत सूतयोगान् कषायान् ॥ तेषां वक्ष्ये निदा . ममव्याधिनिर्धारणान्तं नाडीस्पर्श स्वरूपध्वनिनयनशकृन्मूत्रजिह्वा क्रमेण । अष्टस्थानं निरीक्ष्य क्षमकृत मूले व्यङ्गुल्या स्वान्तदाहुर्यवलवसदृशं सर्वदेहानुवृत्तम् ॥
हंसीवच्चाश्वरीकी गतिरिव मलबद्धोत्थनाडीव रौति त्रोटीवत्सन्निपाते प्रभवति धमनी सैव तीव्रातिभङ्गा । मन्दा सूक्ष्माचलाभूदसुभृदवयवान् श्लेष्मपितासृगा (त्ता) प्रातर्मध्याह्नसायेषुभिचरति पृथग्जीवनाडी क्रमेण ||
आयुर्वेदजबाहट प्रमुखशास्त्रार्थेषु दक्षं शचि सद्वंश्यं गतमत्सरामृतकरं सत्योक्तिमल्पोत्सुकम् । शान्तं कान्ततनुं ुवानमरुजं वैद्यं चिकित्साचणं निश्वासोपगता मया विनिपदो (१) गच्छन्ति तद्दर्शना ॥
No. 13167. नृसिंहनिदानम्, NRSIMHANIDĀNAM.
Pages, 110. Lines, 6 on a page.
Bogins on fol, ia of the M8. described under No. 13075.

Page #84

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8861
Incomplete.
Similar to the work described above. In the beginning the author Nộsimba gives detailed iustruotions for feeling the pulse. Beginning:
आदौ समस्तरोगेषु अष्टस्थानान् परीक्षयेत् । नाडीस्पर्श च(स्वोरूपं च शब्दनेत्रपुरीषयोः ॥ मत्रवर्णानि जिहा च एतदृश्यं भिषग्वरैः । अङ्गष्ठमूलमाश्रिव्य अङ्गुलत्रयमात्रकम् ॥ आदी आ(वा)युः कफो मध्ये अन्ते पैत्त्यं च वर्तते । यवस्य बीजमानं तु नाडी सर्वाङ्गसंगतिः ।। नारीणां वामभागे तु पुंसां दक्षिणशोध(वाम)योः । मण्डूकः पिककाकलावृकगतिः पैत्त्यं च हृद्वेगता मायूरं गजहंसकुकुटपदं गम्यं स्थितं श्लेष्मजम् । कूर्म सर्पजलूकता जलचरं वक्रं गतं वातजम् ..
इत्येवं त्रिविधं विशेषचलनं नाडीपरिज्ञापनम् ॥ हस्तरचितपाशवहातनाडी वतुला कूलपतितमत्स्यवत्पित्तनाडी चञ्चला । दुर्नलस्य यानवत् श्ले' मनाडी मन्दिता नृत्यकीविलासवत्सग्निनाडी विस्मृता ।।
Colophon:
इति श्रीप[ति]रहितविणुसिद्धान्तसागरादिसूर्यविरचितपण्डित श्रीनृसिंहकृतौ नित्यानन्दनानाशास्त्रसंमताद्यशीतिवातनिदा ने] नं(नाम) प्रथमोऽध्यायः ॥ End:
क्षयरोगाश्मरीकुष्ठा मेहोदरभगन्धराः ।। अर्शीसि ग्रहिणीकुष्ठौ महारोगाः प्रकीर्तिताः ।। क्षयरोगज्वरो राजा तस्य पत्नी सुकामिला । चमूपतिः पाण्डुरोग(गो) रक्तपित्तास्तु पुत्रकाः ॥ सख्यः शोभातिसारश्च मन्त्रिणौ श्वासकासको ! गूढचारी वातपित्तौ वाजिनौ वान्तिकारुची । अहिण्यझेगुल्मशूलगायकास्तूर्यवाद्यकम् । अनेकरोगानुगतो(ता) बहुरोगपुरस्कृता । एवंविधिप्रकारेण क्षयरुप्रोगराड़ भवेत् ।

Page #85

8862
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13168. नृसिंहनिदानम्.
NRSIMUANIDĀNAM Suletanoe, palm-leaf. Size, 134 x 1} inches. Pages, 20. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Wants the beginning and the end. Same work is the above.
No. 13169, पथ्यापथ्यविवेकः.
PATHYAPATHYAVIVEKAH. Pages, 12. Lines, 5 on erage.
Begins on fol. 105a of the MS. described under No. 13106. Complete. A treatise on dietetics.
Date of transcription : Friday, the ord day of the dark fortnight of tho mouth of Adi in the year Nala. Name of the scribe : Májöti Virēšalingam. Beginning :
शालीषष्टिकजीर्णधान्यमुदितं यूषं तु मुद्गोद्भवं. रम्भापुष्पपटोलशिग्रुशरसीवार्ताकवास्तूलकम् । धात्रीपुष्कर मूल]बिल्वसूरणबृहत्पूलार्कमाज्यं पयः
तकं च ज्वरमोक्षणं च वपुषः पथ्यं विनान्ते हितम् ॥ अपथ्यम्
शालीयो पष्टिकाजीर्णयूषामुद्गकुलुत्थया । कारवल्लं(च)कर्कोटबालमूलकवास्तुकम् ॥
and:
रसजनिचविदाहं ततो हेमाङ्गदाहो मलयति घनसारालेपनं मन्दवातम् । तुरुदधि च त . . . . . नारिकेले
शिशिरमधुरपानं शीतमन्नं प्रशस्तम् (?) ॥ Colophon:
इति पथ्यापथ्यवर्गः समाप्तः ॥

Page #86

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
No. 13170. पारदयोगशास्त्रम्. PARADAYOGASASTRA M.
Pages, 30. Lines, 10 on a page.
Begins on fol. 10a of the MS. described under No. 7833.
Contains 11 Patalas.
Colophon :
End:
A treatise dealing with the process of making certain mercurial preparations considered useful for medicinal purposes, for conferring longevity and for converting baser metals into gold: by Sivaramayōgin. Beginning:
देव्युवाच -
देवदेवाखिलाधार भक्तानुग्रहविग्रह |
बहुधा भवता प्रोक्ता योगाः पारदकर्मणि || तथापि श्रोतुमिच्छामि कौतूहलकरीं क्रियाम् । तथा सुलभतस्सिद्धिं भक्तदारिद्यभञ्जनीम् ॥ श्रीशिवः -
शृणु देवि प्रवक्ष्यामि विचित्रकरणं परम् । कदलीकेतकी पूर्वाकरापामार्गशिग्रवः ॥ एतेषामाहृतं क्षारं षमित्रक्षारमीरितम् । मित्र क्षारमेकांशं समकश्वासमिश्रितम् || कश्वासतुलितं योज्यं चेशलवणमुत्तमम् । तन्मञ्जरिक्षारतोये पेषितं भावितं पुनः ॥ मानुभानुपरिक्षुण्णं चूर्ण कुर्याद्विचक्षणम् । लम्बिकायन्त्रतः पक्कात् द्राव (गृह्णाति ) बुद्धिमान् ॥ मित्रादिद्रावसंज्ञं तं महायोगैकसाधनम् ।
इति शिवरामयोगीन्द्रविरचिते प्रथमः पटलः ॥
शुल्वपत्राणि संलिप्य पूगाच्छामीकरं भवेत् । एतत्तु दुर्लभं लोके न वाच्यं यस्य कस्यचित् ॥ ततस्तु (त) मुदारेण शङ्खद्रावेण संयुतम् । रसगन्धकपर्णे तु नर्दयेत् दिवसत्रयम् ॥
8863

Page #87

8864
Colophon :
अक्षीरेण विधिना दद्याच्छिखिपुटं ततः । एवं त्रिधा क्रमणात्तद्दङ्गं सूर्यसन्निभम् ॥
•
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
सततज्वलनमग्निर्दीपिका तत्प्रमाणम् उदयरविसमानं सूतराजं गृहीत्वा । पणमिति चणमात्रं देहलोहेषु योज्यं परमिति परमायुः काञ्चनं कार्यसिद्धिम् !!
इति एकादशः पटलः ॥
End:
.
ailments.
Beginning:
Pages, 13. Lines, 20 on a page.
Begins on fol. 1906 of the MS. described under No. 13078.
No. 13171. प्रकृतिलक्षणम् PRAKRTILAKSANAM.
Complete.
On the physical appearance and other characteristics of people according as the one or other of the humours Vata, Pitta and Kapha is predominent in them and their susceptibility to particular kinds of
Colophon: समाप्तम् ॥
अथोदितानां जातीनां प्रकृतिः कथ्यतेऽधुना । श्लेष्मला पिचला चेति वातला चेति सा त्रिधा ॥ निभृतास्थिग्रन्थिगुल्फा मानिनी मृदुभाषिणी । स्निग्धदन्ताक्षिनखरस्थिरने हे च कोमला ||
गाधद्वारातिशिशिर मांसलस्वरमन्दिरा | अत्यल्पक्षुत्पिपासा च दीर्घकेशी च सात्त्विकी |
दीर्घबाहुलता सत्त्ववचना बुद्धिमत्तरा । शरकाण्डाम्बुदस्वर्णगोरोचनरुचिस्तथा ॥
सन्धियुग्रोमहर्षश्च जिह्वाशोषविजृम्भणः । ज्वरमूर्छासितां भूयात् श्वेतकम्पत्वमस्वरम् ॥ अग्निमान्धप्रलापं च निद्रानासा असृक्तकम् । किञ्चिच्छ्रासतृषा तन्द्रा सूतिकाज्वरलक्षणम् ॥

Page #88

Beginning :
End :
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
No. 13172. प्रमेहचिकित्सा, कर्णाटकटीकासहिता.
PRAMEHACI KITSA WITH KANARESE MEANING. Pages, 18. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 18a of the MS. described under No. 13079. Complete.
On the treatment of Prameha (urinary diseases).
नवार्कगु (द) लमद्याम्बुदधिधूमनिषेवणात् । दूषितं लीनयेन्मेहं शुक्रमज्जवसादिगम् ॥
Colophon: प्रमेहचिकित्सा
*
प्रमेह श्लेष्मदाहाद्याः कफवाताच पित्तकाः । वातक्षयाप्यसाध्याः स्युः कृच्छ्रसाध्यास्त्रिदोषतः ||
सप्तम्यरोचको जाड्यमष्टमी ग्रन्थिसंभवः । नवमी स्यादतीसारं मज्जाया दशमीक्षयः ।। उपेक्षितानामित्येवमवस्थाः स्युः शरीरिणाम् ।। प्रमेहमित्यपपाठ: !
**
No. 13173. प्रश्नोत्तररत्नमाला.
PRASNOTTARARATNAMALA.
Pages, 39. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 42a of the MS. described under No. 13090.
Complete.
8865
Same work as that described under No. 54 on pages 26, 162 to 164 of M. Seshagiri Sastri's Report No. 1 By Srisailanātha.
No. 13174. बालग्रहचिकित्सा, आन्ध्रटीकासहिता. BALAGRAHACIKITSA WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 12 x 1 and 12x1 inches. Pages, 14, Lines, 6 on a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 28a. The other works herein are Vaidyacintamani {with Telugu meaning) 1a, Vaidyavisayagrantha with Telugu meaning 2ha, Rasadiyogagrantha 35a.

Page #89

8866
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OP Incomplete.
On the pacificatory ceremonies and medicines for curing the ailments of babies. Beginning:
प्रथमदिवसे प्रथममासे बालग्रहादिना वर्षहान्यज्यरा ।
End:
कोद्रवान्नषडोशीरशिवनिर्माल्यगोवृतैः ।। न निम्बपत्रमार्जालारोमशैनप्रधूननम् ॥ एवं ताम्रादिचूर्ण च एवं शान्ति(ज) वारिणा ! । बाह्मणभुक्तं • • • • • • • • • • नागरामृताजया व्याश्रितकारी चाटकूषका ! । काथौ शोभहरादिवकरा . . . . . . . विजयाबर्वरं चैव क्रमुकं . . विकारजित् ! । राज
No. 13175. बालचिकित्सा, कर्णाटकटीकासहिता.
BĀLACIKITSA WITH KANARESE MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 6 x It inches. Pages, 10. Lines, 8 on a
page. Charaoter, Kanarese. (ondition, slightly injured. Appear. ance, old.
Begins on fox. 119a. The other works herein are Rasaratnasamuccaya la, Kalajñāna 94a, Vaidyayoga (Kanareso) 100a, Vaidyavişaya (Kanarese) 124a.
Apparently complete.
Similar to the above. Beginning:
रावणमते बालचिकित्सा कथ्यते
अथास्य प्रथमे दिवसे बालं सङ्ग्रह्णाति मातृकानामधेयः । तया गृहीतस्य प्रथमं जायते ज्वरः । नालरवं करोति गलं मृष्यति स्तनं गृहति महाज्वरो भवति । End:
अमिदेशमाश्रित्यापराह्ने पञ्चरात्रं बलिं हरेत । ओं नमो रावणाय
सर्पनिमोकगोनशक्तिशिवनिर्माल्यहरितालमिति विजेयधूपः ।। Colophon:
इति बालचिकित्सा रावणमते समाप्ता ।।

Page #90

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8867
No. 13176. बाहटग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. BÁHATAGRANTHAĦ WITH TELUGU MEANING. Pages, 77. Lines, 25 on a page.
Begins on fol. 84a of the MS. described under No. 13086. Contains the first two Paricchēdas. Bound in two volumes.
A treatise dealing with the methods of diagnosing diseases and with the preparation of different kinds of medicines for curing them. It is said to have been revealed by God Subrahmanya, son of Goddess Párvati,
Name of the scribe : Mājēți Sarvõsalinga. Date of transcription : Tuesday, the 2nd of the dark fortnight of the Adhika (excess) Vaisakha month in the year Angirasa. Beginning:
वागीशाद्यास्सुमनसः . तं नमामि गजाननम् ॥ . . . . . यमः पुण्यजनेश्वरः । यः प्रचेता जगत्प्राणः श्रीदश्शिव इतीर्यते ॥ यस्य प्रतापात् घुमणिः अग्रे खद्योततां रविः । धत्ते कीर्तिसुधासिन्धोरिन्दुश्च जलबिन्दुताम् ॥ कामोऽपि कलशाम्भोधिकैलासहिमभूमिकाः ।।
अस्य श्रीपार्वतीयस्य प्रियसूनुर्गुणोन्नतः । षण्मुखे रचिते चैव बाहटग्रन्थमुत्तमम् ॥ वैद्यानां यशसेऽर्थाय व्याधितानां हिताय च । धत्ते धन्वन्तरिप्रोक्तं तमस्सूर्योदये यथा ॥ आदौ समस्तरोगेषु अष्ठस्थानं परीक्षयेत् ॥ नाडीस्पर्शस्वरूपं च शब्दनेत्रपुरीषयोः । मूत्रवर्णानि जिह्वा च एता दृश्य(श्या) भिषग्वरैः ।।
आलस्यं कुरुते जाड्यं कासश्वासबलक्षयम् ।
रक्तस्रावो ज्वरश्शोफा पित्तं चक्षुष्यलक्षणम् ॥ Colophon :
इति श्रीगौरीपुत्र कार्तिकेयविरचिते बाहटग्रन्थे निदानयोगो नाम प्रथमः परिच्छेदः ॥
658

Page #91

8868
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
8868
DESCRIPTIVE CATALOGUE or
End: प्रन्थान्तरे
औषधस्य पलं दद्याजलस्य पलषोडश । पलद्वयाविशेषं स्याद्वाने काथ इति स्मृतः ॥
सिद्धसारे
अष्टभागं चतुर्भागमभाग विशेषतः ।
कषायेषु यवागेषु पानीयेषु यथाक्रमम् ॥ Colophon :
इति श्रीपार्वतीपुत्रकार्तिकेयविरचिते बाहटग्रन्थे कषाययोगसमाप्तिर्नाम द्वितीयः परिच्छेदः ॥
No. 18177. बाहटग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. BAHAȚAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 10 x 7 inehes. Pages, 983. Lines, 28 on a
page. Character, Telugu. Condition, slightiy injured. Appearance, old.
Begins on fol. 1a. The other works herein aro Karmavipa ka 193a, Rasapradipika (Telugu) 205a. Contains the following Paricchēdas :१. निदानयोगः.
६. लेह्यवर्गसमाप्तिः. २. कषाययोगः.
७. चूर्णवटकयोगः. ३. पथ्यापथ्ययोगः. ८. औषधयोगः. ४. तैलयोगः.
९. रसयोगः. ५. धृतयोगः. Same work as the above, wherein see for the beginning.
Name of the scribe : Mājāti Sarvēšalinga. Date of transcription : Wednesday, the 15th day of the bright fortnight of the Jyöştha month in the year Aigirasa. End:
मरीचं योऽम्लतक्रेण . . . . घटिकात्रयम् । . लोष्टतप्तं घृतं शुद्धिर्भवेद्वैद्यविनिश्चयम् ॥

Page #92

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8869 अजमोदं शिलाक्षारं जलेनातपपावितम् ।
याममात्रं भवेच्छुद्धिः रसयोगेषु जायते ॥ . Colophon:
इति श्रीगौरीपुत्रकार्तिकेयविरचिते बाहटग्रन्थे रसयोगो नाम नवमः परिच्छेदः ॥
पञ्चकालवर्गःपुनर्नवीपश्चकम् ।
पुनर्नवी विदारी च वचा गतिविषामृता । शङ्खद्रावयोगः
प्रत्येकं पञ्चलवणं बाणं तुत्थं च खर्पटम् । वटुकी कुडबाधं च तदर्ध नवसारकम् ॥ कासीसं टङ्कणं सर्जयवक्षारं तदर्धकम् । कुडुबं पञ्चभूसारं सर्वमकेत्र योजयेत ॥ सिता जम्बीरसंयुक्तं रसदोषनिवारणम् । ब्रह्मरन्ध्रप्रयोगेण बलिजम्बीरमर्दितम् ।।
No. 13178. भारद्वाजीयम्.
BHĀRADVAJIYAM Pages, 50. Lines, 6 ou a page.
Beging on fol. 118a of the MS. described under No. 13137. Incomlpete; wants the beginning.
l'be title implies that this work belongs to the medical system attributed to Bharadvāja, the teacher of Atröya, the well-known physician. The portion contained in this MS. deala with मेह, i.., arinary diseases. The author makes reference to the Ayurveda and other medical works. Beginning:
ग्रन्थान्तरे आयुर्वेदे भारद्वाजीयप्रकरणे मेहशुक्ल आमलक्षणे असाध्यरोगनिर्णयः ।
आमशुक्लं च मेहेन वायुलिप्तेन पैच्यगे । दारकीले विनाशाय निस्त्राणं च शरीरगे । वायुबन्धनदेहेन मेहज्वरविलिप्तगे । अथातो वीर्यनाशं च आमशक्लं च लक्षणे ॥

Page #93

8870
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
End:
स्वधेन मलमूत्रवेदनाञ्च समस्तरोगाणि भयानि सद्यः(!) । समस्तरोगाः क्षणमात्रनाशयेसंसेवितेद्रोगिप्रवर्तकेन(?) ॥ शिरःपूरितमेहाय चलनं शिरसस्तथा । परशु विकारेणव(प)र्णमूलन्तु उद्दले ॥ मेहन्तरालेन क्षयेन मारुते तिक्तज्वरे लिप्तकमेहदुर्बले । स्वर्णे समानेन शरीरतोषणे शरीरमाद्यं दधुरुच्छतेन ॥
No. 13179. भेषजकल्पः, सव्याख्यानः. ___ BHESAJA KALPAH WITH COMMENTARY. Pages, 162. Lines, 27 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13078. Complete.
On details connected with the preparation of inedicines for ouring diseases. The work is followed by a commentary. Beginning: अथातो भेषजकल्पं व्याख्यास्यामः इत्याह भगवान् भरद्वाजः ।
सिद्धौषधानां केषांचित् पृथक्कल्पप्रसङ्गतः ।
अथ भेषजकल्पोऽयं सामान्येन प्रकाश्यते ॥ अथ शिरोनेत्रवस्तिव्यापत्सिडिकल्पानन्तरम् । सिद्धौषधानाम् हरीतक्यादीनाम । केषाश्चित् पृथक पार्थक्येन कल्पनाप्रसङ्गसाधारण्येनायं भेषजकल्पोऽध्यायः प्रकाश्यते । भेषजस्य कल्पः कल्पना क्रिया प्रकटीक्रियते । आदौ तस्य भेषजस्य कल्पनाप्रशंसामाह
देशकालानुगुण्येन संगृहीतं यथाविधि ।
स्थापितं भेषजं तैस्तैः कल्पनैरमृतायते ॥ End:
नातितीक्ष्णं नातिमृदुः श्लक्ष्णपिच्छिलशीघ्रगः ।
एवमेवं दशगुणः । क्षारशस्त्रस्य यत्कर्म छेदनादिश्च तेजसाज्ञे(मे)रपि यत्कर्म पा(दा)हाच करोतीत्यर्थः । लवणपाकमाह । श्लोकार्थः स्पष्टः । Colophon:
इति द्रव्यविशेषकभैषज्यकल्पं सम्पूर्णम् ॥

Page #94

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8871
No. 13180. भेषजकल्पः, आन्ध्रटीकासहितः. BHĒŞAJAKALPAĦ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Siz9, 171 x 1 inches. Pages, 306. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. * A treatise dealing with the nature and characteristion of the different kinds of diseases and with the preparation of suitable medicines for ouring them. In the begivning the various kinds of fever are described. The name of tho MS. given above is based on the scribe's note at the end.
Date of transcription : Tuesday, the 25th of the Purattasi month in the year Viņu. Beginning: ज्वरोत्पत्तिः--
ज्वरो रोगपतिः पाप्मा मृत्युरोजोऽशनोऽन्तकः । क्रोधो दक्षाध्वरध्वंसी रुद्रोवनयनोद्भवः ॥ ततो वक्ष्ये त्रयोदश्याः सन्निपातस्य लक्षणम् । तान्त्रिकाश्वान्तिकश्चैव रुग्दाहश्चित्तविभ्रमः ॥
शीतं गात्रे तान्त्रिकं च कण्ठकूजनकर्णिका । End:
काथस्य कल्कस्य रसस्य यामं मासत्रयं चाञ्जनवर्तिचूर्णम् । पाण्मासकाभ्यां गुडले वीर्य संवत्सरं तैलघृतप्रशस्तम् ॥
No. 18181. भेषजकल्पः, आन्ध्रटीकासहितः. BHĒŞAJAKALPA” WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 141 x 12 inohes. Pages, 81. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on ful. la. The other work herein is Vaidyavişaya (with Telugu meaning) 42a.
Complete.
Slightly different from the work described under No. 13179. Beginning:
अथातो भेषजकल्पं व्याख्यास्यामः इति ह स्माह भगवान् भरद्वाजः। अध्यायारम्भसम्बन्धः ।

Page #95

8872
A DESCRIPTIVE CATALOGUB OF
सिद्धौषधानां केषांचित् पृथक्कल्पप्रसङ्गतः । अथ मेषजकल्पोऽयं सामान्येन प्रशस्यते ॥ देशकालानुगुण्येन सङ्ग्रहे तु यथाविधि ।
स्थापितं भेषजं तैस्तैः कल्पनैरमृतायते ॥ देशभेदः
देशो जाङ्गलमानूपं साधारणयते (मिति) त्रिधा ।
जाङ्गलदेशः
जाङ्गलो विरलात्यल्पकण्टकद्रुमकाङ्कितः । अल्पप्रस्रवणे दूरविगाढविरसोदकः ॥
End:
मङ्गलवाद्यादेः फलम्
घोषणैस्तृप्तिमामोति ब्रह्मविष्णुश्च शान्तिकृत् । दीपेन भगवाञ्छम्भुर्दिक्पाला धान्यराशिभिः । अश्विनौ पूर्णकुम्भेन मण्टपेन दिवाकरः ॥
यत्र क्षीरप्रयोगश्च तत्र क्षीरं न योजयेत् । इत्याहुरन्यमुनयो स्नेहमित्याह बालकी ।। मेहक्षीरविहीने च कर्ता च रोषणं बहु ।
तस्मात् क्षीरं युजाद लक्तानु क्षिप्ते सर्वदा (!) । Colophon:
इति भेषजकल्पः समाप्तः ॥
No. 13182. भेषजकल्पव्याख्या.
BHESAJAKALPAVYĀKHYĂ. Bubetanoe, palm-leaf. Size, 158 x 15 inches. Pages, 66. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu Condition, slightly injured. Appearance, old. Begins on fol. 7a. The other work herein is Dravyavaisesika la. Incomplete.
A commentary by Vorkatoša, son of Avadhānasarasvati of Ātroyagötra on the Bhēşajakalpa desoribed above.

Page #96

THÉ SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8873
Beginning:
श्रीमान् दन्तिमुखो देवः श्रेयांसि विदधातु नः । तत्प्रसादेन निर्विघ्नं सिध्यन्ति कृतिनां क्रियाः ॥ अवधानसरस्वत्यास्सूनुरात्रेयशेखरः ।
वेंकटेशो वितनुते द्रव्यकल्पस्य योजनाम् ॥ अध्यायारम्भसम्बन्धमाह सिद्धौषधानामित्यादि । अथ वस्तिव्यापत्सिद्धिकल्पनानन्तरं सिद्धौषधानां हरीतक्यादीनां केषाञ्चित्प्रथक पार्थक्येन कल्पनाप्रसंगसाधारण्येनायं भेषजकल्पोऽध्यायः प्रकाश्यते । भेषजकल्पनाक्रिया प्रकटीक्रियते । तथा तस्य भेषजकल्पनाप्रशंसामाह देशकालेत्यादि । End:
सप्तवारात्परमनन्तरं प्रभोजसप्तरात्रं यवराशौ . . नाह स(न)तीत्यादि । नतीक्ष्णनातिमदुश्लक्ष्णपिच्छिल: क्षिप्रगः आशुव्यापी सितः . . . . . तं यथा भवति तथा भ्रमयित्वा . . . . . . अस्मिन् पात्रे निषेच्य तुलादि
अच्छिद्रेऽस्मिन् क्षारे पादावशेषिते सति तस्मिन्.
No. 13183. भेषजकल्पसारसज्जन्हः.
BHĒŞAJAKALPASĂRASANGRAHA”. Substance, palm-leat. Size, 132x11 inches. Pages, 160. Lines, 4 on a
page. Character, Telugu. Condition, injured. Appearance, old. Incomplete. .
This work purports to give the essence of what is contained in the different medical treatises of Bahata, Caraka, Bhoja, Brhadbhoja,
Harita, Salihotra, Yogarnava, etc., in the matter of preparation of medicines. Beginning:
बाहटे चरके भोजे बृहद्भोजे च हारिते ।
शुक्रके संग्रहे शालिहोत्रे योगार्णवे मते ! तन्त्रान्तरे नीतिसारे चाक्षुषे चाश्विनीमते । इत्यार्थे मूलमन्त्रेषु ततस्सारं समुद्धृतम् ।। लाजापायसनारिकेलसलिलं मूत्रं जलं काश्चिक द्वात्रिंशत्पलकं तदर्घमुचितं प्रस्थं रसं चौषधम् । क्ष्वौन्द्रं शै(तै) लघृतस्य विंशतिपलं क्षीरस्य विंशत्पलं दधः पञ्चकपञ्चकं गुडपलं चाष्टादशं चेष्यते ॥

Page #97

8874
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
शुण्ठीधान्यकशूललाजकुसुमं मांसं च सध्यं पचेत् वल्लीकन्दफलत्वचा त्रिदिवसं मूलं तु पञ्चं पचेत् । सप्त द्वादशवासरे च स्वपु च काथेषु पञ्चाक्रमादेकाह त्रिदिनं तु पश्चदिवसमूर्ध्व तथा पीडयन् ॥
End:
हिङ्गुलं चाम्रकं गन्धं तुत्थतालकटङ्कणम् । . . . . . युक्तं मर्दितं कारयेद्बुधः ॥ गुञ्जामात्रवटं कुर्यात् जीरकं शर्करान्वितम् । एतानि खल्वयोजिकं (तं) च क्रियाहीनं चतुर्थिकम् : सितांशुकरणं नामा तत्क्षणात् , . . श्चिरम् ॥ भागैकं रसगन्धमेव द्विगुणं तुल्यं च भागाष्टकं सेलायाः त्रयका(ता)लकद्वयमितं शुद्धं च भस्मं त्रिकम् । संमर्थ चतुर्भागव्योषणमिदं पद्वयं चा (?)
No. 13184. मण्डूकबझीकल्पः.
MANDUKABRAHMIKALPAÐ. Pages, 3. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 100a of the MS. desoribed under No. 5417. Complete.
On the preparation of a medicine called Maộļūkabrahmikalpa which is stated to have the efficacy of curing all kinds of ailments. Beginning:
मण्डूकब्रह्मितां गृह्य शुक्लपक्षे शुभे दिने । पत्रमूलान्वितां शाष्य छायायां कृतचूर्णकम् ॥ क्षीरेण पिबतो मासं सर्वरोगनिवारणम् ।
मासद्वयप्रयोगेण निधानानि तु पश्यति ॥ End:
अप्रजानां च नारीणां नराणां स्वल्परेतसाम् ।
घृतं सारस्वतं नाम सारस्वत्या विनिर्मितम् ॥ Colophon:
इति मण्डूकब्रमीकल्पं सम्पूर्णम् ॥

Page #98

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8875
No. 18185. मदनकामरत्नम् , आन्ध्रटीकासहितम. MADANAKAMARATNAM WITH TELUGU
MEANING. Pages, 118. Linos, 18 on a page.
Begins on fol. 216a of the MS. described under No. 18124.
On the preparation of different kinds of medicines, chiefly those oonsidered efficacious in increasing tho virile power. It is attributed to Pūjyapāda. An iudex of the medicines is given in the end. Beginning: महापूर्णचन्द्रोदयम्
घृतं सूतलोहाघरौप्यं समांशं मृतस्वर्णगन्धं शिलाजिपिशङ्गे । स सर्व विनिक्षिप्य खल्वे विमर्दै ततः स्वर्णतैलोद्भवेन त्रिवारम् ॥ पचेत ततः शाल्मलीसारनियांसगुञ्जा प्रयुञ्जीत तज्ज्ञः सुहृद्यानुपानैः । त्रिदोषक्षयं चापि हन्यादन्येषां वयस्तम्भकारी गदोन्मादहारी ॥ वधूगर्वहारी रतौ वृद्धिहारी कृतत्वापहारी कलापूर्णधारी ।
समस्तेषु योगेषु भूमौ विशेषात् प्रसिद्धो महापूर्णचन्द्रोदयोऽयम् ॥ End:
शुक्लवृद्धिकरं चैव वन्ध्या च लभते सुतम् । वन्ध्यनष्टं पुष्पनष्टं . . . मसृग्धरम् ॥ रक्तपित्तं चामुपित्तमस्थिस्रावहलीमकम् । ह(अ)हन्येव रजः स्त्रीणां भवन्ते(ति)प्रियदर्शनम् ॥ वीर्यवृद्धिकरं चैव नारीणां रमते शतम् । पञ्चबाणरसो नाम पूज्यपादेन निर्मितम् ॥
No. 13186. माधवनिदानम्.
MÁDHAVANIDĀNAM. Pages, 41. Lines, 12 on a page.
Begins on fol. 36 of the MS. described under No. 13094. Incomplete. Contains up to the end of Siroröganidana.
A treatise on pathology : by Madhavakara. The work has been printed in the Nirnayagågara press with the commentary of Madhukosa.

Page #99

8876
Beginning :
End:
Colophon :
A DESCRIPTIVE CATALOGUR or
प्रणम्य जगदुत्पत्तिस्थितिसंहारकारकम् । स्वर्गापवर्गयोर्द्वारं त्रैलोक्यशरणं शिवम् ॥ नानामुनीनां वचनैरिदानीं समासतस्सद्भिषजां नियोगात् । सोपद्रवारिष्टनिदानलिङ्गैः निबध्यते रोगविनिश्रयोऽथम् ॥ नानातन्त्रविहीनानां भिषजामल्पमेधसाम् । सुखं विज्ञातमातङ्कमयमेव भविष्यति ॥ निदानं पूर्वरूपाणि रूपाण्युपशयस्तथा । सम्प्राप्तिश्चेति विज्ञानं रोगाणां पञ्चधा स्मृतम् ॥ निमित्तहेत्वायतनप्रत्ययोत्थानकारणैः । निदानमाहुः पर्यायैः प्राग्रूपं येन लक्ष्यते ॥ उत्पित्सुरामयो दोषविशेषेणानाधिष्ठितः । लिङ्गमव्यक्तमल्पत्वात् व्याधीनां तद्यथायथम् ॥
त्रिरात्राज्जीवितं हन्ति शङ्कको नामतः परम् । त्र्यहाज्जीवन्ति भैषज्यं प्रत्याख्यायास्य कारयेत् ॥
इति माधवविरचितायां शिरोरोगनिदानम् ॥ सुदृढं मृदुलं चर्म कृत्वाष्टाङ्गुलमुच्छ्रितम् । तेनावेष्ट्य शिरोवस्ति मूषां कल्केन लेपयेत् ॥ निश्चलं चोपविष्टं च तैलमुष्णं प्रपूरयेत् । धारयेदारुजं शान्तिर्यामं यामार्धमेव वा ॥ शिरोवस्तिर्जयेदेषां शिरोरोगं हरेद्ध्रुवम् ।
No. 13187. माधवनिदानम्, आन्ध्रटीकासहितम्. MADHAVANIDANAM WITH TELUGU MEANING.
Pages, 31. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13110. Contains 56 stanzas in the Jvaraprakarana. Same work as the above.

Page #100

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8877
No. 13188. यक्ष्मरोगनिदानम्,
YAKŞMAROGANIDĀNAM, Substance, palnı-leaf. Size, 15 x 14 inches. Pages, 14. Lines, o on a
page. Character, Tulagn. Condition, good. Appearaner, old. Begins on fol. la. The other work herein is Jirņakalapramåņa 76. Complete
On the symptoms, desoription and diagnosis of different kinds of क्षयरोग (consumptiou). Beginning :
वातक्षयः पैन्यनामा कफक्षयत्रयाणि च । चतुर्थ वातपित्तं च वातश्लेष्मक्षयाणि च ॥ श्लेष्मंपित्तक्षयो नाम त्रिदोषक्षयनामकम् । राजयक्ष्मणि नामाख्यं हरिद्राक्षयविश्रुतम् ।। शुष्कक्षयविवर्णत्वं मन्दामिर्मदनानि च । उद्धारं क्षयविख्यातं शोषमूर्छाक्षयाश्रुणी ॥ सन्तापशोल(फ)संतापं हिक्काक्षयमरोचकम् ।
इति वै विंशतिनामा क्षयरोगं च पीडितम् ॥ End: पाण्डुक्षयनिदानम्
श्वास ऊर्व मुखे पाण्डु शुक्लाक्षं कर्णघोषणम् । मन्दामिं च सहृच्छूलकासश्वासगलस्तथा ॥ करपादं च दाहोऽयं मूर्छाकासज्वरस्तथा । कष्टसाध्यं ज्ञेयपाण्डु हृदि सन्तापसेवनम् ॥
कण्ठस्थानं जलकाख्यं शीघ्रं यान्ति यमालयम् ॥ Colophon:
इति क्षयनिदानं समाप्तम् ॥
No. 13189. रक्तपित्तादिनिदानचिकित्सा, आन्ध्रटीकासहिता. RAKTAPITTADINIDĀNACI KITSA WITH TELUGU
MEANING. Pages, 27. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13130.

Page #101

8878
A DESCRIPTIVE OÁTALOGUE OF
Ino mplete.
On the diagnosis of certain olass of diseases which are due to the impurity of blood and ou the remedial medicines therefor. Beginning:
अष्टद्रव्यामलवणं कषायक्षारवस्तुभिः । यकृत्प्लीहाश्रितं रक्तमूव चाधः प्रवर्तते ॥
वाताच्छयामारुणं रूक्षं शोणितं तनु फेनिलम् । कफतः स्निग्धमापाण्डु पिच्छिलं बहुलं बहु ॥ रसा वा खरमञ्जर्या वाशाया वाशितोत्कटः ।
निवारयेद्रक्तपित्तमधोऽङ्गं वा किमूर्ध्वकम् ॥ End: बावातम्
शरीरं गात्रसर्वाङ्गं सत्यं मारुतकोपनम् । शूलं च रोमकूपालिश्वेतं चेति तथा क्रमात् ।
पुलकं श्वासकासं च बाह्यवातमिदं क्रमात् ॥ चिकित्साकषायं पञ्चकोलेन पिप्पलीमधुसंयुतम् ॥
No. 18190. रत्नाकरौषधयोगग्रन्थः. RATNĀKARAUŞADHAYOGAGRANTHAH. Substance, paper. Size, 10 x 6 inches. Pages, 802. Linos, 32 on a
page. Character, Telogu. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Begins on foll. 13a and 122a. The other works herein are Dhanvantarinighantu la, Dravyagunapatha 100a.
Incomplete.
A work on the preparation of medicines of various kinds with an enumeration of the ailments cured by them. The author gives in the beginning a long list of medical works from which, he says, he has taken the essence and inorporated them in this work. There is no authority in the work for the name given to it here. Beginning:
रसार्णवं बाहटं च पारिजातं च कौमुदी(म् ) । नागार्जुनं च कापालिं दामोदरमतं तथा ॥

Page #102

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8879
रससारं सिद्धसारं सूतराजं च टकणम् । कल्याणं भेषजंकल्पं सूत्रस्थानं च सङ्ग्रहम् ॥ कपालि बिन्दुनादं च गुणचिन्तामणिं तथा । शारीरं वीरभद्रं च वैद्यदीपकमेव च ॥ सोमनाथमहाशास्त्रं नन्दिनाथं चिकित्सकम् । रससञ्जीवनं चैव संहितासारमेव च ॥ योगरत्नावलीसूतं यामलं रसदर्पणम् । वैद्यमुक्तावलि चैव रसरत्नसमुच्चयम् ॥ आश्विनेयं तद्रसेन्द्रं चूडामणिमतं तथा । चन्द्रज्ञानं कृष्णायां वासिष्ठं च पुरातनम् ॥ एतानि वैद्यशास्त्राणि सारमादाय वक्ष्यते । ज्ञात्वा श्रुत्वा च दृष्ट्वा च चिकित्सामृतरूपकम स्वर्ण तारं ताम्रनागं वङ्गं कान्तं च तीक्ष्णकम् ॥
End :
हरितालाभ्रकं चैव शङ्काचूर्णमनश्शिला । मातुलुङ्गरसोपेतं जातरोम विनश्यति ॥ बहुमूत्रहरं चैव तिलपिष्टेन संयुतम् ॥ मार्जालग्रन्थिरोगाणां गुलूचीमरिचं तथा । शुक्लवृद्धिस्तम्भमूलमिक्षुरस्वरसं तथा । आरुची आर्द्रकं चैव जीरकं चूर्णसंयुतम् । पेरणी व्याधिमूलेन अपत्यं हितमेव च ॥ झरशीचणकाज्येन सर्वरोगो व्यपोहति । मार्ताण्डरसनामायमश्विनीदेवनिर्मितः ॥
No. 13191. रत्नाकराद्यौषधयोगग्रन्थः. RATNĀKARĀDYAUŞADHAYOGAGRANTHAN. Pages, 422. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 6la of the MS. described under No. 13108.
Similar to the work described above. The work is bereiu attributed to Pijyapada.

