Book Title: Buddhiprabha 1917 08 SrNo 02
Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/522095/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Registered No.B. 876 buddhiprabhA. deza, rAmAja, dharma vagere jaina ane jainetara sAhityathI vibhUSita. pustaka 9 muM] oNgaSTa 1917. vIra saMvata 2443. [aMka 2. taMtrI, rA. maNilAla mohanalAla pAdarA para viSayadarzana. vyavasthApaka. ra. kezava ha. zeTha, viSaya lekhaka pR8, 1 prAcIna asiddha jaina sAhitya. ... mehanalAla hImacaMda vakIla. . 2 pratimA ... ... ... rA. kalyANa .... ... ... 40 3 sAhitya pariSadu bhAvanA . ra. bhAtu .. .. ... 81 ke "rahAjo paraMtu sarvadA . rA, janArdana 9. prabhAskara5 AMsuDAM .. .. * ...rA. haMsala .. * ke purUSa ane strI .. (avataraNa.) * * che keLavaNI saMbaMdhI sthiti rA. narottama bI zAha . 8 svIkAra ane abhiprAya vyavasthApaka :8 carcApatra... haMsa... ... 10 bAlaka-babu ...re. kezava ha. zeTha. 11 nivedana . .... taMtrI. ... .. ... 4 zrI adhyAtma jJAnaprasAraka maMDaLa taraphathI prakArAka, zaH zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA, amadAvAda, lavAjama varSa eka rU. 1-4-0. chuTaka dara eka nakalanA be AnA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ A mAsikanA niyame vagere. 2 A mAsikamAM AvatAM lakhANe paikI janetara lekhakonA lekho sAmAjika draSTie lakhAyelA samajavA. rAjakIya lekhe, dhArmika jhagaDe utpanna kare tevA le ke cApatro tathA nirjIva kavitAone mATe A mAsika nathI. temaja aspaSTa, kAgaLanI bane bAjU khIco khIca lakhAyalA, pensIlathI lakhelA che tevI jAtanA lekhe para lakSa nahi apAya. 3 sArA ane sArvajanika hita jaLavAya tevA, vizALa daTiye lakhAyelA lekhone yogya nyAya maLaze. 4 nahi svIkArAyelA lekho pAcho maMgAvanAre pijheja mokalavuM. pa takhallusa(upanAma) dharAvanArAoe amArI aMgata jANu mATe kharuM ane pUruM nAma jaNAvavuM. 6 mAsikanuM vArSika lavAjama rU. 1-4-0 pijheja sAthe hoya che. bheTa ane vi. pI. kharca . ane lavAjama agAuthIja vasUla karavAmAM Ave che. 7 navA varSanI zarUAta julAI mahinAthI thAya che. pAchaLathI grAhaka thanArane zilikamAM hoya tyAM sudhI pAchalA aMko pUrA pADavAmAM Ave che. ane grAhaka tarIkenuM nAma julAIthI noMdhAya che. tema nahi karavA icchanAra jyArathI grAhaka thAya tyArathI jUlAI sudhInA AMke jeTaluM lavAjama tenI kanethI vasUla karavAmAM Ave che. 8 je aMka na maLe, te mATe amAruM dhyAna, tyAra pachI bIjo aMka ravAne thAya tyAra pachI kheMcavuM. i vizeSa khulAsA mATe AphrisanA ziranAme patravyavahAra karavo. 10 sahI vALA lekhonI javAbadArI lekhanA lekhakane ja zira samajavI. vyavasthApaka jAherakhabara chapAvanArAo mATenA bhAva. prakara. varSa rU eka mAsa rU. 1 AkhuM pRSTa 2 aDadhuM pRSTa 3 5 pRSTa 4 pAMca lITI 5 henDabIla vahecAmaNI-ekavAra mATe rU. 7. pUThA paranA bhAva mATe vyavasthApaka para patravyavahAra karavo. A mAsika saMbaMdhI saghaLe patravyavahAra nIcenA ziranAme kara, zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA. buddhiprabhA oNphisa-caMgaLa, amadAvAda,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ //////////////////////////////////////////////////////////////////// N vadipramo. 5 ) deza, rAmAja, dharma vagere jaina ane jainetara sAhityathI vibhUSita. ki ------- - ---- -- pustaka 9 muM] ogasTa sane 1917. [ aMka 2 je. jaina tatvajJAnI zrImad devacaMdrajItuM prAcIna aprasiddha jaina sAhitya. zrImad cAhujina stavana. bAhujiNaMda dayAmayI, vartamAna bhagavAna prabhujI, __ mahAvidehe vicaratA, kevala jJAna nidhAna, prabhujI. bAhu // 1 // che have trIjA viharamAna pazcima budvIpaneviSe vacchavijya sUsimA nagarI, sugrIva rAjA, vijayAmAtA putra. mohanI rANInA bharatAra hiraNa lAMchana, zrI bAhu havAmIne je dayA nIpanI che te dikhADe che, ane prabhune stave che. zrI bAha svAmI dayAmayI che. IhAM yathArtha jJAna karavAne dayAnuM tathA ahisAnuM svarUpa kahIe chIe. je keine haNa nahiM te ahiMsA kahIe. te vibhAva5riNatie pariNamIne je AtmaguNane haNa, te bhAva hiMsA. ane guNI tathA jJAnAdika guNane anuyAyI vIrya upayoga karatAM AtmaguNa haNAya ja nahi. te bhAva ahiMsA. tathA je AtmAnA jJAnAdika guNa AzravathI hatA jANIne te AzravathI TAlIne AtmAne saMvarane viSe pariNamavuM te bhAva dayA jANavI. tathA keI parajIvanA daza prANa na haNavA te dravya ahiMsA. ane koInA dravya prANa haNAtA ugAravA te dravyadayA, enuM svarUpa vizeSAvazyake caturtha gaNadharavAdathI jo. tathA zrI haribhadrasUrikRta ahiMsASTakathI tathA ghaniryuktithI jeje. aMha dayA ahiMsAne ekapaNe te kAraNe kAyaoNpacAra 1 + A stavana zrImad devacaMdrajIe racelu hoi teonA samayanI gurjara bhASA pramAja ame prasiddha karIe chIe. ane te uparane artha paNa teozrIeja bharelo che,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 buddhiprabhA mATe che, yA te ahiMsAne kAraNa che. ahiMsA te kArya che. svaparanA nAnAdika guNa na haNavA e bhAva ahiMsA. e dharma yata: "esa dhamme dhruve nItie" ityAdika Agama vacana che. te zrI mADu jIna kahetAM vItarAganA IMdra puSyopagArI mATe tIrthaMkara te paramayAmayI che. AtmAnI yA saMpUrNa karI che, paranI saMpUrNa dayA upadmize che. vartamAnakALe vicaratA bhavyajIvane dezanAmRte siMcatA mahAvidehakSetre tehi kevaLa sakala lokAlekanA bhAva jethI pratyakSa parasahAya vinA eka samaye jANe te kevaLa jJAnanA nidhAna che. evA zrI bAhujIna che te paramayAla che, dravyathakI chakAyane, na haNe jeha lagAra prabhujI, mAvacA poLAmano, hima che. thavA, pramunau, kAdu !! dravyathI cha kAya. 1. pRthvIkAya. 2, apakAya. 3. teukAya. 4. vAukAya. pa. vanaspatikAya. 6. trasakAya. ne nahaNe jezrI arihaMta ligAra a'samAviSNu, IhAM kAMi pUchacce je kaivalInA pagathI pArevAnA baccAM pramukha haNAye che. te na haNe kima kahe che ? tenA uttara je zrI bhagavatIsUtre kevalInA pagathI pArevA pramukhanAM baccAM hAya paNa tehane irIyAvahI kaho pazu hiMsAna kahI te mATe na haNe ima kahaye. je chaThThuM guNa ThANe munine prANAtipAtikI kriyA utarI che te kelIne kima have ? kyA mATe je bhAvathA AtmaguNunA rakhavAlave tenA dhaNI je uttama guNI niyathArdika teDane e vyavaGAra kahetAM pravartana che, je jemAM jehavA guNa huve tehanA AcaraNa pravartana paNa tevAja have, je pete sAhukAra have tene deza cAlI paNa samI have, jenA lAMDIyA have tehanA deza cAlI paNa vAMkI huve, e dRSTAMte je paramezrvara bhAvadayA pariNAme paraNamyA che tehane vihAra paNa chakAyane rAkhavAnoja have Ime jANavA. e drazya dayArUpa prathama bheda kahyA. rupaanuttara devathI, anaMta guNo abhirAma prabhujI, lotAM vighna nA nAvane, na vadhe viSaya virAma, mu. vAchu. rU. khInna sarAgI jIvane rUpa huve te ghaNA jIvane vikArane tathA sasArI sagAdikanA hetu thAya tivAre te jIvanA Atma guNu haNAye, tivAre te rUpa hiMsAnA hetu thayA, ane zrI prabhujIne rUpa te anuttara vimAnanA devatAthI anataguNA abhirAma kahetAM manohara che. evA rUpa che. piNa jagatrayanA jIvane jotAM dharma rAga upaje paNa viSayanA vikAra na upaje Ito je rUpanI manoharatA te piNu dayAnA kAraNa jANuve. e bIntu dayApaNe che. 3.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina tatva jJAnI zrImad devacaMdrajInuM prAcIna aprasiddha jaina sAyi ama udya nirAno, mavajhana dharma sAya, prasuno, nAmAM samAratAM, miSNA Topa vihAya, pramunI. vADhu. 4, valI trIjI yA kahe che, he devAdhideva jInarAja tumhArA karmanA udaya, je tIrthaMkara nAma karmane! udaya tathA bhASA vargaNAnA uya pramukha te jagatrayanA bhavya jIvane dharmanA sahAmyanA kAraNa thAya che. puruM vAvathAnacunau, saMca varaxijAra dhamanuMsaLayA, ityAdi bhASAne sAMbhaLave ghaNA jIva dharma pAme. atizaya mahimA dekhIne ghaNA jIvane vismaya sarvottama paNa bhAse, te atizayanA svarUpa prathamayyAra atizaya sahejanA janmanA che. IgyAra ghanaghAtI karmakSaya thayA pachI udaya thAya che; egaNIsa atizaya devatA guNurAgI thako jaga--jIvanI bhAva karUNA mATe kare che. e ceAtrIsa atizaya, pAMtrIsa vacanAtizaya eva' tIrthaMkara nAmakarmanA Ayika vipAka che. paNa bhavya jIvane dharma pamADavAnA kAraNa thAya che. jeDuthI ghaNA jIva saMsAra samudra madhye paDatAM ugare che. tiNe e trIjo dayAvaMtapaNA tathA tumhArA nAmAkrika tile nAma nikSepa saMbhAratAM mithyAtva dveSa vilaya jAye. tathA vAma: mahA phalaM khalutahArUvANaM arihaMtANaM bhagavatANaM nAmagoasla visavaNacA krimpuna AminamaLa yaMtra namaMsaLApa hAMnAma sAMbhaLyAnA mA kula che. ima kahayA. thApanAnI bhikatanA AlAve, zrIrAyaparoNIe ApaghuddA vemA nikSeptasAra sALunAmiyattApa vistar. tathA prazna vyAkaraNe prathama savaradvAre cAnA nAma kahyA che te madhye " pUrIivo " (?) e nAma dayAne kahyA che. tathA trIje savaradvAre catyanA vecAvacca nirjarAnA arthI have te kare. ihAM caityanA artha jJAna kare te bheTo khele che. jJAnanA vinaya thAya paNa vecAvacca na thAya te mATe caityazabda jIna pratimA che. valIbhagavatI sUtra' camara adhikAre sAdharma ke ariha Mta tathA arihaMta pratimAnI AzAtanA eka kahI che tathA kamilate sAmAya e zabda uccaratAM " bhate " thApanAnA saepana che. tathA aMgacUlIyA sUtre kahyA che je guNInI thApanA guNI samAna trevaDavI. tathA dravyanikSepe. jamRddhIpapannattI madhye nirvANa kalyANa ke zrI rUSabhadevanA zarIrane navarAvI caMdana vilepana karI phUla caDhAvI grahaNA pahirAvIne zakrastava karyA che. tathA uvavAIsUtra Ape gayA yaMttiyApa veLA vRkSana si cApa e pAThe phUlanI pUjA te gaveSI che. tathA nAstre tigAra mAya pUva vArtA te pasarA ItyAdI pATha jove. tathA bhAva nikSA parama kevalAda guNamayI zrI arihaMtanI sevanA vadaNa namana dhyAna te cyAra nikSepa! je nAma arihaM'ta, zA panA arihaMta, dravya arihaMta, bhAva arihaMtane sa'bhAratAM mithyAtva kuzraddhAki doSa vilAya kahetAM jAya. he prabhujI tArA nAmAdikapiNuM parajIvane AtmaguNanA kAraNa che. tale tepiN yAnAja hetu che e cAthe yApaNA che. * 5
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA Atama guNa avirAdhanA, bhAva dayA bhaMDAra prabhujI kSAyika guNa paryAyame, navi para dharma pracAra, prabhujI bAhu 0 / 5 / / e sarva upagArIpaNe parajIvanA hitarUpa, dravyabhAva para dayAvaMtapaNe rAkhe. piNa je pitAnA AtmamaLe ahiMsakapaNe nipaje che. te dayAvaMtapaNe - LakhAve che. tihAMje anAdi saMsArI jIva parAnuyAyI pazamI upaga vIryane pravartane ravaguNaanaMtatAne AvaraNa karate hate. te AtmaguNa hiMsA hatI. tathA pitAnA guNa, pudagala leve bhegavave pravartAvatAM AtmaguNa virAdhanA thatI hatI. te he zrI bAhu svAmI hive tame tumhArA kAraNa guNa, jJAna, darzana, cAritra, vIrya dAna, lAbha, bhega, upaga, kartapaNe, tApaNa, sAyakapaNe, 2hakapaNe, vyApakapaNe, rakSakapaNe pramukha sarva svarUpanuyAyI sAdhakatva savarUpa, kartA svarUpa, jJAtA svarUpa, grAhaka svarUpa, bhoktA ravarUpa, rakSaka svarUpAzrayI svarUpa tanmayatAdipaNe thaye, sarva AtmaguNanA avirAdhaka thayA. te mATe svarUpane sarvathA nirAvaraNapaNe rahive, je AtmAnA guNane vidhavA nahiM. e bhAva dayA che. tenA tuhe he prabhujI! he paramezvara! paramAtmA ! tuhe bhaMDAra che. ItaleM svasvarUpane nirmaLapaNe rAkhI rahyA che. ehaja bhAva dayA che. tenA bhaMDAra che. tene kAraNa kahe che je kSAyika nirAvaraNa je guNa kevaLa jJAnAdika paryAya sakala vevatvAdika tehameM hive, paradharma je pudgala rAgAdi je paradharma gAdika tehane pracAra kahatAM. praveza navi kahatAM nathI, je kSaye pazamI guNa kadAcita zaktinyUnatA mATe parAnuyAyI thAye. te sAdhanacake sAcavyAja rahe. paraM kSAyika bhAvI je guNa te je svazaktinI saMpUrNatA, mavakArya kare, paraMparAnuyAyI thAye ja nahi, ehaja parama ravarUpa avirAdhakatA sAdi anaMta bhAge nipI, te parama ahiMsA nipanI che. e cAritra guNanI paraNati che. te katvapaNAne baLa pravarte che. te mATe karI nIpanI. hirepiNa samaye samaye kare ja che. te mATe eka rIte thAya. te dayA kahI che te e pAMcameM bole svarUpa avirAdhaka rUpa bhAva dayAnA pAtra che. | sarva jIve, sarva Agama madhye ehavA bhAva dayA arUpI AtmaparaNati te dharma saradahIve. arUpI dharmaja rUpI paramAnaMda nIpaje. e dhAre. tathA zrI bhagavatI sUtre sAmAja e pATha tathA zrI vizeSAvazyaka maLe jhave guNa paDivano nayassa davaThiyarasa sAbhAIyaM, AtmaguNasvadharma pravRttiH tasyAbAdhakato AhesA, iti vyAkhyAnAt tathA dhama sahayAM nAma ThayaNA dbgfje taheva mama dhamarLA chavo che. e gAthAnI prathama saMkSepa vyAkhyA mahilA karIne pachI vistara vAcanAe rAjadhAra
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina tatvajJAnI zrImad devacaMdrajInuM prAcIna aprasiddha jaina sAhitya. 37 tvaM dravyatve tasya parasaMgitvamevAdharmaH paMkti? ratha nyAyAt adharma eva hiMsA memaasaye tene na kare te ahiMsA e Arya gAthA sUtre kahe che. guNa guNa pariNati pariName, bAdhaka bhAva vihIna. prabhujI dravya asaMgI anyano, zuddha ahiMsaka pIna, prabhujI baahu0||6|| tathA guNa je jJAnAdika te guNanI pariNati jANavAdika svasvakAryuM pari. Na guNa pariNatine bAdhaka bhAva je AvaraNa tehathI vihIna kahetAM rahita eTale nivAraNa guNa pariNAma tehaja svavakArya kare te nirAvaraNa guNa thaye. te zAthI thayo ? je kAraNe dravyaAtmA anyane asaMgI thaye tivAre guNa nirAvaraNa thaye ehaja dravyane ahiMsakapaNa nipaje. tathA zrIpaMcavastu TIkA cAmuM, tu manavamaLa fEla tati hiMsA tathA zrI vizeSAvazyake bhagavatI sUve ehavA adhikAra aneka che, je mithyAtva avirati, kaSAya, ega e cAra bhAva saMsAra kahyA che, te mATe sakala pradeza sakala bhAva dharma, anya je para bhAva tehane asaMgI sarva saMga rahitapaNe te dravya ahiMsapaNe nipaje che te mATe tehathI rahita te dravya ahiMsaka kahIyejI, parasaMgI amane hiMsaka dAkhe che. e zuddha utsarganaye ahiMsakapaNe pIna kahetAM puSTa che. ga karo che, te asatyapaNe kAMI bahApaNe sAdhana rIte nathI. para utsarga je na ghaTe. zabda dravya katAvalaMbI upaga te IhAM ubhe che. te mATe asatya vacano kahyA che. tathA zrI bhagavatIsUtre sUmasaMpAya guNaThANe saMpAyakI kriyA che, te mATe 3stattathati e pATha che e piNa vastu dharma AzrayI che. te mATe akSayAvagAhanA thaI. eka meTe Atmadharma pragaTe. te mATe kSetra je avagAhanA rolapaNe AtmA haNate hatA te acalapaNe thaye e kSetra ahiMsakapaNe, AtmAne viSe nIpane, Ima bhAva. IhAM koI puchaye je kSetrane saMkeca duHkha AtmAne kima manAye? tihAM uttara je siddhapaNe avagAhanA rahite piNa nAnI moTI che piNa have siddhane nAnI moTI avagAhanA karavI nathI. te mATe Ima kahyA che. utpAda vyayadhruvapaNe, sahaje paraNati thAya prabhunI / chedana yojanatA nahi, vastu svabhAva samAya, prabhujI // bAhU // 8 // hive-bhAvanA kAladharmanI zuddhatA kahe che. kAladharmalakSaNa, dharmasaMgrahaNIye kahIye che. sattara bhrovAi rAva Tara rojera vakaro - vAranag tathA tatvArtha vizeSAvasyake paMcAstikAyanI vartana tene ja kAlapaNe kahyA che tathA anugAra sUtre piNa kahyuM che ke varSa mane samapatiyuti mA vAva vAva tihAMpiNa chava ajIvanI vartanA te kAla tathA svadravya vakSetra svakAla svabhAvana yAt asti e pada saMmati tathA ratnAkarAvatArikA maLe che e astipaNe te varSe ja have. paradharmane
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 buddhiprabhA. astipaNe te dravyanuM dharma nahi. te mATe kAla utpADha vyayarUpa vartana te svadharma che. AtmAnA vizeSa paryAyAstimayI pariNamaNuM che. te utpAda tathA vyaya tathA dhruvapaNe je AtmA pariName tene saheje pariName che. Itale utpAda vyaya te koine para nimitta thatuM nathI. te mATe saheje e pariNati thAya che. saMyegIbhAvane thaya te chedana karyo thAya che ane utpAda te kaI jana kahetAM keIkane jere thAya che, ane AtmaguNane utpAda te parabhAvanI yojanA vinA thAya che. e utpAda vastu ravabhAve samAya che. vastu dharmo samAya che. e kAla pariNati sarva dravyanI kinAre haNAtI nathI. te vastuparNo timahija paraName che. te vasudhameM dikhADavA mATe kahyuM che. tathA guNanI vartana te guNAvaraka kamarelve che. te te dhakapaNe hiMsA che te nirAvaraNa avasthAthe prabhAvI vartanA te hi haNAtI nathI. te mATe ene ahiMsaka vartana kahIe. te nayanI che. he paramezvara paramadayAla tuhe svadayA saMpUrNa nIpajAvI che zrI yazavijayapAdhyAye nijadayA paradayAne svarUpa upadaza rahasyameM vaNa che. te je . nija yA vizu kaho para dayA he kavaNa prakAre e vacanane adhikArane Azaya piNa eja che. guNaparyAya anaMtatA, kAraka pariNati tema, prabhujI / nija nija pariNati pariNameM, bhAva ahiMsaka ema, prabhujI. // .9|| have bhAvadharmanI ahiMsakatA kahe che. tathA zrI bhagavatI sUtre mApavo jI aNatA nANa pajaza / aNaMtA dasaNa paJavA, aNaMtA cAritta pancavA maLatA guDhag ujhavA, ItyAdi baMdhAdhikAre tathA mAdhavaH 3racA ni, rIvAjIva rimAnDa ne viSe joI le. navaraM tadAtA jJaadrvyN dravyajIvaH ucyate iti prakramaH tu biseSadhottakaH ruciriyaM na kadAcitta paryAya viyuktaM dravyaM tathApi ca yadAtaddiyuktatayA vivakSyate tadAtadravya prAdhAnyato dravya jIvo bhAvetu dvavidha eva pariNAma: karmakSaya kSayopazamodayApekSaH pariNati rUpo bhAvajIvaH iti 3 e zAMtiyAdi caitAlIkA pATha cha tathA dharma sIne vidhe tasseva dhammave niyaparakhe hiM atthinathice bhinna pa. ghati nimitta tarahaMmari 6 e bhAvadharma tathA zrI dazavaikAlika niyukti ahiMsAnA cha nikSepa karyo che tenI TIkA ma pATha che je vajuortvAva: i[T "vasu vRut #AtanuM rhiSA" ItyAdi te mATe je guNa jJAnAdika paryAya ava che" ItyAdi tathA kAzka kartA 1 karma 2 karaNa 3 saMpradAna 4 apAdAna 5 AdhAra e cho te guNaparyAya te anAdi kAlanA avarANa paDyA che tathA je vIrya cetananA kSapazamI thaI te parAnuyAyIpaNe pravartatA ravaguNAvaraNarUpa kArya karavuM vaguNa pravRtti ghAtarUpa svahiMsA kare che te, he, nAtha tuhe vakIya sarva guNa pragaTa karave valI ravarUpa pravartana karavuM te
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina tatvajJAnI zrImad devacaMdrajInuM prAcIna aprasiddha jaina sAhitya. 34 hiMsakapaNe nivArIne svabhAva dharmanA ahiMsaka thayA che. tathA kArakakhaTanI paraNati avarAtI nathI, piNa anAdikAlanI saMgagIpaNe parakattapaNe thayAthI AtmAvibhAvakattA, kArya, kAraNuM, saMpradAna, apAdAna, vibhAva pariNamanarUpa parAnuyAyIkSapazama te abhinavAbava pariNati vRddhi te lAbhArUpa svazakti rekavArUpa te hANi te AtmakSetre parabhAva grAhakatA para bhAva bhegyatA rakSaNatAdikapaNe AdhArakAraka, Ima che kAraka hiMsaka thayA che. saMsArI jIva te tumhArA khaTakAraka sAdhanapaNe karI pachI kevala jJAnAdika guNa pravRti paNe pravartAvyuM te kartApaNe, kArya, karaNa, saMpradAna, apAdAna, AdhAra, sarvazatAdika guNa pravRtti te upagaraNa te bhAsanakAdi lAbha te parabhAva sanmukha na dhasa te varUpa rakSaNatA te e che kAraka svaguNu kArya karavArUpa pariNute paraNamyA ehaja bhAva ahiMsatA nIpanI, te bhAva ahiMsA avasA, paNe nepaneehaja svadharma nepane. Itale AtmaguNa AtmaparyAya tathA AtmAnAkAraka te sarva anaMtA paraNamaktAdi zeSa dharma te sarva nija nija kahetAM pitApitAnI jANaga che. tathA dekha tathA ramaNa AnaMdAdika pariNata paraName che. te hijabhAva ahiMsakapaNe che. Isale je dravyane bhAva ahiMsaka thaye temanA dravyakSetrakAla niyama ahiMsaka thAya. te, he, zrI bAhuvAmI tumhAre bhAvadharma tuma he haNatA nathI ane para kaI haNI zake nahIM e ahiMsakatA je sAdhyamAM hatI te tumhAre nIpanI che. ile tumaDuM parama ahiMsaka che ane hiMsakatAnA kAraNa che e rIte bhAva ahiMsakatA nIpanI che. te ahiMsakapaNe sarvane dhyeya che. zrI jinarAja tumhAre ahiMsaka paNe je jIva avalaMbIne tanmayI thaye-tehane pitAne parama ahiMsakapaNe nIpaje te mATe tuhe parama AdhAra che. bhavyajIvanA parama upagArI che dayAla cho saraNabhUta che. 9 g5 rhiSatAmathI, TophUM namuno rakSaka niSa para vItrano, tALa taLa giphAga, pramua || vAha ! 20 || ema kahatAM e rIte sarva guNe sarva praryAe upAdAnapaNe nimittapaNe upagArIpaNe AdhArapaNe upadezapaNe atizayAdika udIkapaNe he vItarAga tuhe parama dayAla che. te he prabhujI meM mithyAtva asaMyamanI gADhatAye anAdikAla svarUpAvRtapaNe bhava bhaTakatAM Atmadharma uchedIpaNe pravartatAM tuha samAna tatvI deva para bhAvane akartA abhaktA te kivAre dIThe naha. Itale upaga gocara karyo nahate. ti havaNa keIka gira saripala gholanA nyAye zrI vItarAga Agama zravaNa yathArtha bhAsaka gurU upagAre che janaraja tAhare svarUpAnaMdIpaNe tapagArIpaNe e avasare bhAsanacara thaye te mAhare Aja parama kalyANa thaye. ne mATe zrI jIvarAja tuhe rakSaka che. nija kahatAM svadharmane tathA kAraNapaNe parajIvane piNa rakSaka che. te mATe nimitta kAraNane kartApaNane A
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40. buddhiprabhA repe tAraNa kahatAM, parajIvanA tAravAnA kAraNa che. ane pite taryA che, te mATe jihAjanI upamA che tuhane he deva. 10. paramAtama paramesara, bhAva dayA dAtAra, prabhujI; levo khyAla ne, revaM suvAnuM. mI. / 22 // pUrNAnaMdIpaNA mATe svasattA praznAva mATe sakala guNa anavachinna svabhAva bhegIpaNe he prabhujI, tumha paramAtmA che. utkRSTa AtmA che. vaLI samarata svazakti guNaparyAyarUpa svAdhInapaNA mATe paramezvara che. vaLI zuddhApadezaka, tattvadharma dezakapaNAthI, svadharma rAkhavArUpa bhAvadayAnA dAtAra che. ehavA paramAtmA parama purUSa nirAmaya niraa nisaMga, nissahAya, nirmala, niHprayAsa, AtmanaMdabhegI zrIbAhu viharamAna tIrthaMkara prati se. tehanI AjJA pramANapaNe prava, dhyA. te bahu svAmI ravarUpa saMpadA upagAra saMpadA atizaya saMpadA maLe tanmaya upagI thAve. e bahu svAmI kahevA che. deva je cAra nikAyanA devatA tehanA caMdra je iMdrAdika tehane Atmika sukhanA karaNahAra che athavA stuti kartA ce devacaMdra nAme prabhu guNa rasika tehane sukhanA karaNahAra che. Itale je niranuSThAnapaNe zrI vItarAga sevana kare te parama avyAbAi sukha vare mahAnaMda pAme. nirasaMgAnaMdI thAye. e zrI nirsaga zrI bAha svAmInI stavanA bhAvadayArUpa parama karUNArUpa kahI che. 11. ItizrI bAhujIvana stavana zrI AdIzvara jInapasAdAta (saMgrAhaka-vakIla mohanalAla hImacada-pAdarA) pratimA." (harigIta) pASANanI kahI nIMdatA, che nIMdake tujane bhale; jaDavata gaNI ke citra rUpe, nIMdatA teye bhale. he che. bhale tuM kAchanI, vela taNa ke dhAtunI, AkarSatI ama dIlane, AnaMdane relAvatI. ama aMdhane tuM ArI, rUpa guNane darzAvatI; bhulA paDelA Atmane, nIja paMthamAM derAvatI. zraddhA sudhAnA pAnathI, tuM cittane camakAvatI, vismRta thayelA bhAvane, tuja darzathI ubharAvatI. ama zatrune saMhAranAra, vIra tuM, mahAvIra che, zraddhA taNI ama nAvane, dehI janArI deva che. puju ghaNA huM nehathI, aMtima mAraga zIva che; cintAmaNI pArasataNI, pratimA khare dIvya che. "Kallian."