Page #103

8880
A DESORIPTIVE OATALOGUE OF
Beginning:
पुराणराजतं भेदिएला जातिफलं तथा । समुद्री कोकिलावजे सममात्रेण कारयेत् ॥ कनकबीजानि पादांशं नागवल्लीपलैर्दिनम् । चणप्रमाणवद्रोगी भक्षयेद्वटिकाद्वयम् ।। वीर्यस्तम्भः सप्तदिवसे यावन्नालविनाशनम् । कामेश्वरस्य विख्यातं पूज्यपादेन निर्मितम् ॥ नागरोऽतिविषाहिङ्गचित्रमूलं वचाभया । चूर्णमुष्णेन चूर्णेन अजीर्णातः पिबेच्छिशुः ॥
End:
.
No. 13192. रसकच्छपुटम् , आन्ध्रटीकासहितम्. RASAKACCHAPUȚAM WITÀ TELUGU MEANING. Pages, 129. Lines, 12 on a page.
Begins on fol. 27b of the MS. described under No. 13094. Inoomplete.
A treatise on the purification of mercury and on the preparation of different kinds of mercurial powders and medicines. The author is Nāgēša or Nāgārjuna who speaks of a Gannirāja of Bhāradvājagotra and Vaikhănasasūtra. The author gives in the biginning a list of the names of the medical works consulted by him. Beginning:
जगन्मङ्गलं सर्वविद्यागणेशं महाभूषितं रक्तसिन्दूरवर्णम् । जगद्विघ्ननिम्नं तमानन्दपूर्ण जगन्मोहनं सर्वविद्यास्वरूपम् ।।
हंसासनसमारूढां कुमारी कामरूपिणीम् । त्रैलोक्यवरदां देवी शारदी चादियोगिनीम् ॥ आम्नाये जगदाराध्य शक्तवि(द्) ब्रह्मविकृतिम् । यः सिद्धात्मसदेवाख्यं तं गुरुं ज्ञानदर्शनम् ॥ ताय॑ धन्वतरिव्यासं पीयूषं पारदं शुभम् । व्यालिनागार्जुन चैव गोविन्दं लोकनायकम् ॥ नीरन्धं रसराजं च रससत्त्वं रसार्णवम् । रसेन्द्रं मङ्गलं चैव रससिद्धं रसामृतम् ॥ भवानीसुतसोमं च काकचण्डेश्वरीमतम । रसरत्नाकरादींश्च स्वच्छन्दं चर्पटीमतम् ॥

Page #104

THE SANSKRIT MANUSORIPTS,
8881
जिनेन्द्रस्यामृतं राजगाङ्करसदीपिकाम् । बहूनि रसशास्त्राणि दृष्ट(ष्ट्वा) लोकहिताय वै ॥ भारद्वाजसमुत्पन्नः गोत्राद्विजवरस्सुधीः । गन्निराजो भुवि ख्यातो वैखानसपदाङ्कितः । तस्य राजस्सत्यवादी देवहिजपरायणः । रसराजविधिं वक्ष्ये नागेशस्सर्वसिद्धिदम् ॥ वापीकूपतटाकानां विवरं गीतमस्तके । कवाटकन्दरं चैव भूमिभासितमस्तके ।। अष्ट स्थानानि सूतानि दोषस्थानमिति स्मृतम् । सकलङ्कं यथा सूतो निष्कलङ्को यथा पुनः । नमोऽस्तु सूतराजाय येन व्याप्तं जगत्रयम् ॥ . इन्द्रगोपनिमं कान्तं दरदं रुधिरं तथा ।
क्रामणं यो न जानीते श्रमस्तस्य निरर्थकः ।। Colophon:
इति रसकच्छपुटे नागार्जुनविरचिते सप्तकशुकादिहिगुल्याकृष्टिदशसंस्कारो नाम प्रथमः पटलः ॥ End : Colophon:
इति नागार्जुनविरचिते रसकच्छपुटे घोटबन्धघुटिकाक्षीयजलुकाबन्धकादिसर्वपाषाणलोहरत्नमारणं नाम अष्टमः परिच्छेदः ।। प्रमेहगजकेसरी
सूतं च वनभस्म च आकुलीबीजमभ्रकम् । अयस्कान्तं शिलाधातुकतकस्य(च) बीजकम् ॥ गुलूचीसच्वमित्येषु त्रिफलाकाथर्दितम् । गुञ्जामात्रं वटीं कृत्वा छायाशुष्कं तु कारयेत् ॥ शर्करामधुसंयुक्तं प्रमेहान् हन्ति विंशतिम् ।
अमिमलं बलं पुंसां बलमूलं हि जीवनम् । एष सारश्चिकित्साया यदमेः परिरक्षणम् ॥

Page #105

8882
A DESCRIPTIVE CATALOGUB OY
No. 18193. रसकौमुदी.
RASAKAUMUDI. Substance, paper. Size, 12 x 9 inehes. Pages, 24. Lines, 18 on a
page. Character, Dovanāgarl. Condition, good. Appearanoe, now. Complete. .
This work purports to give the origin and properties of meroury, its different varieties, the method of using it in medical preparations, eto., so as to produce the desired effect. By Jãānacandra, probably also called Sarvajñacandra, a descondant of Candrasokhara. Beginning:
श्रीचन्द्रशेखरमुनीश्वरवंशजातः सर्वज्ञचन्द्र इति विप्रकुलोत्तमोऽस्ति । श्रीमन्त्रशब्दशिवलब्धवरप्रसादात् श्रीमद्यतीन्द्रविबुधेन्द्रवरात्स तस्मात् ॥
लोके सर्वभिषड्मनोहरभिषकशास्त्रान्धकारापहा गुर्वी गर्वमदान्धसर्वगदचोरस्तोमरक्तान्तरा । सर्पद्विवकरूपहग्विषजराजारभ्रमन्नक्रमा (?) दारियाम्बुधितारणी हि रसकौमुदी गक्षयं(द्य) दीप्यते ॥ सर्वाणि रसशास्त्राणि विमृश्य रसकौमुदी । ज्ञानचन्द्रेण रचिता संक्षेपेण महात्मना ॥ कवेर्नाम ज्ञानचन्द्रः तच्छास्त्रं रसकौमुदी । अस्य(न्यैः)रसभिषक्छास्त्रप्रकारैः किं प्रयोजनम् !! रसकौमुदीशास्त्रं लोकहितार्थ विविच्यते वक्ष्यामः । तद्देहलोहसिधै शरीरिणां सकलसिद्धशास्त्रोक्तम् ॥ आदौ तावद्रसोत्पत्तिं सिद्धिं च लयकारणम् ।
तत्स्वरूपं च तद्भेदान् क्रमाद्वक्ष्यामि शृण्वताम् ॥ Colophon:
इति ज्ञानचन्द्रविरचितायां रसकौमुद्यां रसोत्पच्यधिकारः ।।
इति ज्ञानचन्द्रविरचितायां रसकौमुद्यां रसेन्द्रशुद्ध्यधिकारः ॥ End:
श्रीचन्दनाब्जातकोलजातिचूर्ण तथैव च । क्षिप्त्वा पश्चान्नारिकेलफलनारेण भावयेत् ॥ कृष्णगोक्षीरसंयुक्तं निष्कमात्रं तु सेवयेत् । शर्करानवनीतेन सेवयेदेकमण्डलम् ॥

Page #106

Colophon :
क्षाराम्ललवणं तैलं वर्जयेत्स्त्रीषु संगमम् । मधुरेष्टान्नपानानि भोजयेद्दिवसत्रयम् ॥ अतिशुष्कस्य कायस्य पुष्टिं वितनुतेऽपि च । स्त्रीणां च पुरुषाणां च कुरुते कायवर्धनम् ॥ आयुष्करी वश्यकरी सत्त्वसन्तानकारिणी । रसमात्रेति विख्याता नाम्ना लोके महीयते ॥
इति श्रीज्ञानचन्द्रविरचिता रसकौमुदी समाप्ता ॥
End:
अथ रुग्दाहः
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
No. 13194. रसग्रन्थः. RASAGRANTHAH.
Substance, palm-leaf. Size, 188 x 1 inches. Pages, 266. Lines, 6 on a page. Character, Telugu. Condition, injured. Appearance, old. Incomplete.
Similar to the work described above. Contains a Kanarese commentary. Beginning:
अथ सन्धिगः—
शोफवायुकफस्तन्द्रा शूलजागरवेदनाः । सन्धिगेहे सन्निपाते बलहानिश्च जायते ॥ शिरःकम्पद्दिकारोऽथ सविभ्रमः । तमः कम्पं विजानीयादसाध्यं परिकीर्तितम् ॥
..
•
भयप्रलापमोहाग्निमान्द्यवान्तितृषाश्रमैः ।
रुग्दाह भ्यां करमन्योहनूपजाः (१) ॥
"
-
रसो रसेन्द्रस्तश्च पारदो मिश्रकस्तथा । इति पञ्चविधो
·
॥
विप्रस्सितो रक्तः क्षत्रियः पीत ऊरुजः ।
कृष्णः शूद्र इति ज्ञेयः वर्णभेदश्चतुर्विधः ॥ सूरणस्य पलान्यष्टौ तद्वद्भल्लातकस्य च ॥ गुडेन गुलिकां कुर्यात् अक्षमात्रप्रमाणतः सा भक्षिता हरत्यशस्यम्लत कानुपायिनाम् ॥
8883

Page #107

8884
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
काङ्कायनेन कथिताः शस्त्रक्षारामिभीरुणाम् । पथ्याशतद्वयं मूत्रसंचयान् हन्ति निश्चयः ॥
No. 13195. रसभेषजकल्पदीपिका.
___RASABH ESAJAKALPADIPIKA. Substance, palm-leaf. Size, 151 x 12 inches. Pages, 31. Lines, 7 on a
page. Character, Telugo. Condition, injured. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other works herein are Ragavaisáșika 17a, Vatarjganidana 24a.
Complete.
On details connected with the preparation of merourial powders, eto., for medicinal purposes. Beginning:
रसभेषजकल्पदीपिकारहितस्यास्ति कथं प्रवेशनम् ।
भुवि गह्वर भेषजान्तरं प्रथमं तत्प्रथितं तु कुर्महे || पुटलक्षणम्
पुटाद्वं पुटात्पाकं पुटात्कालीकनिग्रहः ।
मृदुत्वं च लघुत्वं च पवैतानि पुटात्पुटे । पुटपाकलक्षणम---
भ्रष्टं यदोषाधसिक्तं पिण्डीकृत्य शरावके । सम्पुटीकृत्य तहस्त्रात् संवेष्ट्य च विवातके ॥
पारदं दारुपाषाणं गगनं तैलमेव च । लवणानि च लोहानां सर्वकार्येषु विद्यते ॥
पाठान्तरे
रसोपरसलोहानां रत्नानां वीर्यमब्रवीत् ।
संवत्सरं विना चोध सहवीर्य गुणोत्कटम् । End: वालकाद्योषधप्रमाणम्
पञ्चाशद्विरवसिकतापूरिते च घटान्तरम् । रसाक्यिष्टि विपचेत् वालुकायन्त्रलक्षणम् ॥ काथे सर्वाङ्गसाराणां पाककालमिहोच्यते । आमूलाग्रप्रयोगत्वात् मूलवत्साधु साधयेत् ॥

Page #108

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8885
मृदुमध्यमकाठिन्यात् द्रव्यमत्राथ युज्यते ।
तस्मात्सर्वाङ्गसाराणां मूलसारविधिर्हितः ।। Colophon:
इति रसभेषजकल्पं सर्वं सम्पूर्णम् ॥
No. 18196. रसरञ्जनम्.
RASARANJANAM. Pages, 40. Lines, 15 on a page.
Begins on fol. 231a of the MS. described ander No. 1197. Incomplete. Restored from the MS. described under the next number. On the preparation of certain mercurial mixtures and medioines. Beginning :
कुङ्कष्ठं गिरिहंसपाकरसिकं जातस्य त्रिमाक्षिकं लाक्षारोचनकुङ्कमं नवनिशा बित्वं च राजापलम् । नागं कण्डकपत्रवेतनशृतं छागीमयूरोदितं रक्तं मद्य पलाशकाष्ठपुटितं नागः क्षणाद्रञ्जनात् ॥ गन्धकाभ्रमरतैलेन डोलायन् विपाचयेत् । काचपात्रे तु संस्थाप्य लोहपात्रे विनिक्षिपेत् ॥ तद्रसैश्चैकभागं च तद्वत् क्षाराणि निक्षिपेत् । मातुलुङ्गाम्लपूरेण तल्लोहग्रासको भवेत् ॥ द्विगुणं गन्धकं चैव हिङ्गलं च चतुर्गुणम् ।
पञ्चभागं मनश्शैला षङभागं च सुदू (हेममा)क्षिकम् ॥ End:
नन्दिस्कन्दकुमाराद्यवक्ष्यमाणं हरन्ति च । नष्टच्छायासु दृश्यन्ते हस्ते दधति भस्म च ।। क्रियमाणं रसं तैस्तु मूढबुद्धिर्न दृश्यते । कथयेत्सर्वजन्तूनां नयेत्सिद्धिरसायनम् ॥ न(त)योस्तु रससिद्ध्यर्थ तद्वत्लेशो मया कृतः । मानी कृताहानी तु दुर्जये मूढचेतसाम् ॥ याहशो नैव जानाति विधिहीनः ततः कृतम् ।। दृशं नारी एकचित्तं मन्त्रतन्त्रं वरानने ॥ 658-A

Page #109

8886
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
सम्प्राप्ते द्रव्यचिन्ता च तपो देवि रहः कृतम् । यस्य ताष्य (तुष्टः ) शिवरसाक्षात् तस्य सिद्धिर्न संशयः ॥
No. 13197. रसरञ्जनम्. RASARAÑJANAM.
Substance, palm-leaf. Size, 10 x 14 inches. Pages, 42. Lines, 7 on a page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Contains the same portion as in the MS. described under the previous number.
Same work as the above.
रसरत्नसमुच्चये
End :
No. 13198. रसरत्नसमुच्चयः.
Pages, 186. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13175.
RASARATNASAMUCCAYAH.
Incomplete.
On the preparation of medicines chiefly from inorganic substances. The first stanza given herein is quoted from the Rasaratnasamuccaya of Vagbhata, the younger.
Beginning :
यस्यानन्दमयेन मङ्गलकलासम्भावितेन स्वयं (स्फुरद ) धामा (म्ना) सिद्धरसायनेन करुणाविष्टासुधासिन्धुना । भक्तानां प्रभवप्रसंहृतिजरारोगादिदोषान् (:) ग (क्ष) णात् शान्तिं यान्ति जगत्पुराणभिषजे तस्मै परस्मै नमः ॥ मिथ्यावादविषादाभ्यां दोषो ह्यामाशयं श्रयन् । बहिर्निरस्य नष्टानिं ज्वरदास्य रसानुगा || श्वेतवर्णोह(ऽङ्ग) सन्तापः सर्वाङ्गे ग्रहणं तथा । युगपद्यत्र रोगे तु रसस्य परिकीर्तितम् ॥
आगारधूमं महिसा (षा) क्षियुक्तं सवाजिगन्धं (१) घतण्डुलीयकम् । गोमूत्रपिष्टे ागदो निहन्ति विषाण्यपि स्थावरजङ्गमानि ॥
*

Page #110

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8887
तैलं तिलानां पलमिदं च क्षीरं तथार्कस्य समांसपीतम् ॥ अनन्तपत्रं लशुनं वचानां हिङ्गं कुबेराक्षिसमानयोज्यम् ॥
No. 13199. रसरत्नाकरः.
RASARATNĀKARAN. Sabstance, palm-leaf. Size, 160x12 inches. Pages, 70. Lines, B on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Contains Upadēlas 1, 2, 3, 4 (duplicate), 5, 6, 7, 9, 10, 12, and 13 complete. Contains the following Upadēšās of the Rasakhanda :
१. शोधनमारणोपदेशः. ५. शुद्धसत्त्वपातनोपदेशः. २. शोधनमारणोपदेशः रसेन्द्र- ६. कान्तादिकिट्टमारणोपदेशः.
खण्डस्थः (duplicate). | ७. तैलपातनविषशोधनोपदेशः. ३. वज्रवैक्रान्तमारणोपदेशः, ८. ज्वरनिदानम्. ४, अभ्रकमारणोपदेशः, । ९. वज्रवैकान्तमारणम्. Same work as that described under R. No. 1932(c) of the Triennial Catalogue of MSS., Part I-O, wherein see for the beginning. End:
रसमेकं द्विधा गन्धं रसतुल्येन गन्धकम् । नारीस्तन्येन मद्य तु लोहचूर्णसमन्वितम् ।। सप्ताहं मर्दितं चैव मृषायन्त्रे विपाचयेत् ।
नीरजं जायते लोहं कथितं तु रसायनम् ॥ लोहताम्ररसायनम् ----
ताम्रभस्म तु संशुद्धं लोहचूर्ण समानकम् । रसगन्धकसम्मिश्रं नारीस्तन्येन मर्दितम् ॥ सप्ताहपुटपाकेन लोहताम्ररसायनम् ।
No. 13200. रसरनाकरः.
RASA RATNAKARAH. Sul stance, palm-leaf. Size, 16x12 inches. Pages, 38. Lines, 7 an a
page, Character, Grantha. Condition, muoh injured. Appearance,
old.

Page #111

8888
Begins on fol. 1a. The other works herein are Merutantra 18a, Vaidyavisaya (Tamil) 29a.
Incomplete and in disorder. Same work as the above.
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13201. रसरत्नाकरः. RASARATNĀKARAH.
Substance, palm-leaf. Size, 10 x 1 inches. Pages, 122. Lines, 7 on a page. Character, Telugu. Condition, much injuret. Appearance, old.
Breaks off in the fifth Uapdesa in the Rasakhanda.
Same work as the above.
१. मन्त्रसाधनम्.
२. सर्वलोकवशीकरणम्.
Pages, 199.
Lines, 20 on a page.
Begins on fol. 1a of the Ms. described under No. 5629. Contains Petalas 1 to 20 of the Mantrakhanda.
Same work as that described under No. 7779, wherein it appears under the name of Kacchapuṭatantra. Deals with the following topics:
११. विद्वेषणादि.
३. राजवश्यम्.
४. स्त्रीवश्यम्.
५. पतिवश्यम्.
६. आकर्षणम्.
७. अग्निजलस्तम्भनम्.
८. अशनिस्तम्भनम्.
९. मोहनोश्वानम्. १०. मारणविधिः.
No. 13202. रसरत्नाकरः. RASARATNĀKARAḤ
.
तृतीयः पटलः ॥
*
Colophon :
इति रसरत्नाकरे सर्वलोकवशीकरणं नाम द्वितीयः पटलः ॥
*
*
*
१२. मन्त्रीकरणम्.
१३. कौतुकविधानम्.
१४. यक्षिणीमन्त्रसाधनम्.
१५. सर्वाञ्जनसाधनम्.
१६. निधिग्रहणम्.
१७. अदृश्यकरणम्.
१८. पादुकासाधनम्.
१९. मृतसञ्जीवनी.
२०. साङ्गोपाङ्गकच्छपुटप्रकरणम्.
Colophon:
इति श्रीसिद्धनागार्जुनविरचिते रसरत्नाकरे कच्छपुटे राजवश्यं नाम
*
*
*

Page #112

THB SANSKRIT MANUSORIPTS.
8889
Colophon : इति श्रीपार्वतीपुत्रनित्यनाथसिद्धविरचिते रसरत्नाकरे मन्त्रखण्डे साङ्गोपाङ्गकच्छपुटप्रकरणं नाम विंशतिः पटलस्समाप्तः ॥
No. 13203. रसरत्नाकरः.
RASARATNAKARAW. Substance, palm-leaf. Size, 133 x 1 inches. Pages, 226. Linee, 5 on a
page. Oharacter, Nandināgari. Condition, injured. Appearance, old.
Contains the following Upadēšan. Breaks off in the 19th Upadēša of the Vadakhanda. १. रसदीक्षा.
११. संस्कारनवकम्. २. रसशोधनम्.
१२. गन्धकाभ्रादिजारणम्. ३. वज्रादिशोधनादि.
१३. अभ्रकादिसत्त्वादि. ४. ताररञ्जनम.
१४. द्वन्द्वसत्त्वादिबीजक्षारणम्. ५. वर्णोत्कर्षणम्
१५. गर्भद्रावणम्. ६. नागरञ्जनादि.
१६. स्वर्णक्षरणम्. ७. द्रुतसूतप्रयोगः.
१७. द्रुतपारदकथनम्. ८. वनस्तम्भनादि.
१८. मृत्पाषाणादिवेधनम्. ९. do.
१९. मणिवादः. १०. पक्षबीजबिडवर्गशोधनम्.
Same work as the above. Beginning :
• • • • • . . . . . . क्रियतेऽधुना ॥ न क्रमेण विना शास्त्रं न शास्त्रेण विना क्रमः । तस्मात्क्रमयुतो ज्ञात्वा यः करोति स सिद्धिभाक् ॥ आचार्यो ज्ञानवान् दक्षो रसशास्त्रविशारदः । मन्त्रसिद्धो महावीरो निश्चलः श्रितवत्सलः ॥ देवभक्तस्सदा धीरो देवता . . . त्सरः । सर्वाम्नायविशेषज्ञः कुशलो रसकर्मणि || एवंलक्षणसंयुक्तो रसविद्यागुरुभवेत् । गुरुभक्तास्सदाचाराः सत्यवाक्या दृढव्रताः ।।

Page #113

8890
A DESORIPTIVE CATALOGUB OF
End:
• . . . कृत्वास्व . . . मर्दयेत्पुनः । प्रियते नात्र सन्देहो ध्मातस्तीवानलेन तु ॥ शुकचक्षुगतं सूतं पुटयेद् ध्मापयेत्ततः । शताशं वेधकचि(१)देहसिद्धि करो भवेत् ॥
Colophon:
इति श्रीपार्वतीपुत्र श्रीनित्यनाथसिद्धविरचिते वादखण्डे रसदीक्षा नाम प्रथमोपदेशः ॥
End:
सिद्धैर्भूचरसेवनाच्छिवमुखात् प्राप्तामहाजारणा कृत्वा ताश्च रसे रसातलमिदं स्वर्णेन पूर्णीकृतम् । तेषां कर्म विचार्य सारमखिलं स्पष्टीकृतं तन्मया
यः कश्रिद्गुरुतन्त्रमन्त्रनिरतस्तस्यैव सिद्धं भवेत् ॥ Colophon:
इति श्रीपार्वतीपुत्र श्रीनित्यनाथसिद्ध विरचिते रसरत्नाकरे वादखण्डे रबवज्रक्षारणाक्रमेण मृत्पाषाणवेधपर्यन्तं नामाष्टादशोऽध्यायः ॥
संसारे शास्त्रतन्त्रं स(क)लसुखकर सुप्रभूतं धनं वै . . . . . . . . . . . . . . तस्य सिधै । रनादीनां विशेषात्क्षरणमिह शुभं गन्धवाद समग्रं ज्ञात्वा तत्तत्सुसिद्ध ह्यनुथवपदगं पावनं पण्डितानाम् ॥
___No. 13204. रसरत्नाकरः, आन्ध्रटीकासहितः. RASARATNĀKARAỊ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leat. Size, 161 x inches. Pages, 22. Lines, 7 on .
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 225a. The other works herein are Ausadhayogasaigrahamu (Telugu) la, Basavarajiya (with Telugu meaning) 10a, Satasloki (with Telugu meaning) 178a, Vaidyayogasangrahamu 208a, Vaidyacintamani (with Telugu meaning) 236a.
Contains the first Upadosa of the Rasēndrakhanda, Same work as the above.

Page #114

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8801
Beginning: लोहशुद्धिः
तल्लोहं तिलतैलेन पाचयेद्याममात्रकम् । खर्जूरत्वक्कषायेण प्रक्षाल्यं शुद्धिमद्भवेत् ।।
शुद्धलोहं मर्दयित्वा जम्बूत्वग्द्रावितं पुनः । त्रयो गजपुटे पाच्य भस्मीभवति निश्श्रयम् ||
End:
नाभिशुद्धिक्रमः--
सन्निपाते ज्वरे शोफे क्षयपैन्यकविभ्रमः । अमृत तण्डुलीयेन त्रिवारं भावयेद्भिषक् ॥
सोमरोगे मूत्रकृच्छ्रे मेहेषु वटपल्लवे । तद्रसे भावयेद्यामं विषशुद्धिर्भविष्यति ॥
विषं गोमूत्रसंयुक्तं छागमात्रेण चाथवा ।
आतपे भावितं याम शुद्धिर्भवति निश्चयम् ॥ Colophon:
रसशुद्धिरसगुणगन्धकदोषगुणगन्धकशुद्धिनाभिजातिगुणशुद्धिस्समाप्ता ॥
इति श्रीपार्वतीपुत्रनित्यानन्दसिद्धविरचिते रसरत्नाकरे रसेन्द्ररवण्डे रसप्रशंसानाम प्रथमोपदेशः ॥
__No. 13205. रसरत्नाकरः, आन्ध्रटीकासहितः. RASARATNĀKARAŇ WITH TELUGU MEANING. Pages, 64. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. 121a of the M8. described under No. 13144. Incomplete.
Similar to the above. Beginning:
रसं च गन्धकं चैव विषं हिङ्ग च चित्रकम् । त्रिक्षारं पश्चलवणं वज्रवल्ली च सूरणम् ॥

Page #115

8892
A DES( RIPTIVE CATALOGUE OF
मूर्वाचिश्चत्कृतं चैव तत्समं घृतशर्करम् । खादेयं प्रातःकालेषु अष्टशूलविनाशनम् ॥
End:
हिक्कायां पाण्डुपित्तन्नं वातश्लेष्मकफोद्भवम् । अयममिकुमारोऽयं पूज्यपादेन निर्मितम् ॥ पथ्यं चैव प्रदातव्यं दधिक्षीरं सशर्करम् । गात्रं चन्दनलिप्ताङ्गं पश्चात्ताम्बूलभक्षणम् ॥
No. 13206. रसरत्नाकरः.
RASARATNA KARAH. Pages, 36. Lines, 28 on a page.
Begins on fol. 201a of the MS. desoribed under No. 13143. Incomplete. Same work as the above.
No. 13207. रससारसङ्घहः, कर्णाटकटीकासहितः. RASASĀRASANGRAHAĦ WITH KANARESE MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 141 x 1 inches. Pages, 24. Lines, 6on a
page. Character, Nandināgarí. Condition, much injured. Appeurance, old. Incomplete. Deals with the preparation of merourial mixtures and medicines.
By Gangadhara Pandita. Beginning : रसशुद्धिः
नीलकण्ठं नमस्कृत्य श्रीगङ्गाधरपण्डितम्(ः) । साधनं रसयोगानां सङ्ग्रहं सङ्गहीतवान् ॥ मुक्तित्वाद्धरति रुजं बन्धनमनुभूय मुक्तिदा भवति ।
अमृतीकरोति म(च)मृतः कार्यः करुणारसेन रससूतात् ॥ End:
हिङ्गलस्य पलान् पञ्च नारीस्तन्येन पेषयेत् ।
तेन लोहस्य पत्राणि लेपयेत्पलपञ्चकम् ॥ सकलरोगहरम.

Page #116

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8898
No. 13208. रससारसमुच्चयः,
KASASARASAMUCCAYAH. Substance, palm-leaf. Size, 161 x 1 inches. Pages, 104. Lines, 8 on a
page. Character, Telugu. Condition, injnred. Appearance, old. Complete.
Similar to the work described under No. 13198. The text is followed by a Telugu commentary.
Date of transcription : 7th day of the dark fortnight of the Śrāvana month in the year Sukla. Name of the scribe : Rēcay yakumāra Virayya. Beginning:
चातुर्थिकं निहन्त्याशु पुराणज्वरनाशनम् । पुत्रसन्तानजननं मेदोवद्धिबलप्रदम् ॥ बृहत्पोतिकनामायमश्विभ्यां निर्मित पुरा । स्नेहस्य द्विगुणं क्षीरं क्षीरस्य द्विगुणं नवम् ॥ स्नेहपादसमं करकं सद्यस्लेहेऽप्ययं विधिः ।
लाजापायसनारिकेलसलिलं मूत्रं जलं काश्चिकं द्वात्रिंशत्पलिकं तदर्धमुदितं प्रस्थं रसं चौषद(ध)म् । क्षौद्रं . . . . . विंशतिपलं क्षीरं च विंशत्पलं
दनः पञ्चकपञ्चगुडपलं सप्तादशं चोच्यते ॥ End : गण्डबेरुण्डरसम्--
द्विनिष्कं जातिलिङ्गं च अमृतं निष्कमेव च । . . . . चतुर्निष्कं च शीततोयेन मर्दयेत् ॥ गौरीक्षीरानुपानं च तथा शर्करसंयुतम् । माषमात्रां तु गुलिकां तापज्वरनिवारणम् ॥ गण्डबेरुण्डको नाम तरुणज्वरवारणम् ।
ब्रह्ममुण्डीवचाशुण्ठीपिप्पलीमधुसंयुतम् । सप्तरात्रप्रयोगेण किन्नरः सहि गीयते ॥

Page #117

8894
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13209. रसार्णवः.
RASĀRŅAVA”. Substance, paln-leaf. Size, 16x1g inches. Pages, 115. Lines, 10 on a
page. Character, Grantha. Condition, good. Appearance, old. Breaks off in the 16th Patala.
The headings of the Patalar given below indicate the subjects dealt with in the work:१. तन्त्रावतारः.
९. बिडकल्पः, २. रसदीक्षाविधानम्.
१०. रसशोधनम्. ३. मन्त्रन्यासः.
११. बालजारणम. ४. मूषामिवर्णनम्.
१२. रसबन्धनम्. ५. ओषधिनिर्णयः.
१३. श्वेतगुञ्जादिविधिः. ६. अभ्रकादिलक्षणसंस्कारः. १४. शैलोदकादिविधिः ७. रसोपरससंस्कारलोहलक्ष- १५. विष्ठास्तम्भनम्. णादि.
१६. वज्रादिजारणम्. ८. बीजसाधनम. Beginning:
अधमः खन्यवादस्तु बिलवादस्तु मध्यमः । उत्तमो मन्त्रवादस्तु रसवादोत्तमोत्तमः ॥ मन्त्रतन्त्रपरिज्ञाने रसवादस्य भू(दूषकाः । प्रयान्ति नरकं सर्वे छिवा सुकृतसंचयम् ॥ रसविद्या परा विद्या त्रैलोक्येऽपि च दुर्लभा । भुक्तिमुक्तिकरी यस्मात्(सा प्र)देया गुणान्वितैः ॥ अस्तीति भाषते कश्चित् कश्चिन्नास्तीति भाषते । अस्तीति भाषते यस्तु तस्य सिध्यति भूतले ॥ . नास्तिकेन तु वादेन नास्ति नास्तीति यो वदेत् । तस्य नास्ति प्रिये सिद्धिः जन्मकोटिशतैरपि ॥ बह्मज्ञानेन मुक्तोऽसौ पापीयान् रसनिन्दकः । नाहं त्राता भवेत्तस्य जन्मकोटिशतैरपि ॥ श्वयोन्यां जायते सोऽपि याति जन्मसहस्रकम् ।। रसो वीर्यो विपाके च पारदस्त्वमृतोपमः ॥

Page #118

Colophon:
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
इति रसार्णवे तन्त्रावतारः प्रथमः पटलः ॥
End:
इति रसार्णवे रससंहितायां विष्ठास्तम्भनं नाम पश्चदशः पटलः ॥
देव्युवाच -
बद्धस्य रसराजस्य कथं द्रावणमीश्वर । वज्रादिजारणं चापि कथमाज्ञापय प्रभो ॥
श्रीभैरव उवाच
Beginning :
तं खोटं सूक्ष्मचूर्ण तु स्त्रीरजोभिस्तु भावयेत् । पुनर्नवौ द्वौ मीनाक्षीं रम्भाकन्दं स्त्रियो रजः ॥
•
तेनैव रञ्जयेत्पश्चात् सप्तवारं पुनः पुनः । लवणोदनिषिक्तं तु लोहसङ्क्रान्तिनाशनम् ॥ बिडे च गुणे बिडकाचेनामुलवणेन च । विषपित्तामुपिष्टेन हन्यात्संक्रान्तिकालिकाम् || गैरिकं गन्धकं सुतं तिलतैलेन पेषयेत् ।
*
No. 13210. रसेन्द्रचूडामणिः. RASENDRACUDAMANIḤ.
Pages, 66. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 24a of the MS. described under No. 13137. Incomplete.
On the method of preparing certain mercurial medicines together with a statement of various diseases cured by them. There is no authority in the body of the work for the name given to it above.
एकभागं रसेन्द्रं च द्विभागं तीक्ष्णलोचकम् । गन्धकं च त्रिभागं च कौमारीरसमर्दितम् ॥ अथः तार्क्ष्यपुट चैव साङ्गलीतलमुद्धरेत् । कृष्णखश्वेन निक्षिप्य त्रिकटुरसमर्दितम् ॥ शोफनमाटरूषं च गोक्षुरामृतभृङ्गकम् । सातलार्द्रकवाराही मूर्वा वज्जलता बला ||
8895

Page #119

8896
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
चित्रमूलरसेनैव भावयेत्स पृथक् पृथक् । अनुपानेन संसेव्य इदं लोहरसायनम् । क्षयपाण्डुरशोफन्नं लीहागुल्मोदराणि च । कामिलाश्वासकासनं विंशतिज्वरनाशनम् ॥
End:
वर्षाभूलशुनं चैव खुहिक्षीरेण पेषयेत् । सूरणाभात्तरे चैव पचेद्गोमयवह्निना ।। साङ्गशीतलकं ज्ञात्वा वटकाञ्चन्नकांकृतेः । सर्वे(र्पि)षा पयसा वापि तसूक्ष्मोदकेन वा ॥ पञ्चगुल्मं निहन्त्याशु पञ्चशूलं तथैव च ।। यकृति ठीविकानाहप्लीहोदरमहोदरम् ॥ मूर्वामुकादहनसूरणवज्रवल्लीतक्रेण चूर्णकर्ष . . . प्रपित्ता । गुल्मोदराकूर्मभगन्धरघ्नं पञ्चामिनामा जठरामिकारणम् ॥
No. 13211. रहस्यौषधम.
RAHASYAUŞADHAM. Pages, 4. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 33a of the MS. described under No. 3890. Incomplete.
On details connected with the preparation and use of ogrtain medicinal oils, etc. Beginning:
स्थिरवारे तु सायाह्ने सूत्रयेद्वैणवाङ्करम् । उदीचीनं भानुवारे तमादाय प्रदाहयेत् ॥ एरण्डबीजैस्सूचिस्थैः तैस्तैः स्यन्दितमानयेत् । तैलं तमेनं कृत्वा तु करादिषु विलेपयेत् ॥ पातालाअनमित्युक्तं वातं निध्यादिसूचकम् ।
कुरवाख्यशलाटुश्च कृतकं जीर्णवस्त्रकम् ॥ End:
भिक्षुत्तमाङ्गपरिकल्पितनामधैयैः तत्पर्णमूलफलदण्डफलादिचूर्णैः । तक्रारनालपयसा मधुशर्कराज्यैः षण्माससेवितजनस्य जरादि न स्यात् ॥

Page #120

THR SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8897
बधी मुण्डी वचा शुण्ठी पिप्पली मधुसंयुतम् । सप्तरात्रप्रयोगेण किन्नरस्वरमुच्यते ॥
No. 13212. रुदन्तीकल्पः.
RUDANTIKALPAH. Pages, 6. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 986 of the MS. desoribod under No. 5417. Complete. On the preparation of a medioine from the leaves of a plant named Rudanti. Beginning:
कैलासशिखरे रम्ये वेदबृन्दनिषेविते । वसिष्ठं मुनिशार्दूलमगस्त्यः परिपृच्छति ॥ दारिद्यदुःखमज्ञानं मृत्युव्याधिः प्रदर्शितम् ।
मनुष्याणां हितार्थाय औषधं कथय प्रभो ॥ ईश्वर उवाच
साधु साधु महाप्राज्ञ सर्वसत्वहिते रत । कथयामि यथातथ्यं मृत्युदारिद्यनाशनम् ॥ ओषधी शृण्विमां क्षमा मातेव हितकारिणीम् ।
रुदन्ती नाम विख्यातं(तां) मृत्युदारिद्यनाशन(नी)म् ॥ End:
ग्रहनागपिशाचा वा यक्षराक्षसमर्थनात् । विषलेपेन सर्वेषां प्रीत्या विषाणि भवन्ति हि ॥ चणककलाः खदिरमात्रं विचित्रापत्राणि ।
सितपीतरक्तकृष्णा भूमिसमो भवति ॥ Colophon :
इति रुदन्तीकल्पस्सम्पूर्णः ॥
No. 18213. रुदन्त्यादिकल्पः.
RUDANTYĂDIKALPAŅ. Pages, 5. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 16a of the MS. described under No. 13977. Similar to the above. In the end the meaning is given in Teluga.

Page #121

8898
A DRSORIPTIVB CATALOGUE OP
Beginning: भैरव उवाच
शृणु देविमि(वि)दं बाले रुदन्ती नाममूलिकाम् । सर्व सङ्गह्म यत्नेन छायाशुष्कं च कारयेत् ॥ ततः चूर्णीकृतं देवि तदधै शर्करां क्षिपेत् । अक्षप्रमाणवटकान् प्रातःकालेषु भक्षयेत् ॥ बहुमूत्रं खण्डमूत्रं बद्धमूत्रं प्रवाहकम् । सावं सशर्करोपेतं मेहविंशतिनाशनम् ॥ अष्टौ च मूत्रकृच्छ्राणि प्रशस्तं रसबन्धने । द्विशतवर्ष(नरो) जीवेत् गृध्रचक्षुर्भवेन्नरः ॥ इदं गुह्यमहं देवि रुदन्तीचूर्णकल्पनम् ।
End:
वश्यं पुष्टिबलं प्रमेहहरणं सन्तानवृद्धिप्रदमभ्यासेन निहन्ति मृत्युपतितं नानामयध्वंसनम् । भूमौ सर्वजनानुरञ्जनकरं श्रीपूज्यपादोदितं तत्तद्रोगहिता(नु)पानसहितं सम्पूर्णचन्द्रोदयम् ॥
No. 13214. रोगनिश्चयः, आन्ध्रटीकासहितः. ROGANIŚCAYAĦ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 18 x 18 inches. Pages, 36. Lines, Bon.
page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old. Incomplete.
On the diagnosis of diseases. Beginning:
अथातस्संप्रवक्ष्यामि सङ्क्षिप्तं सूक्तमुत्तमम् । आयुर्वेदोपदेशेऽस्मिन् ज्वराणां च निगद्यते ॥
नानामुनीनां वचने निदानं समासतस्तद्भिपजाभियोगात् । सोपद्रवारिष्टनिदानलिङ्गे निगद्यते रोगविनिश्चयोऽग(यम् ) ॥
नानातन्त्रविहीनानां भिषजामल्पमेध सम् । सुखं विज्ञातुमातङ्कमयमेव भविष्यति ॥

Page #122

End :
कलहं प्रभाषते.
End:
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
निदानं पूर्वरूपाणि रूपाण्युपचयस्तथा । संप्राप्तिश्चेति विज्ञानं रोगाणां पञ्चधा स्मृतम् ॥
शिरो लोडयतेऽभीक्ष्णमाहारं नाभिनन्दति । कूजन्ति रुद्यते चैव परिवर्तनमीहते ॥ कालं प्रभाषते किश्चिदभि (वि) न्यासमुच्यते । प्रत्याख्येयस्स विज्ञेयः कश्विदेवात्र मुच्यत ॥
Beginning :
No. 13215. रोगसङ्ख्यानिदानम्.
ROGASANKHYANIDANAM.
Pages, 37. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. 52a of the M 3. doscribed under No. 13082.
On the diagnosis of the various kinds of ailments mentioned in the Bahaṭasambită.
सोम्यत्माच (र्काव) निवारिवायत पनव्योमा मतै (त्मकै) रष्टाभः शस्योर्ध्वाङ्गजरातृषार्भकवपुर्भूतोरगादिक्रियाम् ।
योऽष्टाङ्गं विततान शङ्करममुं स्वागैः (ङ्गैः) प्रणम्याख्यया वक्ष्ये बाहर संहितो (दि) तरूजासङ्ख्यानिदानक्रमात् (नू ) ॥ एकोऽयमानाहगतो नराणां वु (वि) पाच्यु (क्यु ) ता (दा) वर्तरुजा सहैका । अष्ठीलया च द्विविधोऽस्थिभङ्गस्तन्वामयः कामिलया तथैव ॥
रूक्षस्स वातादबलस्य वातविट् क्षिप्यते तेन सहैव मूत्रम् । प्रवर्तते मूत्रपथेन सार्तिवितुल्यगन्धं वद विडिधानम् ॥ वराङ्गविकृतिनिदानम्—
दैवेनातिरते क्रीणं विषमोत्कटकासनात् । जायते च्यवदोयोदौदुष्ट !
· ·
660
8899
. 11

Page #123

8900
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
No. 18216. रोगसङ्खधानिदानम्.
ROGASANKAYÄNIDĀNAM. Substance, palm-leat. Size, 11x It inches. Pages, 66. Lines, 4 on a
page. Character, Telugu. Condition, injured. Appearance, old. Incomplete. Same work as the above.
No. 18217. रोगोत्पत्तिपापचिकित्साविषयः, कर्णाटकटीकासहितः. ROGOTPATTIPĀPACIKITSĀ VISAYAH WITH
__KANARESE MEANING. Substanoe, palm-leaf. Size, 125 x 17 inches. Pages, 9. Lines, 5 on a
page. Character, Teluga and Kanarese. Condition, injured. Appear. ance, old.
Begins on fol. 106. The other works herein are Vaidyarajatantra 1a, Vaidyavisaya (with Kanarese meaning) 140, Ausadhayoga (Kanarese) 21a.
Deals with the nature of the sinful acts believed to be the remote cause of particular diseases, and with certain miscellancous medical topics. Beginning :
गवां हत्या वातरोगं ब्रह्महत्या च कुष्ठकम् । शिशुहत्या भवेद्गुल्मं भ्रूणहत्या च प्लीहकम् ॥ कृत्रिम श्वासरोगं च अन्धको विष्णुनिन्दको ।
आमपीथं(पित्तं)तथा गेहे दाहकं पापकर्मणि ॥ समस्तजीवहिंसानां कासरोगं च(स)मुत्कटम् । कान्तारं राजरोगं च हृद्रोगं शिवनिन्दकम् !!
सुप्तावधं च अर्शासि अळत्यं गण्डमालकम् । End:
दुग्धमत्यन्तमधुरं सौम्यं जिहनिबर्हणम् । स्वरं गुरु वयोवृद्धिं बलमेधाविवर्धनम् ॥ जलदोष(त् )मनुष्याणामामवृद्धिः प्रजायते । आमाधिक्येन मन्दाग्निर्मन्दामेरजीर्णसम्भवः ॥ अजीर्णेन ज्वरोत्पत्तिः जायते चोत्तरोत्तरम् ।

Page #124

शूलस्योपद्रवाः:-----
उदरस्य
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
Pages, 8. Lines, 12 on a page.
Begins on fol. 24a of the MS. described under No. 13094. Deals with the description of maladies and their treatment.
Beginning:
End:
-
No. 19218. वैद्यग्रन्थः . VAIDYAGRANTHAH.
वदनादितृषा मूर्धा कासश्च गुरुतारुचिः । आनाहक्कमहिक्का च शूलस्यैत उपद्रवाः ||
अजीर्णान्मलिनैश्रान्नैर्मन्दानौ मलसंचयात् । रुद्ध्वा वेदाम्बुवाहादि जनयत्युदरं नृणाम् ॥ आध्मानमग्निमान्धं च रतिरल्पा कृशाङ्गता शोभस्वेदनमङ्गानां दाहस्तन्द्रा विवर्णता || सङ्गो विद्यांच पट्ट्यां च श्वयथुश्चाग्रलक्षणम् । वातोदरस्य -
तत्र वातोदरः शोभा पाणिवन्नाभिकुक्षिषु । उदरं वातसम्पूर्ण सव्यथं च कृशाङ्गता ॥
रसाञ्जनं तु पीताभं नेत्रदोषमलापहम् । स्रोतोऽञ्जनं पाण्डुवर्ण चक्षुषोः सर्वरोगजित् ॥ सौवीरं पाटलं नेत्रं मदात्ययविषापहम् । अञ्जनानि विशुद्ध्यर्थं भृङ्गस्वरससेचनात् ॥
8901
(No. 13219. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः.
VAIDYAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING.
Substance, palin-leaf. Size, 13 x 18 inches. Pages, 180. Lines, 4 on a Character, T lugu. Condition, good. Appearance, old.
page
Incomplete
Gives details for the preparation of certain medical decoctions for curing fever of different kinds, of certain cooling drinks for quenching thirst, etc.
660-A

Page #125

8902
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
धान्यं च मुस्ता त्रिफलं गुलूची पटोलनिम्बा मधुकं च काथम् । वातेन पीत्वा मधुशर्कराणां सर्वज्वरं हन्ति त्रिमिर्दिनेषु ।।
कण्टकार्यमृता भाी नाग इन्द्रजवाचकम् । भूनिम्बा चन्दना मुस्ता पटोलकटुरोहिणी ।। शर्करामधुसंयुक्तं वातपैच्यज्वरं हरम् । धान्यकं जीरकं व्योषमुशीरं चन्दनं घनम् । शीताकपूरकं कोष्ठमधुकं च मृणालकम् ॥ पञ्चत्वपल्लवं पञ्चधात्रीफलगुलूचयोः । एतेषां दाहशान्त्यर्थमनुपानाः प्रकीर्तिताः ॥
End:
शरीरशुष्कं गमनेन श्वासमूरुव्यथानामरुचिं करोति । भुक्ते अजीर्ण च क्षुधानुहन्ति नाडीश्च धूत्वास्थिगतज्वराणाम् ॥ अच्युतानन्तगोविन्दनामोच्चारणभेषजात् । नश्यन्ति सकला रोगाः सत्यं सत्यं वदाम्यहम् ॥
No. 13220. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING Substance, palm-leaf. Size, 15x 1} inches. Pages, 419. Lines, 5 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, old. Similar to the work described above.
Name of the soribe : Mājēţi Sarvēšalinga. Date of transcription : Wednesday, the 1st day of the bright fortnight of the Kārtika month in the year Kilaka. Beginning:
सुश्वेतगुञ्जानेपालं गिरिकन्यारसेन तु । तन्मर्थ नाभिलेपेन राजयोग्यविरेचनम् ॥
तुत्थमेकं त्रयं तालं शिलाक्षारं चतुर्गुणम् । कुमारीरससंपिष्टं कुक्कुटीपुटपालितम् ॥ तुलसीशर्करसंयुक्तं सर्वशीतनिवारणम् ।

Page #126

IHE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8908
End:
वाशागलूचीनिर्गुण्डी बृहतीद्वयभृङ्गराट् । कासमर्दोऽपि भूनिम्बावर्षाभूवज्रवल्लिका ।। समूलपत्रं निष्पीड्य कुडुबेन पृथक् पृथक् । घृतेनानेन तुल्येन समानानेव पाययेत् ॥ कासान् पञ्चविधान् . . . यानेकदस्स्मृतः । दशसारमिदं सर्पिः ब्रह्मणा निर्मितं पुरा ॥
No. 13221. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAGRANTHA” WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size,91 x 1 inches. Pages, 16. Lines, 6ona
page. Character, Telugu. Condition, fair. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other work herein is Rasapradīpikā (Telugu) 9a.
Similar to the work described above. Beginning:
मतसूतं तथा गन्धं कान्तं चाभ्रकमेव च । ताम्रभस्मं कृतं सम्यक् मर्दयित्वा समांशकम् ॥ पुनर्णवीगुलचामि . रसा ज्यूषणं तथा । एतेषां स्वरसेनैव भावयेत् त्रिदिनं पृथक् ॥ दत्वा लघुपुटे पाच्या साङ्गशीतलमुद्धरेत् ।
वातराक्षसनामायं वातरोगे प्रयोजयेत् ॥ End:
मणिराजमृतं नागं वैगन्धरसं समम् । स्वर्णप्रभं गन्धकाध तदर्धे करवीरकम् ॥ सु . . . . कुसुमद्रावैः कुमारीरसमेव च । जम्बीरामेन प्रत्येकं मर्दितं च दिने दिने । मूषायां निक्षिपेत्सर्व वालुकायन्त्रपाचितम् । गुञ्जामात्रप्रयोगेण विंशतिमहकुष्ठकम् ॥ मूत्रकृच्छ्राणि सर्वाणि द्वादशं क्षयमेव च । बालसूर्योदयं नाम अश्विनीदेवनिर्मितम् ।।

Page #127

8904
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13222. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः, VAIDYAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING, Substance, palm-leaf. Size, 135 X 11 inches. Pagos, 8. Lines, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old
Begins on fol. 70a. The other work herein is Abhidbanaratnamālā 1a.
Similar to the work described above. Beginning :
घृतं सूतलोहपरौप्यं समांशं मृतं स्वर्णगन्धं शिलाजिद्विलङ्गे ।
स सर्व विनिक्षिप्य खल्वे विमर्देत् ततः स्वर्णतैलोद्भवेन त्रिवारम् ॥ समस्तेषु योगेषु भूमौ विशेषात् प्रसिद्धिमहापूर्णचन्द्रोद(योs)यम् ।।
End:
पथ्यं च दधि तक्रं च कदलीफलदाडिमम् । जम्बीरादिफलं दद्यात् तिन्त्रिणीफलवर्जितम् ॥
No. 13223. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 194 x 15 inches. Pages, 24. Lines, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Incomplete.
Gives details on the treatment of asthma, etc., by tbo inhalation of smoke or vapours of various substances, and also on the preparation of certain medicines, etc. Beginning:
गवां सितानां वातघ्नं कृष्णानां पैत्त्यनाशनम् ।
कफनं रक्तवर्णानां त्रिविधं कपिलापयः । धूमपानम्--
बदरीदलहरितालकव्योषशिलास्मिकम(जतू) । राजानं पिष्वा घुटिकाकासान् श्वासान् हन्ति धूमयोगिनः ॥
शोधयेदेलि(दाखु)पाषाणं माक्षिकान्ते विपाचितम् । याममात्रे समुद्धृत्य सूक्ष्मचूर्ण तु कारयेत् ॥

Page #128

8905
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS. एकमूर्तिरसो नाम शीतज्वरनिवारणः ॥ अर्कमूलं शमीपत्रं नुकेशास्सर्पकञ्चकम् । मार्जारचर्मसर्पिश्च धूपनं हितमर्शसाम् ।। वल्लमात्रमौषधं समामदीकयोजये(त् ) ! सन्निपातदोषरोगच्छर्दिशूलप्रशान्तये । सूतिकादिवातरोगतापकोपनाशये सूचिकाभरण्ययोगमन्त्रिजेन कथ्यते ? ।।
End:
No. 13224. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 181 x 1 inches. Pages, 37. Lines, 7 on a
rage. Character, Telngu. Condition,good. Appearance, old.
Begins on fol.74b. The other works herein are DravyaniscayaEarasangraha (with Telugu meaning) 1a, Nadivijinana (with Telugu
meaning) 65b, Ksayaroganidana 931, Astaigabrdaya (with Telugu meaning) 97a.
Similar to the above. On the preparation of certain medicines with the help of Haritakī, the supposed divine origin of which is also
given.
Beginning:
सुरासुरैमध्यमानदण्डेन मन्दराद्रिणा । उद्ययौ पारिजातादिवस्तु जातं हि नामकम् ॥
आधित्सुस्तदुपादाय स्वर्गलोकं जगाम ह ॥ सुधां पिबत्सु देवेषु वायुनापहृतं तदा । ततः पपात सहसा सुधाया बिन्दुसप्तकम् ॥ हिमाद्रौ मेरुशिखरे मन्दरे निषधाचले । लोकालोके नीलशैले ह्यौषधं गिरिसप्तके ॥ हेमाद्रावभया जाता रोहिणी मेरुपर्वते । मन्दरे पृथुनामाभा अमृतं निषधाचले ॥ शोधितं गौरिपाषाणं तुल्यं स्याद्भिन्नकद्वयम् तुत्थं भिन्नकमेकं स्यादर्कक्षीरेण मर्दयेत् ।।

Page #129

8906
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF भल्लातकीबीजतैलं तुत्थं तुल्येन मर्दयेत् । गुडेन पलिकायुक्तं गुलिका मुनिसङ्ख्यया ॥ एकैकं भक्षयेन्नित्यं रसं व्रणविशोधकम् । सर्वव्याधिविनिमुक्तस्सर्वव्रणविशोधनम् ॥ शाल्यन्नतकभुक्तं स्यात् स्नानमुष्णोदकं तथा ॥
End:
जीरकं पलिनी कान्तितकोलं दारुकारवि । सर्वज्वरान्तकमिदं चूर्णमुष्णाम्बुना पिबेत् ॥
No. 13225. वैद्ययोगसङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAYÓGASANGRAHAW WITH TELUGU MEANING. Pages, 140. Lines, 6 on a page.
Begins on foi. 52a of the M$. described under No. 13129. Wants the beginning and end.
On the preparation of certain medicines and their efficacy in the treatment of particular kinds of diseases. Beginning : भस्मेश्वररस:---
एकभाग वत्सनाभं त्रिभागं म(रि)चान्वितम् । भस्म षोडशभागं च काननोत्पलसम्भवम् ॥ सूक्ष्मचूर्ण कृतं सर्व नस्यं स्यात्सन्निपातनुत् । अयं भस्मेश्वरो नाम शम्भुना परिकल्पितम् ॥
अर्केश्वररसः
पलमात्रं शुद्धभस्म काननोत्पलकोद्भवम् । अर्कक्षीरेण संमद्ये पादांशं मरिचं क्षिपेत् ॥ सूक्ष्मचूर्ण कृतं खखे नस्यं स्यात्सन्निपातजित् । अयमर्केश्वरो नाम सन्निपातकुलान्तकः ॥
End:
गन्धकं त्रिकटुकं चाथ (भं) रोहिणी तालकं समम् पश्चकोलकषायेण मर्दयेदिवसत्रयम् ॥

Page #130

THE SANSFRIT MANUSCRIPTS.
8907
माषयेद्भू(मूषायां भू )धरे पाच्य साङ्गशीतलमुद्धरेत् । मधुना चानुपानोऽयमुब्बसं च विनश्यति ॥
-
No. 13226. वैद्यराजतन्त्रम् , कर्णाटकटीकासहितम्. VAIDYARAJATANTRAM WITH KANARESE MEANING. Pages, 20. Lines, 5 on a page.
Bogins on fol. la of the MS. described under No. 13217. Contains the first Käraņa only.
This work is apparently a comprehensive medical treatise. The portion contained in this MS. gives details for feeling the pulse and is stated to have been revealed by Paramasiva to Parvati. Beginning :
कैलासशिखरे रम्ये नानारत्नविभूषिते ।
नानाकल्पद्रुमाकीर्णे गुल्फसम्बाधवर्जिते । श्रीपार्वत्युवाच
देवदेव जगन्नाथ देवदेव मम प्रिय । देवदेव त्रिलोकेश नमस्ते परमात्मने ॥ लोकानां नाडिशास्त्राणि मम प्रीत्यर्थकारणम् ।
तस्मात्कारण सर्वेश ब्रूहि मे परमेश्वर ॥ श्रीईश्वर उवाच
साधु साधु महादेवि साधु माहेश्वरप्रिये । साधु कल्याणि देवेशि साधु मातङ्गिनि प्रिये ॥ साधु पृष्टं त्वया देवि भक्तानां हितकारणम् । नाडीशास्त्रं महेशानि शृणु कौलस्य नायकि ॥. पंञ्चभूतात्मको देहः त्रिदोषः सप्तधातवः(तुकः) ।
एतानि सर्वदुःखानि प्राणमारुतसम्भवम् ॥ नित्यं प्रवर्तते प्राण इति ग्लानं कुतः प्रिये ।

Page #131

8908
A DESCRIPTIVE CATALOGUE O
End:
पूर्व पीथ(पित्त)गतिप्रभञ्जनगतिश्लेप्माणमाभिप्र(बिभ्र)तीमत्यन्तभ्रमणी मुहुर्विदधतीं चक्राधिरूढाजि(च)वा । भीष्मत्वं दधतीं कलापरहितं सर्वे गति चाश्रुतां
नो साध्यं धमनीं वदन्ति सुधियो नाडीगतिं ज्ञानिनः ॥ Colophon:
इति श्रीपार्वतीसंवादे वैद्यराजतन्त्रे नाडीज्ञानं प्रथमकारणं सम्पूर्णम् ॥
No. 13227. वैद्यविषयः,
___VAIDYAVISA YALI. Substance, palm-leaf. Size, 131 x 13 in lhes. Pages, 2. Linos, 8 on a
page. Character, Telagu. Condition, sligh ly injured. Appearance, old.
Begins on fol. 27a. The other works berein are Vaidyavişaya (Telugu) la, Stotra 25b, Bālām antra 29a, Mantia 29a, Mantra 30a, Sabaramentra 31a, Stotra (Telugu) 34a.
A treatise dealing with the preparation of medicines and stating the diseases cured by them. Beginning:
प्रस्थं जग्बीरनीरं बदरपरिमृ(मि)तं काकतुण्डीसमूलं कर्षाधै स्वर्चिकायां त्रिपटुपलमितं नव्यसारं पलार्धम् । तद्रुत्या सूर्यताप्योमुशिदिनयुगलं काचकुप्यानिधाय
अन्यं तीव्रगुल्मं सतीव्रजतरमपितुजा शङ्खयोवनैश्च(?) ।। End:
आमवातं च कुष्ठं च मूत्ररोगांश्च नाशयेत् । बलवान् कुरुते नित्यं वाजीकरणमेव च ॥ स्त्रीणां च वल्लभो नित्यं याम यामं च द्रावयेत् । नराणामुपकाराय पूज्यपादेन निर्मितम् ॥
No. 13228. वैद्यविषयः.
VAIDYAVISA YAH. Pages, 12. Lines, fi on a page.
Begins on fol. 45a of the MS. described under No. 18077. Wants the begitning and end.

Page #132

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8909
Deals with the method of preparing medicinal powders, together with directions for taking medicines, Beginning :
गर्भयन्त्रं प्रवक्ष्यामि पेष्टकाभस्मकारका । चतुरङ्गलदीर्घ तु त्रिगुणोन्नतविस्तरम् ॥ मृन्मयी सुदृढं मूषा वतुलस्य च कारयेत् । लवणं विंशतिर्भागं भागं योगं तु गुग्गुलु ॥ शुक्लाक्षपेषयित्वा तु वारं वारं पुनः पुनः । मूषालेपं दृढं कृत्वा लवणाधै मृदाम्बुभिः । गते तुषामिना भूमौ स्वेदयेन्मृदुमानवत् ।
अहोरात्रं त्रिवारं वा रसेन्द्रो भस्मतां व्रजेत् ॥ End:
औषधं सेवयेद्रोगी तस्माद्दक्षिणनायकः । वामभागे . . . . पीत्वा अमिः प्रजायते ॥ तस्मात्तेनैव पार्श्वन भुञ्जयेत्सुविशेन्नरः । औषधं सेवयेद्रोगी मातृभार्याविवर्जितम् ॥ अन्यस्त्रीणां पाकयोग्यमारोग्यं स्याद् द्विजो भिषक् । भोजनान्ते रतान्ते च पानीयं प्रभवेन्नरः ॥ तयोराद्यं तयोरन्त्यं जलपानं त्यजेत्सुधीः । अन्नं च कुक्षौ द्वौ भागौ पानादेकं प्रपूरयेत् ॥ वायुसंचारणार्थाय चतुर्थमवशेषयेत् । कार्पासमेकरात्रं तु काषायं दशरात्रकम् ॥ दुकूलं सप्तरात्रं तु अजिनं तु सदा शुचि ।
-
No. 13229. वैद्यविषयः.
VAIDYAVISAYAH. Substance, palm-leaf. Size, 111x1 inches. Pages, 40. Lines, 4 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, old. Begins on fol. 66a. The other work herein is Dravyagunapatha 1a.
Gives directions for the preparation of mercurial salto, electuaries, medicinal powders, oto., and for the diagnosis of certain diseases, etc.

Page #133

8910
Beginning:
रसभस्मक्रमः
End:
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
पारदं पलमेकं च सैन्धवं च चतुःपलम् । इष्टकाचूर्णमेकं स्यान्निष्कार्धं वटकी स्मृता ॥ एतान् संयोज्य कुम्भे तु ऊर्ध्वपातेन पातयेत् । तत्क्षणात् जायते भस्म चन्द्रकान्तसमप्रभम् | रसभस्मेति विख्यातं सर्वरोगकुलान्तकम् ।
"
★
रास्ना भाङ्गविषं चव्यं चातुर्जातमरीचकम् । मागधीशुण्ठिद्राक्षारेणुक
·
मांसमष्टिमधुकं सम्यक् तालीशपत्रकम् । जातीफलं कठोरं च खर्जूरो नीरधा कर्षमात्रमिदं चूर्णं सम्यग्वस्त्रेण घांतितम् । चूर्णमर्धमिदं योज्यमश्वगन्धीरजः क्षिपेत् ॥
दरदं चूर्णितं कृत्वा शृङ्गिबेरसमर्दनम् । भाण्डमध्ये विनिक्षिप्य
विरेचनगुण:
11
प्रहृत्यं बर्वरं तस्य जलजातं प्रकारयेत् । दिवाशी दिवसं प्रोक्तं साङ्गशीतलमुद्धरेत् ॥ पक्षक्केदमधोयन्त्र पुटपाकविमर्दितम् । सर्वकर्माणि दोषाणि निवृत्तिर्जायते दृढम् ॥
·
No. 13230. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः.
VAIDYAVISAYAH WITH TELUGU MEANING.
Substance, palm-leaf. Size, 14 x 14 inches. Pages, 43. Lines, 6 on a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, new. Incomplete.
A medical treatise describing the good effect caused by purgatives and other medicines, etc.
Beginning:
"
विरेकं शूलशोफं च पाण्डुगाकलि ( कामिल) नाशनम् । दीपनं पाचनं चैव सर्वपित्तनिवारणम् ॥

Page #134

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8911
...-POW 35ळorrow. कुष्ठं पीनसरोगं च श्लेष्मयुक्तज्वरापहम् । अपस्मारं च पानीयं वान्तिभ्रान्तिहरं शुभम् ॥ अन्नदाहे(तथा)मांसमम्बुदाहे व(च)शोणितम् ।
कामदाहेन चक्षुष्यमनिद्रारोगकारणम् ॥ पञ्चकर्मविवरम्
वमनं प्रसवं चैव नियूहमनवासनम् । नस्यकर्म तथा प्रोक्तं कर्म पञ्चविधं बुधैः ॥
End:
सूतं गन्धं हतं तुल्यं विषहिङ्गुलयुग्मकम् । निर्गुण्डीस्वरसेनैव याममात्रं तु मर्दयेत् ॥ मुद्गप्रमाणवालर्कमधे (न)समुपानयेत् । तैलाभ्यङ्गं जलस्नान क्रोधोत्रितकसेवनम् ॥ गा। चन्दनलेपं च कुर्यात्ताम्बूलसेवनम् । यष्टिमोदफलं चैव वासांसि विविधानि च ॥ राजचण्डेश्वरो नाम साध्यं हन्ति ज्वरं क्षणात् । श्रीगन्धं समूलम् . . . देवदारुसमूलम् ।
No. 13231. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAỊ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 16 x 14 inches. Pagar, 35. Lines, 8 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 19a. The other works herein are Sariraka la, Nadi. cakravidhi 11a, Bhaisajyakalpa 17a.
Incomplete.
On the preparation of medicines and on certain details couneoted with it, such as the proper time for their preparation, the appropriate kind of metallio vessels to be used, eto. Beginning:
अंशेऽप्यनुक्तं विहितं तु मूलं भागेऽप्यनुक्तं समभागयुक्तम् । कालेऽप्यनुक्तं दिवसेषु पूर्व खादेऽप्यनुक्तं जलसंयुतं च ॥

Page #135

8912
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF कालेऽनुक्ते प्रभातं स्यादंशेऽनुक्ते जलं भवेत् ।
भागेऽनुक्ते च सौम्ये च पात्रेऽनुक्ते च मन्मये ॥ पात्रनिर्णयः
वाते कांस्यं कफे तानं पित्ते स्वर्ण प्रकरुपयेत् । लोहाभावे च मृत्पात्रं स्थालीभेदाप्रशस्यते ॥ एकमात्रौषधं योगे यस्मिन् यत्पुनरुच्यते । वातजेषु विकारेषु प्राग्भुक्तं व्याधयिष्यते ॥ मध्ये भुक्तं पित्तजेषु भुक्तान्ते कफजेषु च । प्रातः सेव्यं तु भैषज्यं नीर्ण नैव प्रशस्यते ॥ सर्वेषु सन्निपातेषु रसमानदभैरवम् ।
हिङ्गुलं मरिचं गन्धं पिप्पली टङ्कणं विषम् ॥ कनकश्वासभञ्जनरसो नाम
End:
No. 13232. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAH WITH TELUGU MEANING Pages, 30. Lives, 6 on a page.
Begins on fol. +ra of the MS. described under No. 18181. Incomplete.
Similar to tho work described above: Beginning:
मङ्गलैर्मणिभिर्लक्ष्मीः सोमपुप्पाक्षतादिभिः । ताम्बूलदानं सर्वेऽपि तस्मादुक्तं न लङ्घयेत् ।।
औषधस्थापनफलम्
अभ्यर्च्य गन्धपुप्पाद्यैर्भाण्डं धौताम्बरावृतम् । गजस्कन्धं समारोप्य पूर्णकुम्भपुरस्सरम् ॥ प्रदीप्तदीपिकाचक्रं प्रथितच्छत्रचामरैः । . शङ्खदुन्दुभिनिषैिः सर्वतो मुखरीकृतम् ॥ भयमेव विधिः कार्यः सर्वारिष्टामयादिषु ।

Page #136

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8918
विशेषः पुनरेतेषां विस्तारेणोपदिश्यते ।
निर्दिष्टं रिष्टमशुभमरिष्टं रिष्टवर्जितम् ॥
अरिष्टमासवं क्षौद्रं गुडं लेह्यं विधीयते ।
तत्सान्द्रच्छत्वभेदेन(१) लेह्यपेयमिति द्विधा ।।
End:
हरीतकीनां सर्वासामूर्ध्वं मासत्रयात्पुनः । क्षौद्रप्रक्षेपणं कार्य तदा पाकं सुनिश्चितम् ॥
___No. 13233. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAL WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 12 X 1 inches. Pages, 232. Lines, 5 in a
rage. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old. Incomplete.
A treatise describing the diagnosis of certain diseases and laying down the method of preparing medicines of various kinds, such as powders, oils, electuaries, eto. Beginning:
शहूं चक्रं . . . श्च करयोदिव्यौषधं दक्षिणे वामेशान्ये करेण संभृतसुधाकुम्भं जलूकावटम् । बिभ्राणः करुणामृदुः सुखकरः सर्वामयध्वंसकः सर्व मे दुरितं छिनत्तु भगवान् धन्वन्तरिः सन्ततम् ! ॥
कोट्यर्घत्रयरोमपजनितं चाष्टाशतं शस्यक नाडी सप्तनवं नखद्वयदशं द्रोणं च मूत्रं मलम् । रक्तेनैव शिवद्वयं च सलिलं शुक्लं च कटुवयं हृत्पित्तं कुडुबद्वयं त्रिकुडुबं श्लेष्मामरुत्पर्वतम् ॥ कटुजं दाडिमं मुस्ता धातकी बिल्ववालकम् । लोध्रचन्दनपादानि कषायं मधुना पिबेत् । आमे सशूलरक्ते च अतीसारप्रवाहिकान् ॥

Page #137

8914
A DESCRIPTIVB QATALOGUE ON
कण्ठकूजनसन्नि(पात)निदानम् ।
शिरोतिकण्ठग्रहमोहतापदाहज्वरारोचकवातपित्तः । अनुग्रहस्तापविलापमूछी स्यात्कण्ठकूजः किल कष्टसाध्यः ॥
रसभूपतियोगः
तुल्यौ पारदगन्धको मधुकरं तुल्योंऽशतुल्यं तयोः खल्वे हंसपदीरसादिनयुगं संमर्दयेत् तादशम् । पिष्ट्वा काचघटे वटीकृतवतरसूतांशशुल्वेन तत् कुप्यास्यं विनिरुध्य वासरयुगं गाढामिमुद्दीपयेत् ॥ श्वेतगुञ्जाक्षसंयुक्तं शमीबीजेन मासतः ।
आत्मासर्वसमं तोयं पिता पुत्रेण मोहिनी ॥ द्रावि द्रावि महाद्रावि मधुकर्पूरटकणम् ।
End:
No. 18234. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYA” WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leat. Size, 16x14 inches. Pages, 59. Lings, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Gives the treatment of diseases and the method of preparing certain medicines, etc. Beginning: भगन्धरांचेकित्सा
गुदस्थ व्यङ्गुले भागे दीपकः स्याद्गन्धरः । विशेषात्प्राणनिर्दिष्टं तत्र कार्य विजानतः ॥
उदयमार्ताण्डरसः
पारदं द्विगुणं गन्धं गन्धतुल्यने तालकम् । तालकं च शिलायोज्यं शिलाद्विगुणहिङ्गुलम् ॥ हिङ्गुलार्ध मृतं तानं ताम्रतुल्येन टङ्कणम् । टकणं छत्रिणं व्योषं व्योषद्विगुणममृतम् ॥ अर्कमूलकषायेण दिव्यमार्ताण्डनामयो(युक्) ।

Page #138

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8915
End:
गुञ्जाप्रमाणं वटकः सन्निपाताः त्रयोदश ।। सर्वरोगं निहन्त्याशु सर्वानुपानसम्मतम् । विश्वं धान्यगुडं चिच्चा समुस्तोशीरचन्दनैः । काथं क्षौद्रेण संपीत्वा तृतीयज्वरसाधनम् ॥ धात्रीविलङ्गं त्रिकटुं च मुस्ता व्योषश्च पथ्या त्रिवृतत्रिभागम् । चूर्ण समं शर्करया समेतमुष्णोदकेन पिबते नराणाम् ।।
No. 13235. वैद्यविषयः, कर्णाटकटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAH WITH KANARESE MEANING. Pagos, 2. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. 140a of the MS. described under No. 2421.
Similar to the above ; with Kanarese meaning. Beginning:
दुर्गन्धे चर्मति(देहे) व्रणमु(जु)षि सुषिरे मूत्ररेतःप्रवाहे मांसाहक्कदमा क्रिमिकुलनिचये दुर्गमे दुर्निरीक्ष्ये । विष्ठाद्वारोपकण्ठे गुदविवरगलद्वायुधूमात्तधूपे
कामान्धाः कामिनीनां कटितटनिकटे गर्तवत्युत्थमोहाः ।। कल्कं वरालकणदीप्यकबिल्वशुण्ठी मोचास्थिधात(कि)ससैन्धवजीरकाणाम् । तक्रेण चैव न(व)नाथमपाकरोति सर्वातिसारमरुचिं ज्वरमाशु पीतम् ॥
दाडिम्याम्रकपित्थबिल्वफलकं मोचारसं धातकी साजामोदकशुक्ल कन्दकठुजासाविश्वमारग्वधम् । मुस्तादीप्यकमिन्द्रणाद्विचरणालोधं सहासं(युतं)
दाडिम्यादिगणा दशाष्ठकमिदं सेव्यं दधि माहिषम् ॥ End:
अजीर्णवातं गुदगुल्मवातं वातप्रमेयं(हं)विषमं च वातम् । विषूचिकाकामिलपाण्डुरोग श्वासं च कासं च हरिप्रणीतम् ॥
___No. 13236. वैद्यविषयः, कर्णाटकटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAH WITH KANARESE MEANING. Pages, 18. Lines, 5 on a paga.
Begins on fol. 146 of the MS. described under No. 13217
881

Page #139

8916
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
On the treatment of maladies affecting the eyes, the head, the stomach, eto., and of certain loathsome diseases, such as loprosy, eto. Beginning :
नझुण्डेशमितिख्यातं लोकेषु [प्रार्थिवान्छित(प्रदम ) । कुक्षिरोगशिरोरोगनेत्रशूले भगन्धरः ।। एतेऽपस्मारकुष्ठादिकर्णजा दोषजापि वा । तत्स्थानमृत्तिकास्पर्शात् सद्यो नश्यन्ति(न्य)संशयः ॥ वर्षादो देवकुसुममीश्वरी सहजेरिता ।
वन्ध्या कर्कोटकी धान्यं वचात्वक्कु(ठ)नागरम् ॥ End:
मुस्त्येलामिविलङ्गयष्टिरजनीमञ्जिष्ठपाठावचा शुण्ठी रोहिणिका फलत्रयषा मृढीकदार्वायुतम् । गव्येषु प्रतिपादितं घृतमिदं शान्तिप्रदं पुष्टिदं पुत्रायुष्यकरं महाग्रहहरं भूतामयन्नं परम् ॥
__No. 13237. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAH WITH TELUGU MEANING. Pages, 200. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 137a of the MS. described under No. 1724 Incomplete.
Deals with the preparation of various medicines with an enumeration of the diseases cured by them.
Foll. 38 to 157 contain in Telugu the process of preparing certain medicines. Beginning:
रसहिङ्गलतालैश्च कान्तं कनकमभ्रकम् । माक्षिकं कुनटी गन्धं तानं नेफालतुत्थकम् ।। सैन्धवं ह्याखुपाषाणं पिप्पलीमरिचटणम् ।
त्रिकटुकं सर्षपं च अजामोदं हरीतकी । जीरकं च समोपेतं तिलतैलेन पेषयेत् ॥ कबलग्रहप्रमाणेन आईक्षौद्रेण संयुतम् । वातपैत्त्यश्लेष्मपैत्त्यसर्वपैत्यकुलान्तकम् ।

Page #140

8917
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
End:
बिडालमूषकः सर्पवृश्चिकः कुक्कुटश्च सः । मर्कटीधृतचिह्नानि ज्वरैते मरणान्तिकम् ॥ कृष्णकल्पे बलारोग्यं श्वेतकल्पे बलक्षयम् । रक्तकल्पे त्रिदोषघ्नं पीतकल्पे त्रिदोषजित् ॥ लोहजहादिनिर्मुक्तं कान्तकल्पे विशेषतः ।
No 13238. वेद्यविषयग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAGRANTHAụ WITH TELUGU MEANING. Pages, 6. Lines, 6 on a page.
Begins on fol 25a of the MS. described under No. 13174. Incomplete.
Gives details regarding the worship to bo conducted at the time of the preparation of medicines, eto. Beginning :
अतः परं प्रवक्ष्यामि रहस्य भेषजोत्तमम् ।
औषधारम्भसमये पुटपाकान्तरेऽपि च ॥ रसशुद्धिकृताकारि आदी पूज्यो गणाधिपः । रसपूजा ततः कुर्यादघोरागममन्त्रगैः ॥ ब्राह्मणान् भोजयेद्विश्वानौषधं पञ्चभागकृत् । धर्मभागं मित्रभाग द्रव्यभागं दशांशकम् ॥ एकं धन्वन्तरीभागं वैद्यानां ददते नृपः ।
एवं न कुर्याल्लोभेन चिकित्सा निष्फलं भवेत् ॥ End:
पद्मं सुगन्धिकं कुष्ठा धात्रीकतकसमन्वितम् । शर्कराद्विगुणं चैव भक्षयेच्छीतवारिणा ॥ हस्तपादाङ्गदाहेषु नेत्रदाहं विशेषतः । पैच्यमूर्छाज्वरो हन्ति . . . . चन्द्रभाषितम् ॥
No. 13239. वैद्यसारसङ्ग्रहः.
___VAIDYASARASANG RAHAH. substance. palni-leat. Size, 131x11 inches. Pages, 142. Lines, 6 on a
page. Character, Teluga. Condition, slightly injured. Appearai oe old. Wants the beginning and end.
661-A

Page #141

End :
8918
A medical treatise on diseases and their treatment. In the beginning the different varieties of fever are described.
Beginning:
वातज्वरो वातपित्तज्वरः श्लेष्मज्वरस्तथा । वातपित्तज्वरः श्लेष्मवातजं श्लेष्मपित्तम् ॥ सन्निपातज्वरागन्तुज्वरं दाहादिकज्वरम् । पित्तज्वरं चाभिन्यासं कण्ठकुब्जहुताशनम् ॥ ततः प्रायोत (स्त्रयोदशं ) जं दोषं पाकज्वरहरं परम् । तत्र ज्वरं च विततं ज्वरं चैव प्रलापकम् ॥ वैकल्यामं चाभिघातं ज्वरं चैव भिषग्वरम् । तापज्वराभिघातं च ग्रहावेशज्वरं तथा ।
खदिरं सारचूर्णे च कुडुपद्वयनिक्षिपेत् । नारिकेलस्य पानीयं भावयेद्दिवसाष्टकम् ॥ तद्विधं क्षीरभाव्योऽयं मर्दयेत्तद्विधं क्रमात् ।
·
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
•
आ
बरालं मधुकं कुठं कस्तूरीकुङ्कुमं हिमम् । जातीफलं जातिपत्रं ये
11
क्षिपेत्ततं सूक्ष्मचूर्ण निधापयेत् ॥
No. 13240. वैद्यसारसङ्ग्रहः, कर्णाटकटीकासहितः.
VAIDYASARASANGRAHAH WITH KANARESE MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 17 x 18 inches. Pages, 107. Lines, 7 on a page. Oharaoter, Nandināgari and Kanarese. Condition, injured.
Appearance, old.
Incomplete.
Similar to the above. In the beginning the method of examining. the patients, with a view to diagnosing the diseases, is given. Beginning:
सारः सर्वेषु रोगेषु नाडी जिह्वा च मूत्रकम् । परीक्षेत् सततं वैद्यो (द्य) स्तद्विधानं निगद्यते ॥ करें तु दक्षिणं पुंसां वामबाहौ तु योषिताम् । प्रकोष्ठमणिबन्धाधः सारणिस्त्रिविरङ्गलैः ॥

Page #142

THB SANSKRIT MANUSORIPTS.
8919
शिवशक्त्यात्मकत्वाच्च पुरुषाणां च योषिताम् । शिवांशो दक्षिणो भागो वामभागस्तु शक्तिजः ॥ तस्मात् पुंसां दक्षहस्ते वामे स्त्रीणां परीक्षयेत् ॥
End:
उत्तराभाद्रपद्यां वै अष्टाविंशतिरात्रकम् । अहिर्बुध्न्यां भवेगावो गन्धमाल्यैर्बलिं हरेत् ॥
त्रिदिनं(विधं) जन्म(नि)धनं प्रत्यमा(रा)ख्य विपत्करे । नक्षत्रे व्याधिनः पुंसः क्लेशाय मरणं यथा ॥
No. 13241. वैद्यसारसङ्ग्रहः.
VAIDYASĀRASANGRAHAŲ. Sabstance, pal...-leaf, Size, 144 xit inches. Pagos, 650. Lines, 6 on a
page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appearance, old. Incomplete.
Similar to the above. Beginning:
समुद्रं सैन्धवं काचं बिन्दुसौवर्चलं तथा । टङ्कणं सान्धिकक्षारं तुल्यं चूर्ण विपाचयेत् ।।
End:
हिङ्गलं च विषं व्योषं टङ्कणं मागधीक्षुमम् । सक्ष्णपिष्टं गुञ्जयुक्तं रसमानन्दभैरवम् ॥ शोफप्लीहोदरामिज्वरमदविषमं गुल्मशूलामवाता . . . . . . . मिति रचितमिदं भाषितं पूज्यपादैः ।
No. 13242. व्रणचिकित्साग्रन्थः.
VRAN ACIKITSAGRAN THAH. Pages, 7. Lines, 25 on a page.
Begins on fol. 122b of the MS. described under No. 13086. Wants the beginning and the end.
Deals with the troatmeat of wounds, etc., ani the surgical operations connected therewith.