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya. sAhitya pariSad bhAvatA. sAhitya pariSad bhAvanA. 41 za bhAnu, jarAtI sAhitya pariSad Aja khAra varSa thayAM maLe che, Avate varSe enA Arbhane samaya che, tethI karIne e viSaya upara atyAre kAMika vicAra karIe teA te asthAne tathA akALe nahi gaNAya. A vicAra karatAM pahelAM atyAra sudhImAM maLelI pariSadonI samAlecanA prathama karavI Avazyaka che. gujarAtamAM keLavaNIne pracAra thaelA hatA. e keLavAyelA vargamAMthI keTalAkoe lekhA dvArA, pustako dvArA kAMI sAhityanuM kAma karyuM hatuM. e varga AMgaLInA veDhe gaNAya evA che chatAM je jamAnAmAM gUjarAtane jevAM sAhityanI AvazyakatA hatI te sAhitya purU pADavAne temaNe yathAzakti tathA yathAmati karyuM hatuM. lokomAM sAdhAraNa samaja evI che ke gUjarAtI eTale vepArI ane gUjarAtI hiMduM eTalA badhA vANIA. A sthiti kahe ke A apavAda hajI temane mAthe che ja. ghaNe sthaLe eja upanAma kahevAtuM sAMbhaLIe chIe. emAM kahenAranA jarA paNa doSa nathI. ApaNA gUjarAtIe pachI game te jAtinA hoya to paNa te hiMdustAnamAM te zuM paraMtu hi MdustAnanI bahAra eja arthe nAnA nAnA gAmaDAMomAM maLI Ave che, ane ethIja A sAmAnya kahetI thaI che. AthI vANIyA vepAra karaze ke sAhityanuM kAma karaze ? vepAra karyAMthI te pAMca paisAnI prApti thAya, paNa sAhitya ubhuM karavAmAM, pustako racI prasiddha karavAmAM te pAMca paisAnA ghasArA lAge. emAM lAbha ze ? A dhA karyAMthI pAMca paisA gharamAM lAvavAne badale pAMca paisA gharamAMthI jAya evA dhaMdhe vANIyA kare ? AvA vaNika ravabhAvane lIdhe sAhityanI vRddhi thavAmAM athavA karavAmAM tenuM mana eTaluM badhu' prerAyaluM nahi. gUjarAtanI A sthiti hatI paraMtu gUjarAtamAM aMgrejI keLavaNI zarU thai tyArathI atyAra sudhImAM keTalAka suzikSita gUjarAtI bhAIe ApaNI bhASA tathA ApaNuM sAhitya keLavavA prayatna karyo che, eTalu ja nahi paNa segana khAvA jevuM saMgIna karyuM che. keLavaNIne pracAra AkhA gujarAtamAM thaye chatAM temAM te pramANamAM vRddhi thatI nathI evuM sarvanA manamAM hatuM. suzikSita varga agALI ane marAThI sAhitya sAthe pAtAnuM sAhitya sarakhAvatA tyAre tene emaja jaNAtu ke gUja
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4ra buddhiprabhA, rAtI sAhityanI vRddhi pramANamAM kAMija nathI. te pachI gUjarAtI sAhityanI sthiti anya bhASAnA sAhityanI sarakhAmaNImAM uttare temAM te zuM Azcarya ? AvI paristhitimAM gUjarAtanA mudde pATanagara amadAvAdamAM sane 1905 mAM svargastha rA. raNajItarAma vAvAbhAI mahetA jeNe amadAvAda AvI sAhitya sabhA sthApI cUvAna vargamAM sAhityanuM navuM jIvana, navuM rakta reDI ene utsAhI karyAM hatA teNe sabhAnA sabhAsade sAthe samelana viSe masalata calAvI, ane A nUtana vicAra sabhAnA sAhityapremI pramukha. rA. khA. ramaNabhAI mahipatarAmane kahyA. rA. bA. ramaNabhAIe e vicArane vadhAvI lIdhe, ne emanI sahAyatAthI sAhitya pariSad amadAvAdamAM bharavAnA vicAra nakkI thayeA. vidyAnAne, tathA e dizAmAM kArya karanArA sAhitya premI purUSane nima MtraNa thayAM, ne pariSadnA kAryakrama ghaDAyA. e kAryakrama bahu vizALa nahoto, pariSadnu kSetra paNa vizAla nahotu bAMdhyuM. eTaluM te nirvivAda che ke koi paNa kArya navu ArambhavAmAM Ave tyAre samAja te vadhAvI leze ke tenI avagaNanA karI tenI kAryasiddhimAM aneka prakAranA vighnA nAMkhaze evA vicAra tenA netAone svAbhAvika Ave. AvI paristhitimAM amadAvAdanI prathama pariSadnA viSayeAnI ceAjanA thaI hatI; jema jema nUtana vicAra vidvAna varge temaja yuvAna varga vadhAvI lIdhA tema tema yuvaka vargane tethI protsAhana maLyu. saddabhAgye pariSadanA prasukhanI pasaMdagI gujarAtanA te vakhatanA vidvAna sAkSara rA. rA. govardhanarAma mAdhavarAma tripAThInI thai, te sAthe satkAra maMDaLanA pramukha tarIkhe gujarAtanA suprasiddha mArka vaina (Mark Twain) niyata thayA. A be vidvAna sAkSaronI pasaMdagIthI pariNAma evuM sArUM AvyuM ke piraSadanA maMDapamAMja A pramANe varSe be varSe ApaNe maLatA rahIe ane samAjanA, keLavaNInA, sAhityanA, bhASAnA vagere judA judA viSayo upara bhASaNeA karI ekabIjAnA vicAronI Apa le karatA rahIe tA bezaka ghaNo lAbha thAya, eTaluMja nahi paNa marAThI ane magALI bhASAnI sarakhAmaNImAM ApaNu gujarAtI sAhitya je nirmAlya sthitie che, kIcaDamAM iTAeluM che eve je Aropa tene mAthe che te Aropa, ApaNe madhA joDAi ekatra jora karI kIcaDamAMthI tene bahAra kADhI dUra karIe te gujarAtI sAhityano uddhAra thAya kharo, AvA AvA dhvani kAne kAna pharavA lAgyA. traNa divasamAM pariSadnu kArya sapUrNa thayu-ekatra thayelA sA sAne ghera gayA. ramazAna bhUmipara gayelAne jema mazAnavairAgya Ave che, ne te pAchA ghera gayA pachI mAyAmAM lapaTAi jAya che tema A pariSamAM ekatra thayelAone pariSad jhanuna AveluM te ghera jatAM jhanuna utarI gayuM ane sarva koI potAnA kAmakAjamAM evA gu thAi gayA ke sAhitya pratye je thoDu kArya karavAnI IcchA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya pariSada bhAvanA. 43 thayelI te IcchA IcchAne ThekANe rahI, eTalAmAM be varSa nIkaLI gayAM ne bIjI pariSanA samAraMbhanA caLavaLane ghaMTa kAne paDavA lAgyuM, eTale uMgha uDI ane jAgRti AvI. bIjI pariSadanA kAryavAhakamAM rA. rA. hiMmatalAla aMjAriyA jeDAyAthI kAThiyAvADI varga paNa sAmela thaye. pariSanuM sthaLa muMbAI hatuM eTale pachI emAM zI nyUnatA rahe ! navA navA vicArene piSanArU sthaLa muMbAIja che. muMbAImAM taLa gujarAtanA, kAThiyAvADanA leke eTaluM ja nahi paNa gUjarAtI bhASA bolanArI tamAma prajAnA pratinidhio vasatA hovAthI, tathA mahetA nhAnA tamAmanI madadathI netAone utsAha vadhe. AmUkha vizALa AlekhAye. sAhityanuM kSetra mAtra bhASA, sAhitya, kalA, nATaka vagerenA zuddha sAhityanA saMkucita arthamAM nahi rAkhatAM vizAla rakhAyuM ane emAM vijJAna Adi Itara viSayane jhINI najarethI vicAra karI che te viSaya para lekhe magAvAyA. A pramANe viSayanI yAdI vizALa ane sarva dezI hatI. pariSadanA pramukha paNa gUjarAtanA samartha bhASA zAstrI . rA. kezavalAla dhruva nimAyA, ane satkAra maMDaLanA pramukha tarIkhe prasiddha sAhitya premI zeTha sAheba purUttima vizrAma mAvaja pasaMda thayA, sonuM ane sugaMdha be ekatra thayAM. pAra sIo, mAravADIo, kacchI vagere tamAma gUjarAtI bolatI prajAnI ragamAM navuM rakata reDAyuM, ne cAre tarapha utsAha utsAha vyApI rahyA. pariSahnA pramukha ra. prave sAhitya upara vikatA bharyuM bhASaNa ApyuM, ane zeTha sAhebe mahemAnanI sArI AgatAsvAgatA karI. A navA jIvanathI pariSadanuM kArya saMgIna pAyApara AveluM samajAyuM. A padiSadamAM svargastha govardhanarAmabhAIne mArakanI jana thaI paNa dilagIrInI vAta che ke te pejanA keI kAraNasara baMdha paDI. ApaNe gujarAtI bhAIone mAthe AraMbhe zUrA hovAnuM je ALa che teja kharUM paDayuM. kAryAraMbha samaye je utsAha ane umaMga hoya che te kArya samApti pachI nathI hotA. kadi A zUrAtana dazame bhAge paNa ApaNAmAM rahetuM hoya te babbe varSe maLI, AnaMda karI ghera pAchA vaLIye tyAra pachI kAMIka kArya karIe, kAMIka kartavyaparAyaNatA ApaNAmAM jAgRta rahe ane ApaNe kartavyaniSTha banI kAMIka kArya karavA pratye prerAIye. tathA kAMkare kAMkare pALa bAMdhI ApaNI sthiti sudhArI zakIye. jotajotAmAM ne vAtamAM ne vAtamAM be varSa vItI gayAM, ane trIjI pari. 6 bharavAne samaya AvI pahoMcyuM. A vakhate kAThiyAvADe bIDuM jhaDapyuM ne rAjakeTa mukAme te bharavAnuM nakkI thayuM. A pariSad mATe lekamAM kAMIka anAsthA janma pAmelI jovAmAM AvelA hatI. patravyavahAra thatAM sarva sthaLethI evAja nirAzAjanaka pratyuttara maLavA lAgyA ke pariSada sAgapAMga pAra uta