Page #143

A DESCRIPTIVE CATALOGUE ON
8920 Beginning:
उदयं शस्त्रकालेऽपि मध्याह्ने शृङ्गकालयेत् । अपराह्ने जलूकाभिः त्रिविधं रक्तमुच्यते ॥ शृङ्गं षडङ्गलं रक्तं जलूकं हादशाङ्गलम् ।
शस्त्रमङ्गलमात्रेण ब्रह्मणा निर्मितं पुरा || पकापक्कनिदानम्
कूर्माकारं च पक्कानि मत्स्याकारमपक्ककम् । बर्बरं च महाघोरं शस्त्रकर्म परीक्षयेत् ॥ श्वेतं च चर्मकुष्ठं च नेत्रवायुधनञ्जयः । डमरुकः स शिरोवायुः सर्पमार्जारटाश्चकम् ॥ गुग्गुलदशिगोदन्तस्वर्णक्षीरीकपोतविट् । त्रिवृदन्तीनिम्बपत्रलाङ्गलीमधुसैन्धवैः ॥ व्रणं विशोधयेद्वस्त्रं सूक्ष्मस्थान् सन्धिमर्मगान् ।
End:
No. 13243. शारीरम्.
ŚĀRĪRAM. Pages, 19. Lines, bon a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13281. Contains the following Prakaranas :१. चक्राध्यायः.
४. त्रिदोषोत्पत्तिः. २. पिण्डोत्पत्तिः.
५. मर्मस्थानानि. ३. गर्भोत्पत्तिः.
A medical treatise dealing with the development of foetus in the womb and with the various kinds of ailments which a buman being is subject to and their origin. Beginning :
वागीशाद्याः सुमनसः सर्वार्थानामुपक्रमे । यं नत्वा कृतकृत्याः स्युः तं नमामि गजाननम् ॥ षट्चक्रं षोडशाधारं त्रिर्लक्ष्यं व्योकमञ्चपम् । स्वदेहे यो न जानाति कथं वैद्यः स उच्यते ॥ आधारं गुदमूर्ध च स्वाधिष्ठानं च लिङ्गकः ।

Page #144

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8921
मणिपूरं नाभिमध्यमनाहतं हृदस्तथा ॥ विशुद्धं कण्ठदेशे तु आज्ञास्थानं बृधोदिशः(१) । ये ते षट्चकस्थानं च ज्ञात्वा वैद्यः स उच्यते ॥ रोमं मांसम् अस्थि चैव नाडी चर्म तथैव च । एतेषु पृथिवी गुण्यं शारीरेण स उच्यते ॥ मूत्रश्लेष्म स्वेदकं च रक्तं शुक्लं च दीपिका ।
एतेषु(षा)मुदकं गुण्यं शारीरेण स उच्यते ॥ Colophon :
इति शारीरकग्रन्थे चक्राध्यायः सम्पूर्णः ॥ अथ पिण्डोत्पत्तिप्रकरणम्
पश्चादशाधिकं पीतं मासमेकं शिरोद्भवम् । द्विमासं बाहुयुग्मं च त्रिमासं चोदरं भवेत् ॥
चातुर्मासं तु सर्वाङ्गं जीवपूर्ण तु पञ्चमम् । End:
एक एकेन दोषेण त्रयो दोषत्रयोद्भवम् । त्रिदोषरविजैकश्च इति सप्तविधा मतः ॥ शिरोरोगाष्टशतकं चक्षुरोगाष्टविंशतिः । दन्तरोगाश्च पञ्चैते श्लेष्मदशशताश्च सा ॥ कर्णरोगा दश प्रोक्तं कण्ठेऽशीतिगतायुषाः । वक्षस्थले च त्रिदशं हृद्दले सहस्रपञ्चकम् ॥ नाभित्रीणि सहसं च पादे द्विशतपञ्चकम् । चर्मे दशषडां भेदा मांसे रक्तगता शतम् । हस्ते रोगाश्च पञ्चैते मद्यष्टदशविंशतिः । शक्लसप्तदशं वायू(यो)रोगकान्तशरीरभृत् ॥
No. 13244. सकलरोगचिकित्साग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. SAKALAROXACIKITSAGRANTHAĦ WITH TELUGU
___MEANING. Substance, ralm-leaf. Size, 188x11 inches, Pages, 802. Lines, 6 on
a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. On the preparation of medicines for various kinds of diseases.

Page #145

8922
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
पिप्पली पिप्पलीमूलं समं शुण्ठीविभीतकम् । कर्षे मधुना लेह्यं सर्वकासापनुत्तये ॥ अरण्डस्य पत्राणां रसं पीत्वा स कासजित् । मरीचं च पुराणाज्यं न क्षौद्रं कासजिद्भवेत् ॥ दाडिमं त्रिफलाव्योषं त्रयाणां च गुडं समम् । चूर्णितं भक्षयेत्कर्ष सर्वकासापनुत्तये ॥
End:
शिग्रुपुष्परसो मर्च वटकान् गुञ्जमात्रकम् । एकमात्रेण भुक्तं वा वातातीसारनाशनम् ॥ स्त्रीदोषं वातदोष वा सर्वदोषनिवारणम् । शाम्भवीरसविख्यातः सर्वरोगकुलान्तकः ॥
No. 13245. सद्वैद्यजीवनम्.
BADVAIDYAJIVANAM. Pages, 33. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 25a of the MS. described under No. 13090. Contains the Ullåsas one to five complete.
Bame work as tbat described under No. 53 on pages 26 and 161 of M. Seshagiri Sastri's Report No. 1.
No. 13246. सद्वैद्यजीवनम्---आन्ध्रटीकासहितम्. SADVAIDYAJĪVANAM WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 128x11 inches. Pages, 32. Lines, 5 on
a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Wants the beginning and the end. Same work as the above.
___No. 13247. सवैद्यजीवनम.
SADVAIDYAJIVANAM. Substance, paper. Size, 81x 6 inches. Pages, 66. Lines, 10 on a
page. Charaoter, Telugu. Condition, good. Appearance, new. Begins on fol. 1a. The other work herein is Nidanavigaya 29a.

Page #146

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8923
४. राजयक्ष्मप्रतीकारः. ५. अनुपानादिविधानम्.
Contains the following Ullāsas :१. ज्वरप्रतीकारः. २. ग्रहिणीप्रतीकारः. ३. कासश्वासविलासिनीकुसुमरोग
प्रतकिारः. Same work as the above.
No. 13248. सन्निपातचन्द्रिका, पदचन्द्रिकाव्याख्यासहिता. SANNIPĀTACANDRIKÅ WITH THE COMMENTARY
PADACANDRIKĀ. Substance, paper. Size, 8 X 4 inches, Pages, 29. Lines, 12 on a
page. Character, Dovanāgari. Condition, good. Appearance, old. Incomplete.
This work gives the characteristios and other details regarding सन्निपातज्वर or cephalitis, such as its duration, otc., and also the mode of treatment of it. The commentary is by Māņikya, son of Padmanābha Beginning:
. . . . साम्यं स्यात्पात्रेऽनुक्ते च मृन्मयम् । एवं पानमानादिकमपि चान्यता बोद्धव्यम् । (म्) अमृतारुरुककराना सुरतरुविश्वा हरीतकीकाथः ।
सकलसमीरणरोगान् प्रातः पीतो हरेत्सद्यः ।। (व्या) अमृता गुडूची रुरुकमेरण्डमूलम् अङ्गे अनुक्ते जटा भवेत् इति वचनात् राखा प्रसिद्धा सुरतरुः विश्वा शुण्ठी हरीतकी प्रसिद्धा एषां काथः Colophon:
इति सन्निपातचन्द्रिकायां सन्धिकसन्निपातचिकित्सा प्रथमं प्रकरणम् ॥ (म) दाहं करोति परितापनमातनोति मोहं ददाति नुदतीति शिरःप्रकम्पम् ।
हिकां करोति श्वसनारुचिमङ्गभङ्गं जानीहि तं विबुधवर्जितमन्तिकस्स्यात् ।। (व्या) अथ त्रिकसन्निपातलक्षणमाह-दाहेति । दाहः प्रतीतः तं करोतीति पुनः परितापनमातनोति परितापनं सन्तापः । End:
अथ सन्निपातावधिमाह(मू) सन्धिके सप्तदिवसानन्तिके दशवासराः ।
रुग्दाहे विंशतिर्नेयास्त्रीण्यब्दानि च जिहगे ।

Page #147

8924
Colophon :
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
शीतगे पक्षमेकं तु तान्द्रिके पश्चविंशतिः । हारिद्रे वासराः सप्त कण्ठकुब्जे त्रयोदश || कर्णके तु त्रयो मासा भुमने दिनाष्टकम् । रक्तष्ठीवे दशाहानि प्रलापाख्ये चतुर्दश ॥
जिह्वगे षोडशाहानि अभिन्यासे तु पक्षकम् ।
परमायुरिति प्रोक्तं तदवग्वा मृतिर्भवेत् ॥
(व्या) वा पक्षान्तरे, तदर्वाग्वा मृतिर्भवेद्या पक्षान्तरे तदवधेर्वा मृतिर्मरणं भवेत् । सान्धियुग्मम् ।
टिप्पणं सन्निपातादेर्माणिक्येन कृतं खलु । पद्मनाभात्मजेनैषा नामतः पदचन्द्रिका ॥
इति सन्निपातचन्द्रिकायां सन्निपातार्णवः समाप्तः ॥
कण्ठकुब्जा
No. 13249. सन्निपातादिरोगनिदानम्.
SANNIPĀTĀDIROGANIDĀNAM.
Substance, palm-leaf. Size, 13 X 1 inches. Pages, 61. Lines, 7 on a page. Character, Kanarese. Condition, slightly injured. Appearance, old.
Begins on fol. 1a. The other work herein is Astäñgahrdaya 32a. Incomplete.
On the diagnosis of the different varieties of सन्निपातज्वर or
cephalitis.
Beginning:
मूर्छामोहप्रलापप्रपतनगुरुतादाहसन्तापकम्पदाहः कर्णार्तिमोक्षौ गलहनुयुगलस्तम्भनं मस्तकतिः । कण्ठश्शूकैरिवार्तः प्रबलतरलसद्वातपित्ते बलासि मन्दे स्यात्कण्ठकुब्जेत्यधिकदशदिनं मोचनाकष्टसाध्ये || आद्यं श्लेष्मप्रमाणं श्वसनकसन सर्वाङ्गरुक्शोफदाहः श्लेष्मस्तापो विनिद्रा तनुविगलबलं सन्धिबन्धाङ्गभङ्गः । स्वल्पभ्रान्तिर्विशेपाच्छिथिलतरतनुः श्लेष्मवाते प्रकुप्ते मन्दे पत्ते सुसाध्ये मुनिदिवसगतिः सन्धिगे सन्निपाते ||

Page #148

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS,
8925
End:
रोगिणः काल आक्रान्त्या चिरं क्रीडां करोति च । बिन्दुस्तरति नोन्मज्जेत् भ्रान्तश्चोपरि सर्वतः ॥ न जीवति ध्रुवं रोगी यदा सर्वज्ञभाषितम् । तैलबिन्दुर्यदा मूत्रे चालिनी सदृशो भवेत् ॥ स प्रेत एव विज्ञेयः ध्रुवं वैद्यविशारदैः । शस्त्रं खण्डं धनुर्दण्डं त्रिशूलं मुसलं हलम् ।। तैले च लगुडाकारं श्मशानं तत्क्षणाद्भवेत् । हंसनाकश्च सम्पूर्ण तटाकं दृश्यते यदि ॥ पद्मरूपं फलाकारं तैलबिन्दुश्रियायुषम् ।
No. 13250. सारस्वतघृतादियोगः, आन्ध्रटीकासहितः. SARASVATAGHẶTĀDIYOGAĦ WITH TELUGU
___MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 103x11 inches. Pages, 22. Lines, 6 on a
puge. Charactor, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, old. Incomplete.
On the process of preparing of a medicinal ghee named Sārasvatagbrta which is considered to be efficacious in enabling one to speak clearly. Beginning:
समूलपत्रमादाय ब्राह्मीं प्रक्षाल्य वारिणा । उलूरवलेन सम्पीड्य रसं वस्त्रेण गोलयेत् ॥ चतुर्गुणं रसे तस्मिन् घृतप्रस्थं विपाचयेत् । हरिद्रामल्कलं चैव चन्द्रिनामाभयं तथा ॥ एतेषां पलिकान् भागान् शेषेण पलिकान् क्रमात् ।
एतत्सर्व समालोड्य शनैर्मृमिना पचेत् । ततः प्राशितमात्रेण वाग्विसिद्धिर्विजायते ॥
End:
हिङ्गनगन्धाविडशुण्ठिजाजीहरीतकीपुष्करमूलकोष्ठम् । भागोत्तरं चूर्णितमेत(व) पिष्टं हिङ्ग्वष्टकं गुल्मगद ग्रहिण्याम् ॥

Page #149

8926
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Colophon:
End:
No. 13251. सिद्धयोगः . SIDDHAYOGAH.
Pages, 84. Lines, 12 on a page.
Begins on fol. 99a of the MS. described under No. 13094. Breaks off towards the end of the Visādhikāra (the 68th chapter). Wants three leaves in the middle,
A treatise on the treatment of diseases. It consists of 82 chapters according to the printed edition published in the Anandasrama Sanskrit Series. The author is Brudamuni. The work is also called Bṛndamadhava, apparently from the name of the auhor. According to the India Office Library Catalogue, he refers to the Rugviniscaya of Madhava.
Beginning:
ध्यात्वा मतं परमतत्त्वविचार वैद्यमात्रेयमुग्रतपसं मनसा प्रणम्य । नानामतप्रथितदृष्टफलप्रयोगप्रस्ताववान्सह (वाक्यस) हितैरपि सिद्धयोगः || बृन्देन मन्दमतिनात्महितार्थिनायं संलिख्यते गदविनिश्चयजक्रमण | (रोगमादी) परीक्षेत ततोऽनन्तरमौषधम् ।
ततः कर्म भिषक्तच्च ज्ञानपूर्व समादिशेत् ॥ यस्तु रोगमविज्ञाय कर्माण्यारभते भिषक् । पुण्यौषधिविधानज्ञस्तस्य सिद्धिर्यदृच्छया ॥ यस्तु रोगविशेषज्ञः स हि भैषज्यकोविदः । देशकालप्रमाणज्ञः तस्य सिद्धिर्न संशयः ॥ आदावतो रुजाज्ञानप्रयत्नेन चिकित्सकः । साध्यासाध्यविशेषज्ञः ततः कुर्याच्चिकित्सितम् ॥ नास्ति रोगो विना दोषैः यस्मात्तस्माद्विचक्षणः । अनुक्तमपि दोषाणां लिङ्गैर्व्याधिमुपाचरेत् ॥
इति ज्वरचिकित्सा ॥
व्यायामं च व्यवायं च स्नानं चक्र (ङ्क) मणानि च । ज्वरमुक्तो न सेवेत यावन्न बलवान् भवेत् ॥
वचाहिङ्गविडङ्गानि सैन्धवं गजपिप्पली । पाठा प्रतिविषा व्योषं कश्यपेन विनिर्मितम् ॥

Page #150

8927
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS. दशाङ्गमगदं पीत्वा सर्वकीटविषं जयेत् । कीटदष्टविषाः सर्वे समानाः स्युर्जलौकसाम् ।। नेत्रं जर्जरपाणिश्च चरेद्रात्रौ तथा दिवा ।
सच्छायाः शब्दवित्रस्ताः प्रणश्यन्तीह पन्नगाः ॥ वर्यः ॥
विरुद्वाध्यशनक्रोधक्षुद्भयायासमैथुनम् । वर्जयेद्विषमुक्तोऽपि दिवा स्वमं विशेषतः ॥ सोत्कम्पः पुल.
No. 13252. सिद्धसारसंहिता.
SIDDHASĀRASAMHITĀ. Substance, palm-leaf (Srftala). Size, 131x18 inches. Pages, 188. Lines.
7 on a page. Character, Kanarese. Condition, good. Appearance, old. Wants the beginning and end.
Samo work as that described under R. No. 799 of the Triennial Catalogue of MSS., Vol. I, Part I-C, which was restored from this MS.
No. 13253. सूतप्रदीपिका.
SŪTAPRADIPIKĀ. Substance, palm-leat. Size, 18 x 12 inches. Pages, 98. Lines, B on a
page. Character, Telugn. Condition, good. Appearance, old. Incomplete.
On the preparation of certain mercurial medioines. Beginning:
बिभ्राणं शुभ्रवर्ण द्विगुणवनभुजं. पञ्चवक्रं त्रिनेत्रं दानं सूतेन्द्रशस्तं सममहिममृतं शङ्खभैषज्यचापम् । शूलं खट्वाङ्गबाणं डमरुमसिगदे वाहमारोग्यमालां सर्वाभीतिं च दोभ्या भजत रसा महाभैरवं सर्वसिद्ध्यै ॥ अस्ति नीहारनिलयो महानुत्तरदिङ्मुखः । उत्तुङ्गशृङ्गसङ्घातलवितानो महीधरः ।। धर्मज्ञैश्शिवतत्परैः विजरतै पैमहासाधकः सम्यग्दिव्यरसायधीन(नादि) सततं कल्पान्तसीमार्थि(भिः)।

Page #151

8928
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
रक्षेत् देहमनन्तपुण्यनिचयैः मुक्तिश्च यस्माद्भवेत तद्भेक्ष्ये परमाद्भुतं सुखकर साम्राज्यदं धीमताम् ।। मूषौषधक्लेदविशेषदोषं लोहौषधं दाह्यमृतस्थिरं च । एतद्गुणं व्यस्तगुणं रसेन्द्रं दीर्घायुरारोग्यकृतं भजध्वम् ॥
End:
सर्वाणि तिक्तानि समीरणानि अम्लानि सर्वाणि च पित्तहानि । मधूनि सर्वाणि कफानि हन्ति पटोलमध्वामलकौ च पथ्यम् ॥
अलर्ककुसुमं पत्रं फलं च कटुतिक्तकम् । कासश्वासहरं पथ्यं व्रणघ्नं दीपनं लघुः ॥
(C) MATERIA MEDICA.
No. 13254. अभिधानचूडामणिः.
ABHIDHÅNACUDĀMAŅIŅ Pages, 204. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13137.
Contains the Vargas 1 to 7 and 11 to 16 complete and the 17th incomplete.
A dictionary of materia medica : by Narasimha Pandita, pupil of Śrikaņțba, son of Isvarasüri The work is also called Rājanighantu or Nighanturāja. The author states that he consulted various dictionaries, such as the Dhanvantarinighantu, the Madananighantu, the Halāyudhanighantu, the Amarakisa, etc. Beginning:
श्रीकण्ठाचलमेखलापरिणमत्कुम्भेन्द्रबुद्ध्या रथप्रान्तोत्तम्भितसंहताब्दगलितैः शीतैरपां शीकरैः । निर्वाणा मदसंक्षये प्रमुदितास्तेनातपत्रश्रियं तन्वानेन निरन्तरां दिशतुनः श्रीविष्णुराजो मुदम् ॥ कर्पूरक्षोदगौरं धृतकपिलजलं(ट) तीक्ष्णचन्द्रार्धमौलिं सौगन्धं च कुरङ्गं वरयुतमभयं दोश्चतुष्कैर्दधानम् ।

Page #152

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
3929
वामोत्सने वहन्तं विविधमणिगणालंकृतामुज्वलाङ्गी शर्वाणी स्वानुरूपां तमनिशममृतेशाख्यमीशं स्मरामि ॥ श्रीमन्महेशनलिनासननिर्जरेन्द्रस्तत्राश्विनावथ ततोऽत्रितनूद्भवश्च । धन्वन्तरिश्चरकसुश्रुतसूरिमुख्याः तेऽस्यायुरागमकृतः कृतिनो जयन्तु ॥
भक्तया । शम्भुं प्रणम्य शिरसा स्वगुरूनुपास्य पित्रोः पदाब्जयुगले प्रणिपत्य विघ्नेशितारमधिगम्य सरस्वती च प्रारम्भि भेषजनिकायनिघण्टुराजः ॥ धन्वन्तरीयमदनादिहलायुधादिविश्वप्रकाश्यमरकोशसशेषराजौ । आलोक्य लोकान्विदितांश्च शब्दान् द्रव्याभिधासङ्ग्रह एव सृष्टः ॥ आयुःकृतीनामतुलोपकारं धन्वन्तरिग्रन्थमतानुसारम् । आचक्ष्महे लक्षणलक्ष्यसारं नाम्ना स्वयं सर्वरुजापसारम् ॥ निर्देशलक्षणपरीक्षणनिर्णयेन नानाविधौषधविचारपरायणो यः । सोदि(ऽधी)त्य यत्सकलमेनमुपैति सर्व तस्मादयं जयति सर्वनिघण्टुराजः ॥ नानाविधौषधिजवीर्यविपाकभावप्रस्तावनिस्तरणपण्डितचेतनोऽपि । मुह्यन्त्यवश्यमनपेक्ष्य निघण्टुमेनं तस्मादयं विरचितो भिषजां हिताय ॥ निघण्टुना विना वैद्यो विद्वान् व्याकरणं विना । अनभ्यासेन धानुष्कस्त्रयो हास्यस्य भाजनम् ॥ नानादेशविशेषभाषितवशाद्यत्संस्कृतप्राकृतापभ्रंशादिकनाम्नि शब्दगणनाद्रव्याश्च यस्याहृतौ । तस्मादत्र तु यावदप्युपकृतिस्तावन्मया गृह्यते पाथोधिः परिगृह्यते किमखिलं तद्वारि वारांनिधिः ।। आभीरगोपालपुलिन्दतापसाः पान्थास्तदन्येऽपि च पन्नचारकाः । परीक्षितव्या विविधौषधाभिधा रसादिलक्ष्याणि ततः प्रयोजयेत् ॥
वर्गानुक्रमाणिका -
आनूपादी सदास्मादवनिरुहगडूचीशताहादिको द्वौ तत्प्रान्ते हाटकादिस्तदुपरि पठितः पिप्पलीमूलकादिः । शाल्मल्यादिप्रभद्रादिकमनु करवीरादि चाम्रादिकं स्यात् तस्याग्रे चन्दनादिस्तदनु निगदितः कोमलः काश्चनादिः ।।

Page #153

8980
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
पानीयक्षीरधान्यादिकमनुकथिता मांसमानुष्यकादि सिंहादिस्स्यात् गजादिस्तदनुभवति सत्त्वादिको मिश्रकादि । एकार्थादिस्तदेतैः सततपरिचितैः प्रातिभोऽन्नेन सर्ग वगैरत्वा साद्यवैद्यो निजमतिहृदयं निस्तरां निश्चिनोति ॥ काश्मीरण कपर्दिपादकमलद्वन्द्वार्जुनोपार्जितश्रीसौभाग्यवशं प्रतापपदवी दाम्ना प्रतिष्ठापिता । सोऽयं श्रीनरसिंहनामविदुषा सद्वैद्यविद्यास्थितिप्रीत्या प्राप्य सुवर्णराजरचना चित्रोज्ज्वला पीठिका ॥ अन्यत्र विद्यमानत्वादुद(प)योगानपेक्षणात् ।
रद्धा विस्तरनित्यार्चनोक्तो गुणगणो मया ॥ इति ग्रन्थप्रस्तावना । Colophon:
इति श्रीवैद्यपतिमूर्धन्यरत्नाभरणश्रीमद्वि(दी)श्वरसूरिसूनुश्रीकण्ठचरणारविन्दसेवासेवकराजहंसश्रीकाश्मीराघवंशाचार्यपरम्परान्वयश्रीनरसिंहपण्डितविरचिते निघण्डुराजापरनामधेयपर्यायवति अभिधानचूडामणौ अनूपादिवर्गः प्रथमः ।।
End:
इत्थं प्रसिद्धधनधान्यगुणस्य वीर्यभेदाभिवर्णन(वि)शृङ्खलवाग्विलासम् । आम्नायवर्ग इति कथितम् ।
एता चारणमाषमुद्गमधुर श्रीशारिणस्सन्महानानार्दाबहुधान्यसम्पदुचितानन्तायते सन्ततम् । तेन श्रीगुहरेचि यद्विरचिते नामोक्तिश्रद्धामणौ
वर्गोऽयं स्थिति मतिनूनरचनाधान्याहयः षोडशः ॥ Colophon:
इति श्रीवैद्यराजराजराजहंस श्रीमदीश्वरसूरिसूनुश्रीमदमृतकरगदाशूला - लङ्कारचरणकोमलकनदनिष्यन्दनप्रसादमकरन्दस्वादनीयसुन्दरीन्दिरावेदचित्तसूत्कार श्रीकाश्मीराद्यवंशाचार्यपरम्परान्वयश्रीनृसिंहपण्डितविरचिते निखण्डुराजापरनामवति भोज्यवर्गापरनामधान्यवर्गः षोडशः ॥ मांसम्--
मांसं तु पिशितं क्रव्यं पललं रसमग्रजम् । पलं जाङ्गालकं कीशमामिषं च तदुच्यते ॥

Page #154

TAE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8931
*
शल्यमांसं गुरु स्निग्धं दीपनं श्वासकासजित् । अस्य द्विप्रसवा वै स्युः कोङ्कणे तुन्दकापयः ॥
गर्हितं तस्य मांसं तु मेध्यं गोरवदुर्व्वरम् । इति मृगाः । अथ पक्षिणः ॥
अरण्यकुक्कुटद्रव्यं हृद्यं श्लेष्महरं परम् ।
No. 13255. अभिधानचूडामणिः.
ABHIDHĀNACŪDĀMANIŅ. Pages, 45. Lines, 5 ou a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 18137. Contains tho Vargas one to three Same work as the above.
___No. 13256. अष्टाङ्गनिघण्टुः, आन्ध्रटीकासहितः. ASTĀNGANIG HANTUĦ WITH TELUGU MEANING. Pages, 46. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 1724. Complete.
Tois work purports to give the synonymous names of the medioal substances mentioned in the Aştāngasangraba of Vågbhața. Beginning :
सर्वज्ञाय नमस्कृत्वा द्रव्याणां गुडभाजितम् । अष्टाङ्गसङ्ग्रहोक्तानां निघण्टुरभिधीयते ॥
विदारी गजवारिष्टा वृषगन्धेक्षुगन्धकः । वल्ली पलशगक्षीरा विदारी श्रेष्ठगन्धकम् ॥ पञ्चाङ्गलावर्धमानाश्चिद्रो गन्धर्वहस्तकाः । ऊरुभूकास्तवैरण्ड आमण्डो वातनाशनः ॥ रक्तैरण्डो द्विीयस्तु व्याघ्रो व्याघ्रतलोपमः । नक्रायुदंष्ट्रकाकोलिवृश्चिकाव्योष्ट्रधूमकः ॥ प्रसूनं कुसुमं नामा पुष्पं च कुसुमं स्मृतम् । वंशरालो पुप्पसंयुक्तं पकं फलमुदाहृतम् ॥
End:
662

Page #155

18932
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
शुष्केन रसकं चैव दलोदं दलजं रसम् ।
औषधं भेषजं पथ्यमगदश्च भिषज्यितम् ॥ क्रियामचिकित्सितं शस्तं प्रायश्चित्तं समाहितम् । रोगहारोऽगदकारो भिषग्वैद्यश्चिकित्सकः ॥ शीतांशुमृदुलक्ष्मीभिर्योषासाधनसङ्गतम् । क्षीरोधाचयोनिजवः पायाद्धन्वन्तरिस्तथा ॥ नासत्यावश्विनौ दस्रावाश्विनेयौ च तावुभौ ।
रक्षतां देवभिषजी वैद्यपुत्रस्य राजसा ॥ Colophon:
इति अष्टाङ्गनिघण्टुः समाप्तः ॥
No. 13257. अभिधानरत्नमाला.
ABHIDHĀNARATNAMĀLĀ. Pagas, 77. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 24a of the MS. described under No. 1724. Complete.
Same work as that described under R. No. 321(a) of the Triennial Catalogue of MSS., Vol. I, Part I-A.
Name of the soribe: Majeti Sarvesalinga.
No. 13258. अभिधानरत्नमाला, कर्णाटकटीकासहिता. ABHIDHĀNARATNAMĀLĀ WITH KANARESE
MEANING. Substance, palm-leat. Size, 161x18 inches. Pages, 90. Lines,7 on a
page. Character, Kanarese. Condition, fair. Appearance, old. Complete. Same work as the above. The scribe adds
अब्देऽसौ विकृतौ च वृश्चिकगते सूर्ये सिते पक्षके श्रोणाद्योडुनि जीववारसहिते लमे धनुष्यालिखत् । श्रीमद्वेङ्कटनायकस्य कृपया श्रीश्रीनिवासार्यकः ग्रन्थं सगुणपाठषड्सनिषण्टाख्यं विपश्चिन्मतम् ॥

Page #156

TAB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8933
विश्वामित्रान्ववाये भवदवतरणो विश्वविद्याविहारी तार्तीयस्वाम्यशाली गुणगणजलधिः सन्निधौ रङ्गधाम्नः । श्रीरङ्गाचार्यसूनुः सह गुणकथनैः षडूसाख्यं निघण्टुं व्यालेखीद्वैद्यविद्याविशदतरमतिः श्रीनिवासार्यवर्यः ।
No. 13259. SHTATAHSI, FIAT feat. ABHIDHĀNARATNAMĀLĀ WITII TELUGU
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 164 x 14 inches. Pages, 18. Lines, 7 on
a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. 96a. The other works herein are Auşadhayogamu la, Vaidyavişaya (Telugu) 18a, Auşadhayāga with Telugu meaning 27a, Vaidyacintāmaņi 37a, Auşadhayāga (with Telugu meaning) 105a and 155a, Sabadovapasusastramu 146a, Prativişanigbaņķu (Telugu) 162a.
Breaks off in the fifth Skandha. Samo work as the above, and with meaning in Telugu.
No. 13260. 19177aas, 371781IHfgan. ABHIDHĀNARATNAMĀLĀ WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 8 x 5 inches. Pages, 33. Lines, 23 on a
page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance, new. Breaks off in the fifth Skandha. Same work as the above.
No. 13261. TEATAJI, BETETArafèar. ABHIDHĀNARATNAMĀLĀ WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 11 x 87 inches. Pages, 21. Lines, 18 on a
page. Character, Telnga. Condition, good. Appearance, now.
Begins on fol. 74a. The other works berein are Kalahastišatakamu la, Kāūcīpuşpamañjarī 26a, Aruņācalamañjarī 42a, Vētālapancavimsati 57a.
Incomplete. Same work as the above.
662-A

Page #157

3934
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13262. अभिधानरत्नमाला.
ABHIDHANARATNAMALĀ.
Pages, 138. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13222.
Complete in six Skandhas.
Same work as the above.
Date of copying: Friday, the 30th day of the right fortnight of the Magha month in the year Khara.
No. 13263. गुणपाठः. GUNAPĀTHAH.
Substance, paper.
Size, 13 x 8 inches. Pages, 28. Lines, 20 on a page. Character, Grantha Condition, good. Appearance, new. Begins on fol. 1a. The other works herein are Vaidyacintamani (with Tamil meaning ) 146, Jatakayogārnava 14la, Jatakakalanidhi 159a.
Complete.
A treatise in materia medica: by Arunagiri, son of Ramacandra of Bhargavagōtra. The author is stated to have been well-versed in Vedanta. He salutes Arunadrisa and is probably a native of Tiruvannamalai in the South Arcot district or of some place near it. Beginning :
श्रीमन्मानसपङ्कजान्तरलसन्माणिक पपीठान्तरे नत्वा पीनकुचासमेतमरुणाद्रीशं मनोऽभीष्टदम् । वेदान्ताब्धिनिशाकरोऽरुणगिरिः श्रीरामचन्द्रात्मजः सत्सारं दिनकृत्यवैभवगुणं वक्ष्याम्यहं प्रस्फुटम् || विश्वोत्पत्तिरुदाहृता प्रथमतः साक्षात्परब्रह्मणः चिच्छक्तिस्त्रिगुणात्मिका प्रभविता ताभ्यामभूत्पुष्कलम् । आकाशादनिलस्ततोऽग्निरनलादापश्च ताभ्यां मही मह्या ओषधयरततोऽन्नमभवल्लोकस्तथीतास्त (थासीत्ततः ॥ तत्पश्चीकृतपञ्चभूतजनितैस्तैस्तैः शरीरं भवेत् आधिर्व्याधिजराविपद्भयरतीनिद्राशनैः संयुतम् । प्राक्कर्मानुभवैककारणवपुः प्राप्तं भवज्यानवै हीनाद्यण्डजपिण्डजो भजवरस्वेदोद्भवः प्राणिनाम् (?) ||

Page #158

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8935
नरदेहप्रमाणम् -
धातुचर्ममलादिवायुदशभिः सप्तैः शतैः स्नायुभिः सूक्ष्मं सायुतलक्षलक्षगुणितं स्थौल्यं चतुर्विंशतिः । कोट्यर्धत्रयरोमकूपनिचयं मांसं शतं शल्यकं सन्धिश्चाष्टसहस्रकं पृतुचतुर्मर्माणि सं शोडश(१) ॥
End:
श्लेप्मप्रकृति
दूरोचनपद्मकाञ्चननिभः कृष्णालकश्वाल्पभुक् पुष्टिस्सिहरवः करीन्द्रगमनः काठिन्यकायो नरः । सौम्यः सत्वगुणान्वितोऽतिविमलो धीरः सुखी साहसी द्वात्रिंशद्वपुलक्षणैरभिमतः श्लेष्मप्रकृत्यान्वितः ॥ श्रीमद्भार्गवगोत्रसम्भवम्हावेदान्तवाधीन्दुना सहाक्यैररुणाचलाह्वयभिषक्श्रेष्ठंव(ष्ठेन)चोक्तं मया । इत्थं सर्वभिषक्प्रमोदजनकं तच्छास्त्र सारानुगं
कृत्याकृत्यसमस्तवस्तुसुगुणं सर्वोपकारात्मकम् ॥ Colophon:
गुणपाठस्समाप्तः ॥
No. 13264. गुणपाठः.
GUNAPATHA H. Substance, paper. Size, 9x 6 inches. Pages, 3. Lines, 30 on a
page. Character, Telngu. Condition, good. Appearance, old. Begins on fol. 22a. The other work therein is Carucarya la. Wants the beginning and the end.
Gives chiefly the medical properties of substances. A stanza in the beginning contains salutation to Jina and proposes to describe the qualities of the shades of various trees.
Date of trauscription : Thursday, the 5th day of the dark fortnight of the Caitra mouth in the year Virõdbi. Beginning:
जम्बीरं फलपमिदीपनकर श्लेप्मानिलप्नं लघु श्वासारोचकनाशनं क्रिमिहरं रूक्षं सुगन्धि प्रियम् ।

Page #159

8986
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
वृष्यं छर्दिकरं तथासुजननं भुक्तस्य शूलापहं तृष्णानं मुखशुद्धिकृद्वितनुते पैत्त्यस्य वृ(व्य)द्धिं परम् ॥ .
भोजनादौ घृतापोश मल्ल(चुल)कप्रमितं वनम् । आयुरारोग्यवृद्धिं च करोति परिशीतलम् ॥ श्रीमाद्यं जिनमानम्य कायजेषु निवारणम् । आयुर्वेदार्थमुत्पन्नच्छायावर्गो निगद्यते ॥ रम्भामनोहरच्छाया तृष्णापत्यविनाशिनी । शीतला लघुदोषनी नेत्रयोश्चन्द्रशीतला ॥
End:
धारोष्णममृतं गव्यं धा(रा)शीतं त्रिदोषलम् । पाणिशर्करया युक्तं पातव्यं प्रस्थमात्रकम् ॥ निरुक्तवर्ग फलनारिकेलजले विनिक्षिप्य मुहूर्तमात्रम् । पचेत् गृहीत्वा हिमवालुकेन निक्षिप्य यामद्वयमात्रमेव ॥
No. 13265. गुणपाठः.
. GUNAPATHAH. Substance, paper. Size, 11 x 83 inches. Pages, 4. Lines, 17 on a page.
Character. Devanagari and Grantha. Condition, good. Appearance. new.
Begins on fol. 30a. The other works herein are Carucarya la. Vakularanyamahatmya 33a.
Inoomplete. Same work as the above.
No. 13266. गुणपाठः.
GUNAPATHAH. Pages, 19. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 126a of the MS. described under No. 1724. Wants the beginning and the end. Deals with the following topics :१. क्षरिवर्ग.
। ३. तक्रवर्ग. २. दधिवर्ग.
th meaning.

Page #160

THR SANSKRIT MANUSORIPTS.
8937
Beginning: साधारणक्षीरगुणः
स्वादुपाकरसास्निग्धमोजस्यं धातुवर्धनम् । बातपित्तहरं वृष्यं श्लेष्मलं गुरु शीतलम् ॥ प्रायः पयो विशेषेण शुक्रधातुविवर्धनम् ।
ग्रन्थान्तरे
गवां सितानां वातनं कृष्णानां पित्तनाशनम् ।
कफघ्नं रक्तवर्णानां कपिलानां त्रिदोषजित् ॥ End:
सुरकाष्ठं भद्रदारु देवपर्यायवाचकः । सुराणां काष्ठं सुरकाष्ठं, भद्रं च तत् दारु च भद्रदारु, देवानां दारु देवदारु । एते देवदारुवृक्षनामानि.
No. 13267. चारुचयो.
OĀRUCARYĀ. Pages, 69. Lines, 17 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13265. Complete.
Same work as that described under No. 51, on pages 102, 103, 200 and 261 of M. Seshagiri Sastri's Report No. 2. By Bhijadeva.
For the end see under the next number, The scribe adds—
भवाब्दचैत्रमलिननवम्यां रविवासरे । तातदेशिकदासेन लिखितं चारुचर्यकम् ॥
No. 13268. चारुचर्या.
CĀRUOARYĂ. Pages, 42. Lines, 30 on a page.
Begins on fol. la of the MS. desoribed under No. 13264 Complete.
Same work as the above. End:
खानानुलेपनहिमानिलखण्डखादैः शीताम्बुदुग्धदधियूषरसाः प्रसन्नाः । सेवेत चानुशमनं विरतौ रतस्य तस्यैवमाशु वपुषः पुनरेति घाम ॥

Page #161

8938
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
हिताय राजपुत्राणां सजनानां तथैव च ।
चारुचर्यमिदं श्रेष्ठं रचित भाजभूभुजा । Colophon:
इति श्रीमहाराजाधिराजदेवभोजविरचितं चारुचर्य(र्या) समाप्तः(प्ता) ॥
No. 13269. चारुचर्या.
___CARUCARYA. Substance, paper. Size, 8 X 64 inches. Pages, 11. Lines, 20 on a
page. Character, Telogu. Condition, good. Appearance, now. Begins on fol. 92b. The other work herein is Dravyagunapatha la. Complete.
Similar to the above. This work is also attributed to Blöjadēva. Beginning:
सुनीतिशास्त्रसद्वैद्यधर्मशास्त्रानुसारतः ।
विरच्यते चारुचर्या भोजभूपेन धीमता ॥ अथ शौचविधिः, दन्तधावनं चबाझे मुहूर्ते उत्तिष्ठेत् ( . . . ) कृतशौचावधिस्ततः । प्रातरुत्थाय विधिना ( . . . ) अत ऊर्ध्व क्रमेण तु ॥
आयुर्बलं यशो वर्चः प्रजाः पशुवसूनि च ।
ब्रह्म प्रज्ञां च मेधां च त्वं नो देहि वनस्पते ।। End:
शुश्रषणं गरुस्त्रीणां तपस्तीर्थषु मज्जनम् । विद्यायाः सेवनं चैव सततं साधुसङ्गमः ॥ दीनान्धकृपणानां च भ्रातणां चैव पोषणम् । कारयेत् सततं भक्त्या कीर्तिलक्ष्मीविवृद्धये ॥
हिताय राजपुत्राणां ( . . . ) रचिता भोजभूभृता ।। Colophon :
इति भोजराजचारुचर्या समाप्ता ॥
No. 13270. दक्षिणामूर्तिनिघण्टुः.'
DAKŞIŅĀMURTINIGHANTUŅ. Pages, 11. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 85a of the MS. descrihed under No. 1724.

Page #162

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8939
Contains the first two Skandhas, A dictionary of materia medica, attributed to Dakşaņāmürti.
Beginning :
गाकण्टकोष्पदङ्ग(ष्ठगन्ध)श्च स्थलशृङ्गाट कक्षुरः । वनशृङ्गाटकश्चैव फलश्व स्वादुकण्टकः ॥ त्रिकण्टको गोक्षुरको गोक्षुरः कटगोक्षुरः । भक्ष्यशाका भक्ष्यरश्च भक्षरच्छत्रकण्टकः ॥
Colophon:
इति दक्षिणामूर्तिनिघण्टुप्रथमस्कन्धः ॥ End:
सहस्रवेधिपिण्याको रामठं भस्म सिंहकम् । अगूढगन्धमत्युग्रं जरणं धूपसूपकम् ॥ सुगन्धिकं च बाह्रीकं रक्षन्नो भूतनाशनम् ।
जन्तुघ्नं केसरो हिङ्गु जन्तुगं परिकीर्तितम् ।। कर्कटशृङ्गी
शृङ्गी कर्कटकीशृङ्गी वराङ्गी कासनाशनी । कुलीरशृङ्गी काटी शृङ्गीति परिकीर्तितः ॥ गजाबः कृत्रिमा कोला वल्ली च करिपिप्पली ।
श्रेयसी कपिवल्ली च वसुर श्चविकाफलम् ॥ Colophon:
श्रीदक्षिणामूर्तिनिघण्टौ द्वितीयस्कन्धः ॥
No. 13271. देहलक्षणम्.
___DEHALAKSANA M. Pages, s. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 21a of the MS. describod under No. 7991, wherein this work has been omitted to be mentioned in the list of other works given therein.
Incomplete.
Ou the properties of the various parts and organs which go to make up the human body and which are considered to be the modifications of the five elements (Pañoa bhūtas). Beginning:
शिरो मांसास्थिरोमाणि त्वक् च पञ्च महीगुणाः । मद्यशुकोऽप्यसुद्धमदो मूत्राण्येता अपां गुणाः ॥

Page #163

8940
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
निद्रादाहक्षुधालस्यमैथुनान्यनले गुणाः । वायोस्यचलदानस्थिनिधावनचकुमारिणाम् ॥ वेगं वैरं पथं लोहं जीवनं वीर्यतो गुणाः । तत्वानि षण्णवत्यत्वात् तानि स्पष्टं विचक्षते ॥ पञ्च ज्ञानेन्द्रियाण्याहुः तथा कर्मेन्द्रियाणि च । चतुष्कमन्तःकरणं प्रकृतिः सप्तधा भवेत् । पञ्चकोशः सप्तधातुः वायवश्च चतुर्दश ॥ समं कुर्याच्च सर्वत्र समानस्तत्र चोदितः । स्तम्भनच्छर्दिज़म्भादि नागवायोः क्रिया मता ॥ हासं मुखविकारश्च रोमाञ्चाक्षिनिमीलनम् । कूर्मः प्रकुरुते नित्यं करेन्द्रविरोचकः ॥ रोदनक्षुतकर्ता च देवदत्तास्तुदा(धा)वकः । विहङ्गे वायसानां च ग्रहे वा पक्षिसंकुले ॥ मात्राद्यशुचिभावेऽपि तथा पथ्यादिसेवने । यस्मिन् काले तु निष्क्रान्ता यात्रा सा वेश्मनेऽबला ॥ पक्षिग्रहेण यो ग्रस्तस्तेन बालं प्रबाधते ।
End:
पलाशपुष्पैर्वि(: पि)ष्टैर्वा पुष्पैः सहचरस्य वा । मृत्पिण्डेनामिवर्णेन क्षीरसिक्तेन सोष्मणा ॥ स्वेदयेदुच्छ्रितं नाभितुदस्तेन प्रशाम्यति । क्षीरादेकपालंक्षरान्नादस्त तोपरोश्चलः ॥ (2)
अन्नादश्वाप्यपरस्मात् गृहं पूज्यताद्विधाप्रायः (१) । Colophon:
इति समाप्तः ॥
No. 13272. द्रव्यगुणपाठः.
DRAVYAGUNAPATHAH. Pages, 130. Lines, 4 on a page. __Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13229.
Incomplete..
Gives the properties of various sabstances, such as water, milk, ourds, buttermilk, butter, etc.

Page #164

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
894]
Beginning:
श्रियं त्रिलोकीतिलकायमानामात्यन्तिकी ज्ञातसमस्ततत्वाम् । मुवागतिं (?) सम्मतिमुज्ज्वलोक्तिं वन्दे सुरेन्द्रं हतमोहतन्त्र(न्द्र)म् ।। नत्वा पञ्च गुरून् भक्तया वैद्यपुत्रहिताय च । सर्वशास्त्रानुसारेण लिख्यन्ते द्रव्यनिश्चयाः ॥ प्रणिपत्य गणाधीशं नत्वा देवी सरस्वतीम् । तन्त्रेभ्यः सारमुद्धृत्य वक्ष्ये द्रव्यगुणावलिम् ॥ एकविंशतिभिर्वगैर्वक्ष्यमाणैः क्रमादिभिः । प्राणिनां मूलमाहारसरसाः षडधिष्ठितः ॥ ते द्रव्यं तद्विधा भेदाः द्रव्याद्रव्यमिति स्मृतम् । चराचरस्य लोकस्य द्रव्यमेव हि कारणम् ॥ प्रधानमम्बु तत्रापि विश्वं जलमयं तथा । तस्मात्तोयस्य वर्ग प्राक् प्रोच्यते तदनन्तरम् ॥ क्षीरस्य दध्नस्तकस्य नवनीतस्य सर्पिषः । मूत्रस्य तैलस्य क्षोस्य (?) पृथक् स्यान्मधुमद्ययोः ॥ शकशिम्बिजधान्यानां पकान्नस्यामिषस्य च । मत्स्यशाकप्रसूनानां मांसपकफलस्य च ॥ विविधस्यौषधस्यात्र जलभेदं निरूप्यते । अथातः संप्रवक्ष्यामि तोयवर्ग सुविस्तरम् ॥ आपः प्राणस्तु सर्वेषां तस्मादादौ विलिख्यते । प्रात्य खर्परं तस्य जलजातं प्रकारयेत् । दीपाग्निदिवसं प्रोक्तं साङ्गशीतलमुद्धरेत् ॥ पक्षकीथमधोयन्त्रं प्रथपौरवउदधिम् (१) । सर्वकर्माणि दोषांश्च निर्वत्यै जायते दृढम् ॥
End: .
No. 13273. द्रव्यगुणपाठः, आन्ध्रटीकासहितः. DRAVYAGUŅAPĂȚHAỊ WITH TELUGU MEANING. Pages, 21. Lines, 32 on a page.
Begins on fol. 100a of the MS. described under No. 13190. Incomplete. Similar to the above.

Page #165

8942
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
सुरासुरशिरोरत्नमरीचिखचितामये । विघ्नान्धकारसूर्याय विघ्नेशाप नमो नमः ॥ ब्रह्मणो म(ह्य)श्विनीपुत्रादच्यादिमुनिपुङ्गवात् । नत्वा गुरुपदाम्भोजं लिख्यते पाट्यसङ्गहः ॥ काले कापदयस्सन्ति तेन जीवन्ति जन्तवः ।
जलसमुदायगुणः--
जीवनं तर्पणं हृद्यं ह्रादि बुद्धिप्रबोधनम् । तन्वव्यक्तरसं मृष्टं शीतलचमृतोपमम् ॥ कर्ष गृहीत्वा द्रव्यस्य तोयस्य प्रस्थमापचेत् । अर्धावशेषं तबाह्यं तोयपाकेप्वयं विधिः ॥ मेहप्लीहज्वरे कुष्ठे पानीयं मन्दमाचरेत् ।
End:
चन्द्रकान्तजलं हादि ज्वरदाहविनाशनम् ।
No. 13274. द्रव्यगुणपाठः.
DRAVYAGUNA PATHAH. Pages, 50. Lines, 6 on a page.
Begins on fol 111a of the MS. described under No. 13106. Incomplete. Similar to the above.
Name of the scribe : Mājēți Sarvēšalinga. Date of transcription : Saturday, the 10th day of the dark fortnight of the Siāvaņa month in the year Nala. Begincing: जलवर्ग:
जीवनं तर्पणं हृद्यं हादि बुद्धिप्रबोधनम् ।
तनु(न्व)व्यक्तरसं हृष्टं शीतलघुमृतोपमम् ॥ गङ्गोदकम्--
शीतं स्वादु स्वच्छमत्यन्तरुच्यं पथ्यं चाक्यं पाचकं पापहारि । तृष्णामोहध्वंसनं दीपनं च प्रज्ञां धत्ते कारि भागीरथीया(यम् ) ॥

Page #166

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8943
End:
तदेव शूलिकापोतमङ्गारेषु विपाचितम् ।
यमधूततरं मांसं तत्पुष्टिबलवर्णकृत् ॥ Colophon :
इति मत्स्यवर्गः समाप्तः ॥
No. 13275. द्रव्यगणपाठः.
DRAVYAGUNAPATHAH. Pages, 184. Lines, 20 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13269. Incomplete.
Same work as the above, and with the following additional stanzas in the beginning. Beginning:
लक्ष्मीनारायणौ वन्दे युक्तौ द्रव्यगुणाविव । यो सेवन्ते जनाः सम्यगायुरारोग्यवृद्धये ॥ विघ्नान्धकारमार्ताण्डं प्रज्ञोत्पलनिशाकरम् । अघौषकक्षज्वलनं वन्दे बैनायकं महः ।। शरणं करवाणि शर्मदं ते चरणं वाणि चराचरोपजीव्यम् ।
No. 13276. द्रव्यगणपाठः.
DRAVYAG UNAPATHAH. Substance, palm-leat (Śrītāla). Size, 198 x 18 inches. Pages, 35. Lines,
son anage. Character, Kinarese. Condition, injured. Appearance, old.
Begins on fol. la. The oiher works herein are Jainamantrapūjávidhāna 19a, Arogyasalana 6ba, Jainajatakarmādiprayoga (Kanarese) 72a.
Incomplete.
Similar to the above. Beginning :
बीजं श्रुतीनां सुजनं मुनीनां जीवं जना(डा)नां महतोधि(दादि)कानाम् । आमेयमस्त्रं भवपोत . . . . , . . महः श्यामलमाश्रयामि ।।
तत्रापि पूर्व ज्ञातव्या द्रव्यनामगुणागुणाः । अतस्तयोः . . . . . तैर्ज्ञानं हि क्रियाक्रमाः ॥

Page #167

8944
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
हरीतकी शिवा पथ्या चेतकी विजयाभया । प्रपथ्या प्रमथामोधा कायस्था व्रणदामृता ॥ जीवनीया हैमवती पूतनामृतनाभया ।
End:
पौष्कराहं पद्मपत्रं पौष्करं पुष्कराग्निकम् । काश्मीरपुष्करजपावीरं सौतन्धिपावकम् ॥ पौष्करं कटुकं तिक्तमुष्णं वातकफज्वरान् । हन्ति शोफारुचिश्वा.
____No. 13277. द्रव्यगुणसङ्ग्रहः.
DRAVYAGUNASANGRAHAH. Pages, 101. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 50a of the MS. described under No. 13106. Incomplete.
Slightly different from the above. Beginning:
प्रणिपत्य गणाधीशं नत्वा देवी सरस्वतीम् । तन्त्रेभ्यः सारमुद्धृत्य वक्ष्ये द्रव्यगुणादिभिः ॥ एकविंशतिभिर्वगैः वक्ष्यमाणैः क्रमादिभिः ।
वक्ष्ये द्रव्यगुणैषीणां प्राचीनामूलमाहरः ॥ End: रुद्राक्षधारणगुणः
शिखामेकं मस्तकवलये षट्त्रिंशत्तु कर्णयोरेकैकम् । कण्ठद्वारे द्वात्रिंशत् बाहौ . . . . !!
_No. 13278. द्रव्यनिश्चयसारसङ्ग्रहः, आन्ध्रटीकासहितः. DRAVYANIŚCAYASARASANGRAHAN WITH TELUGU
MEANING. Pages, 128. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13224. Incomplete.
A treatise on materia medica. It is accompanied by meaning in Telugu.

Page #168

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8945
Beginning :
शाकं वा वास्तुमत्युष्णं कृमिघ्नं दीपनं लघु । दोषघ्नं च बलं . . . . . ॥ शुकाख्यशाकं सुस्वादु सक्षारं श्लेष्मकोपनम् ।
वातपित्तहरं दृष्यं चक्षुष्यं ग्राहि रोचनम् ॥ ग्रन्थान्तरे
अमिदीप्तिकरं शीतं वातश्लेष्मकरं परम् । जीर्णामपित्तमेहं च निहन्ति स्वादु शाकुटम् ॥ कटष्णं गुल्मशूलघ्नं पित्तलं दीपनं परम् ।
कासाश्मरीगदहरं कलुकं पुष्पपल्लवम् ॥ Colophon: ___ इति द्रव्यनिश्चयसारसङ्ग्रहे पुष्पवर्गः ॥ End:
फाणितं गुर्वभिष्यन्दि चयकृन्मूत्रशोधनम् । दग्धं गुरु शकृन्मूत्रं स्यादभिष्यन्दि बृंहणम् ॥ नानिश्लेष्मकरं वातसृष्टमूत्रशलन्मलम् । . नातिश्लेष्मकरं धोतकृष्टमूत्रशकृन्मलम् ? ||
No. 13279. द्रव्यनिश्चयसारसङ्ग्रहगुणपाठः. DRAVYANIŚCAYASĀRASANGRAHAGUNAPÁTHAụ. Pages, 3. Lines, 32 on a page.
Begins on fol. 11a of the MS. described under No. 13190. Wants the beginning.
The portion contained herein explains how substances and other things effect the predominance or otherwise of the different humours in the human body. Beginning:
अथ कटुतिक्तकषायरूक्षाल्पप्रमिताशनैः समीरणाक्षुत्पिपासारतिच्छर्दिनिद्रा क्षिसावजम्ममधुकासश्रमस्वातिसारनिरूद्वैः शैत्यभागरना(भोगानारत)क्रियाशोकचित्ताव्यग्रायुर्भयोचभाषणजलक्रीडातिलङ्घनैायामयानेत्यष्टाशनसेवनैः स्त्रीणां प्रसूतिवैषम्ये च ग्रीष्मेऽनहोरात्रभुक्तं ते वायुः प्रकुप्यन्ति ! ।

Page #169

8946
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
मधुरास्यताशोफारुचिकण्डूनि श्ले मचिह्नानि कथितानि । अथ कटुतिक्तकषायकदुष्णरूक्षाहारस्वेदनिष्ठीवनवमनपाचनमामनस्यगण्डूषैः हरिद्रमञ्जिष्ठपीताम्बरादिकोलाहलधूपितवाशितवस्त्रवगैः ।
End:
मकरकेतनराज्यलक्ष्मीविलासमानानां मदनकेलीकलापकौतूहलविलासिनामत्यन्तप्रगल्भानां शङ्किनीनां सङ्गमैः सत्कथादान . . राष्ट्रविचारैः श्ले-म श्लथमापद्यते ॥ Colophon:
हीत द्रव्यनिश्चयसारसंग्रहगुणपाठस्सम्पूर्णः ॥
वमनं वमनार्हस्य शस्तं कुर्यात्तदन्यथा । श्वासातिसारसंमोहहृद्रोगविषमज्वरान् ॥
No. 13280. द्रव्यरत्नावलिः.
DRAVYARATNĂVALIH. Substance, palm-leaf. Size, 152 x 17 inches. l'ages, 186. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Incomplete.
Similar to the work described under No. 13272, but the substances herein are classified under certain groups. Beginning :
प्राणो भवेत्प्राणभृतां तु नीरं तस्माद्विना नश्यति जीवलोकः । तनैव नित्यं सचराचरं च जगत्सजीवं भवति क्षणेन ॥ तोयक्षीरेक्षुतैलानां वरै . . .। . . . देशोऽयं यथा स्थूलमुदाहृतम् ॥ अविस्तृतमसंक्षिप्तं तोयादिद्रव्यवर्गितम् । असंसृष्टमसन्दिग्धं रसवीर्यविपाकतः ॥ जलमकविधं सर्व पतत्यैन्द्रं नमस्स्थलात् । तत्पतत्पतितं चैव देशकालादपेक्षते ॥ खात्पतत्सोमवाय्वः सृष्टं कालानुवर्तिभिः । शीतोष्णस्निग्धरूक्षायैः यथासन्नमहीगुणैः ॥

Page #170

Colophon :
Colophon :
इति द्रव्यरत्नावल्यां तोयवर्गः ॥
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
इति द्रव्यरत्नावख्यां समस्तद्रव्यवर्गः ॥
क्षीराश्रितपात्रगुणः
ताम्रे वातहरं क्षीरं सौवर्णे पित्तनुत्सदा । रौप्ये श्लेष्मप्रशमनं कांस्ये रक्तप्रसादनम् ॥
गुदपाके मे पाके मुखपाके हलीमके । गर्भिण्यां च विशेषेण वर्जयेदुष्णदो यतः || धातुक्षये रक्तविकारदोषे वान्तिश्रमस्तोदविषग्रहेषु । जीर्णज्वरे शैथिलसन्निपाते जलं प्रशस्तं कृतशीतलं तु ॥ उष्णं शीतं च सलिलं विरुद्धं मिश्रितं च यत् । ताटाकं चाम्बु कू (को) पं च न द्वयं मिश्रितं पिबेत् ॥
Beginning :
No. 13281. द्रव्यरत्नावलिः. DRAVYARATNĀ VALIḤ.
Pages, 136. Lines, 26 on a page.
Begins on fol. 1a ot the MS. described under No. 13117. Wants the beginning and the end. Same work as the above.
No. 13282. द्रव्यवैशेषिकम्. DRAVYA VAISESIKAM.
Pages, 11. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13182. Complete.
Gives the special properties of substances according as they undergo certain changes and also the various kinds of measures as well as weights to be used when mixing the substances in proper proportions for medicinal purposes.
शुष्कमा द्रवं चेति द्रव्यं त्रेधा द्रवं पुनः । निरामं साममिति च द्वेषा तैलं घृतं मधु ॥
663
8947

Page #171

8948
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
निराममन्ये तु रसः काथादित्य(पि)मन्यते । सामन्तु मूत्रपानीयकाञ्चिकादि . . . || उन्मानं च तुलामानमिति मानं द्विधा मतम् । उन्मानं कुड्डवादि स्यात् तुलामानं पलादिकम् ॥ एवं च नित्यशुष्काणामुक्ता तु तदलाभतः । द्विगुणं योजयेव्यमा सद्यः समुद्धृतम् ।। नित्याई . . . तु शुष्कं च द्विगुणं ततः । उक्ता तु नित्यमार्द्रस्य नित्या द्विगुणं न च ॥ आढकं चषकं पात्रं भाजनं कदलं मुखम् । पाद्यं समुद्रक खं च उच्यते दश नामाभिः ॥ शिवं तद्वितयं ते हे . . . . . . . घटः । उन्मानो नत्वणश्चक्रचतुराढकमर्मणः ॥ द्रोणद्वयं तु कलशी तद्दयं वहमुच्यते ।
तुलापलशतं तानि विंशतिर्भारमुच्यते ॥ Colophon:
इति दव्यवैशेषिकं सम्पूर्णम् ॥
End:
No. 13283. धन्वन्तरिनिघण्टुः.
DHANVANTARINIG HANTUŅ. Substance, palm-leaf. Size, 16} x 14 inches. Pagea, 96. Lines, 6 on a
page. Character, Grantha. Condition, good. Appearance, old.
Begins on fol. la. The other work herein is Rasanigbantu 49a, Vaidyaviņaya 53a.
Contains the Vargas ono to six.
A work giving the synonymous names of substances as well as their medicinal properties. The work is attributed to Dhanvantari. It has been printed in the Āvandâśrama Sanskrit Series. Beginning:
क्षीरोदमथने जातमभयं दक्षिणे करे । सव्ये च सुधया पूर्ण बिभ्राणं कलशं शुभम् ॥ नीलाम्बरधरं देवं दिव्याभरणभूषितम् । राजीवाननमासीनं सर्वर्देवरुपासितम् ।। धन्वन्तरीति विख्यातं चिन्तयेत्सुसमाहितः ।

Page #172

THR SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8949
नमामि धन्वन्तरिमादिदैवं सुरासुरैर्वन्दितपादपद्मम् । लोके जरारुग्भयमृत्युनाशं दातारमीशं विविधौषधीनाम् ।। अनेकदेशान्तरभाषितेषु सर्वेष्वथ प्राकृतसंस्कृतेषु । गूढेष्वगूढेषु च नामसङ्ख्या द्रव्याभिधानेषु तदौषधेषु ।। प्रयोजनं यस्य तु यावदेव तावत्स गृह्णाति यथाम्बु कूपात् । तथा निघण्टुम्बुनिघेरनन्तात् गृह्णाम्यहं किञ्चिदिहैकदेशम् ॥ नामोक्तमेकस्य यदौषधस्य नामापरस्यापि तथैव चोक्तम् । शास्त्रेषु लोकेषु च यत्प्रसिद्ध संगृह्यतेऽसौ पुनरुक्तिदोषः ।। तुल्याभिधानानि तया(था)वशिष्टद्रव्याणि योगेषु निवेशितानि । अर्थाधिकारागमसम्प्रदायैः विधाय शास्त्रेण च तान् नियुझ्यात् ।। किरातगोपालकतापसाश्च वनेचरा ये कुशलास्तथान्ये । वदन्ति नानाविधभावमेषां प्रमाणवर्णाकृतिनाममी(जा)ति ॥ तेभ्यः सकाशादुपलभ्य वैद्यः पश्चात्स्वशास्त्रेण विमृश्य बुद्ध्या। विकल्पयद्रव्यरसप्रभावा विपाकवीर्याणि तथा प्रयोगात् ॥ प्रयोजनाः सन्ति वनेचरास्ते गोपादयः प्राकृतनामतज्ज्ञाः । प्रयोजनार्था वचने प्रवृत्तिः यस्मादतः प्राप्त(कृ)तमित्यदोषः ।
तस्मान्निघण्टुरित्येषा नातिसक्षेपविस्तरम् । हिताय वैद्यपुत्राणां यथावत्संप्रकाश्यते ॥ द्रव्यावलिविशिष्टानां द्रव्याणां नामनिर्णयम् । लोकप्रसिद्ध वक्ष्यामि यथागमपरिक्रमम् ॥ कचिदुक्तं विपर्यस्तमिष्टनामैषु तद्यथा । मधुपर्णी वेतसारो रोहिणीकटुकादिका ।। द्रव्यावंलिं विना वैद्यास्ते वैद्या हास्यभाजनम् । निघण्टुवैद्यपुत्राणां तृतीयमिव लोचनम् ।।
पीठिकाधिकारः ॥ गुलूच्यतिविषा मूर्वा मञ्जिष्ठा धन्वयादकः ।। वाशा खनिरनिम्बैश्च पिबेत् क्वार्थ कफज्वरे ॥
663-A

Page #173

8960
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Colophon:
इति धन्वन्तरीयनिघण्टौ शतपुष्पादिको नाम द्वितीयवर्गः ॥ See under the next number for the end.
___No. 13284. धन्वन्तरिनिघण्टुः.
DHANVANTARINIGHANTU”. Substance, palm-leaf. Size, 144 x 15 inches. Pages, 107. Lines, 6 on a
page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appearance, old. Contains the Vargas one to nine.
Same work as the above, but herein the last Varga, viz., Misraka Varga, is split up into three Vargas, viz, Misraka, Vişāpavişa and Vişaghna. In the summary given at the beginning only six Vargas are given.
See under the previous number for the beginning. End:
शङ्खमूला कद्वटिका वालिनी शङ्खबीजया । शूर्पपर्णी महाकृष्णसहाक्षी सूकरीति च ॥ एते चान्ये च बहवो ये चान्ये प्रथिता भुवि । *
* विषादिसहवर्गोऽयं नामतः परिकीर्तितम्(:) । हिताय सर्वजन्तूनां दिव्यौषधसमन्वितः ॥ गलूच्यादि शताहादि तथान्यैश्च(न्यच्च)न्दनादि च । करवीरादिराम्रादि सुवर्णादिविमिश्रकः ॥ विषोपविषवर्गास्तु विषनास्तु तथैव च ।
इत्येतत्क्रमशो वर्गनाम चैव प्रकीर्तितः ॥ Colophon:
इति धन्वन्तरीयनिघण्टौ नवमो वर्गः !! इति धन्वन्तरीयनिघण्टुः समाप्तः ॥
___No. 13285. धन्वन्तरिनिघण्टुः.
DHANVANTARINIGHANTU”. Pages, 28. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 96a of the MS. described under No. 1724. Breaks off in the second Varga. Same work as the above.

Page #174

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8951
No. 13286. drathaug:, 3717321Area:. DHANVANTARINIGHANTUĦ WITH TELUGU
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 15% x 14 inches. Pages, 84. Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Breaks off in the second Varga. Same work as the above.
No. 13287. Farragus.
DHANVANTARINIGHANTUĦ. Sabstance, palm-leaf. Size, 16 16 inches. Pages, 121. Lines, 6 on a
page. Character, Kanarese. Condition, much injured. Appearance, old, Contains the Vargas one to seven. Same work as the above.
Date of transcription : Sunday, the 2nd day of the bright fortnight of the Aşădha month in the year Kbara, 1690 Salivăbana Sakha. Name of the copyist : Aļagasingarāyaln.
No. 13288. paraffagot:, STEFFEIFThiea:. DHANVANTARINIGHANTUĦ WITH TELUGU
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 11} x 14 inches. Pages, 116. Lines, 5 on a
page. Character, Teluga. Condition, injured. Appearance, old.
Contains the Vargas one to three, but the second Varga is incomplete and the third Varga wants the beginning.
Same work as the above.
No. 13289. garantiagos:, BETEIPIAfga:. DHANVANTARINIGHANTUĻ WITH TELUGU
MEANING. Pages, 12. Lines, 32 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 13190. Contains the Vargas one to six. Same work as the above.
No. 13290. Hraftlagos:.
DHANVANTARINIGHANTU”. Pagos, 13. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 44a of the MS. described under No. 13083.

Page #175

8962
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Wants the beginning in the first Varga and the end in the second Varga.
Same work as the above.
No. 13291. Ertraitlaqog:.
DHANVANTARINIGHANTUH. Substance, palm-leaf. Size, 16 x 1 inches. Pages, 89. Lines, 5 on a
page. Character, Grantha. Condition, good. Appearance, old. Contains the Vargas one to six. Same work as the above.
This manuscript is said to have been copied by Căganți Gavara ya and given to Mājēți Sarvēšalinga. Date of transcription : Sunday, the 1st day of the dark fortnight of the Chitra month in the year Akşaya.
The following colophon is found herein :
इति धन्वन्तरिनिघण्टौ योगगणसमुच्चयः समाप्तः ॥
No. 13292. qaratia cogi, r aita:. DHANVANTARINIGHANTUĦ WITH TELUGU
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 14 x 14 inches. Pages, 114. Lines, 6 on a
page. Character, Grantha. Condition, very much injured. Appear. ance, old. Breaks off in the fifth Varga, but wants the introductory stanzas. Samo work as the above,
No. 13293. grafagogi, siasatea:. DHANVANTARINIGHANTUH WITH TAMIL
MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 154 x 1 inches. Pages, 66. Lines, 6 on a
page. Character, Grantha and Tamil. Condition, injured. Appearance, old. Contains the Vargas three and four only.
Same work as the above. It is aocompanied with meaning in Tamil,

Page #176

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8953
No. 13294. धन्वन्तरिनिघण्टुः,
DHANVANTARINIGHANȚUĶ. Pages, 7. Lines, 32 on a page.
Begins on fol. 7a of the MS. described under No. 13190 Complete.
Herein the names of substances are arranged in order according as they are capablo of giving one meaning, two-fold meanings, three-fold meanings or more. This work is also attributed to Dbanyantari. Beginning:
निघण्टुरन्तरा वक्ष्ये नानाद्रव्याश्रितानि तु । एकार्थहित्रयार्थानि नानार्थानि तथैव च ॥ यथाक्रमेण वक्ष्यामि सावधानमनाः शृणु । अथैकार्थानि वक्ष्यन्ते शृणु मे कथितं शुभम् ॥ शतपुष्पा शतसुमा दन्तहस्ती च नागराः ।
भाण्डा गौरीति मञ्जिष्ठा सर्वरसः बहुसवा ।। Colophon:
इत्येकार्थानि ॥ End:
पद्मगन्धोत्पलाकाशे हस्तं हस्ताग्रवादिषु । वाद्यभाण्डमुखे चैव प्रोक्तं प्राच्येषु पुष्करम् ॥ यमानिलेन्द्रचन्द्रार्ककपिमण्डूकवारिषु ।
शुककेशवसिंहेषु भुजङ्गेषु हरिः स्मृतः ॥ इति नानार्थानि । Colophon:
इति धन्वन्तरिनिघण्टौ नानाद्रव्यार्थज्ञानबोधायां नानार्थान्तः सम्पूर्णः ॥
No. 13295. पथ्यापथ्यवर्गः, आन्ध्रटीकासहितः. PATHYAPATHYAVARGAĦ WITH TELUGU MEANING. Pages, 31. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 110a of the MS. described under No. 1724, Incomplete. A treatise on dietetios.

Page #177

8964
A DESCRIPTIVE CATALOGUE O
Beginning:
नमः श्रीवर्धमानाय एकद्रव्यस्य लक्षणम् । पथ्यापथ्यं प्रवक्ष्यामि सर्वशास्त्रानुसारणी(तः) । सैन्धवामृतधान्याकजीरकाईकसंयुतम् । तण्डुलीयकवार्ताकपटोलालाबुसाधितम् ॥ गोधूमजीर्णशाल्यन्नं गव्यं क्षीरं घृतं दधि । हंसोदकं मुद्गरसं रसेन्द्रस्य हितं विदुः । कास्यं च गुरु विष्टम्भि तीक्ष्णोष्णं च भृशं तथा । अपथ्यं सूतराजस्य विहितं कथ्यते बुधैः ॥ तुषाहीना विषा मुद्गा सतुषा आढकी विषा । कुलुत्थं भर्जितविषा चणका सर्वतो विषा । वार्ताक कोमलं पथ्यं कूष्माण्डं कोमलं विषम् । कपित्थं सर्वदा पथ्य कदली न कदाचन ॥
End:
No. 13296. भोजनकुतूहलम्.
BHOJANA KUTUHALA M. Substance, paper. Size, 18x81 inches. Pages, 260. Lines, 17 on a
page. Character, Grantha. Condition, good. Appearance, now. Contains the first Paricohēda only.
A treatise on medicine by Raghunātba, pupil of Anantadēva, des. oribing what kind of substances may be taken as food and what their properties are as well as how they should be used as food and other oonnected subjects.
At the end there is an index of subjeot-matter extending over 42 pages.
Beginning:
नमः प्रचण्डवेतण्डतुण्डाय मृडसूनवे । प्रत्यूह तिमिरध्वंससमुद्यत्करभानवे ॥ तस्मै नमः परानन्दमकरन्दरसाप्तये । श्रीगुरोः पादपद्माय यत्र मे निश्चलं मनः ॥

Page #178

TÉE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8956
नत्वा तत्त्वविदो मुनिमुख्यान् धन्वन्तरिसुखभोज्यगुणज्ञान् ।
भोजनकौतूहलमथ तत्त्वेनानेन जनो निपुणो मुदमीयात् ॥ अथ भोजनविधिः । तत्र -- " जीर्णो हितं मितं चाद्यात् " इत्यायुर्वेदोपदेशात् , “ भोक्तव्यं सघृतं सोष्णं हितं पथ्यं मितं तथा" इति व्यासस्मरणाच भोज्यद्रव्याणि तद्गुणाश्चाभिधीयन्ते । तत्र धान्यप्रकरणम् । तच्च त्रिविधम्तदुक्तं निघण्टुराजे-" प(धा)न्यं भोज्यं च भोगार्हमनघं जीवसाधनम् " इति । वृद्ध्याधुपजीवनं भोगः जीवसाधनमोषधीभ्योऽन्नम् अन्नात्पुरुष इति श्रुतेः । End:
तृष्णाशोषविभेदनं धृतिकरं कान्तिप्रदं श्लेष्मल क्षौमं शुक्लमतीव हृद्यममलं पित्तामयध्वंसनम् । माञ्जिष्ठं च विदाहिकं च कफकृच्चोष्णं च वातामयं
बाहरुचिरं सुखश्च कुरुते श्लेष्मापहं च स्मृतम् ॥ इत्युपभोग्यवस्त्रगुणाः । इत्थं विमथ्य गुणपांसुसुधाम्बुराशिं लब्धापरामृतरसं सुरतं च तस्मात् । निर्मायि भोजनकुतूहलमीश्वराणां तोषाय तेन परितुष्यतु शेषशायी ॥ संसेविता नरवतस्तरवश्च दृष्टा यैनं क्षितौ जनपदेषु च तेषु तेषु । भैषज्यतन्त्रमपि नैव कृतं स्वतन्त्रं तेषां कृतेऽपि च कृतं रघुनाथनाना ।। अनन्तदेवान्मनसा विधायाप्यनन्तदेवस्य विधाय सेवाम् । योऽनन्तदेवः प्रथितः पृथिव्यामनन्तदेवः परितोषमेतु ॥ Colophon:
इति श्रीमद्विद्वन्दवन्द्यपादारविन्दश्रीमदनन्तदेवदयोदयस्य रघुनाथविदुषः कृतौ भोजनकुतूहले द्रव्यगुणागुणकथनं नाम प्रथमः परिच्छेदः ।।
भोः पटुवादाः(ण्डिताः) कृतधियः शृणुतामलां नो वाचं विविच्य विभवाय चिरं प्रसूताम् । संसेवयन्तु विमलं कमलान्तरङ्गमेनं रसं न रसितुं प्रभवन्तु भेकाः ॥ यदि पूतिगन्धबहुले वारिणि बद्धादरः पोत्री । स्पृहयति पा(वा)रि न गाङ्गं गुरु गीर्वाणैरपाकृतं किं स्यात् ॥

Page #179

8956
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13297. भोजनकुतूहलम.
BHOJANAKUTŰHALAM. Substance, paper. Size, 11 x 83 inches. Pages, 127. Lines, 20 on a
page. Character, Grantha. Condition, good. Appearance, new. Contains the third Pariccheda complete.
Same work as the above. This Paricchēda deals as to how people should conduct themselves during night time. It begins with the conduct and duties of woman under various conditions. Beginning:
अथ आदौ स्त्रीधर्माः--तत्र प्रोषितभर्तृकाधर्माः । विज्ञानेश्वरीये. क्रीडां शरीरसंस्कारं समाजोत्सवदर्शनम् ।
हास्यं परगृहे यानं त्यजेत् प्रोषितभर्तृका ॥
न स्थातव्यं न गन्तव्यं वृक्षमूलेषु सर्वदा । न शंघालुः सदा तिष्ठेत् खट्वाच्छायां विवर्जयेत् ।। शोकं रक्तविमोक्षं च साध्वसं कुक्कुटासनम् । व्यवायं च दिवास्वापं रात्री जागरणं त्यजेत् ॥ अतिक्षारं तु नाभीयादत्यम्लमतिभोजनम् । अत्यमुमतितीक्ष्णं च दुष्टाहारं परित्यजेत् ॥ यस्तु तस्या भवेत् पुत्रश्चिरायुर्वृद्धसंमतः । अन्यथा गर्भपतनं समाप्नोति न संशयः ॥
End:
इति विविधनिबन्धाब्धीनगाधान् विगाह्य प्रबलगुरुसमीक्षानौकया निर्विशेषम् । रुचिरतरललामग्राममासाद्य तत्तद्विहितविधिविधेयं संभृतं भूतयेऽस्तु ॥ शाखायाः पारिजातस्य कौस्तुभस्या(पि) दीधितेः । हेमाद्रेरिव वा सानोरस्तु ग्रन्थस्य गौरवम् ।। अनेन अन्धरूपेण कौस्तुभश्रीविभासिनी । हरेर्वक्षस्थले लक्ष्मीः प्रसन्नास्तु महोमयी ॥

Page #180

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
S
प्रमाणविधिरत्नालिसंभृतः सुमनोयुतः । ग्रन्थरूपोऽञ्जलिर्भूय लक्ष्मीपतिपदार्पितः || जननीक्लेशकर्तारः सन्त्वन्येषां सुतोचयाः । जननीतोषभूषायै भूयादेष मदङ्गजः
No. 13298. भोजनकुतूहलम्. BHOJANAKUTÜHALAM.
Substance, paper. Size, 8 x 67 inches. page. Character, Teluga. Condition, good. Contains the third Pariccheda complete. Same work as the above.
No. 13299. मदननिघण्टुः.
MADANANIGHANTUH.
Colophon :
नतदेवदयोदयस्य
इति हरपादारविन्द गोविन्दभजनावाप्तविद्यावैभवस्य श्रीरघुनाथसूरिणः कृतौ भोजनकुतूहले विभावरीविलासस्तृतीयः परिच्छेदः ॥
गुणः
End :
Substance, palm-leaf. Size, 11 x 14 inches.
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Pages, 92. Lines, 24 on a Appearance, old.
Pages, 51. Lines, 5 on a
Wants the beginning and the end.
Gives the synonymous names of certain substances and then describes their medicinal properties.
Beginning:
यवक्षारः स्मृतं पाक्ये यवजो यवसूकजः । यवसूको यवाह्यश्च यवापथ्यो यवाग्रजः ||
यवक्षारोऽग्निकं श्लेष्मश्वासकासगदामयान् । आमार्शग्रहिणीगुल्मं यकृत्नीहरुजां जयेत् ॥ सद्यः क्षारगुण:
8957
स्वर्जिकास्वर्जिकापाख्या सुखवर्चा सुवर्चका । स्वर्जिका तगुणा प्रोक्ता विशेषाद्गुल्मशूलनुत् ॥
शाकं बर्बरमीषमुष्टिमनिला श्लेष्मादहं चामिकृत् दम्पुंसाधु किमित्रणां सरकरं दुर्नामगुल्मापहम् ( ! ) ॥

Page #181

8958
पुष्णन् कुरातातबलानुगुल्मा क्रिमिं जयेदाशु गुदाङ्कुराश्च ॥ गौळीशाकं तु वातघ्नं कफपित्तकरं परम् । शोफदुर्नामह्यत्वं मूत्रघातेषु सम्मतम् ॥
End:
Pages, 8. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 49a of the MS. described under No. 13283.
Complete.
A dictionary giving the synonymous names of mercury and other inorganic substances and other connected things.
Beginning:
शिवबीजं सूतराजं पारदं च रसेन्द्रकम् । रसराजं रसस्सूनं रुद्ररेतो महारसः || हरवीर्य रसाय्यं च रसनादो रसोत्तमः । महारस:
अथोपरसाः
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
*
No. 13300. रसनिघण्टुः. RASANIGHANTUH.
अम्र(वै) क्रान्तमाक्षीकविमलाद्विजमस्यकम् । चपलो रसकर्मे (श्रे)ति ज्ञात्वा (ष्टौ ) रससङ्ग्रहः ||
मृत्तिका -
गन्धं गैरिककासीसं काङ्क्षिकाविसुराष्ट्रजम् । तालं नीलाञ्जनं चैव कङ्कुष्ठं चेत्युपारसाः ॥
Colophon :
सिकता वालुका शुक्ता शीतला सूक्ष्मशर्करा । प्रवाहोत्था महालक्ष्णा सूक्ष्मा पानीयशर्करा ||
रसनिघण्टुः समाप्तः ॥
मृन्मृत्तिका च मृत्स्ना च मृत्सा मृत्खा च मृत्तिका । कृष्णमृत्कृष्णमृत्स्ना च पाण्डुमृत्स्ना च पाण्डुमृत् ॥ वल्मीके रक्तमृत्स्रा व क्रिमिजं वामलूरुकम् ॥

Page #182

Colophon :
Same work as the above.
THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
Pages, 6. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. 1066 of the MS. described under No. 13082.
Complete.
No. 13301. रसनिघण्टुः. RASANIGHANTUH.
इति महारस निघण्टुः संपूर्णः ॥
Beginning :
No. 13302. वस्तुगुणकल्पवल्ली, आन्ध्रटीकासहिता. VASTUGUNAKALPAVALLI WITH TELUGU
*
Colophon : इति क्षीरवर्गः ॥
End:
MEANING.
Pages, 13.
Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 4la of the MS. described under No. 13122.
Wants the beginning and the end.
On the medical properties of substances used in medical preparations
and in dictary.
**
क्षीरसन्तानिका स्निग्धा मधुरा वह्निनाशिनी । चक्षुप्या सर्वदोषघ्नी वृष्या गुरुतरा मता ॥
क्षीरं पटुम्लादियोगाद्विपाके तोयं किट्टं तद्भवेत् ह्निःप्रकारम् ।
प्रोक्तं वैद्यं क्षीरपिण्ड।ह्वयं तत्सर्वान्दोषान् नीत ( नाश) येत्स्वादुभेदिः ||
वातघ्रं कफकृत् स्निग्धं बृंहणं नातिपित्तकृत् । कुर्यादन्नाभिलाषं च दधिमस्तु परीसृतम् ॥
No. 13303. वस्तुगुणकल्पवल्ली, आन्ध्रटीकासहिता. VASTUGUNAKALPAVALLI WITH TELUGU
MEANING.
8959
Pages, 14. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 103a of the MS. described under No. 13115. Complete.
Same work as the above,

Page #183

8960
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
_No. 13304. वस्तुगुणनिर्णयः, आन्ध्रटीकासहितः. VASTUGUŅANIRŅAYA” WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 124 x 1 inches. Pages, 24. Lines, 9 on a
page. Character, Telagu. Condition, good. Appearance, old, Inoomplete.
Similar to the above. Beginning:
रुचिकरबलकारी पैच्यउन्मदहारी ज्वरहरकमिहारी श्लेष्यशूलानिवारी । वम(न)दअ(नुद)तिसारी सर्वगुल्मापहारी जनयति जठराग्निं जीरकं दीप्यकारी ॥ दिव्यदो दीपनी वृष्यदिव्यतेजो बिलोन्नतः । कुष्ठगुल्मरुतं(ज)हन्ति कफशोफकृमि जयेत् ॥
प्राणवातगतारोगांश्चाष्टशूलनिवारणम् । जाजीपत्रगुणम्---
जाजीपत्रं च पुष्ट्यं च वीर्यवृद्धिकरं परम् ॥ मधु मेहं च नाशं च करपादविदाहनुत् ।
त्वक्षीरी शुक्लमेहानां सर्वमेहनिबर्हणम् ॥ End:
गौलिशाकं तु वातघ्रं कफपित्तकरं स(प)रम् । शोफदुर्नामहृत्कृच्छ्रे मूत्रघातेषु सम्मतम् ॥
No. 13805. वैद्यनिघण्टुः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYANIGHANTUŅ WITH TELUGU MEANING. Pages, 148. Lines, 7 on a page.
Begins on tol. 173u of the MS. described under No. 13126. Apparently complete.
Contains an alphabetically arranged list of the names of medical substances with Telugu equivalents for the same. ___Name of seribe : Majeti Sarvesaliigam. Date of transcription : Thursday, the 13th day of the bright fortnight of the Asvija month in the year Rudbirõdgāri.