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA raze, ke kema evI za`kA netAne thai, paraMtu yUvakavarga utsAhI hatA. vartumAnapatrAmAM khUba carcA cAlI hatI. vAMdhAomAM mukhya vAMdhe e jaNAtA hatA ke A pramANe ame varSe maLI paisAnA vyaya karI lAbha zeDa meLaLyA che ? ulaTuM ApaNe khAI pI AnaMda karI be traNa divasomAM hajAro rUpiyAnA phanA phAtiyAM karIe chIe ! paNa tenuM pariNAma zuM ? vANiye! vANiyAne vicAre gayA. AvA vicAro amane te bahu anukULa lAgyA. eka pakSe jotAM te ghaNA sArA hatA. kAraNa ke pariSA kAryavAhakone eTaluM to samajAyu ke pratna kAMi sagIna kArya jovAnI icchA rAkhe che, eTaluMja nahi paNa jyAM sudhI ApaNe evuM kArya khatAvIzuM nahi tyAMsudhI samAja sahAyatA maLavI muzkela che. AthI karIne trIjI sAhitya pariSadnA kAryavAhakAe potAnA draSTikoNa badalye, ane kAMi saMgIna kArya karavA tarapha pravRtti rAkhI. A vicAre e pariSanA netAAe pariSadnI yAdI vicArapUrvaka ghaDI, ne te sAthe pradarzana bharyuM ne temAM jUnuM ane navuM sAhitya, zilAlekho, tAmrapatra Adi pradazita karI pariSadbe navuM cetana ApyuM eTaluM ja nahi paNa kAThiyAvADanA rAjA rajavADA samakSa sAhitya pariSanA kartAnA mahatvanA prazna mUkI eka sArI rakama ugharAvI bhaDALa maMDaLa sthApyuM tathA sarakAranA agreja amaladAro pAsethI sAhityanA viSaya upara nidhane mATe cadraka meLavyeA. A pariSadmAM vizeSa teja tathA khala hatAM tenu kAraNa te satkAra ApanArAM pAte rASTranA khAnadAna kuTuMbanAM rANI hatAM. temaNe manana karavA ceAgya bhASaNa ApI sarvanAM mana harI lIdhAM, ne piraSad prati je bhAva hatA te dviguNu karyAM. pariSanA pramukha Nu dI. bA. abalAla sAkaralAla hatA, ne temaNe paNa samAcita bhASaNa karyuM hatuM. alabatta emanI A pasa'phreMgIthI keTalAka vidvAnA nArAja thayA hatA, paNa subhAgye te nArAjI temanI te piraSad pUratI hatI ema jaNAyuM che. pariSadbhu A kArya kAMi nAnu sunUM nahetuM. vaLI piraSadanA kiANa thAye ghaNA badalAyA hatA emAMja sarvasva hatuM. A avyavasthita sthitine vyavasthita karI, pariSane je artha paNa jANutA nahatA te artha samajatA thayA eTaluMja nahi paNa sAthe joDAyA, ane nirAzAvAdIone AzAvAdI kIdhA. kahe ! A kArya kAMI ochuM thayuM che? cAthI pariSad A pachI traNa varSe vaDodare maLI. e pariSade paNa sArUM kArya karyuM che, evuM enA prasiddha thayelA ahevAla parathI samajAya che. gurjara nareza zrImaMta sarakAra mahArAjA sAhebanA Azraya nIce A samAraMbha thAya temAM nyUnatA zenI ja(c)Aya ! rAjA poteja yajamAna eTale pariSadanA ane tenA sevAnA AtithyamAM zuM pUchyuM ! vizeSa khuda zrIma ta mahArAna sAhebe sAhityanI abhivRddhi mATe be lAkha rUpiyAnI rakama jUdI kADhI ApavA jAhera karyuM tyAre sarvenA AnaMda samAto nahatA. trIjI ane ceAthI pariSade prajAne 44
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya pariSad bhAvanA. pratyakSa batAvyuM ke ApaNAmAM karmavIra purU heyate tene sAhAya ApavA vALA dAtA te che. pAMcamI pariSad surata mukAme A pachI traNa varSe ekatra thaI hatI. suratI lAlAe jAgRta thayA. pariSade babbe traNa traNa varSe maLe che, paNa kAMI saMgIna kArya karatI nathI e je doSa ene mAthe che te ApaNe dUra kara, badhAye karyuM te karatAM ApaNe kAMI navIna paNa saMgIna karavuM e vicAre kArya Ara bhAyuM. kolejanA hAiskUlanA, kanyAzALAnA, TreniMga kelejanA vidyArthIo pAse nakkI karelA viSayo upara nibaMdhe maMgAvyA ne je sArA jaNAyA tenA lekhakane sAruM pAritoSika ApyuM. sAthe sAthe jUnAM pustaka, hastalekha, zilAlekhe vagerenuM pradarzana bharyuM ane citrakalAne paNa uttejana ApyuM. A InAmI nibadhothI navA navA yuvake e pariSadunI kaMThI baMdhAvI. 1 suratanI bhUmi kurUkSetranI bhUmi che. ApaNI rASTrIya sabhA surata mUkAme bharAtAM te chinnabhinna thaI hatI tema A pariSadu paNa pUrepUrI bhAMgI te nahi paraMtu bhUmine bhAva tenA para bhajavAya. pramukha vidvAna sAkSara rA. rA. narasiMharAva hatA, temaNe pariSatnI eka beThakamAM judA viSaya upara vicAra karavA pramukhapada upapramukhane ApI piote bIje sthaLe pramukhapada lIdhuM. AnuM pariNAma e AvyuM ke vyavasthita rIte cAlatA kAmamAM avyavasthitatAye praveza karyo. le ke uThI uThIne cAlatA thayA, ne maMDapamAM goTALe jaNA. paraMtu A che divase thayuM hatuM eTale ke nArAja thayelA te babaDatA ghera gayA, khAdhuM pIdhuM ne bhUlI gayA. - pariSanI A samAlocanA parathI jaNAze ke gujarAtanA cheka dakSiNa prAnta muMbAI ane uttara cheDA upara rAjakoTa, madhyamAM amadAvAda, vaDodarA ane surata maLI bAra varSamAM pAMca pariSada thaI che. teNe zuM kArya karyuM che ema ke pUchaze te huM himmatathI kahIza ke jene pariSada zabdanA arthanI khabara nahotI evA vargane pariSadanI bhAvanA samajAvI, lekamata keLa, navA navA yUvakavaganI ragomAM navajIvananuM rakta reDayuM, sAhityaprema ke sAhitya pravRttinuM bIja repyuM. A pravRttine aMge vartamAnapatromAM, mAsikamAM navA navA viSaya upara lekha lakhAyA jAya che, pustako racAyAM jAya che eja mAtRbhASA pratye banI zake teTalI sevAnuM phala kAMI ochuM che? paraMtu prazna eja atre udbhave che ke ApaNe A pramANe kayAM sUdhI vahevuM? pAMca varSane eka yuga thaye e yugamAM gujarAtanAM meTAM moTAM zaheree tene AmaMtrI vadhAvI lIdhI che, samAjane sAhitya pariSadanA uddezathI vAkepha karI che, tathA prajAmAM bahu nahi te DuM paNa protsAhana ApyuM che. have jAgRtine prazna rahyA nathI. have te narmade kahyuM che tema sAhitya kSetramAM
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. sa calo jItavA jaMga, byugale vAge, yA homa karIne paDe, phatteha che Age. atyAra sudhImAM pareSaknI bhUmikA caNI taiyAra karI che te have pachI te upara saMgIna prakAranuM caNatara caNavAnuM che. e caNatara kevuM hovuM joIe te viSe kAMIka vicAra karavAnuM raheze. atyAre ApaNe te zrI bhagavAne arjunane jema kahyuM hatuM ke phaLanI AzA rAkhyA vinA tuM tAre karma karyA kara tema A paNe paNa kartavyaniSTa thaI karma karavA tarapha vaLavAnuM che. eja dikSA. karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana / A lekha uparathI upajatA vicAre. zrIyuta sAkSara zrI bhAnue sAhitya bhAvanA mATe upagI vicAre darzAvyA che ane sAhitya, vasaMta vagere mAsikamAM AvA lekhe khAsa carcAvAne ja A prasaMga che. jainenA gurjara prAcIna sAhityane bahAra lAvavA gurjara bhASAnA brAhmaNa sAkSare kaMI paNa maTI udAratA darzAvatA nathI. gujarAtI sAhitya pariSada jANe hiMdu dhamanIja hoya e dekhAva thAya che. gujarAtI sAhitya pariSada gujarAtI bhASAnA pracAra mATe saMgIna upAye levAyA nathI. pramukhanI padavInI dhamAla pazcAt bhara uMgha jevI sAhitya pariSatnI dazA dekhAya che. becAra vidvAnonA mAna mATe badhI dhamAla thatI hoya evuM jaNAya che. pArasI, musabhAna, jaina vageremAMthI pramukha cuMTAtuM nathI. athavA temane sahabhAgI gaNavAmAM paNa mandatA dekhAya che-lI. jaina. 1 ahAje hane thoDuM bhale hAjo paraMtu sarvadA* (harigIta) Ave vasaMtaRtu yadA, kAyela madhuraM gAya che: jAtAM vasanta Rtu ahA, maMgI banI santAya che ! evA mane gamatA nathI, TahukAra thoDA samayanA hAje mahane DuM bhale, rahAjo paraMtu sarvadA ! sundara prabhAte bAgamAM pu anerAM khIlatAM A khIlI ane ya kharI jatAM, dinamAM hatAM na hatAM thatAM evuM hune hAthe nahi, kSaNajIvI ubhare nehanA; hAje hene bhale, rahA paraMtu sarvadA ! uMDAca: janArdana hA. prabhAskaratA. 18-7-17.. zrIyuta candrazaMkara paMDayAnuM anukaraNa 2
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMsuDAM. ---- - - - - - (rAga: kAliMgaDAnI dhUna). AMsuDAM nene rahaDayAM, tene haDayAM ! suNyAM sUjhayAM caMdA samAna nena re, AMsuDAM nene rahayAM, nene rahaDayAM ! paDayAM vAmyAM badhira kane keNa re, AMsuDAM nene raDayAM, nene rahayAM ! lIdhA dIdhA na sUphama sneha sAra re, AMsuDAM nene haDayAM, nene rahaDayAM ! thAkyAM pAkyAM te ura thayAM kSAra re, AMsuDAM nene haNyAM, nene cahaDayAM! sarya pUryA na neha-veNu sarva re, AMsuDAM nene heDayAM, nene raDayAM ! paDayAM jhUkyAM nirAzamAMhI parva re, AMsuDAM nene DaDyAM, nene haDayAM! sUnAM sUnAM banAvyA neha-kuMja re, AMsuDAM nene cahaDayAM, nene 3DayAM! chAnAM chAnAM te sneha-gIta guMjI re, AMsuDAM nene haDayAM, nene rahaDayAM! sIdhA sAdhya na dIdha neha-bala re, AMsuDAM nene haDayAM, nene haDayAM! sIjhayA vidhyA te Atma re abela re, AMsuDAM nene haNyAM, nene sphaDayAM! dhAyAM dhIkyAM aMgAra thakI ura re, AMsuDAM nene rahaDayAM, nene haDayAM! zamyAM thAyAM ullAsa kerA pUra re, AMsuDAM nene caDDaDayAM, nene raDayAM ! rahyuM rAkhyuM na ura-duHkha jAya re, AMsuDAM nene haDayAM, nene haDayAM ! gaLyAM khALyAM te AMsu nA khaLAya re, AMsuDAM nene haDayAM, nene rahaDayAM! baLyAM bALyAM te ura besI jAya re, AMsuDAM nene rahayAM. nene sphayAM unhAM unDAM AMsuDe nena nhAya re, AMsuDAM nene haDayAM, ne rahaDayAM ! vivAdilAsa, vaDodarA. . tA. 28--11, hasala,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA puruSa ane strI. puruSa ane strInAM svarUpa zAM che, ane temanA paraspara sabaMdha kevA prakAraneA che, e saMbaMdhI satya hajI ApaNA dezamAM ane bIjA dezamAM theDAja mANasA jANe che; ane keLavaNInI yAjanAemAM paNa tethI ghaNI khAmI raheche. strI ane puruSa vaccenA bhedo tAttvika ane agaNita che. ekanI bIjAnI sAthe sayukta thavAnI yAgyatAnA AdhAra e bhedo upara che. se saMsAra sudhAro, duniyAmAM jema nava jIvana vadhatuM jaze, tema e bhede vadhatA jaze; ane te eTalA mATe, ke saMcAga vadhAre gADha thai zake, ane amara sayega mATe vadhAre taiyArI thAya. puruSa ane strI eka nathI, tema samAna paNa nathI. TekarI ane khINanI vacce samAnatA hoI zake nahIM. khINu imAratA ane hRdayathI bharapUra hoya che, ane vADI tathA melAtanI samRddhi tenI zaiAbhA vadhAre che. TekarIne khINa uparanA dekhAvA hoya che, ane te paNa sArvajanika lAbhamAM hisso Ape che. ahiM pUNatAne dareka pagale asamAnatA che. puruSa ane strI kazAmAM samAna nathI, ane kazAmAM asamAna nathI, paNa dareka vAtamAM parasparanI khAmI pUrI karanAra che. A jhamAnA svataMtratAnA che, eTale strIonAM hRdayA hAla svataMtratAnI tRSAthI uchaLavA lAgyAM che. temanA rAjakIya hako ane keLavaNI saMkha'dhI hukAnI have nA paDAya tema nathI. atyAre te vyavahAranA ghaNA dhadhAomAM strIone dAkhala thavAnI chUTa nathI; paNa strIjAti upara puruSanI evI Apakhuda sattA lAMbe vakhata cAlavAnI nathI. kayA dhadhAo strIone phAvaze ane kayA nahIM phAve, e strIe peAteja prayAgathI ane anubhavathI jANI leze. eTalu' tA spaSTa che, ke strInI zakti puruSanA jevIja che. strI koI paNa kalAmAM ke zAstramAM praveza karI zake; si'hAsana upara esI zake, senAnuM uparIpaNuM karI zake; chaTAdAra bhASaNa ApI zake; utkRSTa sAhitya lakhI zake; vaidya karIke davA ApI zake ane vADhakApa karI zake; dharmAsanamAM upadeza ApI zake; ane daivI saMdezAne grahaNa karI zake. saMkSepamAM, te tamAma khAkhata karI zake. je kAMi karavAne tene puratA sneha hoya, te te karI zake. ane tamAma viSayeAmAM puruSanI buddhie je satya pragaTa kayA che, te karatAM kaMIka judI khamInAM satye srInI hRdayapradhAna buddhi batAvI zake. bhaviSyamAM strInI padmavI sudharaze, ane te puruSane hAlanA karatAM vadhAre madadagAra thaze, emAM kaze zaka nathI. daramiyAna atyAre te uparathI utaratI svataMtratAne durupayoga paNa ghaNI vAtomAM joI zakAya che. khullI anItinI vAta to ApaNe khAjue mUkIe, chatAM sArI sthitinI srIe potAnA patinI gerahAjarImAM paNa mejabAnI Ape che, ane chUTanA AnaMda anubhave che. tamAma samAjanI raheNIkaraNI ghaNI rIte karI jaze, evAM sUcane dekhAya che. *briTiza ane undI vikrama. tA. 17-7-chanA aMkamAMthI avataraNuM.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jomAM prA keLavaNI saMbaMdhI sthiti ane jaina ejyukezana kherDanI krUraja jaya keLavaNI saMbaMdhI sthiti ane jaina ejyukezana borDanI pharaja. lekhaka:-rA. narotama bI. zAha. -------- DA vakhata upara jaina kAmanI samakSa ta`durastInA niyame ane dRSTie vicAra karatAM jaina kAmanI aMdara keLavaNI tarapha vizeSa lakSa jana samUhanuM dorAvA lAgyu che te jaNAvyA pachI hAla muMbaI ilAkAmAM sArvajanika keLavaNInI sRSTithI vicAratAM kAmanI te sabadhI kevI sthiti che te darzAvavAnA A lekhanA hetu che temaja te sabaMdhamAM muMbai ilAkAnA keLavaNI khAtA taraphathI bahAra paDatA ripArTa upara avaleAkana karatA jaine te tarapha vadhAre lakSa ApavAne koziSa kare te sArUM A lekha lakhavAmAM Avye che. keLavaNInI kharI sthiti zuM che te upara jaina ejyukezana khorDanA sabhAsaunu dhyAna kheMcAya ane kAMi paNa vyavahArU pagalAM bharavAmAM Ave te sArU goThavaNu kare te vyAjakhI gaNAze. kAraNa ke sarakAra taraphathI bahAra paDatA AvA riperTA prAya: aMgrejI bhASAmAM chapAtA hovAthI, temaja kAmane meTo bhAga vepArI vargane hAvAthI ane thADo bhAga aMgrejI bhASAthI benasIba hovAnA sabakhathI, ane keLavAela tarIke jAhera hIlacAlamAM bhAga lenArA paNa gaNyA gAMThayA haiAvAthI, keLavaNInI kharI sthiti zuM che te AvA riporTonu avalekana karI janasamUha saMkha raju karavA bhAgyeja kALajI rAkhatA hoya che tethI kAmanI keLavaNI sadhI sthiti zuM che tethI prAyaH Ina kAmanA mATe janasamuha taddana ajANyA rahe che. chelA 1915 nI sAlanA muMbaI ilAkAnA keLavaNI khAtA tara phathI bahAra paDelA riporTa uparathI mAluma paDe che ke muMbai ilAkAmAM 25654 nI sakhyA brITIza vibhAganA zahera ane gAmaDAonI che ane tera mAIle eka skulanu pramANa AvatuM hovAthI 9267 zaherAnI aMdara khulA che ane lagabhaga 16384 zaherA ane gAmemAM skulAnuM nAma paNa nathI ane zikSaNa lenAra kule vidyArthIonI saMkhyA 754622 nI che. muMbaI ilAkAnA keLavaNI khAtAnA upalA riporTa jovAthI AvA hAlanA pragatimaya samayamAM paNa AvI rIte ekalA muMbai ilAkAnIja keLavaNI sakhazrI sthiti che teve vakhate dareka
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. kema taraphathI pitAnI kemamAM keLavaNI saMbaMdhI kevI pragati che te je tapAsavAmAM Ave te ghaNuM jANavAnuM banI zake tema che. muMbaI ilAkAmAM zikSaNa letA ena vidyArthIonI saMkhyA 19800 nI che. prAthamika keLavaNImAM 17064, mAdhyamika keLavaNImAM rara35, khAnagI skulemAM 259 ane kolejamAM zikSaNa letA vidyArthIonI saMkhyA 24ra nI che. A pramANe AMkaDAo jevAthI mAluma paDaze ke 17604 jaina vidyArthIo prAthamika keLavaNa le che. mAdhyamika keLavaNImAM phakta rara35 jaina vidyArthIo zikSaNa le che te AvI rIte zarUAtanI prAthamika keLavaNI lIdhA pachI AvI moTI saMkhyA keLavaNI letAM kema aTakI jAya che te lAgatA vaLagatAe khAsa tapAsa karAvavAnI jarUra che. kAraNa ke keLavaNInuM raNa AvI rIte ochA pramANanuM raheze te kemane ucca daraje AvavAne haju keTale vakhata lAgaze te vicAravA jevuM che. te uparAMta uMcI keLavaNuM letA jaina vidyArthIonI saMkhyA tarapha joIe chIe tyAre kheda utpanna thayA vinA rahetuM nathI. kAraNa ke phakta 242 jaina vidyArthIoja kelejamAM zikSaNa le che. A bAbata dhyAnamAM laIe ane je keLavaNIne AgaLa vadhAravA sArU ghaTatA upAye keLavAelA varga taraphathI jaldIthI levAmAM nahi Ave te keLavaNIne mATe najIkanA bhaviSyamAM sArI AzA rAkhavI te phekaTa che. jaina ejayukezana borDa taraphathI hAlamAM keTaluMka pragatimaya kArya karavAmAM Ave che paraMtu tenA kAryane saravALe muThIbhara vidyArthIone amuka InAma ane harIphAInI parIkSAmAMja samAI ja hoya tethI kAMI kAryasAdhaka pariNAma zuM Avaze te paNa vicAravA jevuM che. satara hajAra jaina vidyArthIe prAthamika keLavaNInuM zikSaNa le che. ane Azare paMdara hajAra vidyArthIo (Secondary) mAdhya. mika zikSaNa letAja aTakI jAya che tenAM kAraNe ane te aTakAvavAne upA zodhavA te jaina ejyukezana borDanuM paheluM kartavya che. dareka prAMtamAM nimAyela prAMtIka ena. sekreTarIonA nAmanI hAramALA tarapha najara karIe chIe tyAre koI paNa vyaktine Azcarya thayA vinA raheze nahi ke teo keTaluM badhuM kArya karatA haze paraMtu teonI kharI pharaja te e che ke zikSaNa letA prAthamika keLavaNInA vidyArthIo AgaLa zikSaNa letA kema aTakI jAya che te jana samAjanI najara upara lAvI dareka prAMtamAM te kema aTakAvI zakAya vagere bAbate sucanAo karavI joIe. muMbaI IlAkAmAM pacIsa hajAra zaheramAM lagabhaga seLa hajAramAM te skulenuM nAma paNa nathI evI sAmAnya sthiti ilAkAnI keLavaNIne lagatI che teve vakhate dareka kema taraphathI je pitAnI komanI keLavaNInI sthiti tarapha lakSa ApavAmAM Ave te kAmane vi. ghArthIvarga kayAM kAraNone lIdhe, keLavaNI levA benazIba rahe che te kema
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - keLavaNI saMbaMdhI sthiti ane jaina ejyukezana benI pharaja. 51 saMmukha raju karI zakAya ane AvI rIte dareka prAMtavAra zikSaNa letA vidyArthIenA aTakI javAnAM mukhya kAraNe ane tene aTakAvavA upAye zodhI kADhavAmAM na Ave tyAM sudhI jenakema keLavaNImAM AgaLa vadhe che te kahevuM geravyAjabI che. sane 1911 nI sAlane vastIpatrakane chele riporTa ane tenI aMdara jenenI keLavaNI saMbaMdhI sthitine lagatA AMkaDAo jotAM mAluma paDe che ke gujarAtamAM darahajAre purUSe 745 jaine lakhI vAMcI zake che jyAre dakSINa vibhAgamAM karNATakamAM darahajAra purUSe phakta 108 jaineja lakhI vAMcI zake che. AvI muMbaI ilAkAnI keLavaNIne lagatI sthiti jotAM ane te saMbaMdhI te khAtAne amaladAra vastIpatrakamAM jaNAve che ke "The Jain in the Karnatak is distinguishable both in appearance and dress fron the local cultivators and the comparatively low ratio of litracy is due to racial causes" A uparathI jona ejyukezana borDa jevA khAtAnI khAsa karaja che ke " Racial Causes" kayAM kayAM che te zedhI kADhavAM joIe ke jethI karIne keLavaNI letA aTakI jatA jaina vidyArthIonuM AvaDuM moTuM pramANa Ave che te janasamAja saMmukha raju karI zakAya. AvI bAbate upara dadhyAna ApavAmAM Ave te mATe upAce javA kAMI paNa prayAsa karavAmAM Avaze te ja vyAjabI gaNAze. jaina komamAM strI keLavaNI saMbaMdhI sthiti, jenA upara dezane, kemane ane AkhI jJAtinI unnatine AdhAra che tevA varganI keLavaNInI sthiti tarapha kema taraphathI game teTalA prayAsa karavAmAM AvatA chatAM haju paNa ATalA badhA ajANyA chIe ke tenI kharI sthiti zuM che te jANI zakatA nathI. ane te vakhate sarakArI ripeTe ApaNA AdhAra bhUta thaI paDe che. chelalA vastIpatraka uparathI mAluma paDe che ke muMbaI ilAkAmAM gujarAtamAM darahajAre 154 strIe jaina kemamAM lakhI vAMcI zake che. ane dakSINa vibhAgamAM darahajAre 7 phakta (sAta) strIe lakhI vAMcI zake che. jyAM sudhI ATale daraje strI keLavaNInI khAmI che teve vakhate jJAti unnatine vicAra kevI rIte pAra pADI zakAya te paNa vicAravA jevuM che. strIo suzikSita thAya tevI bhAvanAne siddhAMta tarIke sAbIta karavA sArU bhagIratha prayatna karavAnI jarUra che. ane jyAM sudhI A bAbata komanA keLavAyela varga taraphathI lakSa ApavAmAM nahi Ave tyAM sudhI kemanI unnati thavI muzkela che. jyAre nAmadAra sarakAra taraphathI strIo uMca keLavaNI levAne lalacAya te sArU rolarazIpe sthApavAmAM Ave che ane bIjI tarapha prophesara ka jevA gRhastha taraphathI strI keLavaNInI unnati thAya te sArU prayatna karI strIo mATe yunIvarasITI sthApavA nakakI karavAmAM AvyuM che tyAre jaina jevI samaju kemamAM paNa lakhI vAMcI zake