Page #184

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8961
Beginning: 3 saal--avoboga, moyo. 375 X 6. 3Tegf0951--goontoe, too. SE O X. spesqui-ci.
378129091-Wuat. 37909f- obso.
BTÍFYTŮ 1 Woobrog stoma 24*- gjes.
Ba|--wooden Yegala ---Qoho.
trgqui-Jeušao. End:
1-9020000. gaan7—260 226abo. Yl--- Doctors.
I wc 58. USITÀ971188be.
—ă o TE1994--1°30.
- (3) Soojó aster.
No. 13306. Tiagos:.
VAIDYANIGHANTUH. Substance, (Śrītäla) palin-leaf. Size, 9 x 2 inches. Pages, 120. Lines,
10 on e page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appar.. ance, old. Wants the portion up to dati in the beginning.
Gives the names of medical substances arranged in alphabetical order with Kanarese meaning for the same. Beginning :
qurit, asort, g?, 2011, 5qqot, ! End :
सौराष्ट्रम् । हरियोगी । हयमूला !
No. 13307. gasil, STIFTETTAfeat.
ŚATAŚLOKI WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 7 x 6 inches. Pages, 80. Lives, 13 on a
page. Character, Telugu, Condition, injured Appearance, old. Incomplete. Contains the stanzas 1 to 71,
A treatise prescribing certain medical substances for curing various kinds of diseases.

Page #185

8962
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
मुस्ता पर्पटधन्वयौषधनिकाभूनिम्बविश्वामृता मृद्धीका दशमूलनिम्बसहदेव्यारग्वधव्याधयः । सेव्याम्भस्सु निषण्णचन्दनबलापाठावरीशारिबा खजूरत्रिफला मधूकमधुकान्यश्वत्थजं वल्कलम् ॥ रास्नानिर्जरदारुचव्यचपलामूलानिमूर्वोत्पलं मञ्जिष्ठाकणवेणुपत्रकटुकामाीपटोला निशा । स्तन्यक्षोणिभुजङ्गपुष्यलतिकारुद्राक्षगोरोचना
वाशाकेरजलाजवत्सकसितास्सवान्निहन्ति ज्वरान् ।। See under the next number for the end.
No. 13308. शतश्लोकी, आन्ध्रटीकासहिता.
ŚATAŚLOKI WITH TELUGU MEANING. Sabstance, palm-leaf. Size, 141 x 18 inches. Pages, 112. Lines, 5 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Apreuranoe, old. Complete. Same work as the above.
Copying was made by Subbaraya, son of Gunnayya, and was completed on Friday, the 2nd day of the Bhadrapada month in the Raksasa year.
See under the previous number for the beginning. End: योनिरोगस्य
रानासैन्धवपञ्चकोलमरिचाजाजीद्वयावृश्चिका गीर्वाणद्रुमहिङ्गुदीप्यकयवक्षाराब्दपाठासिता । उपागोक्षुरमातुलुङ्गकशिफातैलं तथैरण्डजं
तैलं क्षीरघृतानि च प्रशमयन्त्य . . योन्यामयान् ॥ Colophon:
शतश्लोकी सम्पूर्णा ॥
No. 18309. शतश्लोकी, आन्ध्रटीकासहिता.
ŚATAŚLOKÍ WITH TELUGU MEANING. Pages, 48. Lines, 20 on a page.
Begins on fol. la of the MS. descrihed under No. 12065. Contains the stanzas 1 to 72 only. Same work as the above.

Page #186

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8963
No. 13310. Talì, FFE AFHENI.
ŚATAŚLOKİ WITH TELUGU MEANING. Substance, paper. Size, 91 x 63 inches. Pages, 37. Lines, 34 on a page.
Character, Telagu. Condition, good. Appearance, old. Begins on fol. 84a. Contains the stanzas 1 to 99 only. Same work as the above.
Name of scribe : Mājēți Sarvēšalingam. Date of copying: Wednesday, the 3rd day of the bright fortnight of the Asvayuja month in the year Svabbānu.
No. 13311. Tag, 371737&T=Threat
SATAŚLOKI WITH TELUGU MEANING. Pages, 67. Lines, 7 on a page.
Bogins on fol. 178a of the MS, desoribed under No. 13204. ('ontains the stanzas 1 to 99 only. Same work as the above.
No. 13312. Japat.
SATAŚLÓKI. Pages, 18. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 29a of the MS. described under No. 13083. Incomplete. Same work as the above.
No. 13313. Tepat.
SATAŚLOKİ. Substance, palm-leaf. Size, 13 x 1 inches. Pages, 14. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, injured. Appearance, old. Bering on fol. 225a. The other work herein is Vaidya visaya la. Incomplete. Same work as the above.
No. 13314. sraigaila.
ŚATA UŞADHĀNI. Pages, 8. Linos, 6 on a page. Character, Nandināgari.
Begins on fol. 130a of the MS. described under No. 2898.
Purports to give the names of one hundred substances having valuable medioal properties. At the end of the work is an index covering four pages of the names of oertain medical substunoes with a few partioulars about them.
664

Page #187

8964
À DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Beginning:
काश्मीर्यमघमूलं च सहदेव्यास्तथा परम् । अपराजित्तथा गुञ्जा उशीरकरवीरकौ ॥ अघपारी शङ्खपुष्पी यष्टिकोष्ठककौचकम् ।
असिता विष्णुक्रान्ता च मयूरस्य शिरवा तथा !! End:
वचा खजूरमुस्ता च सर्वोषध्यः प्रकीर्तिताः । मूलानि मानिनीक्षिप्तमध्ये तेषां तु हेमजम् ॥ मूलं विधाय यत्नेन दीर्पण चतुरङ्गुलम् ।
___No. 13315. सारसङ्ग्रहः, द्राविडटीकासहितः.
SĀRASANGRAHAH WITH TAMIL MEANING. Substance, palm-leat. Size, I73 x 13 inches. Pages, 64. Lines, 6 on a
page. Character, Grantha. Condition, slightly injured. Appearance, old. Contains up to the end of the Manavarga.
Apparently a compilation about the medical properties of substances and their relative importance. A chapter on measures and weights is fourd at the end of the work. Beginning:
रागादिरोगान् सततानुषक्तान् अशेषकायप्रसृतानशेषान् ।
औत्सुक्यमोहारतिदान् जघान यः पूर्ववैद्याय नमोऽस्तु तस्मै ॥ वर्गाः पारदलोहरत्नविविधैर्यद्रव्यकन्दाश्मसत्वपत्रैः कुसुमैः फलैश्च लतिकासारैश्च मूलैरपि । निर्यासैश्च पयःपटुद्रुमपचैः कीर्णैश्च पश्वादिभिः
शारीरामयकालमाननिकरैर्युक्ता चतुर्विंशतिः ॥ आदौ रसोत्कर्ष उच्यते--
अल्पमात्रप्रयोगत्वात् उत्प्रसङ्गो भवेन च । क्षिप्रमारोग्यदानत्वात् ओषधीभ्यो रसोऽधिकः ॥ यन्मूर्छयेत्तस्य निहन्ति मूी बध्नाति यस्तस्य च पाशबन्धनम् । यो मारयेत्तं सकरोद्यमारं कस्तेन सूतेन समः कृपाद्रेः ॥ रकारोऽमिस्वरूपत्वात् सकारः सोम उच्यते । अमिष्टो(सो)मात्मकत्वाच्च रस इत्युच्यते बुधैः ॥

Page #188

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8965
रसो नामरसेन्द्रः पारदः सूतो रसः पादरसः शिवः ।
अयोनिजो रुद्रतेजोऽस्कन्नस्कन्दाकोमरः(१) ॥ End:
माषा द्वादश तोला स्यात् अष्ट तोलाः पलं भवेत् । द्वात्रिंशत्पलकं विद्यात् शुभं तु परिकीर्तिताः ।। शुभस्य तु सहस्र द्वे भार एवं प्रकीर्तितः । तिर्यग्यवोदराण्यष्टौ ऊर्ध्व वा व्रीहयश्च सः ॥ प्रमाणमङ्गुलस्योक्तं प्रादेशो द्वादशाङ्गुलः । प्रादेशद्विगुणोऽरनिः तस्मात्किष्कुस्ततो धनुः ॥ धनुस्सहस्रं हे क्रोशो चतुःक्रोशस्तु योजनः ।
समं तुल्यं समांशं यन्मानमात्रं विधीयते ।। Colophon:
इति मानवर्गः ॥
No. 13316. हरीतकीभेदाः, आन्ध्रटीकासहिताः. HARITAKIBHEDĀŅ WITH TELUGU MEANING. Pages, 7. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 63a of the MS. described under No. 1724. Incomplete.
On thy characteristic properties of the various kinds of Haritaki (a medicinal plant). Beginning:
विजया रोहिणी चैव पूतना चामृता तथा । जीवन्ती त्रिवृता चैव अभया सप्त कीर्तिताः ॥
End:
अलर्ककुसुमं पत्रं फलञ्च कटुतिक्तकम् । कासश्वासहरं कण्ठ्यं व्रणनं दीपनं लघु ॥ अयोग्यः पुरुषो नास्ति अमन्त्रकमनक्षरम् । निरौषधलता नास्ति प्रयोगास्तत्र दुर्लभाः ॥ 684-A

Page #189

8966
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
(D) VETERINARY, ETC.
No. 18317. अश्वप्रशंसा.
___ASVAPRASAMSA. Subetanoe, paper. Size, 128x7 inches. Pages, 4. Lines, 17 on a
page. Character, Devanagari. Condition, good. Appearance, new.
Begins on fol. lo. The other works herein are Mānapriyamata 26, Asvāyurvēda 17a.
Complete.
A short essay on the importance of horses said to bave been taught by Salihotra to Susruta. Beginning :
शालिहोत्रं मुनिश्रेष्ठं सुश्रुतः परिपृच्छति । अश्वप्रशंसामाहात्म्यं न ज्ञातं तत्त्वतो मया ॥ तदहं श्रोतुमिच्छामि विस्तरेण वदस्व मे । साधु पृष्टं त्वया पुत्र नृपाणां हितकाम्यया ।। शृणु सुश्रत सर्वज्ञ तत्प्रभावं प्रचक्ष्महे । अश्वैर्हस्तगता पृथ्वी श्रीरश्वैर्विम(लं यशः) ।। विजयश्च भवेदश्वैः अधैर्हादिभूषणम् । तस्य राज्यं यशो लक्ष्मीधर्मकामाथेसम्पदः ॥ वाजिनो यस्य तिष्ठन्ति सर्वलक्षणसंयुताः । अश्वेभ्यः परमं नास्ति राज्ञो विजयकारणम् ॥
तैर्विना न जयस्तस्य वैरिणो वारणैरपि । End:
मोक्षात्परा गतिर्नास्ति नास्ति वेदात्परा श्रुतिः । नास्ति कृष्णात्परो देवो नास्ति यानं हयात्परम् ॥ वाजिनो यत्र तत्राहं यत्राहं तत्र वाजिनः ।
न ते यत्र न तत्राहं नाहं यत्र न तत्र ते ॥ Colophon:
इति अश्वप्रशंसाध्यायः ॥
---
___No. 13318. अश्वलक्षणशास्त्रम् , आन्ध्रटीकासहितम. ASVALAKSANAŚĀSTRAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 160. Lines, 20 on a page.
Begins on fol. 16la of the MS. described under No. 859.

Page #190

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS,
8967
Complete in eight Adhyāyas dealing with the following topics :१. अश्वपरीक्षा.
५. हयवयोज्ञानम्. २. वर्णपरीक्षा.
६. रेखायुर्ज्ञानादिवर्णनम्. ३. पुण्ड्रपुष्पगन्धादिवर्णनम्. ७. अश्वपोषणविधिः. ४. शुभाशुभावर्तविचारः.
८. मर्मविभागः. A treatise on the different breeds of horses and their characteristics with hints for finding out, the good specimens among them, the duration of their lives, the marks on their bodies, their vital parts, etc., and for feeding then, eto. The work is attributed to Salibōtra. Reference is also made to a big treatise on this subject by Simhadatta. A Telugu rendering is added. The name of the Telugu translator is not give but he gives introductory and concludiug stanzas in Sanskrit.
Date of transcription : Friday, the 7th day of the bright fortnight of the Srävaņa month in the year Svabhānu. Beginning:
श्रीहयग्रीवाय नमश्चन्द्रिकाकान्तकान्तये । उपासकजनाज्ञानतमिस्रासप्तसप्तये ॥ शुक्लाम्बरधरं विष्णुं शशिवर्णं चतुर्भुजम् । प्रसन्नवदनं ध्यायेत्सर्वविघ्नोपशान्तये ।। अभङ्गरकलादानस्थूललक्षत्वमीयुषे । तुङ्गाय महसे तस्मै तुरङ्गाय मुखे नमः ॥ आरभ्यास्मद्गुरुभ्यस्तां ध्यात्वाचार्यपरम्पराम् । अश्वलक्षणशास्त्रं तयाकरोम्यान्ध्रभाषया ॥ पुस्तकान्तरदौलभ्याद्विशोध्येदं यथामति । क्रियतेऽद्याश्वशास्त्रस्य टीका प्रतिपदात्मिका ।। शालिहोत्रमहं वन्दे वेदवेदाङ्गपारगम् । अश्वशास्त्रार्थतत्वज्ञं शिवध्यानपरायणम् ॥ अश्वशास्त्रसमुद्रं तं सिंहदत्तेन भाषितम् । वक्ष्यामि लक्षणं कृत्स्नमश्वानां च विशेषतः ॥ आदौ ब्रह्मण आनन्दाश्रुजातास्तु तुरगा मुखात् । तस्माक्रसमुद्भूता इति ख्यातास्तथाभवन् । ब्रह्मणो नाभिजातास्ते यतश्चैवाग्निसम्भवाः ।

Page #191

8968
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
दैवैश्च राक्षसैश्चैव मिलित्वा मथिता ध्व(य)तः । जाताः समुद्रात्तत्ख्याता अश्वा अमृतसम्भवाः ॥
Colophon:
इति शालिहोत्रीये परीक्षा नाम प्रथमोऽध्यायः ॥
*
वातपित्तश्लेष्महरा सप्तधातुविवर्धनी । इन्द्रियाणां बलकरी गुप्तिशाला च वक्ष्यते ॥
निशापामार्गसिद्धार्थनिम्बलोध्रवराटिका । कुबेराक्षी दारुनिशा कस्तूरी केसरं तथा ॥ मधूकारग्वधं मोहगुग्गल्वगरुलोचनम् ।
देवालयस्य मृत्स्ना च दन्तिवल्मीकमृत्तिका । एतानि पिष्ट्वा लेपं च शरीरे कारयेदनु ।
End:
वदनं च पुरः पादौ पूर्वकाय इति स्मृतम् । तन्मध्यो मध्यकायः स्यात् तत्पश्चिम इति स्मृतः शिरोनेत्रमुखं कण्ठको वृषणमेहनौ । चरणाश्च दश स्थानं तुरगाणां बलं स्मृतम् ॥ यानि स्थानानि वर्तन्ते तुरगाणां विशेषतः । सामान्यतः शास्त्रकारैरुक्तानि सुबहूनि च ॥ ज्ञातानि ज्ञायमानानि त्वज्ञातानि स्मृतानि च ।
तानि सर्वाणि विज्ञाय ह्यक्तानि च मयाधुना ॥ Colophon : इति शालिहोत्रीये मर्मविभागो नामाष्टमोऽध्यायः ॥
अश्वलक्षणशास्त्रस्था शालिहोत्रर्षिभाषिता । विवृतीयं यथामूलमष्टाध्याय्यान्ध्रभाषया ॥

Page #192

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8969
हयग्रीवः प्रसीदन्ता(देत्तु) व्याख्यामाख्यापयन्मया ।
विचिन्त्यैतां प्रसीदन्तु सन्तः सारस्य चिन्तकाः ॥ अश्वशास्त्रं सम्पूर्णम् ॥
No. 13319. अश्वायुर्वेदः.
AŚVĂYURVEDAĦ. Pages, 30. Lines, 20 on a page.
Begins on fol. la of the MS. described under No. 3886. To the end of the Vayöjõåna portion in the Lakşanasthāna.
A work on the characteristics of horses and the treatment of their diseases in six Sthānas : by Gana who professes to summarize the treatises of Śālihotra, Susruta, Garga, etc., and calls the work Siddhasangraba. The names of the Stha.nas are-(१) लक्षणम् , (२) रसव्याकरणम् , (३) कल्पसूत्रम् , (४) निदानम्, (५) चिकित्सा, (६) रहस्यम्. Each Sthana consists of a number of chapters, the topics dealt with therein being given in the introductory stanzas extracted below. Beginning : अथ अश्वशास्त्रारम्भः
अतः परं प्रवक्ष्यामि तवस्यास्य यथाक्रमम् । स्थानानां चैव नामानि सूत्राणां च यथाक्रमम् ॥ प्रथमं लक्षणं स्थानमस्मिस्तत्रे प्रकीर्तितम् । ततो रसव्याकरणं कल्पसूत्रं तथैव च ॥ निदानं च चिकित्सा च रहस्यं षष्ठमेव च । स्थानानि तु षडेतानि शृण्वध्यायंस्ततः परम् ॥ प्रशंसा वाजिनां पूर्वमावाध्यायमेव च ॥ सर्वाङ्गानां परीक्षां च मिश्रकं वाजिलक्षणम् ॥ तत्र वर्णाश्च पुष्पाणि स्वरा गन्धाश्च वाजिनाम् । छाया गतिश्च सत्त्वानि निर्दिष्टानि समन्ततः ॥ महादोषास्तालुरागाः कुलानि च वयस्तथा । वर्णो राजोपबाह्यश्च प्रदेशाः पुण्डूलक्षणम् ॥ लक्षणस्थानमित्येतत् प्रथमं परिकीर्तितम् । ततश्च व्याधिनिर्देशः क्रियासूत्रं तथैव च ॥

Page #193

8970
A DESORIPTIVE OATALOGUE OF
शाला षड्तुकं देशाः कल्पस्कलवणस्य च । परिचर्या तुरङ्गाणां सस्यानां च विधिस्तथा ।। विनिश्चयो रसानां च र(स)वीर्यविनिश्चयः । द्रव्याणां गुणदोषाश्च खादनानि तथैव च ॥ दशमूलविधिश्चैव रसव्याकरणं स्मृतम् । कल्पसूत्रं मेहकल्पं तथैव कटुपिण्डिका ॥ . प्रतिपानविधिश्चैव भोजनानां विधिस्तथा । स्वेदानामक्षिरोगाणां कल्पौ (तु) समुदाहृतम् !! क्षीरवस्तिश्च वाहानामत्तरो विस्तरेऽपि च । वस्तिनिरोहकल्पश्च कल्पसूत्रं प्रकीर्तितम् ॥ वायोर्निदानं प्रथमं पित्तस्य च कफस्य च । रक्तस्यैव तु वाहानां निदानं परिकीर्तितम् ।। वातपित्तकफानां च रक्तस्य च समासतः । साधारणी क्रिया प्रोक्तावर्तानां च चिकित्सितम् ॥ विविधं चोविर्तश्च क्रियावातिसारिणः । चिकित्सा मूत्ररोगाणां स्तम्भानां च चिकित्सितम् ।। एकाङ्गरोगस्य तथा मुखरोगचिकित्सितम् । कासानां च चिकित्सोक्ता स्नेहस्य लवणस्य च । धान्यस्य च सुरायाश्च क्षीरस्य सलिलस्य च । नाड्याश्च व्यापदासप्तक्रिमिक्रोष्टुचिकित्सितम् ॥ विदुरग्रहरूपं च हृद्रोगश्च निराणुकः । अञ्जलीकारिका चैव कर्णरोगचिकित्सितम् ॥ अश्रुपातचिकित्सिा च तथापातबलासकः । आमण्डकस्तथोनीतः अण्डस्कन्नचिकित्सितम् ।। अण्डचालिचिकित्सा च पीताण्डस्य चिकित्सितम् । रक्ताण्डस्य कफाण्डस्य पूयाण्डस्य चिकित्सितम् ॥ अर्शस्या . . काराणां वालादकचिकित्सितम् । उदराणां तथाष्टानां प्रस्कन्दस्य चिकित्सितम् ॥ अनुस्कन्दचिकित्सा च रात्रिवातचिकित्सितम् । कुष्ठानां चैव दद्रूणां पामायाश्च चिकित्सितम् ॥

Page #194

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8971
दंशपैतिकत्वग्दोषाश्वयथुद्रौणिकास्तथा । मुखजा द्रौणिका हिक्का श्वासाचैव तु वाजिनाम् ॥ अतिसाराः कोष्ठराजिशिरोरोगाश्च लिङ्गगाम् (:) । पादरोगाश्च वाहानां प्रकुश्चकप्रकोटकौ ॥ उलूकपादिस्तानरुक् गुदभ्रंशस्तथैव च । भाराभिषण्णदोषाश्च योकाभित्ताप एव च ॥ अभितापो रक्तपित्तं विद्युरिक्षप्तस्तथैव च । अग्निदग्धचिकित्सा च ज्वराणां च चिकित्सितम् ॥ शिवाणिकचिकित्सा च प्रावारकचिकित्सितम् । प्रतितूर्णस्तथाण्डाक्षो बुहुदः काच एव च ॥ पटलश्च परिमावि स्वच्छन्दश्चैव वाजिनाम् । नायं प्रेक्षितयः प्रोक्तो नेत्राभिष्यन्द एव च ॥ मुञ्जश्च मुअजालश्च नेत्ररोगाः प्रकीर्तिताः । द्विवणीया च नाडी च पुण्डरीकग्रहस्तथा ॥ अर्बुदनाल्पविज्ञानं नष्टशल्मस्तथैव च । भमलक्षणमश्वानां भनस्य च चिकित्सितम् ।। विषतन्त्रं च वाहानां तथैव च रसायनम् । वाजीकरणसूत्रं च ग्रहा अप्येकविंशतिः ॥ एवं चिकित्सितं प्रोक्तं रहस्यमधुना शृणु । प्रत्याख्यानीयनामानि स्पष्टस्यारिष्टमेव च ॥ उपसर्गतिर्यस्तु शास्त्रसङ्ग्रहसंज्ञितम् । रहस्यस्थानमित्येतत् षष्ठं सम्परिकीर्तितम् ॥ एवं षडेव स्थानानि सम्प्रवक्ष्याम्यतः परम् । लक्षणं प्रकृतीनां तु चातुर्वर्ण्य तथैव च ॥ आयुर्ज्ञानं प्रोथरेखासम्भवः सारलक्षणम् । अनूकलक्षणं चैकशरीरस्य च लक्षणम् ॥ विकृता(विकृतं) मिश्रं . . . शेषलक्षणम् । गर्भसम्भवविज्ञानं शरीरनिचयस्तथा ॥ सूतिकोपक्रमं चैव तुलामानं शरीरजम् ।। प्रजार्थोद्देशविज्ञानं द्रिष्योपक्रम (१) एव च ॥

Page #195

8972
.
Colophon:
End:
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
लक्षणं चैव वन्ध्यायाश्चाप्युपक्रमः ।
उत्तमं सप्तमं
हेषितं चैव वाहानां वालप्रकिरणं तथा ॥ ज्वलितं चैव यात्रा च तथैवात्पात
मात्राज्ञानं तथा योगाः शोभा सूकरधाविकम् ॥ क्रयाश्वपरिवेधाश्वस्वातीसम्पातिकस्तथा । सम्परिकीर्तितम् ॥
B
..
इति गणकृते सिद्धयोगसङ्घहे शास्त्रसङ्ग्रहाध्यायः ॥ प्रणिपत्य धवलतनुमघतिमिरहरं गोपतिं सशशाङ्कं च । अश्वायुर्वेदनिधिं महामतिं शालिहोत्रं च ॥
ये शालिहोत्रसुश्रुतः महर्षिभिः पुरा कथिताः । स्वे स्वे तुरङ्गशास्त्रे योगाश्वान्ते विकाराणाम् || तेषां मध्ये राजन् सारतरं हय हितार्थमुद्धृत्य । रचितस्त्वयं समासेन सङ्ग्रहः सिद्धयोगानाम् ॥ धर्मार्थकामसिद्धिर्यथा तुरङ्गैर्भवेत्तथा पूर्वम् । कथितं च महामुनिभिः ततोऽपि वक्ष्ये समुद्देशम् ॥ अश्वैर्हस्तगता ष्ष (पृथ्वी) श्रीरधैर्विपुलं यशः । विजयश्च भवेदश्वैरचैर्हर्म्यादिभूषणम् ||
•
Colophon:
इत्यश्वायुर्वेदे गणकृते सिद्धसङ्गहे षट्सहस्रसंहितायां प्रथमोऽध्यायः ॥
कृष्णा अष्टमवर्षाणि हरिण्येकादश स्मृतः । मक्षिका विंशतिश्चैव त्रयोविंशतिशङ्खजः ॥ षड्शितिउलूखश्च चलनं नवविंशतिः । वितनव्यञ्जनं प्रोक्तं द्वात्रिंशत्परमायुषः || इति वयोज्ञानम.
Colophon:
भावे तु कन्यास्थितभास्करे च शुक्रे नवम्यां भृगुवासरे च । अश्वस्य शास्त्रं व्यलिखत् नृसिंहः प्रभोर्गणानामधिपस्य तुष्ट् ॥

Page #196

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8973
No. 18320. अश्वायुर्वेदः, कर्णाटकटीकासहितः. AŚVĂYURVEDAĦ WITH KANARESE MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 93 x 1 inches. Pages, 56. Lines, 4 on a
page. Character, Kanarese. Condition, injured. Appearance, old.
Begins on fol. 1a. The other works herein are Aavalaksana (Kanarese) 29a, Asvacikitsa (Kanarese) 33a.
Wants the begiuning and the end in the Laksanasthāna. Same work as the above.
No. 13321. अश्वायुर्वेदः.
ASVAYURVEDAH. Pages, 320. Lines, 17 on a page.
Begins on fol. 17a of the MS, described under No. 13317.
This is the first of the three volumes in which the work is written, the other two being describ d under the next two numbers. The work is apparently not completo in three volumes. This treatise in Asvaśāstra appears to be a compilation froin various previously existing works dealing with the origin, characteristics and the treatment of diseases, eto., of horses. There is a commentary for the third stanza only. Volume I oontainsलक्षणस्थान
अभिषेकविधानाध्याय, आवाध्याय.
महादोषाध्याय. वर्णपुष्पपुण्डाध्याय.
हेषितलक्षणाध्याय. सत्त्वाध्याय.
शान्तिप्रकरण. गतिभारयोजनप्रमाणलक्षणाध्याय. वालप्रकरणज्वलनधूमोल्कोत्पातशरीरलक्षणाध्याय.
__ यात्रालक्षणाध्याय. सर्वाङ्गलक्षणाध्याय.
वयोऽवस्थाज्ञानाध्याय. भद्रमन्द्रमृगराजादिलक्षणाध्याय. क्षेत्रदशाध्याय. अन्धादिसप्तदोषलक्षणाध्याय. क्रयविक्रयाध्याय. विकृताविकृतलक्षणाध्याय.
प्रदेशाध्याय. शोभालक्षणाध्याय.
स्थानसंस्थानावर्तनिरूपणाध्याय. कुलाध्याय.
अष्टादशवर्णभेदनिरूपणाध्याय. देशभेदचिकित्सननिरूपणाध्याय. घृतपानाध्याय.

Page #197

8974
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
Volume II contains-- उत्तरस्थान
अमिवर्णाध्याय.
शालासोपस्कविच्छिन्नाध्याय. सिद्धिस्थान--
प्रतिपानविध्यध्याय. क्षारविधिनिरूपणाध्याय. दाहाध्याय. शस्त्रव्यापादनाध्याय. वस्तिचिकित्साध्याय. आरस्थापनविध्यध्याय. त्रिवृतनिरूपणाध्याय. स्वेदोपचाराध्याय. स्नेहगुणाध्याय. घतपानाध्याय. चतुर्दशग्रहोक्तचिकित्साध्याय. मृदुग्रहाध्याय. सुरासवाध्याय. लवणव्यापनाध्याय. धान्यगुणाध्याय. क्षीरगुणाध्याय. नाडीव्यापदध्याय.
धूमपानाध्याय, रहस्यस्थान--
रेखानिर्माणाध्याय. उत्तरस्थानसूत्रसङ्ग्रहाध्याय. आदिसूत्राध्याय. महाप्रश्नाध्याय.
त्रिविधरोगविज्ञानीयाध्याय. दुमनोज्ञानाध्याय. वर्तातिसाराध्याय. रहस्यस्थान
सुभिक्षावाध्याय. रूक्षावर्ताध्याय. उत्तरस्थान
मूत्रग्रहाध्याय. मृगावाध्याय. शुद्धावाध्याय. वातोदरदोषाध्याय. स्नेहावर्ताध्याय. दशावताध्याय. प्रस्कन्नाध्याय. तललिङ्गाध्याय. कूर्चलिङ्गाध्याय. अध्यस्थलिङ्गाध्याय. जान्वादिलिङ्गिताध्याय. अंसलिङ्गिताध्याय. त्रिकलिङ्गिताध्याय. विंशतिलिङ्गिताध्याय. अनुप्रसन्नाध्याय. षड्तुकफलगुणवणोध्याय. पादकर्मनिरूपणाध्याय. अभितापवर्णनाध्याय. हिक्काचिकित्साध्याय. श्वासचिकित्साध्याय. ज्वराध्याय,
अण्डसम्भवाध्याय.

Page #198

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8975
सिद्धिस्थान--
शविरे तृतीयस्थान___ गर्भोत्पत्तिवर्णनाध्याय.
कायोत्पत्त्यध्याय. उत्तरे तृतीयस्थाने
शरीरनिचयाध्याय. Volume III contains -- सिद्धिस्थान
अधिकारचिकित्सितपटल. शरीरदेशप्रमाणाध्याय.
सिद्धिस्थानशारीरहीनातिरिक्ताध्याय.
अधिकारचिकित्सितपटल. आध्यात्मिकस्थान.
शारीरस्थानभूताद्युत्पत्तिस्थान
जडादिलक्षणाध्याय. नवाश्वविभागाध्याय.
रसस्कन्धाध्याय. शारीरस्थान
शारीरस्थान__ आध्यात्मिकाध्याय.
यवसरसाध्याय. सिद्धिस्थान--
श्वयथ्वध्याय. कार्याकार्याध्याय.
हिवणीयोगाध्याय. शालाविधिपटल.
मूढगर्भचिकित्सनाध्याय. यवसपानविधिपटल.
शल्यनिर्हरणाध्याय. धान्यगुणनिवेचनपटल.
व्रणाष्टशल्यहरणाध्याय. शारीरस्थान--
अन्नपानाध्याय. Beginning :
नमामि धन्वन्तरिमादिदेवं सुरासुरैर्वन्दितपादपद्मम् । लोके जरारुग्भयमृत्युनाशनं दातारमीशं विविधौषधीनाम् ॥ शहूं चक्रमुपर्युदस्तश(क)रयोः दिव्यौषधं दक्षिणे वामेनान्यकरेण सम्भृतसुधां तोडीजलूकावलीम् । बिभ्राणः करुणाकरः सुखकरः सर्वामयध्वंसकः सर्व मे दुरितं धि(भि)नत्तु भगवान् धन्वन्तरिः सन्ततम् ॥ श्रियं देवीं वन्दे सततशुभसम्भाविफलदां यतः कान्ता जाता जितपवनवेगा हरिवराः ।

Page #199

8976
A DESCRIPİVE CATALOGUE OF
श्रियं लीलाकृष्णा(ष्टा)मपि च बलिनः सर्गपतये
ददुर्येना(ऽमी)भूयः प्रवरगुणगम्भीरगुरवः ।। अत्र श्रियं लक्ष्मी वन्द इति क्रियाकारकयोजना । वन्द इति उत्तमपुरुषप्रयोगादेवाहमिति लभ्यते । वदि अभिवादनस्तुत्योरिति धातोः तस्य स्तुतिरपि कर्तव्येत्यर्थः । ननु विशिष्टाधिकृता हि देवता वन्दनीया भवति ।
यतः कान्ता जाता इत्यनेन मनोहरतुरङ्गमाः तस्याः सकाशात्सम्भूताः । तथा चोक्तम्--
पुरा कृतयुगस्यादौ यजतः परमेष्ठिनः । दृशोस्तु धूमावतयोरापतन्नस्रबिन्दवः ॥ तान्पाणिपल्लवे लक्ष्मीर्दधाराशु हयास्तदा । जातास्ततस्ते तुरगाः सर्वलक्षणलक्षिताः ॥ वेधाप्यधात्सद्गुणिनो हि वाहिनिबन्धबुद्ध्यामरदानवानाम् । सर्वार्थदास्तानधिकृत्य भानुप्रस्थानदुस्थ: किमभूदनन्ते ॥ असमसमरचैत्र श्रीविलासैकवासः कृतदितिसुतस(गः) प्राप्य दिव्याश्वरत्नम् । निबिडयति बिडोजाः केवलं त्यक्तचित्तः रहसि च सह शच्या शश्वदालिअनानि ॥ ये वास्तोष्पतिसम्पदं मखमुखे गत्वा सु(ख) भूभुजामाजी सद्विजयं परश्रियमवस्कन्येव मन्ये मुदम् । सत्कीर्ति वितरन्ति कार्तिकसुधाज्योतिर्युतिद्योतिनी
दिव्यत्वं तुरगा यदिष्टमिह तां किं किं (हि) तैः प्राप्यते ॥ स्मृत्वा विभो रूपगतं हयानां तत्प्रेरिताज्वलनशास्त्रमुखं विशन्ति । पूर्वोक्ततन्त्रा(त्र)कलनाकलितं हि तेषामाचक्ष्महे जननलक्षणमल्पमादौ ॥
कालभेदेन वाहानां चत्वारः सम्भवा मताः । द्विविधं सम्भवं केचित्सप्त चाष्ट तथापरे । अमिबाप्पाण्डपीयूषत्रिदशाशनिसामतः । गर्भादष्टविधोत्पत्तिरश्वानां परिकीर्तिता ।। बहन्नभक्षी क्षणदाप्रहेषी क्षुद्रो हरिच्छिद्रविघातकारी ।
पिशाचसच्चस्तुरगो हि शुद्भवासप्रियः क्रूरकुरूपभीरुः ॥ Colophon:
इति हयायुर्वेदलक्षणस्थाने सत्त्वाध्यायः ।।

Page #200

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8977
मतान्तरे अर्धमात्राप्रमाणम्--
योजनानि दशायाति दिनैकेन हयोत्तमः ।
मध्यमाष्टौ समायाति षट्सु याति न दुःखितः ॥ Colophon:
इत्यश्वायुर्वेदे शालिहोत्रे लक्षणस्थाने गतिभारयोजनप्रमाणलक्षणाध्यायः ।। See under No. 13323 sequent for the end.
No. 13322. अश्वायुर्वेदः,
AŚVĀYURVĒDAĦ. Substance, paper. Size, 112x83 inches. Pages, 344. Lines, 18 on a
page. Character, Dāvanāgari. Condition, good. Appearance, now.
This is the second of the three volumes referred to under the previous number, wherein see for contents.
Same work as the above.
No. 13323, अश्वायुर्वेदः.
ASVAYURVEDAH. Substance, paper. Size, 128x98 inches. Pager, 158. Lines, 18 on a
page. Character, Devanagari. Condition, good. Appearance, old.
This is the third of the three volumes referred to under No. 18321 ante, wherein see for contents.
Same work as the above.
See under No. 18331 for the beginning. End:
यस्य नासास्यतोऽङ्गल्यौ योषिण्या चापि दूरगम् । प्रणष्टं यश्च कालेषु तच्छत्यं व्यञ्जने हितम् ॥ तत्पाचयित्वा कालेन मार्गापन्नं विनिर्दिशेत् ।
व्रणशल्य(स्य)मीमांसा यथावत्परिकीर्तिता ॥ Colophon:
इत्यश्वायुर्वेदे शालिहोत्रीये शारीरे तृतीयस्थाने व्रणाष्टशल्यहरणं नामाष्टदशोऽध्यायः समाप्तः ।।
सवामजातशल्यविघातक्षतशमनविधिरुच्यते-- सुश्रुत उवाच
सर्ववेदान्तविदुषं तपस्वी वाग्विदां वरम् । शालिहोत्रमृषिश्रेष्ठं गान्धारारष्टनैषधाः ॥

Page #201

8978
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
वयमश्वहितार्थाय भवन्तं शरणं गताः । ततोऽब्रवीच्छालिहोत्रः सुश्रुताय महामुनिः ॥
अश्वानां नेत्राञ्जनानितिनसीपिप्पलीचारुमरीचीबारहरीतकीबीजसुबीजम् । आमलकारसघट्टनघट्टनयोजदृष्टिसीनसमानम् ॥ महादोषप्रदावर्तानाममिचिकित्साविधिरुच्यते ।
No. 13324. मातङ्गलीला.
MĀTANGALİLĀ, Pages, 67. Lines, 10 on a page.
Begins on fol. 48a of the MS. described under No. 13031. Breaks off in the 11th Adhikära.
An elementary treatise in 12 chapters as detailed below, dealing with the origin and characteristics of elepbants, the duration of tbeir life, their prices, and the operations fur catching them, etc. The work has been printed in the Trivandrum Sanskrit Series, wherein the authorship of the work is attributed to Nilakantba: १. नागोत्पत्तिः.
७. मूल्याधिकारः. २. शुभलक्षणम्.
८. सवलक्षणम्. ३. अशुभलक्षणम्.
९. मदभेदः, ४. आयुर्लक्षणम्.
१०. गजग्रहः. ५. वयोलक्षणम्.
११. गजरक्षणदिनतुचर्या. ६. माननिर्णयः.
१२. आधोरणगुणादि. Beginning:
नृसिंहयादवौ दैत्यसमूहोग्राटवीदवौ । राजमानौ भजे राजराजमङ्गलवासिनी ॥ मातङ्गवकं प्रणिपत्य दृष्ट्वा मातङ्गशास्त्रं मुनिपुङ्गवोक्तम् । मातङ्गलीलाचलितान्तरात्मा मातङ्गलीलां रचयामि तावत् ॥ उत्पत्तिः शुभलक्षणान्यशुभलक्ष्मायुर्वयोलक्षणं मानं मूल्यविशेषसत्त्वमदभेदाश्च क्रमाद्दन्तिनाम् । बन्यानां ग्रहणं च लक्षणविधिस्त्वाधारभेदादिकं नागाध्यक्षगुणादिकं च सकलं सक्षेपतो वक्ष्यते ॥