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ para buddhiprabhA tevI strIonuM keLavaNIne lagatuM pramANa upara pramANe keTaluM badhuM ochuM Ave che te janasamAja sahelAIthI joI zakaze. dakSINa vibhAgamAM strI keLavaNI jevuM kAMI che ja nahi ema khulla dekhAI Ave che. gujarAtamAM ghaNuM sAmAnya pramANa Ave che. AvI sthiti sudhAravA sArU jena ejyukezana borDa kAMI paNa na karI zake ? vaLI kemanI aMdara bALalama, nAnI umaramAM thatA lagna AdI prasaMgane lIdhe, ekaja sthitimAMthI bIjI sthitimAM pheraphAra thatA, haju te gRhiNI tarIkenI pharajo samajavAne bhAgyeja lAyakAta meLavI hoya che te prasaMge karmasaMge anukULatAne abhAva hoya te je kAMI paNa zikSaNa jaina bahenoe zarUAtamAM lIdhuM hoya che te paNa nirUpayogI thaI paDe che, ane AvI muzkelImAMthI strI varga dura thAya ane temanI sAmAnya sAmAjika sthiti kaI paNa prakAre sudhare tevA hetuthI prerAI hAla turata muMbaI zaheramAM strIone ghera beThA maphata vAMcanane lAbha ApavA sArU, munI zrI mehanalAlajI jaina senTrala lAIbrerI mAraphate keTalAka udAracIta gRhasthanI madadathI TolIMga lAIbrerI yAne pharatA pustakAlayanI peTIo dareka mALe mALe ane cAlIe pheravavA sArU prayAsa karavAmAM ALyuM hatuM. paraMtu khedanI vAta che ke AvA ucca AzayathI raju karavAmAM AvelI janAthI paNa je joIe te vAMcanane lAbha levAI zakAtuM nathI; kAraNa ke AvA kAryamAM amuka svayaMsevako jyAM sudhI Atmabhoga ApavA bahAra paDe nahi tyAM sudhI AvA kAryonI muzkelI dura thaI zakatI nathI. je A bAbata haju paNa lakSa ApavAmAM Ave te kharekhara kemanA eka ajJAna vargane ApaNe aMdhakAranA paDadAmAMthI bahAra lAvI ghaNuM ajavALuM pADI zakIe tema che. je amuka strIo mata vAMcanane lAbha leze ane tenA phAyadAo samajatI thaze te bIjI bahenane A bAbata lakSa kheMcavAne sArI mahenata karaze tethI thoDuM ghaNuM lIdheluM zikSaNa paNa TakAvI rAkhavA sArU A pejanA sAthI uttama che tema mAnatAM jarAe aTakI zakAtuM nathI. muMbaI zahera ekalAja mATe nahi paraMtu dareka zaheramAM paNa A yojanA AdaraNIya thaze. kAraNa ke bahuja ochA kharcathI meMTe lAbha ApanArI A cejanA che. Azcarya jevuM che ke leka lakSa A bAbata tarapha haju sudhI kheMcAyala nathI! te te bAbata jarUra keLavaNIne aMge rasa lenAra dareka vidvAna badhuone sucanA karavAmAM Ave che ke A bAbata pitAthI banI zake teTale prayAsa kare joIe. jainanA keLavaNIne lagatA AMkaDAo vastIpatrakamAM judA meLavavAnI jarUrIAta. jaina kemanI vatI jotAM, A AMkaDAo judA judA prAMtavAra meLavavAnI jarUrIAta che; kAraNa ke AkhA hIMdustAnanI ApaNI keLavaNI saMbaMdhI sthiti jANavAne te ghaNAja upayogI che eTaluM ja nahi paraMtu kayA vibhAgamAM keLava
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ keLavaNI saMbadhI sthiti ane jaina ejyukezana benI pharaja pa3 zunI khAmI che ane te kevI rIte dUra thaI zake te sArU upAye javA sArU paNa agatyanA che, dilagIrInI vAta che ke atyAra sudhI karavAmAM Avela prayAsanuM zubha pariNAma AvyuM nathI. ane tenAM kAraNe tarIke mane te emaja lAge che ke ApaNe jevI rIte joIe tevI rItanI araja sarakArane gujAravAmAM pachAta hevAnuM ja che. hiMduratAnanI pArasI kema jenI vastI phakta eMsI hajAra che tene mATe judA judA kalame meLavI zakAya che tyAre jaina kema tenA karatAM bAra gaNI vadhAre vastI dharAvatAM chatAM tene sArU kAMI paNa na banI zake te vyAjabI lAgatuM nathI. A bAbata keLavaNIne lagatA judA judA AMkaDAo vastIpatrakamAM meLavavA sArU sane 1907 nI sAlamAM jaina digabara prAMtika sabhAnA presIDenTa taraphathI eka arajI karI prayAsa karavAmAM AvyuM hatuM tyAra pachI sane 1914 nA roja muMbaInI jaina esesIzana opha InDIA taraphathI eka arajI karI muMbaI sarakAranA keLavaNI khAtAnA amaladAranuM dhyAna kheMcavAmAM AvyuM hatuM ane te amaladAra taraphathI tA. 9 mI akaTobara 114 nA roja javAba ApavAmAM AvyuM hatuM ke prAthamika, mAdhyamika, khAnagI skule ane kolejomAM zIkhatA jana vidyAthIonA AMkaDA ApyA sivAya vizeSa tenAthI kAMI thaI zake tema nathI. te uparAMta jaNAvyuM hatuM ke je jAtanI mAhitI ApavAmAM Ave che te hiMdI sarakAra marajI anusAra ApavAmAM AvatI hovAthI chevaTe nIce pramANe javAba ApavAmAM Avye hate. * The form of the table is prescribed by the Government of India and it rests with them to revise it is they think fit." @4R 4912 jaina esesIezana opha InDIAne javAba maLyAne traNa varSa thavA AvyAM paraMtu dilagIrInI vAta che ke kAMI paNa AgaLa prayAsa karavAmAM AvyuM nathI? AvI mobhAdAra saMsthAe eka kAma hAthamAM lIdhA pachI chevaTa sudhI tene nirNaya lAvavAnI kezimAMja tenI phatehane AdhAra che. hAlamAM sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke A bAbata jaina ejayukezana borDa taraphathI judA judA kalame sarakArI ripiTamAM Ave te sArU prayAsa karavAmAM AvanAra che te AvI rIte judI judI saMsthAo taraphathI ekaja bAbatasara, sarakArI khAtAmAM patra vyavahAra karavAmAM Ave tenA karatAM je saMsthA taraphathI zarUAtamAM ja kAMI paNa prayAsa karavAmAM AvyuM hoya tenI mAraphate ja kArya hAtha dharavAmAM Ave te dhAreluM kArya jaladIthI pAra pADavA ghaNeja saMbhava che. chevaTe A lekhamAM jaNAvela sUcanAo tarapha keLavaNIne lagatA kAryamAM hilacAla karanArAnuM lakSa kheMcAya ane temAM darzAvalI hAjate dUra karavA sArU pitAthI banate phALo ApI vyAvahArika rIte kArya karI batAvavAne utejIta thAya ema IchI A TUMka lekha samApta karuM chuM.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 buddhiprabhA. * svIkAra ane abhiprAya. <
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ svIkAra ane abhiprAya. 55 candraprakAza. (ogaSTa-1917, vaDodarA.) A mAsikanA taMtrI ane vyavasthApaka ane navA che ane gujarAtanA mAnanIya vidvAne che. teonA taMtra taLe A mAsika jyArathI cAlavA mAMDayuM che tyArathI te navA avatAramAM AvI navA svarUpe darzana de che. mAsika niyamita prakaTa thAya che ane lekhanI uttama pasaMdagIthI te kapriyatA sAthe baheLe phelAve pAmatuM jAya che e saMtoSanI vAta che. A aMkamAM jIvana ane sAhitya, bhAratamAM rASTra bhASAnI AvazyakatA, nisarga bhakta vagere lekha vizeSa AkarSaka che. gurjara sAhityamAM nATaya sAhitya ghaNuM nathI ane te arasAmAM ra. bhAI bharatarAme te viSaya hAthamAM lIdhela joI AnaMda thAya che. jijJAsu. (zrAvaNuH saMvata 173, bhAvanagara) ATha AnA jeTalA sastA vArSika lavAjamamAM A mAsika sArI jana sevA bajAvI rahyuM che. gharamAMthI ane zALAmAMthI zArIrika zikSA baMdha karo, yuddha vagere lekhe kasAyalI kalamathI lakhAyA che. kacchI jainamitra, vyAyAma, vizAzrImALI vagere mAsikana vaheMca upakAra sAthe svIkArIe chIe. abhiprAya AvatA aMkamAM. nItimaya jIvana-lekhaka, panyAsajI kezaravijayajI gaNi. prakAzaka, zA. semacaMda bhagavAnadAsa amadAvAda. kismata - AnA. royala saLajI sADAsAta pharma, pAku 5 DuM. leja kAgaLa. A pustaka panyAsajI kezaravijayajI gaNi, jyAre sana 1970mAM rAja keTa mukAme cAturmAsa gALatA hatA, te arasAmAM teonA hAthe taiyAra thayela hatuM. nItinuM rahasya jaNAvatAM lekhake aneka vyavahArU mArgo viSe vAstavika ullekha karyo che. nyAyathI dhana meLavavA bAbata, ziSTAcAra prazaMsA viSe, sarakhA kuLAcAra sAthe vivAha saMbaMdhI, pApa-bhIra viSe, prasiddha dezAcAra pramANenI raheNI-karaNI viSe, vagere kula 35 guNarUpa nItimaya jIvanane dhAraNa karanAra manuSya samyakrarzanapUrvaka gRhatha dharmanAM vrata dhAraNa karavAne yeca thAya tevA AzayanI viSaya gUMthaNIvaDe pustaka taiyAra thaeluM che. ane te uttejanane pAtra che. jinabhakti Ada-lekhaka zA. kuMvarajI ANaMdajI, prakAzaka kApaDamAkiTa, vepArI jaina maMDaLa taraphathI zA. mANekalAla nAnajI muMbaI, DemI AThapijI, sArA Aja kAgaLanA traNa premanI A nhAnI cepanI prasiddhine maLa Azaya A che - pUjaka pUjana se ane pUjya barAbara dhAra; pUjA phaLa pUjA kare pAme bhadadhi pAra, "
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA, uparAMta bhaktine miSe thatI AzAtanAo ane jinarAjabhakti viSe bahu sundara rIte varNana thaeluM che. A prakAranAM nhAnA nhAnAM paphaleTsa prasiddha thAya e IcchavA joga che. muMbaI IlAkAnI-jaina vastImAM prAMtavAra AvatuM maraNa pramANa ane jaina kemanA netAonI pharaja. lekhaka ane prakAzaka rA. nattamadAsa bhagavAnadAsa zAha. muMbaI. DemI sAIjha be pherma. nibaMdha ghaNuM sAre che ane te mahenatapUrvaka taiyAra thaele hoI pratyekane vAMcavA jevya che. A mAsikamAM tene punaH prasiddha karavAnI amane apekSA rahe che eja tenI uttamatAnI pratIti che. candracUDa-(marAThI uparathI anuvAda.) anuvAdaka rA. candrazaMkara karUNA zaMkara dvivedIH bhAvanagara, prakAzaka "jainazAsana" patranA adhipati. kismata rUA. 1-0-0 royala seLapejI savA paMdara phema. kAcuM pUruM kAgaLa madhyama "jaina zAsana" patranI sAtamI bheTa. anuvAdaka kahe che tema, "A eka marAThI kathAne anuvAda che." vastu sAMsArika che. caMdracUDa ane tArA ekaja jAtinuM yugala chatAM dezastha ane kekaNastha evA peTA vibhAgane lIdhe, saMsAra suSTinI saMkucita daSTine bhege. svayaM IcchA chatAM lagnagraMthIthI ubhaya saMyukta thaI zakatAM nathI. sivAya saghaLe vyavahAra eka sarakhe cAle che. pariNAme samAjanI rUDhinA bhayathI vitAva sthAmAM je je sahagAmI nahotuM banI zakyuM te avasAnakALane ane "ena lAje pheTegrApha" rUpe kevaLa citra-pratimAmAM eka sAthe virAjI zake che. anuvAda ekaMdare ThIka thaye che. vAkyaracanA, zabdaprayAga, bhASAzailI ane zuddhi vagere bAbate upara vizeSa lakSa ApavAnI jarUra che. amArA namra mata pramANe samAjasudhAraNAvALA hAlanA jamAnAmAM "kekaNastha ane dezastha" jevA jJAtinA peTA vibhAgane bhedI, samAjanI vizALa daSTiye kathAnAyakanAM lagna anuvAdake karAvyAM hatA te sArUM. pustakanI prastAvanAmAM "gya sthaLe mULa mAMthI pheraphAra karyAnuM " anuvAdake svIkAryuM che, vAsteja ame upalya pheraphAra sUcavavAnI chUTa lIdhI che. navajIvana (nibaMdhane saMgraha) lekhaka ane prakAzaka rA. maNilAle mohanalAla pAdarAkara. (khetI ane sahakArya trimAsikanA tathA A patranA taMtrI vaDodarA. kismata kAcuM pUThuM bAra AnA, pAku pU huM rUA. 1-0-0. sUparAyala seLa peja. sADA agiyAra phArma, uMcA glejha kAgaLa, AvRtti bIjI.* * (A pustaka viSe abhiprAya nivedana thAya te agAu, eka aMgata khulAso mAM kara joIe. upalyA pastakanA kartA mArA mitra che ane A mAsikanA taMtrI che
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ svIkAra ane abhipAya, vaDodarA rAjayanA dIvAna me. manubhAI sAhebane A pustaka arpaNa thaeluM che, ane pustakane upaghAta . zi. zrI zAradAbahene lakhyo che. ekaMdara A pustakamAM sAta le che. (1) prema mimAMsA, (2) sUphI tatvajJAna, (3) mahAkavi DenTa-iTAliyana kavi, (4) mahAkavi kAlidAsa ane bhavabhUti-ubhaya vaccenI sarakhAmaNI, (5) kAvya-devIne darabAra, (6) mahAkavi kIrdosI, (7) tathA bharatakhaMDa ke AryAvarta. rA. bhAI maNilAlanI kalama have gujarAtane aparicita nathI. jyAre paNa temanA chUTaka lekhe huM vAMcuM chuM tyAre temanA saMbaMdhI be bAbate huM samajI zakuM chuM. eka te e, ke teo je lakhe che te kevaLa vAMcananAja anubhavanuM nathI lakhatA, paNa anubhava pachInuM temane je satya lAge che te svataMtra bhAthI lakhe che ane bIjuM e, ke te sAruM lakhI zake che. A pustaka dhyAnapUrvaka vAgatAM mane ghaNA vicAre udabhavyA che, ane koI vAra prasaMgavazAta pustakanuM avalokana karIza tyAre temAM rAghaLA vicAre chaTathI mUkI zakIza. ahIM, ane atyAre, te tenA viSe abhiprAyaja ApavAnuM che, ane te paNa TuMkA zabadomAMja patAvIza. pustakanuM nAma navajIvana rAkhyuM che, temAMnA gahana viSa ne saralatAthI ane ucca jethI teo saphaLa banAvI zakyA che tethI te nAmanuM sArthaka thayuM che. nAmanI taLe "nibaMdha saMgraha" lakhAyeluM che, paNa pustakamAMnA viSaye nibaMdhanuM zuSka svarUpa rAkhI zakyA nathI tethI mArA namra mata pramANe tene nibaMdhone sthAne lekhe tarIke oLakhavA ThIka thaI paDaze. leonI bhASA saMskArI che, zabdaprayoga ane zailI mATe khAsa mata dera nathI. ane rA. bhAI maNilAle prastuta pustaka jeTalA utsAhapUrvaka taiyAra karyuM che. eTalAja-saMpUrNa-zathI prajAmAM te vaMcAze ema mane lAge che. gujarAtanA (tema "meMDarna rivyu" jevAM gujarAta bahAranAM pratiSita patroe A pustaka viSe vAjabI prazaMsA karelI jANI vizeSa saMtoSa thAya che. mitra-taMtrInA pustaka vize mitra-vyavasthApaka abhiprAya Ape, eTale "raMgI duniyA" ne rAjarSi bhahari racita eka ka jevuM ALa DhoLavAnI kadAca taka maLe. . maNibhAInuM pustaka vAMcyA pachI tene abhiprAya ahI lakhatIja veLAe mane AvI zaMkA sahasA thaI hatI. paNa te zaMkA thoDIja paLe TakI. kharuM to mane eja lAgyuM, ke citra-vicitra raMgIna paTAthI alaMkRta A jamAnAmAM evA aneka anumAne kevaLa kaLakalpita rIte baMdhAya che ane vilaya pAme che. tevA anumAne kane anucita niata rAkhI mane je satya lAgyuM hoya te, kadAca jagatanA upara jaNAvyA tevA apavAdane mAna ApatAM satya chapAvavuM e che sika nirbaLatA che, ane mananA AvA samAdhAna pachI, prastuta pustaka viSe baMdhAya. mane svataMtra mata, je prasiddha thAya te siddha karI ApavAnI javAbadArI sAthe A abhiprAyana ahIM jagA ApI che. A prakArane khulAse mArA mitramAM eka paNa aMze bhAge preraka thaze te "khulAsA" mATe rekelI jagA nakAmI gayelI nahi gaNAya.) avalokana ane abhiprAya vacce bheda avalokanakArathI ajANa nahi hoya. ke, ha, zeTha,
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ muddhiprabhA vizeSAMka-subaI ane mAMgaroLa jaina sabhA-rajata mahotsava prasaMge taiyAra thaele, prakAzaka . makanajI je. mahetA. pI. e; eNla skula bI. eNrisTara adra-lA. mukhai, DemI 8 pejI 13 phArma jeTale A daLadAra khAsa aMka ghaNI upayogI mAhitI pUrI pADanAra hoI bahu kiMmatI che. uparanI sabhAnAM chellAM 25 varSanI kArya-vAhI sAthe dharma gurUe ane grejyueTa-jaina ane jainetara vidyAneAnI kasAyalI kalamathI lakhAyalA uttama lekhAne AmAM samAveza thayela che. 25 varSanI kAryavAhI vAMcatAM amane sataSa thayA che ane sabhAnA hetue anya kAmI maMDaLAne anukaraNa karavAAgya che eTaluMja nahi, paNa hetuone avalaMbI, teNe majAvelI sevA paNa teTalIja ratutya che. ame A sabhAnI uttarottara abhivRddhi icchIe chIce ane bhaviSyamAM te eka Adarza saMsthA tarIke sarvatra anukaraNIya nivaDe tevu jovA intejAra chIe. dhanvantari. ( julAI 1917. vIsanagara. ) ArAgya jALavavAnI upayegI mAhitI pUrI pADanArAM gaNyAM-gAMDayAM gujarAtI mAsikA paikI A mAsika paNa peAtAnA taraphathI sAro phALo Ape che. A aMkamAM tatrInA lekhA uparAMta jANItA svarganA ijAradAra rasa, paDhiyArane, vaidaka novALA vagere lekhe dhyAnapUrvaka vAMcavA jevA che. vyavasthApaka, raia. para AgamAdaya ramiti ane Ago - jaina dharmamAM AgamonI mukhya mAnyatA che. Amane prathama chAvanAra rAyakhahAdura dhanapatisiha khahAdura hatA. tene bIjIvAra chapAvavA mATe panyAsa AnandasAgara gaNie prayatna karela che ane agame chapAvavA khALe Da paNa meoTA pramANamAM thaeluM che chatAM samitinA AgevAno taraphathI sarva sAdhuene pUrAM pustaka pADI zakAtAM nathI. kuMDa thAya che temAM sarva janAnI mAlikI che chatAM samitimAM bhAga nahIM lenAra sAdhuone ane sAdhvIone chapAyelAM AgamA nahI maLavAthI kuMDa bharanAra zrAvakonAM mana kacavAya che ane tethI ekapakSI samitinuM kArya gaNAya che. je hetuethI AgamAya samiti sthapAi hatI tenA keTalAka hetue siddha thayA nathI. sAdhuonI ane sAdhvIoAnI pAse paisA hotA nathI chatAM AvA kAraNeAthI tee zrAvakA mAraphata paisA rakhAvavAnI zithilatA seve e manavA dvega mATe samitinA AgevAnoe sarva sAdhuene ane sAdhvIone bheTa tarIke AgamA maLe evI satsvara vyavasthA karavI joie. hasa,
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALaka "," pAu-vIra vAva-"vavuM." tame kaMkunI pAnI, vIra ! tama mIThaDI bAnI, vIra ! pagalAM kaMkunA mAM, vIra! bela mIThA pADaje vira: kavi nhAnAlAla. rAkezava ha. zeTha. koNa ba la mune pUrAM sAta varSa paNa kahetAM thayAM. chatAM ja tenA kAkA | kane sAMjanI veLAe te pharavA jAya. kAkAnI AMgaLI pakaDI, babu tenI nAnI nAnI pagalIo pADate, ne rastAmAM cAlatAM je jUe te viSe "A-zuM, ane zuM karavAnuM " evI zaMkAe kate haiMDa mAga lagaNa page cAlate pahoMcI jAya. bAgamAM verAyalAM kula-pAna sAthe ramavAnuM, bAgamAM UbhAM karelAM meTAprakhyAta purUSanAM putaLAne bArika najare nirakhavAnuM, tenA viSenI pUchaparacha karavAnuM, kaI gAtuM hoya te gIta sAMbhaLavAnuM, navAM navAM citre jevAnuM, vapnanI, devenI, parIonI, lekI, ItihAsamAMnI evI evI vAto sAMbhaLavAnuM bAbune ghaNuM gamatuM. babunI A prakAranI bAlakriDA kAkAne vahAlI lAgatI. babunAM lADa, tenA kAkAne mana amulakha keDa upajAvatA, babunI kAlIghelI paNa mIThI bhASA, babunI adhUrI paNa madhUrI zaMkAo, babunI vahAlaseI aMgaceSTA, nAjuka paNa nirmaLa ne pratipaLe caLakatI babunI nizva Akhe, ne smIta karI raheluM tenuM praphula vadana, hasatI vakhate, khIlatA kamaLanA dAMDA sarakhA komaLa hAthanI beu hatheLIo vaDe paDatI rasavALI ane gulAbI gAla para paDatuM khaMjana, vahetI vAyu laDarIthI cheka kamara sudhI pahoMcelA paNa akhaMDa chaTA (verAyalA nahi) rahetA ziravAlanuM saMdarya A badhuM tenA kAkAne mana, cintAvidAraka-duHkha bhUlavanAra, zAMti ane parama AnandadAyaka lAgatuM. jANe babu pitaja e Anandane avatAra na hoya ! baba bAgamAM jaya ne tenI marajI hoya te kAkA keI vAta mAMDe. babu vAta sAMbhaLavAne baDe rasiyuM hatuM. eTale badhe ke vAta pUrI thatAM sUdhI te bhUkha, tarasa, uMgha badhuM bhUlI ja !