Page #202

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
आसीदङ्गाधिराजः सुरपतिसदृशो विश्रुतो रोमपादो गङ्गातीरे कदाचित्परिजनसहितः सोऽथ पम्पानगर्याम् । आसीनो रत्नपीठे विपिनगजकृतं सर्वसस्यादिनाशं कैश्विद्विज्ञापितोऽचिन्तयदवनिपतिः किं नु कार्य मयेति ॥ कालेऽस्मिन् गौतमो नारदभृगुमृगचर्माभिवेश्यारिमेदाः काव्यो मातङ्गचर्यादय ऋषिवृषभा दैवतानां नियोगात् । पम्पा प्राप्ता नृपेणासनकुसुमजल| द्यैः समाराधितास्ते वन्यान्नागान् ग्रहीतुं प्रददुरथ वरं नारदादङ्गपाय ||
*
*
शुश्रूषाद्यं च कृत्वा मुनिरथ जनकस्याश्रमात्पालकाप्यं तं देशं प्राप्य यत्र स्थितमपि गजयूथं त्त (च) तस्मिन्नदृष्ट्वा । सर्वत्रान्विष्य पम्पां मुनिरथ गतवान् स्नेहतो व्याकुलात्मा नागानां दुःखितानां व्रणशमन चिकित्सा दिरक्षां चकार ॥ कश्चिन्नातिचिराद्भविष्यति मुनिर्मातङ्गबन्धुः परम् आयुर्वेदपरायणो ऽतिनिपुणो व्याधीन् हरिष्यत्यसौ । इत्युक्त्वा दिगनेकपाश्च विधिना याता यथास्वं दिशं दिध्यातङ्गकुलोद्भवाश्च पृथिवीं याताः परे शाव ( प ) तः ॥
See under the next number for the end.
No. 13325. मातङ्गलीला, केरलटीकासहिता. MATANGALILA WITH MALAYALAM MEANING.
Substance, paper. Siz, 11 x 8 inches. Pages, 48. Lines, 18 on a Character, Tolagu. Condition, good. Appearance, new.
page.
Breaks off in the i 1th Alhikāra.
Same work as the above.
See under the previous number for the beginning.
End :
गर्ते हस्तचतुष्कनिर्भ (न) करयुगा (ग्म) व्यास दोः पञ्चकायामं त्रेणुदलैः कटैश्च विहितं कृत्वा मृदा छाद्य कं (तमू) ! तस्मिन्मक्ष्यपरिस्तृते तु कलभानापातयित्वा भटा
8979
बीयुः सुदृढं गजग्रह इति प्रोक्तोऽवपाताह्वयः ||
655

Page #203

8980
A DESCRIPTIVB CATALOGUE OF
Colophon: इति गजमहाधिकारो दशमः ॥
वन्यास्तत्र सुखोषिता विधिवशाद्रामावतीर्णा गजा बन्ध(डा)स्तीक्ष्णकटूग्रवाग्भिरतिशुरभीमोहबन्धादिभिः उहिमाश्च मनश्शरीरजनितैर्दुःखैरतीवा(क्षमाः) प्राणान्धारयितुं चिरं नरवशं प्राप्ताः स्वयूथादथ ॥ बालातपः शशिकलारुचिरश्न शालीगोधूमधान्यमपि यत् कृमिभिर्न दुष्टम् । स्विन्नरमीभिरुपकल्पित(कृप्त)मनल्पमांसं मोज्यं गजस्य विनियोज्यमिदा(भा)गमज्ञैः ॥
No. 13328. मातङ्गलीला, केरलटीकासहिता. MATANGALILĀ WITH MALAYALA I MEANING. Babstance, palm-leat (Britāla). Size, 93x It inches. Pages, 59. Lines,
10 on a page. Charaoter, Malayālam. Condition, good. Appearance, old. Breaks off in the 11th Adhikara. Bame work as the above.
No. 13327. मानप्रियमतम्.
MANAPRIYAMATAM. Pages, 28. Lines, 17 on a page.
Begins on fol. 2b of the MS. described under No. 13317. Breaks off in the sixth Adhyāya.
A treatise on the characteristics of good and bad horses with hints for ascertaining their age, etc. The name of the author is not given.
Deals with the following topics :१. अश्वप्रकृतिलक्षण.
४. अश्ववर्णानरूपण. २. अश्वशरीरावयवप्रमाण. ५. मिश्रलक्षण. ३. अश्ववयोज्ञान.
६. अश्वावर्तादि. Beginning:
अमृतात्पूषणाबः देवाघ(द)ण्डाश्न(च)गर्भतः । सानो हयानामुत्पत्तिः सप्तधा परिकीर्तिता ॥

Page #204

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8981
कृते युगेऽश्विजे मासि शुक्लेऽ(थ)प्रतिपत्तिथौ । सोमवारेऽश्विनीक्षे ब्रह्मा लोकपितामहः ॥ मन्त्रकल्परहस्येन कृत्वा देयमतच्छु माम् । वेदोक्तेनैव मार्गेण जुहुयादमिदानतः ॥
End:
ये तेन चिरायुषा शुभकरा यत्नात्परीक्षा(क्ष्या)हयाः
गन्धानमूत्रशन्मलेषु नवसु द्वारेषु कर्णेऽपि च ॥ Colophon:
इति मानप्रियमते अश्वशास्त्रे उत्स्मयस्थाने गन्धलक्षणं नाम पश्चमोऽध्यायः ॥
तत्र प्रधाना ह्यावर्ता शुक्तिशुक्तिसमो भवेत् । वत्सजां स्वावलीढेव हशोबवलीढकम् (!) ॥
*
अपानकोष्ठनाभीनां दुर्मरं शन्द्रमाण्डकः । शिवन प्रलजानां च साक्षः पर्ति कुम्भक (!) ॥
MEDIOINE-SUPPLEMEN L.
No. 13328. अष्टाङ्गहृदयम्.
ASTĀNGAHRDAYAM Sabstance, palm-leat. Size, 145 x 14 inches. Pages, 360. Lines, 6 on
a page. Character, Teluga. Condition, slightly injured. Appearance, old. Contains the Adhyāyas one to seven in the Nidānasthina. Same work as that described under No. 13078.
No. 13329. अष्टाङ्गहृदयम्, आन्ध्रटीकामहितम्. ASTĀNGAHĶDAYAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 10. Lines, 34 on a page.
Begins on fol, 103a of the MS. desoribed under No. 13310. Contains the 15th Adhyaya in the Satrasthana. Same work as the above
665A

Page #205

8982
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13330. अष्टाङ्गहृदयम्, आन्ध्रटीकासहितम्. AŞTANGAHRDAYAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 28. Lines, 8 on a page.
Begins on fol. 97a of the MS. described under No. 13224. Breaks off in the Dinacaryadhyaya of the Sutrasthana. Same work as the above.
No. 13331. अष्टाङ्गहृदयम्. AŞTANGAHṚDAYAM
Pages, 15. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 32a of the MS. described under No. 13249. Contains the first Adhyaya of the Cikitsasthana. Same work as the above.
No. 13332. आयुर्वेदः. AYURVEDAḤ.
Pages, 5. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 46 of the MS. described under No. 13122.
Incomplete.
Same work as that described under No. 13086 ante.
No. 13333. आयुर्वेदः. AYURVEDAḤ
Pages, 6.
Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 596 of the MS. described under No. 13115.
Incomplete.
Same work as the above.
No. 13334. आयुर्वेदः, आन्ध्रटीकासहितः. AYURVEDAḤ WITH TELUGU MEANING.
Substance, paper. Size, 9 x 7 inches. Pages, 18. Lines, 26 on a page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appearance,
old.
Begins on fol. 1a.
The other works herein are Vaidyaviṣaya 9

Page #206

THE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8983
End:
अथातस्सम्प्रवक्ष्यामि सक्षिप्त सूक्तमुत्तमम् । आयुर्वेदोपदेशे स्मिन्नष्टधातुर्निगद्यते ।।
सद्यः स्नानं च भुक्तस्य क्षुत्तृष्णातपशीलिता । व्यायामाकान्तभीतस्थो भूतवेगश्च रोदनम् ॥ सुन्दरीणां च संयोगे मद्यपानमतिभ्रमः । गान्धारीभक्षकश्चैव पवनाभ्याससाधकः ॥ अपस्मार श्रान्तदेही नाडी सम्यम विद्यते ।
-
-
No. 13335. औषधयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. AUŞADHAYOGAGRANTHAH WITH TELUGU.
___MEANING. Pages, 28. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 35a of the MS. described under No. 13174. Wants the beginning and the end.
Similar to the work described under No. 13110. Beginning: न्यग्रोधादिघृतम्
न्यग्रोधपिप्पलसदाफललोध्रयुग्मं जम्बूद्वयार्जुनक . . मवल्काः । वृक्षाम्रवचुलप्रियालुपलाशनन्दि काशिकभसरलामधुकं मधूकैः(१) ।
आदौ न प्रतिकर्तव्यं व्याधिदोषेण दुर्जयः ।। मधूकपीठं सितया च युक्तं स्तन्येन नस्यं विनिहन्ति मूर्छाम । स्तन्येन इक्षुस्वरसेन नस्यं न चन्दनेन विनिहन्ति मूर्छाम् ।। कुङ्कमं शकरायुक्तं घृते वा पयसस्तथा । मूमिदविकारघ्नं वायुनोन्मादपैच्यजित् ।।
End:
तालीसपत्रं गजकेसराणां लवङ्गत्वकक्षीरिकटुत्रयं च । भृङ्गं विलङ्गात्रिफला च क्षौद्ररेतानि चूर्णानि समांशकानि ॥

Page #207

8984
A DESCRIPTIVB CATALOGUE OY
No. 13336. क्षयरोगनिदानम्.
KŞAYAROGANIDĀNAM. Pages, 9. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 93a of the MS. deseribed under No. 13224. Incomplete.
Similar to the work described under No. 13188 ante. Beginning : क्षयरोगनिदानम्
क्षयरोगज्वरो राजा तस्य पत्नी च कामिला । चम्पतिः पाण्डुरोगी(गः) रक्तपित्तं तु पुत्रिका ।। सखा शोफातिसारं च मन्त्रिणः श्वासकासकाः ।।
निदानम--
वातपित्तकर्फ चैव वातश्लेष्मक्षयानि च । वातपित्तक्षयं नाम पित्तश्लेष्मक्षयानि च ॥
विविधा विंशतिर्नाम क्षयरोगश्च दारुणः ।।
End :
धात्रीखजूरद्राक्षा च मरिचं चणकानि च । शिप्रशाकं च मत्साक्षी शोकिनी शाकलुङ्गकम् ॥ चक्रवतै मेघनादं शोफनी चामुकानि च । एतानि पथ्यमानोति विंशतिक्षयरोगजित् ॥
No. 13337. गन्धककल्पः .
GANDHAKAKALPAH. Substance, paper. Size,61x43 inches. Pages, 12. Lines, 20 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Begins on fol. &a. The otber work herein is Vişavaidya la. Complete.
On the medicinal properties of sulphur old on details conneoted with the preparation of medicines from it.

Page #208

THB SANSKRIT MANUSORIPTA.
8985
Beginning : गन्धकोत्पत्तिः--
गन्धकस्यापि माहात्म्यं तद्गुह्यं वद मे प्रभो । ईश्वर उवाच
श्वेतदीपे पुरा देवि सर्वरत्नविभूषिते । सर्वकाममये रम्ये तीरे क्षीरपयोनिधौ(धेः) ॥
क्षीराब्धिमथने चैव अमृतेन सहोदितम् । निजगन्धेन सर्वाणि हर्षयन् सर्वदानवान् ॥ ततो देवगणैर्युक्तं गन्धकाख्यो भवेत् स्वयम् योगस्ते पारदप्रोक्तं ते चैवात्राभवन्निति ॥ इति देवगणैः प्रीतिः पुरा प्रोक्ता सुरेश्वरि । तेनेमं गन्धकं नाम विख्यातः क्षितिमण्डले ॥
मृतं गन्धकमादाय भाव्यं च तथैव च । . . . . . . . . . . तथैव च भगन्धरम् ॥ येन सर्वप्राणिरोगास्त्वग्दोषाजनितस्तथा । नश्यन्ति वेदनाः सर्वे गन्धकस्य प्रसापितम् ॥ षण्मासिकप्रयोगेण शृणु वक्ष्यामि तत्फलम् ॥ हंसवर्णेन केशाश्च भवन्त्यलिसमप्रभाः । व्रणवातं च गुल्मं च कफवातं च कण्डताम् ॥
End:
तदुपरियन्तरकाश्यापात्रे निहितं सर्वक्रिमिनाशं च ।
वातपैत्त्यकफरोगविनाशं तन्नामेवागन्धकसारम्(?) ।। . इति धन्वन्तरिमुखोद्भववाक्यम् ।
शुद्धगन्धं हरेद्रोगान् कृष्णो मृत्युजरापहः । भूतशोफानिलश्लेष्म वीर्यवृद्धि करोति च ॥ बाह्मणः सर्वलोहनः क्षत्रियो धातुवादकृत् । रसे रसायने वैश्यः शूद्रो जन्मजरापहा ॥

Page #209

8986
End :
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13338. चिकित्सातिलकम्.
CIKITSATILAKAM.
Substance, palm-leaf. Size, 16 x 14 inches. Pages, 92. page. Character, Grantha. Condition, slightly injured.
old.
Breaks off in the Sutrasthana
Same work as that described under R. No. 373(b) of the Triennial Catalogue of MSS., Vol. I, Part I-B By Srinivāsārya, son of Raghunatha, grandson of Aijanagarya of Kausikagōtra and belonging to the Arvōla family..
No 13339. चूर्णले क्रमः. CÜRNALEHYAKRAMAH.
*
Pages, 1?. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 38a of the MS. described under No. 13083.
Incomplete.
Gives the preparation of certain medicinal powders and electuaries, with a statement of the ailments cured by them.
Beginning:
अश्वगन्धा जटामांसी प्रियङ्गुमधुयष्टिका ।
सुस्ता धात्रीद्वयं द्राक्षा कुङ्कुमं दाडिमीफलम् ॥
तगरं मुसली जाजी जीरकं मरिचं तथा ।
खर्जूरं च शिलादारु कोष्टं नीलोत्पलानि च ॥
*
淡
अश्वगन्धादिचूर्णेन सर्वव्याधिनिवारणम् ॥
कूश्माण्डरसायनम् ----
*
*
शतावरीमूलकल्पं कल्पा क्षीरं चतुर्गुणम् । क्षीरं पादघृतं गव्यं घृतशेषं विपाचयेत् ॥ गुडेन शितया वाथ पा लेत्सदा । अमुपैत्यं वातपैच्यं मूर्च्छाश्वासं च नाशयेत् ॥
Lines, 8 on a
Appearance,
पीतच्चगतिकूश्माण्डं यूना चुल्यां पुन पचेत् | घटयेत्सर्पिषः प्रस्थे क्षौद्रवर्णेऽत्र च क्षिपेत् ॥

Page #210

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8987
No. 13340. जीर्णकालप्रमाणम्, आन्ध्रटीकासहितम्. JÍRNAKĀLAPRAMĀNAM WITH TELUGU MEANING, Pages, 7. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 76 of the MS. described under No. 13188. Incomplete.
On the duration of time required for digesting different substances. Beginning:
रसं सप्तघटीजीर्ण लेहतां पञ्चमीघटी । अष्टमं स्वरसं जीर्ण कषायं च चतुर्थकम् ॥ कल्कं चूर्ण च घटिका घटिकाद्वयमेव च । शीताम्बु जीर्यते याममुष्णाम्बु घटिकात्रयम् ॥
पिष्टं दशघटी जीर्ण क्षीरं जीर्ण त्रयोदश ॥ End:
कासीसं कृष्णनागं क्षितिधररुधिरं नीलमनं सुकान्तं हेमाङ्गं भूमिसारं सलिलरिपुदलं हेमपुष्पारिबीजम् । गोरेरवाशातिमेधाक्षितिबलसहितं रोहिणी चाक्षमिश्रं सर्व सव्येक्षतोयैः कविविजयफलोदकानक्षमात्रान् ॥
त्तिक्रेण पेयं क्षपयति निखिलं मूत्रणी . . . . .
No. 18341. नाडीचक्रविधिः.
NADICAKRAVIDHIH. Pages, 11. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 11a of the MS. described under No.13281. Incomplete.
Gives some particulars regarding the blood-vessels in the human body, such as their number, the position of the important ones among them, eto. Beginning:
अथातः संप्रवक्ष्यामि नाडीचक्रमनुत्तमम् । श्रद्धया मम भक्त्या च वि(डि)वाचस्पतेऽधुना । शरीरं तावदेवं स्यात् षण्णवत्यङ्गुलात्मकम् । मनुष्या(णां) मुनिश्रष्ठे स्वाङ्गलीभिरिति . . . ॥
कुन्दमध्यास्थता नाडी सुषुम्णा सुप्रतिष्ठिता । तिष्ठ(न्ति)परितस्तस्या नाडयो मुनिसत्तम ॥

Page #211

8988
Colophon :
End :
द्विसप्ततिसहस्राणि तासां मुख्याश्चतुर्दश । सुषुम्णा पिङ्गला तद्वदिडा चैव सरस्वती ॥
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
इत्यादिनाडीचक्रविधिर्नाम एकादशोऽध्यायः ॥
सहसा यो विमु योयो ? विवक्षुर्न स जीवति । स्वरस्वरूपो लाभो वा हानिं च बलनिर्णयः ॥ रोगस्य.
No. 13342. नाडीविज्ञानम्, आन्ध्रटीकासहितम्. NADIVIJNANAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 19. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 656 of the MS. described under No. 13224. Incomplete.
Seo in the work described under No. 13154 for the beginning End:
प्रातः श्लेष्मवती नाडी मध्याह्ने चातिपित्तगा ।
अपरावातकं ज्ञेयं सन्निपाते विलक्षणा |
No. 18343. नाडीशास्त्रम्. NĀDIŚĀSTRAM.
Pages, 7. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 25a of the MS. desoribed under No. 13083. Complete.
A treatise bearing on the science of feeling the pulse. Name of the scribe : Sāsayya, son of Söle Muttayyan. transcription: 26th of Panguni in the year Rudhirōdgari. Beginning :
नाडीशास्त्रं प्रवक्ष्यामि सर्वे विस्तारसांप्रतम् । शारीरमूलमाधारं वातमाश्रित्य देहिनाम् || आदौ वातं मध्यपित्तमन्त्यश्लेष्मं प्रवर्तते । मायूरगजहंस कुक्कटगतिं गम्यं स्थिरं वातजं मण्डूकपिककालावुकगतिं पित्तस्य हृद्यं गतम् । कूर्मसर्पजलूकजलचरगर्ति उष्मं महन्निश्चितम् ॥

Page #212

InE SANSKRIT MANUSORIPTS.
8989
End: .
गतौ मन्दा तथा सूक्ष्मा त्रिभेदं नाडिलक्षणम् । सततं नाडिरूपेण रोगकालं भविष्यति ॥ रक्तमामातिसारं च सरुजं प्रतिमेहनम् ।
दाडिमद्रि(मादि)प्रयोगोऽयमतिसारकुठारकः ॥ Colophon:
नाडीकालं सम्पूर्णम् ॥
No. 13344: निदानविषयः.
NIDĀNAVISAYAÐ. Pages, 23. Lines, 10 on a page.
Begins on fol. 29a of the MS. desoribod under No. 13247. Contains the first Ulläsa only.
Same work as that described under No. 13166, wherein see for tho beginning End:
वृद्धानामतिसारिणां ग्रहणिनां निर्वीर्यहृद्रोगिणां बालानामपि गर्भिणीक्षयरुजां संवर्जयेल्लङ्घणम् । पूर्व रोगनिदानमत्र नितरां ज्ञात्वा चिकित्साक्रियां कुर्यात्कालवयोऽतिरेकमतिमान् प्रत्यक्षधन्वन्तरिः ॥
आयुर्वेददवाहटप्रमुखशास्त्रार्थेषु दक्षं शुचिं सदश्यं गतमत्सरामृतकरं सत्योक्तिमल्पोत्सुकम् । शान्तं कान्ततनुं युवानमरुजं वैद्यं चिकित्साकरं
विश्वासोपगतं समर्माक्ष्य विपदो गच्छन्ति तदर्शनात् ॥ Colophon: इति निदाने प्रथमोल्लासः ॥
धर्मिष्ठः सत्यवान् विद्वान् देवपूजापरायणः । सदयः पद्महस्तश्च स योग्यो रसवैद्यके ॥
No. 18345. निदानविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. NIDĀNAVIŞAYA” WITH TELUGU MEANING. rages, 23. Lines, 26 on a page.

Page #213

8990
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
Begins on fol. 24b of the MS. described under No. 13334.
On the diagnosis of diseases and on their treatment. Beginning:
भिषक् तु भेषजं वारि स्वायत्तं लिङ्गने शुचिः । सिद्धसौख्यं धृते रेखा शरीरं नादिमं भवेत् । इन्द्रियाणि प्रसन्नानि बुद्धिः प्रकृतिमागता । शरीरे यस्य नैर्मल्यं स रोगी नैव नश्यति ॥
वातज्वरनिदानम् ---
रोमाञ्चलोचन निमीलितकम्पकाक्ष्यं व्यज़म्भणानि नखरेषु तनौ च कुष्ठम् । श्वासभ्रमो प्रदिवनं मधुरं मुखं च वातज्वरे भवति कुक्षिशिरोव्यथा च(?) ।
End:
चिकित्सासारसङ्घहे--
ज्वरं शुष्कं च शीतं च स्वेदमूर्छातिकम्पितम् । मन्दाग्निर्मलबन्धं च कासश्वासबलक्षयम् !! शिरोऽक्षिवेदनं शूलमरोचकविरेचनम् । निस्सच्वं कान्तिहीनत्वमुद्गारवमनानि च ।
जिह्वावदनतिक्तं च ज्वरं मांसगतानि च । चिकित्सा
ममाभिषेकनिरतं महालङ्केश्वरीरसम् । मांसगतज्वरं हन्ति हन्ति सत्यं न संशयः ॥
No. 13346. परहितसंहिता.
PARA HITASANHITĂ. Substance, palm-leaf (Britala). Size, 171 x 1 irches. Pages, 128. Lines,
9 on a page. Character, Nandināgari. Condition, good. Appear. ance, old.
Contains the Aştāögakāņda complete in eight Adhikäras, the beginning being wanting in the first Adhikāra. The headings of the Adhikāras are given thue :

Page #214

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8991
१. . . . . . . .
५. शल्याधिकारः. २. कौमारतन्त्राधिकारः. ६. सर्वशल्याधिकारः. ३. भूतविद्याधिकारः.
७. रसायनाधिकारः. ४. दाहचिकित्साधिकारः.
८. वाजीकरणाधिकारः. This comprehensive medical work consists of many Kändas of which this MS. contains the Astangakānda treating of the right topios dealt with in Vaghbhata's Astangahrdaya. The author is Srinathapandita. Beginning:
तृट्क्षुधाहर्षशोकमैथुनभि . . धः बद्धचित्रोक्तम् ।। छोमुखा शय्या सत्वौदार्य तमोजषः ॥ ? रूक्षान्नं चाहितं निद्रां वारयन्त्री प्रसङ्गिनीम् । एत एव च विज्ञेया निद्रानाशस्य हेतवः ॥ को . . . . धं क्षयो व्याधिवृद्धिश्चानिलपित्तयोः । निद्रानाशादङ्गमर्दगौरवादास्यजम्भिताः ।। जाड्यग्लानीलमापत्तितन्द्रारोगाश्च वातजाः । शोधयेन्मन्दनिद्रस्तु क्षीरमिक्षुरसं रसान् ॥ अनुपौदकमाज्यान्नं भक्ष्यागौडिकपैष्टिकान् ।
शालिमद्यानि मापांच किलाटं माहिषं दधि ॥ Colophon:
इत्यष्टाङ्गकाण्डे प्रथमाधि कारः ॥ अथ कौमारतन्त्रः--
रजोयोनिगतैर्दोषैः पाप्मभिः कर्मभिस्तथा ।
वन्ध्या भवेद्वधूस्त हत् पुरुषः शुक्लगर्मलैः ।। रसरत्नसमुच्चये ---
भेदा बन्ध्यावधूनां हि नवधा परिकीर्तिताः । तत्रादिपापकर्मेण . . . . . . . निमित्ताः ।। उक्तैरथ पृथग्दोषैः समस्तैः पञ्चधा स्मताः । भूतदेवाभिचारैश्च तिस्रो वन्ध्याः प्रकीर्तिताः ।। पुमानपि भवेद्वन्ध्यो दोषैरेभिश्च शुक्लतः । गर्भसावी ता(भवेत् पूर्वा मृतवत्सा . . . . . .

Page #215

8992
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OB
End:
नारिकेलफल . . . भावितं माषचूर्णपिटकं मृते श्रितम् । भक्षयन् पिबति यो गवां पयो यात्यपूर्वमिव योषितां शतम् ॥ चरितैर्निर्विकारा या विकारैरिव निर्मिता । कान्तानुवर्तिपरमा सा स्त्री वृष्यतमा मता ॥ यत्किश्चिन्मधुरं स्निग्धं बृंहणं गुरु शीतलम् । मनसो हर्षणं यच्च तत्सर्व वृष्यमुच्यते ॥ स्रोतस्सु शुद्धेष्वमले च चित्ते वृष्यं यथा यो मितमत्ति काले ।
वृषायते नानपरं . . . . . . . . . . . . . . ॥ Colophon:
इति श्रीनाथपण्डितस्य कृतौ परहितसंहितायामष्टाङ्गकाण्डे अष्टमोऽध्यायः ।
अष्टाङ्गकाण्डः समाप्तः ॥
No. 13347. बसवराजीयम् , आन्ध्रटीकासहितम्. BASAVARAJIYAM WITH TELUGU MEANING. . Substance, palm-leaf. Size, 170x1g inches. Pages, 196. Lines, B on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Breaks off in the sixth Prakaraņa.
A complete system of medioine. The author is Nīlakanțbakõttāru Basavarāja, son of Namaśśivāya and disciple of Rāmadośika of Nidimāmiţi family. This work is printed in Telugu character. It is also called Vrsabharajiya.
Date of copying : Friday, the 8th day of the dark fortoight of the Bhādrapada month in the year Rākşasa. Beginning:
श्रीनीलकण्ठं भुजगेन्द्रभूषं नागाजिनं राजकलावतंसम् । गौरीश्वरं देवमुनीन्द्रसेव्यं देवं भजे श्रीगिरिराजनाम् ॥ श्रीनीलकण्ठवंशाब्धिचन्द्रमा बसवाह्वयः । वक्ष्यामि वृषराजीयमहावैद्यशिखामणिम् ॥
उवाच देवमहारोगविनाशनाय नानाविधाय भवचित्तविनिर्मिताद्यैः । बनादिविष्णुसुरसिद्धविलोलवित्तैर्ज्ञात्वा विजृम्भणमहावृषकं स्मरामि ।।

Page #216

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8998
कृतेषु चरकं प्रोक्तं त्रेते सिद्धरसार्णवम् । द्वापरे सिद्ध विद्याभूः कलौ बसवकं स्मृतम् ॥ श्रुत्वा समस्तं क्रियते च सारं धन्वन्तरोक्तं बहुजालयुक्तम् । कायादिबालग्रहोगसङ्घान् चिकित्सकाद्या रसधातुशोधनम् ॥ कषायचूर्णाघुटिकानुपाने तैलादिलेह्यं घृतयन्त्रमन्त्रान् । रत्नादिशुद्धिं विषमर्भवारणं पाषाणमाद्यं सकलं च शुद्धिम् ॥ अस्य प्रवक्ष्ये अथ देशकालान् लिङ्गाख्यदेहान् विकृतिं मलादीन् । सनाडिकारव्ये अथ दूतचिह्नं कुपथ्यपथ्यानधमामयादीन् ।
ज्वरादिमूलान् सकलांश्च रोगान् ज्ञात्वा भिषक् कर्म समारभामहे ॥ ज्वरोत्पत्तिः
युगक्रमा धर्मवरस्य नाशो तथाकमा जीवगतश्शरीरे । कृतौ युगे मस्तिगतस्सजीवो त्रेतायुगे मज्जगतो विधेयः ॥ द्वापारके मांसगतस्सजीवो कलौ युगे तिष्ठति चान्नपानैः ॥ ज्ञात्वा प्रयोग क्रियते बुधो कलौ प्रयोगभिच्छां सुतरां सवैद्यम् ।
Colophon:
इति श्रीनीलकण्ठ चरणारविन्दतीर्थप्रसादपारावारभोगविहारपारीणनिडिमामिडिभगीयसत्सम्प्रदायकाराध्यरामदेशिकशिष्योत्तमनमश्शिवायसत्पुत्रपवित्रकविताचमत्कारवैद्यजनशिरोभूषणनीलकण्ठकोरु(बसवराज)नामधेयप्रणीतं श्रीबसवराजीय. मष्टधातुनिदानं ज्वरनिदानसाध्यासाध्यलङ्घणपथ्यापथ्यतचिकित्सालक्षणं नाम प्रथमं प्रकरणम् ॥
See under the next number for the end.
No. 13348. बसवराजीयम्, आन्ध्रटीकासहितम. BASAVARĀJIYAM WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 18 x 19 inches. Pages, 68. Lines, 6 on a
page. Character, Teluga. Condition, good. Appearance, now.
Begins on fol. la. The other works herein are Vaidyacintāmani (with Telugu meaning) 36a, Satayogagrantha (with Telugu meaning) 53a.
Contains tho 25th Prakarana only.

Page #217

8994
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Same work as the above, wherein see for the beginning.
Date of copying: Monday, the 13th day of the dark fortnight of the Caitra month in the year İsvara. End :
एकनिष्कं तु मरिचं द्विनिष्कं टङ्कणं तथा । त्रिनिष्कं पारदं चैव चतुर्निष्कं तु मागधी ॥ गन्धकं पञ्चनिष्कं तु षणिष्कं तु महौषधि । सर्व एते समं कुर्या
·
इच्छाभेदिरसो नाम गुआमात्रप्रयोगिकम् । गुल्मोदावर्तशूलानि शोफवातकफानिलाः ॥ हन्ति सर्वाणि शूलानि सुखोपायविरेचनम् ||
.
Colophon :
इति श्रीनीलकण्ठचरणारविन्दतीर्थप्रसादवार भोगविहरनिडिमामिडिबगितत्साम्प्रदायकाराध्य रामदेशिकशिष्योत्तम नमः शिवाय सत्पुत्रकविताचमत्कार वैद्यजनशिरो - भूषणनीलकण्ठको रुनामप्रणी (ते) (बसवराजीये) नवरलशुद्धिप्रकारं नाम पश्चविंशतिप्रकरणं समाप्तम् ।
Pages, 11. Lines, 5 on a page.
No. 13349. बसवराजीयम्, आन्ध्रटीकासहितम्.
BASAVARAJIYAM WITH TELUGU MEANING.
No. 13351. बसवराजीयम्. BASAVARĀJIYAM
||
Pages, 188. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13310. Contains the Prakaranas 19 and 8 complete, 10 and 4 ( in3mplete). Same work as the above.
No. 13350. बसवराजीयम्, आन्ध्रटीकासहितम्. BASAVARAJIYAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 47. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 21a of the Ms. described under No. 13129. Contains the 25th Prakarana.
Same work as the above.

Page #218

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
Begins on fol. 77a of the MS. described under No. 1724 Contains the third Prakarana only.
Same work as the above.
No. 13352. बसवराजीयम्, आन्ध्रटीकासहितम्. BASAVARAJIYAM WITH TELUGU MEANING.
Substance, palm-leaf. Size, 15 x 14 inches. Pages, 292. Lines, 6 on a page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old. Contains six Prakaraṇas only.
Same work as the above.
No. 13353. बसवराजीयम्, आन्ध्रटीकासहितम्. BASAVARAJIYAM WITH TELUGU MEANING.
Pages, 158. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 10a of the MS. described under No. 13204. Contains the 17th Prakarana incomplete. Same work as the above.
No. 13354. भेषजकल्पः. BHESAJAKALPAḤ.
Pages, 3. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 17a of the MS. described under No. 13231.
Incomplete.
Same work as that described under No. 13181 ante.
No. 13355. मदनविनोदननिघण्टुः.
8995
MADANAVINODANANIGHANTUH.
Pages, 7. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 18a of the MS. described under No. 13174. Wants the beginning in the second Varga and the end in the third Varga.
Same work as that described under No. 13299 ante.
No. 13356 रसादियोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. RASĀDIYOGAGRANTHAH WITH TELUGU MEANING Pages, 48. Lines, 8 ou a page.
Begins on fol. 108a of the MS. described under No. 13082,
666

Page #219

8998
A DESCRIPTIVE CATALOGUB OF
On the purifioation of mercury and oth in organio substances for medicinal purposes and on the preparation of medicines therefrom for ouring different kinds of diseases, the names of wbich are also mentioned. Beginning :
अभ्रमाक्षिकवैक्रान्तं विमलादिजनस्यकम् । चपला रसकश्चेति एषां शुद्धिर्विधीयते ॥ पिनाकं दर्दुरं नाग वज्रं चेति चतुर्विधम् । प्रत्येकं तस्य भेदस्य वज्रं द्राव्यं नभापरम् (?) ॥
पुनर्नवेन चूर्णेन शोफप्नं परमौषधम् ॥ शतधा तेन गगनं यक्ष्मकासप्रशान्तये । गगनं सर्वरोगनं वृष्यबृंहणमुत्तमम् ॥
End:
सुवर्णवसन्तमालिनीरसम्--
सुवर्णयुक्तं दरदं मरीचं . . भागवृद्धया प्रदेयम् । खर्पर्यष्टौ प्रथमं नावनीते तेन निम्बाम्बुमर्यम् ।। एवं मेहं व्रजति विलयं नीयते तेन मर्च गुञ्जाहन्दं मधुकरयुतम.
No. 13357. विषवैद्यम् , आन्ध्रटीकासहितम् . VISAVAIDYAM WITH TELUGU MEANING. PageB, 12. Lines, 15 on a page. .
Begins on fol. 1a of tbe MS. described under No. 13337.
On the mode of using different kinds of poisonous substances after necessary purification in the preparation of certain medicines. Beginning:
कोलाहलं वत्सनाभं कालकूटं महाविषम् । बालं कर्दमकं मुस्ता पुण्डरीकं विराटकम् ॥ सर्षकं मूलकं शृङ्गी मर्कटी चेति कन्दजम् । विषं त्रयोदशविधमिति धन्वन्तरीमतम् ॥

Page #220

THB SANSKRIT MANUSCRIPTS.
ग्रन्थान्तरे---
चतुर्थ वर्णभेदेन विज्ञेयं तन्मनीषिभिः । ब्रह्मक्षत्रियविदछुट्टैः श्वेतरक्तश्च पीतकः ॥ कृष्णवर्णक्रमज्ञेयं वर्णानामानुपूर्ववत् । विषं गोमूत्रसंयुक्तं छागमूत्रेण चाथ वा ।
आतपे भावितं यामं शुद्धिर्भवति निश्चयम् ॥ विषप्रयोगः --
कस्तुकाद्याः प्रयुञ्जीत सर्वरोगे रसायने । तुर्येण टणेनैव म्रियते पेषयेद्भिषक ॥
विषं पादान(श्वगन्धा च वचा तालिसपत्रकम् । मरीचं पिप्पली निम्बमजामूत्रेण तुल्यकम् ॥
वटका पूर्ववत्कार्य जयन्ति योगवाहकाः । इति । रसरत्नाकरे.
कटुः सतिक्तामुरसा लघूष्णा रुचिप्रदा च ज्वरहारिणी च ।
कफास्रकण्डूतिमदोषन्त्री वक्तामयध्वंसकरी च शल्याः ॥ मालवे प्रसिद्धाः,
End:
No. 13358. वैद्यग्रन्थः .
VAIDYAGRANTHAH. Pages, 8. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 56r of the Ms. described under No. 18116, wherein this work has been omitted in the list of other works.
On the different diseases resulting from the predominence in the human body of any one of the three humours वात, पित or कफ. Beginning:
अशीतिर्वातजा रोगा जायन्ते वातकोपनम् । रुक्तो(द)भेदसङ्कोचशोषवेष्टनलक्षणः ॥ सर्वाङ्गं चोदरं पार्थ विकटाङ्गं कटिस्थलम् । हस्तपादं च एकैकं पादहस्तद्वयान्वितम् ।।
अङ्गुलीजत्रुकावर्तनेत्रं चैव शिरोरुजान् । 666-A

Page #221

3998
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OP
End:
कफप्रकोपं वमनं च नस्य संसर्गदोषा भिषजेन तज्ज्ञाः । बाहुश्चरणयोः सन्धौ नाभिश्च व्यङ्गुला तथा । मस्तकं हस्तयोर्मूले मध्ये च स्तनकक्षयोः ।
असाध्यं सन्निपाते च वणवातनिवारणम् ।।
No. 18359. वैद्यग्रन्थः .
VAIDYAGRAN LHA”. Pages, 8. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. la of the MS described under No. 13122. Same work as the above.
Date of copying: 10th day of the durk fortnight of the Jyotha month in the year Manmatha.
No. 13360. वैद्यग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAGRANTHA” WITH TELUGU MEANING. Peges, 28. Lines, s on a page.
Begins on fol. 90a of the MS described under No. 13082.
Deals with diseases and their train eut; gives also the properties of mercury, and the method of purifying it, ito. Beginning:
शुष्कमांसं स्त्रियो वृद्धा बालार्कस्तरुणी दधि । प्रभाते सङ्गमे निद्रा सद्यः प्राणहराणि षट् ।। सद्योमांसं नवान्नं च बालस्त्री क्षीरभोजनम् ।
तमुष्णोदकं चैव सद्यः प्राणकराणि षट् । सद्यो बलकरं त्रीणि वारि वारिचराः पय । सद्या बलहर त्रीणि तैलमातपसङ्गमः !
ग्रन्थान्तरे
लवणं सर्षपं तैलमाम्लमायानमानभम(!) । भसचं सङ्गमक्रोधः अनृतं सर्वरोगकत् ॥

Page #222

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
8999
एषां रससमुत्पत्तिं यो जानाति स धार्मिकः । आयुरारोग्यसन्तानं नरस्सिद्धिं च विन्दति ।। रसानां सर्वधातूनां रसेन्द्र इति कीर्तितः । देहं लोहमयं सिद्धिं सूते भूत इति रमृतः ।।
End:
रसनियमगुणः--- साक्षीवन्ध्यकर्कोटी कञ्चकी जलशम्बुका । शतावरी भृङ्गराजं शरपुङ्खी पुनर्नवी " मण्डूकपर्णी मत्स्याक्षी ब्रह्मदण्डी शिखण्डिनी ।
एषां नियामकौषध्यः मूलपुष्पफलान्विताः । क्षालने स्वेदने चै(व)मूषा च वचपृजितम् ।।
No 13361. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTAMANIH WITH TELUGU MEANING. Pages, 60. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 171a of the 118. described under No. 13115. Breaks off in the second Vilasa. Same work as that described under No 13095ante.
No. 13362. वैद्यचिन्तामणिः.
VAIDYA { IN'TĀM A NIH. Pages, 41. Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 106a of the MS. derc ihed under No. 1312?. Contains the first Vilasa cmplete and the second almost complete. Same work as the above.
No. 13368. वैद्याचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTAMAŅIĻ WITH TELUGU MEANING. Pages, 94, Lines, 6 on a page.
Begins on fol. 5a of the MS. described under No 13129. Contains tbe fecond Vilāsa complete and the third incomplets. Same work as the above.

Page #223

9000
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13364. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTAMANIḤ WITH TELUGU MEANING.
Pages, 64. Lines, 28 on a page.
Begins on fol. 120a of the MS. described under No. 13117. Contains the first Vilasa only.
Same work as the above.
No. 13366. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः.
VAIDYACINTAMANIḤ WITH TELUGU MEANING.
Substance, palm-leaf. Size, 13 x 14 inches. Pages, 231. Lines, 5 on a Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
page.
Contains the first Vilasa complete. Same work as the above.
No. 13366. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः . VAIDYACINTAMANIH WITH TELUGU MEANING.
Pages, 88. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 1a of the MS. described under No. 13174.
Contains the first Vilasa only.
Same work as the above.
Name of the scribe: Ramayyan, son of Camarti Narvanna. Date of transcription: Saturday, the 15th day of the bright fortnight of the month of Phalguna in the year Plavanga.
No. 13367. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः.
VAIDYACINTAMANIḤ WITH TELUGU MEANING.
Substance, palm-leaf. Size, 13 x 1 inches. Pages, 30.
Lines, 7 on a
page. Character, Telugu. Condition, slightly injured. Appear
ance, old.
Contains the first Vilasa incomplete.
Same work as the above.
No. 13368. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः.
VAIDYACINIAMANIḤ WITH TELUGU MEANING. Pages, 131. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 236a of the MS. described under No. 13204.

Page #224

THB SANSKRIT MANUSORIPTS.
9001
Contains the third Vilăsa complete and the fourth inoomplete. Same work as the above.
Name of the copyist: Mājēți Sarvēšalinga. Date of transoription : Friday, the 10th day of the dark fortnight of the Adhika (excess) Śrāvaņa month in the year Akşaya.
No. 13369. Qalaalaco:, TF48 aferi. VAIDYACINTĀMAŅIN WITH TELUGU MEANING. Pages, 92. Lines, 24 on a page.
Begins on fol. 169a of the MS. describod under No. 13110. Incomplete. Same work as the above.
No. 13370, del ATAFO:, 37173721 Telèa:. VAIDYACINTĀMAŅIỊ WITH TELUGU MEANING. Pages, 80. Lines, 8 on a page.
Begins on fol, la of the MS. described under No. 13157. Contains the first Vilăsa incomplete. Samne work as the above.
No. 13371. aajaranhiūti, BFHEIT fea:. VAIDYACINTAMAŅIĘ WITH TELUGU MEANING. Substance, palm-leaf. Size, 14 x 16 inches. Pages, 374. Lines, 6 on a
page. Oharacter, Telugu. Condition, good. Appearance, old.
Incomplete. Pages 17 to 32 contain the same matter as is found in pages 1 to 16.
Same work as the above.
Name of the copyist: Mājēți Sarvēšalinga. Date of copying: Monday, the 10th day of the dark fortnight of the Bhădrapada month in the year Saumya.
No. 13372. aaf rainfor, er EFTHET. VAIDYACINTĀMAŅIH WITH TELUGU MEANING. Sabstance, palm-leaf. Size, 10' x16 inches. Pages, 314. Lines, 6 on a
page. Character, Telugu. Condition, good. Appearance, old,

Page #225

9002
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
Begins on fol. 1a. The other works herein are Mantravisaya 158a (Telugu), Augadhayogagrantha (Telugu) 163a.
Incomplete. Same work as the above.
No. 13373. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYACINTĀMAŅIĻ WITH TELUGU MEANING. Pages, 34. Lines, 5 on a page.
Begins on fol. 36a of the MS. deseril:ed under No. 13318. Contains the fourth Vilāsa only. Same work as the above.
No. 13374. वैद्यचिन्तामणिः, आन्ध्रटीकासहितः. | VAIDYACINTA MANIH WITH TELUGU MEANING. Pages, 28. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. la of the M8. described under No. 13126.
Contains the second Adhyāya without beginning and breaks off in the third Adhyaya.
Similar to the work described under No. 13095. By Yallubbatta of Srivatsagõtra. The portion coutained in this MS. deals with the treatment of diseasee, ete. Beginning:
लालजालयुता जिह्वा शिरोतिर्हदि वेदनम् । आम्लगन्धा त्वनिद्रा च पित्ताजीर्णस्य लक्षणम् ।।
वदहीनं निम्बगुत्तापटलात्रिकटूनि च । एकैकं कर्षमात्रेण समांशं शरपुखितम् ॥ भ्रष्टा निरसाररूपेण जलद्रोणे विपाचयेत् । अष्टभागावशेषं तु अवतार्येक भूत् सुधीः(१) ॥ पित्ताजीर्ण निहन्त्याशु अन्धकारं यथा रविः ॥
Colophon:
इति वैद्यविद्यापारङ्गतश्रीवत्सगोत्रतिलकएल्लुभट्टप्रणीतायां वैद्यचिन्तामों चिकित्सासारसंग्रहो नाम द्वितीयोऽध्यायः ॥

Page #226

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
9008
End:
पाठा दार्वी च रजनी मूर्वा वचा जातिपल्लवैः । मृदुपक्कमिदं तैलं नश्यन्ति पक्कपीनसे । अमिं पुनर्नवाबर्बरमूलं व्योषफलत्रयहिङ्गविलङ्गम् । काथमिदं सकलं हृदि शूलहरं प्लीहामहोदरगुल्मकुठारम् ।।
No. 13375. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVISAYAJ WITH TELUGU MEANING. Pages, 382. Line, 5 on a page.
Begins on fol. 11 of the Ms. dureribed under No. 18313. Wants the beginning anl the end.
Similar to the work described under No. 13234. Beginning: पिप्पल्यादिघतम् --
पिप्पलिः द्रयवधावनितिक्ताशारिबामलकतामलकीभिः । बिल्वनिम्बहिममालतिनीपैक्षयाति विषयास्थिरया च ॥ घृतमाशु त्रिसाधितं . . . . . . मकम् । . . भृशतापमंसयोर्वमथु पार्श्वशिरोरुजं क्षयापहम् ॥
पारदं शुल्बभस्मं च विषं मरिचनागरे । त्रिक्षारान् पञ्च लवणान सम्यगागजद्रवैः ॥ काचकुप्यान्तरे क्षिप्ता मृदा संलेपयेत् बहिः ।
प्रतापामिकुमारोऽयं सर्वरोगहरं परम् ॥
End:
पिप्पल्याश्च रजः प्रस्थं शर्करायास्तदर्धकम् । विलङ्गं नागरम्भा च जीरकं मरिचं पृथक् ॥ चतुष्पलं तदर्घ स्यात् पिप्पलीमूलमेव च । चव्यं च ति(द्वि)पलं चैव चित्रकस्यारजस्तथा ॥ अया . . . द्विपलं भृङ्गस्य च रजस्तथा । सर्वमेकत्र सचूर्ण मधुप्रस्थं द्वयं क्षिपेत् ॥

Page #227

9004
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
एकादशात्मकं शोषं छर्दिगुल्ममरोचकम् । वमनं श्वासकासं च मन्दामिं च नियच्छति ॥
___No. 13376. वैद्यविषयः, आन्ध्रटीकासहितः. VAIDYAVIŞAYAĦ WITH TELUGU MEANING. Pagee, 31. Lines, 26 on a page.
Begins on fol. 96 of the. MS. described under No. 13334. Deals with the following subjects :१. मूत्रपरीक्षा.
६. देहस्वरूपपरीक्षा. २. मलपरीक्षा.
७. नेत्रपरीक्षा. ३. जिहापरीक्षा.
८. स्वेदपरीक्षा. ४. शब्दपरीक्षा.
९. ज्वरोत्पत्तिनिदानचिकित्सादि५. स्पर्शपरीक्षा.
निरूपणम्, On the different methods of diagnosing diseases and treatment of fever. Beginning:
ततो मूत्रपरीक्षित्वं वक्ष्यते शास्त्रनिश्चयम् । रजन्या अन्त्ययामस्य घटिकानां चतुष्टयम् ॥ वृद्धादिरोगिणीवैधं मूत्रोत्सर्ग च कारयेत् । आदिधारां परित्यज्य मध्यधारां परिग्रहेत् ॥ अन्त्यधाराश्च निस्सारं तच्याज्यं भिषगुत्तमैः । शुद्धं कांस्यादिकं पात्रं मृन्मये वातपे दृढे ॥
Colophon:
इति मूत्रपरीक्षा समाप्ता ॥
End:
ग्रन्थान्तरे--
आदावामविकारार्थ लङ्घनं प्रथमं नरः । द्वितीयं पित्तनाशाय तृतीये वातनाशनम् ॥

Page #228

TILÉ SANSKRIT MANUBORIPTS.
9005
चतुर्थ श्लेष्मनाशाय पञ्चमं क्षुहिनाशनम् । षष्ठं तु लघुगात्राणि सप्तमं ज्वरनाशनम् ॥ अष्टममामिघातं च नवमं रसवर्जितम् । अभूमिजमनाकाशमनर्घ रसवर्जितम् ॥ सर्वदोषहरं पथ्यं लङ्घनं परमौषधम् ।
नखयोः कररेखान्ते रक्तसम्पूर्ण रितम् । जानात्येवंविधं साध्यं चिकित्सां कुरु पण्डित ॥
No. 13377. वैद्यशास्त्रम् , आन्ध्रटीकासहितम्. VAIDYAŚĀSTRAM WITH TELUGU MEANING. Pages, 166. Lines, 7 on a page.
Begins on fol. 89a of the MS. desoribed under No. 13204. Incomplete.
Deals with the preparation of various medicines for curing different kinds of diseases. Beginning :
एलालवङ्गतालीसग्रन्थिरोषणनागरैः । सरसाचव्यारो भाङ्गिकर्कटं च सुजीरकम् ॥ एभिस्समांशमाकृष्णां त्रिगुणं शर्करांशकैः । एतेषां चूर्णितं प्रातः काशश्वासक्षतक्षयम् ॥ हृद्रोगारुचिहल्लासश्वासश्यामोर्ध्वमारुतान् । विसर्पिकामिलाच्छर्दिप्रतिश्यायगलग्रहाः ॥ हिक्का♚ग्रहिणीदोषा पित्तगुल्मविकारजित् ।
सन्तताभ्यासयोगेन रसायनपरा नृणाम् ॥ End:
उष्णोदकानुपानेन इच्छाभेदी रसस्स्मृतः ।
अयःपतिरसो नाम अश्विनीदेवनिर्मितम् ॥ मधूकतैलम्
मधूकयष्टिकल्काभ्यां गुलूच्याः स्वरसेन वा । तैलं हन्ति शिरस्तोदं वातपित्तकर्फ हरेत् ॥

Page #229

9006
A DESORIPTIVE CATALOGUE OF
No. 13378. शतयोगग्रन्थः, आन्ध्रटीकासहितः. ŚATA YOGAGRANTHAH WITH TELIGU MEANING. Pages, 112. Lines, 6 on a pago.
Begins on fol. 5?a of the MS. described under No. 13348. Incomplete.
Deals with the preparation of medicines of various kinds fur curing diseases. Beginning:
चिकित्सतन्त्रस्य गृहीतधाम्ना चिकित्सका द्विप्रकृतिस्वदूरम् ? । विदग्धवैद्याः प्रतिपूजितस्य करिप्यते योगशतस्य वि(वै धम् ॥ परीक्ष्य हि त्वामयलक्षणानि चिकित्सितज्ञानचिकित्सकेन । निरामभेदान्वयभेषजानि भवन्ति युक्तान्यमृतोद्भवानि ।। छिन्नोद्भवाहम्बुधधन्वयदाशानविश्वा दुस्पर्शपर्पटमेघकिराततिक्ते
काथं पिबेदनिलपित्तकफज्वरेषु ।। End :
विषतानं बलिं चैव गौरीपाषाणकं समभ् । नाभिसूतं द्वयं भागं निर्गुण्डीतुलसीरसम् ।। रसेन मर्दितव्योऽत्र तिलमात्रप्रमाणकम् । हुताशनरसो नाम सन्निपातकुलान्तकः ।। इन्द्रजं चातकज्वरं हन्ति सत्यं न संशयः.
No. 13379. सिद्धमन्त्रः, प्रकाशव्याख्यासहितः. SIDDHAMANTRAH WITH THE COMMENTARY
PRAKASA. Substance, paper. Size, 12 x 94 inches. Pages, 88. Lines, 28 on a
page. Character, Devanagari. Condition, good. Appearance, new. Contains the following Vargas :-- १. वातघ्नवर्ग.
५. कफवातप्रवर्ग. २. पित्तघ्नवर्ग.
६. कफपित्तनवर्ग. ३. कफन्नवर्ग.
७. दोषघ्नवर्ग. ४. वातपित्तन्नवर्ग.
८. हितवर्ग. Complete.
A treatise of the nature of materia medica. Herein the substances are grouped aocording as they are considered efficacious in removing

Page #230

THB SANSKRIT MANU SORIPTS
9007
वात, पित्त, कफ or a combination of any of these. The text is by Kesa. vapandita, son of Mahadeva. The conmentator is his son, Vopadera. Beginning: मू ॥ आयुर्वेदसुधाम्भोधिसारसारणिका गिरः ।
उल्लासितौषधग्रामा जयन्त्यमृतजन्मनः ॥ व्या ॥ आरोग्यवैद्यनाथाख्यं नमः सत्त्वादि समनाम(१) ।
मातापितृभ्यां दातृभ्यामायुःसुखसितामिदम्(?) ।। येनोच्चारितमात्रेण पुरः स्फुरति भेषजम् ।।
सोऽयं भिषग्वरप्रीत्यै सिद्धमन्त्रः प्रकाश्यते ॥ ग्रन्थारम्भे ग्रन्थकदभीष्टदेवतमभिष्टौति, जयन्ति सर्वोत्कर्षेण वर्तन्ते । काः, गिरः वाचः । कस्य, अमृतजन्मनः अमृतं पीयूषं जन्म उत्पत्तिस्थानं यस्य अमतस्य जन्मेति वा ।
आयुर्वेदोपदेशप्रशमितसमस्तातको धन्वन्तरिरेव सर्वोत्कृष्टा देवता इति स्तुतिवाक्यार्थः ।
अथ प्रयोजनमभिधेयमभिधत्ते ---- म् ॥ ग्रन्थः संग्रथ्यतेऽत्यल्पः सिद्धमन्त्रायो मया ।
वैद्याः सुखेन द्राग्द्रव्यशक्तितत्त्वं विदन्विति ।। न्या संग्रथ्यते सम्यक विरच्यते । केन, मया। क , प्रबन्धः । कथंभूतः, अत्यल्पः प्रतिसंक्षिप्तः । किन्नामा, सिद्धमन्त्रायः सिद्धमन्त्र इत्यायोऽभिधा अस्येति तथा । सा चाभिधा सिद्धमन्त्रवदल्पायाससाध्यत्वात् बहुफलप्रदत्वाच्चान्वर्था
म् ॥ रसवीर्यविपाकैर्हिद्रव्यशक्तिर्विविच्यते ।
कोपे शमे वा दोषाणां सात्र स्पष्टा न तेनते ।। व्या ॥ ननु प्राचीनेषु ग्रन्थेषु रसवीर्यविपाकपूर्वको द्रव्यशक्तिविवेकः कृतः । इह तु कथं न तथेत्याह । हि यस्मात् रसादिभिः द्रव्यशक्तिर्विविच्यते, नतु रसादिविवेक एव फलप । क विषये द्रव्यशक्तिः दोषाणां कापे शमे वा दोषाः वातपित्तकफाः कोपः संक्षाभः शमः साम्यम् सा द्विविधा शक्तिः अस्मिन् ग्रन्थे स्पष्टा शब्दोपात्ता ।

Page #231

9008
A DESCRIPTIVE CATALOGUR OF
म् ॥ वाते पित्ते कफे वातपित्ते वातकफे क्रमात् ।
कफपित्ते त्रिषु हिताः वर्गाः सप्त हितोऽष्टमः ॥ व्या ॥ अथ प्रकरणशुद्ध्यर्य वर्गानुद्दिशति--त्रिषु वातपित्तकफेषु हिताः वातादिषु प्रकुपितेषु सत्सु सेव्यमानं यत् स्वास्थ्यं करोति तद्धितं द्रव्यम् । तत्प्रकाशनाद्वर्गा अभि(पि)हिताः । एवमष्ट हिताः । इत्यष्टवर्गोऽयं सिद्धमन्त्रः ॥ Colophon:
इति वोपदेवीये सिद्धमन्त्रप्रकाशे नवश्लोकी ।
Colophon :
इति वोपदेवीये सिद्धमन्त्रप्रकाशे वातघ्नवर्गः ॥
End:
म् ॥ लेभे जन्म महादेवादायुर्वेदं च भास्करात् ।
सम्मानं सिंहराजाद्यः केशवः कारकोऽस्य सः ॥ न्या ॥ अथ ग्रन्थकृच्छोतृणामादरार्थमात्मानं ख्यापयति
अस्य सिद्धमन्त्रस्य केशवनामा भिषक कारकः कर्ता । यो महादेवा जन्म लेभे लब्धवान् , महादेवशब्दत्वाच्च महादेवो देवपदाभिधानमहामहारनिवासी विप्रः । अथवानेकजन्माराधनसन्तुष्टान्महादेवा . . . . . परोपकारक्षमं जन्म लभे । यश्च भास्करादायुर्वेद लेभे ।
धनेशाध्यापिता देवपक्षके पितृकर्तृकम् ।।
सिद्धमन्त्रं विवृतवान् वोपदेवः सतां मुद ॥ Colophon:
इति श्रीवोपदेवपण्डितविरचिते सिद्धमन्त्रप्रकाशे भिषक्केशवपण्डितविरचित सिद्धमन्त्रप्रबोधः समाप्तिमगात् ।।
*
No. 13380. सिन्दूरविषयः आन्ध्रटीकासहितः. SINDŪRAVIŞAYAŅ WITH TELUGU MEANING, Pages, 19. Lines, 27 on a page.
Begins on fol. 70a of the MS. described under No. 13310, wherein this work has been omitted to be given as other work.
Incomplete. On the preparation of certain medicinal powders,

Page #232

THE SANSKRIT MANUSCRIPTS.
9009
Beginning:
श्रीनीलकण्ठवंशाब्धिचन्द्रमा बसवाहयः । वक्ष्यामि वृषराजीयं महावैद्यशिखामणिम् ।।
विजयसिन्दूरम्
शुद्धसूतं शुद्धगन्धं प्रत्येकं च चतुःपलम् । त्रिदिनं मर्दयेत् खत्वे, यावत् कदिरसन्निभम् ॥ द्विपलं नवसारं च वत्सनाभं समांशकम् । शुण्ठीमरिचपिप्पल्यावथ कर्ष नियोजयेत् ।
वरपुष्यतमं पुंसां स्त्रीसेवां लभते मुदा ॥ अध्वातिथि(वि)निर्दिष्टं नाम्ना विजयसिन्दुरम् ॥ नृणां हि कौतुकार्थाय भिषग्जीवनहेतवे ।
End:
सूर्याग्मिलेपितश्चैव मन्दमध्यखराग्निना ॥ दिनत्रयेण सरसं भावे सिन्दूरसन्निभम् । नानानुपानयोगेन सर्वरोग निहन्ति च ॥
No. 13381. सूपशास्त्रम् , कर्णाटकटीकासहितम. SUPASĀSTRAM WITH KANARESE MEANING. Substance, palm-leat. Size, 148 x lm inches. Pages, 108. Lines,sona
page. Character, Kanarese. Condition, good. Appearance, old. Incomplete.
A treatise bearing on cookery. The work is attributed to Bhimasona. Foll. 12 to the end are written in Kanarese language. Beginning:
निवसत्सु पाण्डुसू नुर्विराटनगरे पुरा पवनपुत्रः । चक्रे पितुः प्रसादात्तन्त्रमिदं सूप , . . . . ,
प्रथमं द्रुतिति फलानां घृततक्रपयो पितृप्रसादतः (१) । दधिविकारं च नवनीतकरणमेषा तटिविश्रुतसारपूपकारणं च ।

Page #233

9010
A DESCRIPTIVE CATALOGUE or
शिग्रुमूलस्य चूर्णेन मर्दितं पानसं फलम् । द्रुतं स्याद्रागलं पक्षपलमौदुम्बरत्वचा ॥
पक्कं कपित्थं लवणं लशमूषातपे स्थितम् । शालमूलस्य चूर्णेन पकं फलं च द्रुतं स्यात् ॥
End:
इत्थं समीरणसुतः सकलौषधीनां सारं विचार्य रसवीर्यविपाकयोगम् । राजानमन्वहमतोषयदश्वपूर्व . . . . ई दाम चकार च सूपतन्त्रम् ॥

Page #234

GENERAL INDEX.
.8933
(NOTE.-The names printed in italics are those of the works described ] Abhidhanacũuld maņi, 8928, 8930, 8931 Būhata, 8791, 8798, 8844,8852, 8855,8878, Abhidhänoratnumála 890 , 8932, 8434
8975, 8599 Abhidhanaratnamala with Kanarese mean. Bahutarantha, 8867 to 8869 ing, 8932
Baha'agrantha with Telugu meaning, 8795, Abhidhānaratnamálā with Telugu meaning, 8867
Baiacikitsa with Kanarese moaning, 8366 Aciransvanita, 8810
Ba lagrahacikitsa with Telugu meaning, Acāryanvāmi.Kumära, 8799, 8800
- 865 Aijavāgarya, 8985
Bālāmantra, 8908 Akizo yanir mülinu, 8810
Balarā macaritra (Telugu), 8843 Alagasingaráyulu, 8951
Bagava, 9009 Amarakośa, 8928, 89-9
Barnvakt, 8993 Amareśvarablatta (Srivatba), 8805, 8807 Basavarūja (Nilakanthakotturu), 8992 to Anantadeva, 8954, 8955
8991 Anjaneyakavaca, 8837
Basavarājīya, 8832, 8994 A rögvasadana, 8943
Basaro rājīya with Telugu meaning, 8890. Aruņācalamañjari, 8933
89:12 to 8995 Arunadatta, 8790, 8794
Bhagavatamu, 8820 Arunagiri, 8934, 8935
Bhaişajyakalpa, 8911 Arrela, 8986
Bharad vāja, 8 69 Aztán, ahrdaya, 8788 to 8793, E851, 8924, Bharadvájiyo, 8839, 8869 8981, 8982, 8991
Bhāskara, --008 Astängahrdayatyakhya : Sarrángasundari, Bleda, 8791 879-1
Bhē sajakalpa, 8792, 8872, 8879, 8995 Astāngahrdaya rith Telugu meaning, 8762, Bhosajakal pasarasangraha, 8873 8793, 8905, 1981, 8982
Bhēšajakalpavyakhya, 8872 Aştanganighanţu, 8932
Bhēšajakalpa with commentary, 8870 Astång anighantu with Telugu meaning, Bhūsajaka pu with Telugu meaniny, 8871 8931
Bhimasena, 2009 Artangasangraha, 8787, 8789, 8790, 8931
Bhisaksāramu, 8795 Astangasarigrahavyakhya, 8788
Bhojadeva, 8873, 8937, 8938 As vacikitsa, 8973
Bojanakutūhula, 8954 to 8957 Ašvalaksana (Kanaresc), 8973
Bindunarla, 8879 As alaksanasistr with Telugu meaning, Brbadbhôja, -873 €966
Bphacratha, 851! Akvaprannsä, 8966
Brodamadhava, 8926 Asva yurveda, 8986, 8969, 8972, 8973, 8977 Bindamnni, 8:26 A sve yurvēdu with kanarese u eining, 8973 Burnell, Dr., 8796 As vineya, 8-79 Asvinīsamhitã with Kanarese meaning, Calcutta, 8810 8787
Cāmanām bā, 8858 Ātroya, 8869
! Candrajñana, 8845, 8879 A uşadhyoga, 8832, 8900, 8933
Cand asekhara, 8882 Auşnd hay gâdikamulu, 8795, 8825
Caraka, 8789,8791, 8799, 8145, 8873, Auşadhaço, agrantha, 8317, 9002
8929, 8943 Auşadhar, og agrantha with Tamil meaning, i Caraka sanhita, 878, 8799 8815
Carakasamhitiryakhya, 8788, 8801 Auşadhayogagrantha with Telugu meaning Carakasainita vyakhya : Punciká, 8799, 8812, 8814, 8816 to 8819, 8933, 8983
8800 Auşadhayögiisangrahamu, 8890
Carucarya, 8 35, 8936, 8937, 8938 Avadbānasarasvati, 8873, 8873
Catura vātikāmābātmyamu, 8848 Ayurvēdu, 8791, 8795 to 8797, 8824, 8828, Cbüyāpuru salak saņa, 8793 8982
Cidambarastuti, 8799 Ayurtődarthasdrasya, 8792, 8798
Cikitsa grantha with Kanarese meaning Ayurvöda rith Telugu meaning, 8982
8825, 8826

Page #235

GENERAL INDEX
Gannirāja, 8880, 8881 Garga, 8869 Gavaraya (Caganti), 8952 Gunacintamani, 8844, 8879 Gupapatha, 8934 to 8936
Cikitsa grantha with Telugu meaning, 8818,
1824, 8827 to 8832 Oikitsdgranthasdra with Telugu meaning,
8823 Cikitañed rasangraha, 8792, 8829, 8830,
8886 to 8888, 88-40, 8862 to 8845 Cikitsasarasangraha with Kanareae mean
ing, 8844 Oikitsdsdrasangraha with Telugu meaning,
8806, 8830, 8838 to 8845 Cikitsätilaka, 8986 Cikitaävisaya, 8833, 8834, 8835 Cikitsă vesaya with Telugu meaning, 8835
to 8837 Cikitsita, 8845 Cintamanidorgi, 8837 Oūdāmaạimata, 8879 Curnalahyakrama, 8793, 8986
Halāyudhanighantu, 8928, 8929 Hanumanmantra, 8837 Hariscandra, 8789, 8801, 8802 Hariscandracarita (Dvipada), 8929 Varita, 8873 Haritaki bheda with Telugu meaniny, 8965
Indrakanthi, 8805 Indonātha, 8844 fávarasuri, 8928, 8930
Jainajūtakarmādi prayoga (Kanarese),
8943 Jainamantrapa jāvidhāna, 8943 Jāta kakalānidbi, 8934 Jätakayogārpava, 8934 Jinendra, 8881 Jirnakalapramāna with Telugu meaning,
8987 Jirņakala pramāņu, 8877 Jñanacandra, 6882, 8883 Jvarausadha, 8845 Jyotiệndarpana, 8816
Dakşiyāmārti, 8939 Dakşiņā mūrtinighantu, 8938, 8939 Damodara, 8878 Damodaramata, 8844 Dattatroyamata, 8830 Dattă tröyamata with Telugu meaning,
8847 Dehalaksana, 8939 Dehatattva, 8819 Dahatattvanirnaya with Telugu meaning,
8825, 8848 Dávacandra, 8857, 8858 Dovapada, 9008 Dhandsa, 9008 Dhanvantari, 8920, 8948, 8953, 8955,
8385 Dhanvantarinighantu, 8878, 8928, 8929,
8949, 8950 to 8963 Dhanvantarinighanta with Tamil mean.
in :, 8052 Dhanvantarinighantu with Telugu mean.
ing, 8951, 8962 Dravyagunapdtha, 8816, 8878, 8909, 8938
8940, 8942 to 8944 Dravyagunapa tha with Telugu meaning,
8941 Dravyagunasangraha, 8944 Dravyanighantu, 8793 Dravyaniscayafārabangraha, 8945 Dravyaniscayasdrasangrahagunapatha,
8y45, 8946 Dravyaniscay3särasangraha with Telugu
meaning, 8905, 8944 Dravyaratnávali, 8825, 8946, 8947 Dravyavaise gika, 8872, 8947, 8948 Dūtddhydya, 8806, 8829, 8848 Dua dasarthanirupana, 8803, 880 : Dvadasdrthanirüpana with Tamil mean
ing, 8792, 8802 to 8804
Kaccha putatantra, 8888 Kaildsakāraka, 8803, 8821, 8822 Kālahastišatakamu, 8933 Kalajñāna, 8866 Kalyāņa, 8679 Kalyanabhesaja, 8814 Käncipaşpamanjari, 8933 Kāpāla, 8844 Kāpāli, 8878, 8879 Karapisankalsnapadakumu, 8920 Karmavipäka, 8868 Kāsi, 8811 Kaiyapīyarā ganidana, 8820 Kaumudi, 8844, 8878 Köruta, 8846 Kosava pandita, 9007, 9008 Kokkokamu, 8820 Kriyākramadyotikāvyakhya, 8791 Kşayarāganidanu, 8905, 8984 Kumārañjana, 8837
Gadāsanjivana, 8795 Gadásanijīvani, 8822 to 8824, 8851 Gaddsanjivanu with Telugu meaning, 8823,
8825 Gapa, 8969, 8972 Gandhakakalpa, 8984 Gangādharapandita, 8892
Madanakamaratna, 8829 Madanakamaratna with Telugu meaning,
8875 Madananighantu, 8928, 8929, 8957 Madanavinodananighantu, 8995 Madhava, 8926

Page #236

GENERAL INDEX
Madha vakara, 8875, 8878 Madhavanidana, 8813, 8819, 8875 Madhavanidána trith Telugu meaning, 8876 Mädha ve pa udita (Sriyatga), 8823, 8824 Madhukosa, 8875 Mahādeva, 9007, 9608 Manapriyanata, 8-68, 8980, 8981 Manduka brahmikalpa, 8874 Māpikys, 8923. 8.124 Mantravisaya (Telugu), 9002 Má tanyali'a, 8978 Mätangalila with Malayalam meaning,
979, 8980 Meutantra, 8888
Paraday gaśnstra, 8863 Parah-tasamnhitd, 8990, 1992 Pārāśaryakamhita, 8791 Piribhadra, 8811 Parijata, 8844, 8878 Parvati, 8889, 8890 Pathapathyavarga with Telugu meaning,
8953 Pathyapathy ativēka, 8816, 8862 Pillata, 8844 Pindotputtilaksana with Telugn commen
tary, 8825 Prákrtilaksana, 8864 Prawāhuicikitsd with Kanarese meaning,
8792, 8865 Prāņapratişthā, 8837 Prasnõttararatnamnla, 8799. 8865 Prativişanighantu (Telayu), 8933 Pajyapada, 8818, 8857, 8858, 8875, 8879,
8880, 8892, 8898, 8919 Pulpāka, 8858, 8859
Nadīcakravidhi, 8911, 8987 Nadilaksana, 8793, 8851 Nādi.idāna, 8849 Nadinidānayyākhyā 8793 Nadinidāna with vyákhyā, 8849 Nadipariksi with Telugu meaning, 8850 Nadiprakasa with Telugu meaning, 8825 Nädīéāxtra. S793, 8988 Nadīéāstrasangraha with Telugu commen.
tary, 8852, 8853 Nādiśāstrasārasangraha, #853 Näditattva, 8847 Nadirijñana with Telugu meaning, 8825,
8851, 8905, 8988 Nāgārjupa, 8844, 8878, 8880, 8881 Nägėsa, 8880 Namasdivāya, 8992 to 8994 Nanàvil hauradhakalpa with Telugu mean.
ing, 8853 Nandanātha, 8845, 8879 Narasimha pandita, 8928, 8930 Narranna, (Câmarti) 9000 Natadēva, 8957 Navanāthasiddhapradipikā, 8818 Nidánagrantha with Telugu meaning,
8824, 8828, 8854 to 8856 Nidānunuktávali, 8824, 8828, 8857, 8858 Nida navisya, 8799, 8860, 922, 8982,
8989 Nidanavisaya with Telugu meaning, 8989 Nidanayogaratnivali, 8858 Nidánayogarutnávali with Telugu meaning,
8859 Nidimā midi, 8992 Nighanturāja, 8887, 8928, 4930, 8955 Nilakantha, 8978, 8992, 9009 Nitisära, 8873 Nitisāgirasannuccaya with Kanarese
meaning, 8834 Nityanātha, 8799, 8889, 8890 Nrsimha, R861, 8972 Nrsijahunidano, 8792, 8860, 8882
Raghunatha, 8954, 8955, 8957, 8986 Rahasyausadha, 8896 Rājamrgänkarasadipikā, 8881 Rajani: hanţa, 8928 Rakta pittadinidanacikitsa with Telugu
meaning, 8877 Rămacandra, 8934 Rāmaděsika, 8992 to 8994 Rāmana, 8798 Rāmastava, 8854 Rämayyan, 9000 Rasabbesaja kalpa, 8885 Rasabha sajakalpadi pika, 8808, 8884 Rasadarpaņa, 8879 Raga dipikā, 8831 Rasādiyogagrantha, 8865 Raaddiyogagrantha with Telugu meaning,
8925 Rasugrantha, 8883 Rasakaccha puta, 8803, 8881 Rasakacchaputa with Telugu meaning,
8880 Ragakaumudī, 8882, 8883 Rasāmrta, 8880 Rasa nighantui, 8793, 8948, 8958, 8959 Rasa pradipikā, 8829, 8868, 8903 Rasaraja, 8880 Rasarañjana, 8885, 8886 Rasaralni kara, 8844, 8880, 8887, 8890 to
8892, 8997 Rasaratnákara with Telugu meaning, 8831,
8843, 8890, 8891 Ra garatnasamurcaya, 8879, 8886, 8991 Rasárnava, 8844, 6878, 8880, 8894, 8895,
8993 Rasasañjivana, 8879 kasasāra, 8879 Rasasarasamuccaya, 8893 Rasasārasangraha with Kanarese meaning
8892 Rasasattva, 8880 Rasendra, 8879, 8880 Rasëndracudamani, 8887, 8895
Padacandrika, 8923, 8924 Padmanabha, 8923, 8924 Pancanga, 8820 Pāñcarātrāgama, 8811 Pancikā, 8799

Page #237

iv
GENERAL INDEX
Ratnakarádyar sadhayogagrantha, 8879 Ratnākaragrantha, 8817 Ratnakarausadhayogagrantha, 8878 Röganiscaya roith Telugu meaning, 8898 Rõgasankh:anidana, 8793, 8849, 8900 Rögötpattipápaczkitsátssaya with Kanarese
Tika, 8900 Rudantīkalpa, 8897 Rudantuadikalpa, 8792, 8897 Rugviniscaya, 8926
Sindhn, 8790 Sinduravisaya with Telur meaning, 9008 Singayadébika, 88.58, 8859 Sivaramay ogin, 8863 Sõle Muttay yan. 8988 Sõmanātha, 8845, 8879 Somarajiya, 8845 South Arcot, 8934 Srikantha, 8928, 8930 Srinātha pandita, 8991, 8992 Sriniväsärya, 8932, 8933, 8986 Srirangācārya, 8933 Srisailanātha, 8845 Supašastra with Kanarese meaning, 9009 Susrutu, 8791, 4809, 110, 8929, 8966,
8969, 8977, 8978 Sutapradipiki, 8927 Sataraja, 8879 Satrast hāna, 8879 Svasthāristanidāda, 8793
Tankap a, 8879 Tanträrthatattvavyākhyā, 8800 Tātadesika, 8937 Telkurū ya, 8858, 8859 Tellaya, 8859 Tirumalārya, 8809 Tiravaņņāmalai, 8934 Trailokyacintāmaņi with Telugu meaning,
8825 Trailokyacintamanirasaniri pana with
Telugu meuning, 8846 Trivendrum, 8978
Sabaraniantra, 8908 Ş: draganlghantu, 8932, 8933 Sadraid yajirana, 87-9, 8922 Sarlaidyajīvana with Telugu meaning,
8922 Sahadevanasu sāstramu, 8933 Sakalarögacikitsagrantha with Telugu
meaning, 8921 Sālihotra, 8873, 8966 to 8969, 8972, 8978 Sālihotriya, 8968, 8977 Samhitäsära, 8879 Sanatkumārasamhita, 8811 Sangraha, 8844, 8879 Sankaragranthamd, 8843 Sannipatacandrikā, &923, 8924 Sannipatacandrika with the commentary,
Padacandrikd, 8923, 8924 Sansipalădiroganidana, 8924 Sannipätārņava, 8924 Santänakalpa with Telugu meaning, 8833 Saranangraha, 8839 Sarasangraha with Tamil meaning, 8964 Sarasvataghrtådiyoga with Telugu meaning,
8925 Sarira, 8879, 8911, 8920, 8921 Sarvajñacandra, 8882 Sarvajñasinga, 8855 Sarvāngasundari, 8790 Sarvesalinga (Mājoti), 8812, 8820, 8832,
8837, 8858, 8867, 8868, 8902, 8932, 8942,
8960, 8963, 9001 Šāstrādarsa,'8809 Sastradipika, 8808, 8809 Sataslõki, 8793, 8963 Satašlõki with Telugu meaning, 8981 to
963 Satansodhani, 8963 Satayogagrantha with Telugu meaning,
8493, 9006 Segbagiri gastri, M., 8799, 8865, 8922,8937 Siddhe mantra, 9007 Siddhamantra pra kāśn, 9008 Siddhamanira with the commentary tra.
käsa, 9006 Siddhanāgārjuna, 8888 Şiddhantafāgara, 8861 Siddhantibhāsya, 8857 Siddhasangraha, 8969, 8972 Siddhasara samhita, 8679, 8927 Siddhavidyā, 8993 Riddhayāga, 8803, 8926 Simbadatta, 8967 Simhagopta (Vaidyapati), 1790, 8791 Sumbarāja, 9008
Vadaprakriya, 8799 Vägbhata, 8788, 8790, 8803, 8886, 8931,
8991. Vāhata, 8789 Vaidyacintamani, 8793, 8805, 8807, 8818,
8-54, 8983, 8999, 9002 Vaidyucintamani with Telugu meaning,
8804, 8806, 8807, 8821, 8825, 8828, 8832,
8865, 8890, 1984, 8993, 8999 to 9002. Vaidyadipaka, 8979 Vaidyagrantha, 8001, 8997, 8998 Vaidyagruntha noith Telugu meaning, 8901
to 8906, 8998 Vaidyamuktavali, 8845, 8979 Vaidyanighantu, 8830, 8961 Vaidyanigkantu with Telugu meaning,
8960 Vaidyarājatantra, 8900 Vaidyar atantra with Kanarese meaning,
8907 Vaidyasangraha, 8793 Vaidyasårasangraha with Kanarese mean
ing, 8918 Vaidyasarasangraha, 8917, 8919 Vaidyaso sira writh Tamil meaning, 8792,
8807 Vaidya fästra with Telugu meaning, 9005 Vaidyarisaya, 8825, 8866, 6888, 8908,
8909, 8933, 8948, 8963, 8982

Page #238

GENERAL. INDEX
Vaidyuvisaya with Kanarese meaning, 1 Venkataramanagataka, 8839 8900, 8915
Veakatesa, 8872, 8873 Vaidyavigaya with Telugu meaning, 8871, Vetālakavaca, 8832
8910 to 8914, 8916, 8917, 9003, 9001 Votālapancavinnsati, 8933 Vaidyavisayagrantha with Telugu meaning, Virabhadra, 8879 8865, 8917
Virabhadriya, 8844 Vaidyayantraviņaya, 8792
Virayya (Recayyakumāra), 8893 Vaidyayoga, 8866
Viresalinga (Mājeti), 8863 Vaidyayogagrantha with Telugu meaning, Vişavaidya, 8984 8832
Visavaidia with Telugu meaning, 8996 Vaidya yogaga ngraha, 8806, 8832, 8890 Visva, 8929 Vaid. ayāyasangraha with Telugu meaning, Vopadeva. 9007, 9008 8406
Vopadéviya, 9008 VakuJūranyamāhātnya, 8936
Vranacikiteā, 8795 Vallabhéndia, 8805 to 8807
Vranacikitságrantha, 8919 Vardhamāna, 8851
Vrşabharājiga, 8992 Vāsiştha, 8879
Vrşabbarājiya with Telugu meaning, Vastu gurakalpavalli with Telugu meaning, 8882 8824, 8828, 8959
Vrsarājiya, 9009 Vastugunanirnaya with Telugu meaning, 8960
Yaksmarőganidana, 8877 Vedadipikā, 8844
Yallubhatta (Srivatsa), 9002 Vemana padyālu, 8829
Yamala, 8879 Vengayyan (Dodda), 8844
Yantraprakara, 8793 Venkatācaia, 8798
Yögaratnāvali, 8879 Venkata pati (Kolacalli), 8797
Yogārņava, 8873

Page #239

Page #240
AGENTS FOR THE SALE OF MADRAS GOVERNMENT PUBLICATIONS IN INDTA. BUTTHEWORTH & Co. (1TD.), 6, Easting's Street, Caloutta. R. CAMBRAY A U., Ontoutt E. M, GOPALAKRISHNA KOWE, Pudumantapam, Madura. HARTAs, Mount Road, Madras. HII NDOTHAMS (LTD.). Mont Road. Madras V KALYAK ARAMA LYER &0. Rsplanade, Madras Q. 0. TOGA NADHAM BIOTHRA Madras S. MURIH & Madras GA. NATRSAN & C., Madras. Tha Buperintendent, N3X KX Hind Pesa, Allahabad, P. R. RAM LYER & C.. Memas. RAMA KRISHNA & SONS, Lazore. 1). B. TARAPORRVALA SONS Co, Bombay THACERR & Co. (1.7.), Boinbas THANK, APINK & Co. S. Fsplanade East, Oslcutta. 8. VASO , Madre. IN THE UNITED KINGDOM. RH INOX WILL, 50 and 51, Broad street, Oxford. COMHTA BUR &00.. 10, Orange Street, Leicester Square, London, W.O. Ikarom, BRIL 200. (Ltd.). Cambride T. 6UWWER (ITD.), 1, delphi Terrace, London, W.0. GRINDLAY & Co., 04, Pauliusrent Nren, London, W KRGAN PAUI, TRENCH, TONER & Co. (LD.), A8-74.5Cartar la re, London, 0. 25, luser Btrer London, W.C. HENRY S. KING & Co., 65, Oornhill, London, R.C. P. 8, Kino & Sons, 2 and 1, Great smith &treet, Westminster, London, S.W. L G X Co. 48. Great Russell Street, London, W.6. B. QALARITO. 11, Grafton Ntreet. New Bond Street, London, W W HACKER & Co., %, Creed 1.ame, London, E. OUVIR AND Boy, Tweeddale Court, Edinburgh E. PONSONBX (9.). 116, Grafton Street, Dublin W. WH Y & Sox, 28, EHeX Street, Strien, London, ON THE CONTINENT. ERNEST LIROUX. 28. itne Bones Para MARTIN DE NI HOTI H . Hollane Serving JinShasan 091491 gyanmandir@kobatirth.org For Private and Personal Use Only