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA " tyAre Aja kazuM nihu bele-kAkAjI ? " AMkaDA upara beThA hatA tyAMthI, kAkA tarapha lagIra AghA kAkAnu dhyAna zaitAnI bhaNI kheMcavA temanA hAthane potAnA Atura nayane aNu gAH ane e gabharU khAla sAme eTale pAchu bhujIe pharI pUchyuM:" kAkA < < Aja kAI vAta nahi mAM ? melene. " lagIra uMcA thaI kAkAnA mhoM upara ane gAla para hAtha cALavatA azru vadhAre iMtejAra thayA. aNune kaMTALArUpa nivaDavAnuM kAkAne gayu. nA. ane temaNe manune bela upADI lIdhA-kAkAe vAta kahevA mAMDI:-~ " sarvadamana karIne eka tArA jevo pAlaka hato. te bahu bahuAdU hatA, cAlAka hatA, kAryathI gAMjyA jAya e bhALe ke phAIthI aMjAI jAya evA Darapeka hAte, " w' khasIne ane hAthamAM letAM, beIja rahyA. vAta sAMbhaLavA sArU aqhu kaiTale Atura ane ekacitta thaye hatA te netAM jotAM- kAkAe vAta AgaLa calAvI; " pachI ekaveLA zAkuntale--" zAkuntala koNa ? " mhAM AgaLa AvI gayelA mAthAnA sunerI vALane laIne tenA nAnakaDA hAthanI nAjIka agRliyAvaDe kore khaseDatA, DAhyA-DamA thaI beThelA manue pharI pUchyuMH-~ " e zAkuntala kANu ?' " sarvadamananI mA. "" kAkAe eTalAja utsAhathI uttara ApyoH ane temaNe vAta AgaLa calAvIDa " eka dahADe e sarvadamananI khAe" H sarvadamananI A ? sarvamatanI A te zAntA; ane pA sarva*mana kANu ?" kAkA bhaNI lagIra vadhAre AgaLa AvIne, jANe javAkhanI vATa joi rahyA hoya tevA bhAve uMcu' hAM dharI rAkhI aNue kAkAne pAche prazna pUchyo ane kAkAe kahyuM: (C meM kahyuM"tuM ne, ke sarvadamana eka tArA jevaDA khAlaka hatA. 66 mArA jevA pAlaka hatA ? 66 hA; sarvadamana nAmanA zAkuntalanA kumAra tArA jevaDaeN eka bAlaka hatA. ne te bahAdUra hatA, " da "" hatA ? bahAdura
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlaka- "anu." " hA ne bahu cAlAka hate. " "cAlAka hata-koNa-sarvadamana cAlAka hatuM? " hAste. ne te hamezAM sAcuM ja bolate. " "sAcuM bolate. " "kedathI gAMja jAya e bhoLa huM--hAM, sAMbharyuM, keIthI gAje jAya eve te bheLo nahato ke keIthI aMjAI jAya e Darapoka naha; vArU vaLatI ?" evA sarvadamanane eka dahADo enI bAe ramavA vAte keTalAMka ramakaDAM ApelAM. ne temAM eka siMhanA baccAnuM paNa hatuM-zuM hatuM?" zuM hatuM?" eTaluM nathI AvaDatuM? siMhanA baccAnuM--" "ramakaDuM hatuM." babue ekadama kahI dIdhuM. te ramaka-..." paNa rAka nuM nAma ?" bIja rokaDa bheguM te-tethI..." ramakaDAM, paNa AvyAM kayAMthI?" bAlake kane kevI ane zI rIte vAta karavI, te sArI rIte kAkA samajatA hatA. ane tethI jarA paNa ciDAyA sivAya, ke zAMta, dhIra, mIThA ane dhImA avAjamAM lagIra paNa phera pADayA sivAya, kevaLa mAyALu ane mamatA bharI rane lAgaNIthI kAkA tene ramADatA, rIjhavatA ane keLavatA. babue pUchelA ekanA eka praznane uttara kAkAe tene gaLe utare tevI DhabathI Ape - sarvadamanane ramavA sArUM enI bAe ramakaDAM ANelAM. kAkAe have joyuM ke babu taddana nizaMka thaye hato. ane tene ATalI badhI zaMkAo karavAnuM mULa kAraNa pitAnI kahevA-mAMDelI vAtanAM vAkayonI apUrNatA athavA aspatAnuM ja hatuM. niHzaMka thayelA babunuM mana have ghaNuM praphula lAgatuM hatuM. ane AgaLanI vAta sAMbhaLavA, babunI vIjaLI jevAM tejathI caLakI rahelI AMkhe kAkAnA mukhamAMthI nIkaLanAra zabda jhIlavA miTa paNa mAMDatI nahatI, babue pUchayuM: pachI tenuM zuM thayuM?" " pachI, ramatAM ramatAM siMhanA baccAvALuM ramakaDuM sarvadamane bhAgI nAkhyuM ane "evuM rUDuM ramakaDuM vAraM, zuM kAma bhAgI nAkhyuM?"
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprI '' * nahi; jA, azru ! ramatamAM ne ramatamAM aNathI tenA hAve bhAgI gayuM hatuM." 66 ra tenA hAthe-paNa zuM ? " ** vAku ramakaDu staH ramakaDu bhAgI gayuM. navI sarva damana vA lAgyA. bA kane jaine khImbu' evuM ramakaDuM maLyu paNa evuM te natu tethI zAkuntalo zAkuntala kANu ? kahuM azru !" aha; sarvadamananI AA-vaLI. " << khu khaDakhaDa hasI paDaye ane kAkAe e rasabAlanAM sneha hAsyabhaNI khecAtAM vAta AgaLa calAvI:--- " tethI zAkuntale siMhanA baccA jevuM eka bIjuM ramakaDuM sarvadamanane ApavA mAMDyuM. pNa sarvadamana kAMI bheLavAya eve nahatA. tethI pelA khATa ramakaDAne tenI AnA khaLAmAM pheMkatokane, thru to, bhAgI gayelA siMhanA khA jevA baccAne zeAdhavA maDhInI bahAra nIkaLI cAlyo, ane akSu! sarvadamana zAthI ekalAja cAlyA ?? 61 vArtA kahetA ke e bhAkara hata nAtamAM raMga khare tanmyA; babune have bahu hADa-cheDa karavI kAkAne cI nahi. ane vAta AgaLa calAvIH )} " cAlatAM cAlatAM te pAtra thayuM pADI bhUmi AgaLa pAchI pahoMcyo. ne tyAM AgaLa eka siMhaNanuM antu gela karatuM pharatuM hatuM. ' 3 " e to karaDI khAya ! ! ?" kAkAe jAyu ke A veLA azrunAM nayana ane kAna sthira thaI gayAM hatAM. ugatA suraja sarakhA tenA kemaLa, tejasvI, zAMta vadana para za MkA kAi hatI. kAkAe za'kAnu` nivAraNa karyuMH-- '' hA; siMhaNu karaDI khAya e kharUM, paNa sarvadamana te---jha " huM ; e to bahAdUra ho.. vArU' pachI ? " " pachI tA e sihaNanA baccAneja potAnuM ramakaDu' gaNI magalamAM ghAlyu. ne e aththA sAthe sarvadamana ramavA lAgyo. paNa eTalAmAM enI aa AvI. " * sarvadamananI ! " CL nA; sihaNunA khaccAnI ne sarvadamananA hAthamAM pAtAnu baccu kabaje paDeluM joI si MhaNe sarvadamana sAme lAla TALA kahADayA, bhAre garjanA karI, ane e rIte tene bahu DarAvavA lAgI. " tethI khaccuM laIne sarvadamana tyAMthI nAzI go ? " " ema hoya ke? ra * 7) tyAre zuM thayuM?
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlaka "ba " meM kahyuM ke keInA tejamAM aMjAya te te Darapeka ne ?" "tethI e bahAdvara sarvadamana siMhaNanA sAme thaze. darbhanI eka nAnIzIkaDI zaLI laI siMhaNanA pahoLA thatA maheMmAM ghAMcavAnI taiyArI karate sarvadamana tenI sAme thaze." "sarvadamananI sAme thaye? koNa?" "aMha; sarvadamana tenI sAme thA." tu-tArI ! sarvadamana tenI bA sAme thaye? " kenI bA sAme?" tenI. "eTale kenI ? haM, bacAnI mAnI sAme sarvadamana thaze." "hAM. have samajyo. vArUM zAthI sAme thaye !" "zAthI ke te khoTA ramakaDAthI bheLavAya tevo bhaLe nahate paNa cakera hatuM. tethI pitAnA bhAgI gaelA ramakaDA jevuM ramakaDuM tene hAtha lAgyuM ne te pitAnuM banAvatAM siMhaNa tenI ADe AvatI hatI. tethI bahArI pUrvaka te, tenI sAme thaze. te sAcuM hatuM tethI baccAnI corI karIne nAsI nA ga." rAta paDI gaI hatI ne ghara bhaNI pAchA pharavAnI veLA vitI gaI hatI. kAkA te vicArathI cakora babu cetI go ane pUchyuM: ghera javAnuM thayuM -- DAkA !" "hA, kemake have andhAruM thaI gayuM che. ne ApaNe ghera javuM ja joIe." anyAruM thayuM temAM zuM thaI gayuM ? andhArUM ApaNane karanAra zuM che? sarvadamana jevI ApaNane ATalAmAMthI seTI nahi maLe zuM?" kAkA kazo javAba nA ApI zakayA. temaNe kevaLa mItaja karyuM. vizeSamAM babune eka bacI karI lIdhI. chAtI sAthe tene dabAbhe, ane baba ba - bahInuM evuM nathI te. have." jANe ahIMja hamaNuM siMhaNa AvanAra heya ne tenI sAme thavAnI taiyArImAM babu paDe hoya tevA pratApI bhAve tenA vadana para taravA lAgyA. AMgaLImAM AMgaLI parevI, nhAnI pagalIo pADatA babu kAkA sAthe ghera javA lAgyo. jatAM jatAM rastAmAM tenA moMmAMthI nIcenA zabdothI bharele madhure ane jhINe avAja nIkaLate saMbhaLAto hate : sarvadamana mArA je eka bAlaka hatuM. te bahAddara hatuM. bahu cAlAka hate, bheLavAI jAya eve che ke keIna tejamAM aMjAI jAya e Darapika te nahatA. huM e e thavAne."
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bapi . nivedana grAhakone bheTa. nivedana lakhatI vakhate svAmI rAmatIrthanA eka sUtranuM maraNa tAjuM thAya che. "prakAza je sAco ja haze, to ghaNA hRdaye tenA tarapha AkarSAze. " A temanuM sUtra che. buddhiprajAne pahele aMka prasiddha thayA pachI ra9 nAme navA grAhaka tarIke rajisTara patrakamAM noMdhAyAM cheAjanA aMka sAthe te nAme utAravAne amAro vicAra hatuMtathApi sthaLAbhAve tema nathI karI zakyA chatAM aMtaHkaraNapUrvaka te kadaradAna grAhakone ame upakAra mAnIe chIe. ane ichIe chIe ke A pramANe prabhAnA anya gujJa vAcake prastuta mAsikanA grAhaka thaI amane "AdhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa dvArA A prakAranI pravRtti nimitte "niSkAma sevA bajAvavAmAM vizeSa protsAhaka thaze. jaNAvatAM amane saMtoSa thAya che ke prabhAnA prathama aMkathI ja tenI ghaTatI kadara kAvA mAMDI che ane eka kadaradAna, udAra mahAzaye A mAsikanA saghaLA grAhakone potAnA kharca bheTa tarIke, pUjyapAda AcArya zrImad buddhisAgara sUrijInI kasAyelI kalame lakhAI taiyAra thaeluM eka daLadAra ane kiMmatI rataka ApavAnI dila jI amane darzAvI che. ame te mATe te mahAzayane upakAra mAnIe chIe (A mahAzayanuM nAma AvatA aMkamAM nivedana thaze.) ane jo ke A mAsikane niyama bheTa ApavAne nahi hoya chatAM mAsikanI aMkAyelI vAstavika kadarane dhyAnamAM laI eka apavAda tarIke have A bIjo aMke ravAne thayA pachI thoDA ja divase mAM bheTanuM pustaka pratyeka grAhakagANane mAsikanA vA. la. nA. vi. pI. sAthe ume me mokalavAnuM zaru thaze. AzA che ke te bheTanuM pustaka nAme " zipaniSa" keI paNa zAkagaNa pAchuM kahADavAnuM khoTa sAhasa nahi kheDatAM je vi. pI. thAya te svI kArI levAnI kRpA karaze. vizeSamAM eka mUkhya bAbata para vAcakenuM ame dhyAna kheMcIe chIe ne te "zrI yazovijayajI jaina gurUkuLa-pAlItANA" saMbaMdhI che. A saMsthAne abhyAsakrama ane anya upagI mAhitI jANatAM jaina patromAM prasiddha thaI cUkI che eTale ame atyAre te eTaluM ja jaNAvIzuM ke te saMsthAne sarva prakAre pagabhara ane daSTAMta yogya banAvavA badhAe banatuM karavuM joIe. taMtrI,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcAra. valasADa jaina lAyabrerI tathA pADazALAnI 8 mI jayaMtIne vArSika meLAvaDA. A meLAvaDo gaI tA. 8 mI gaSTane divase bhAre dhAmadhUma sAthe valasADa jena upAzrayamAM thayeA hate. me. badAmI sAheba pramukhasthAne hatA. prArabhika prArthanA vagere thayA pachI vArSika ahevAla va'cAcA hatA. tyAra pachI prAsa'gika bhASaNe, savAdo vagere thayuM hatuM. pAThazALAnI vArSika parIkSAmAM pAsa thaelA vidyArthIone pramukha haste InAme vaheMcAyAM hatAM. InAmane aMge rUA. 25) nI rakama zeTha gAMDAbhAi gulAmacaMda tathA zeTha nAthAlAla khumacaMda taraphathI ApavAmAM AvI hatI. pachI navI kAryavAhi racAI hatI. temAM presiDaTa tarIke zeTha gAMDAbhAi gulAmacaMda ane sekreTarI tarIke zeTha DhAkAralAla meAtIcaMda nImAyA hatA. pAThazALAnA nibhAva arthe nIcenA gRhasthAe nIce pramANe rakame kuMDamAM bhurI hatIH-- zeTha maganalAla nagInadAsa rUA. 350) jhaverI lallubhAI gulAmacaMda rUA. 51) zeDa durlabhabhAi bhagavAnajI rUA. 51) zeTha kesarIca'da goviMdajI rUA. 25) zeTha maganalAla rAyacaMda rUA. rara) zeTha rUpAjI jIvA rUA. 11) zeTha premacaMda pAnAcaMda rUA. 5) tathA zeTha jINAbhAI prabhubhAI rUA. 2) chevaTa pramukha taraphathI asarakAraka upasa'hAra hoI, yuropIya vigrahamAM briTiza ane mitrarAjyAnI phateha icchI sagIta sAthe sabhA visarjana thaI hatI. adhyAtmajJAna prasAraka maMDala taraphathI hAlamA chapAi bahAra paDelAM navAM pustako. vijApura vRttAMta--chapAvanAra-adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa. lekhaka:-~~ jainAcArya buddhisAgarasUri. A pustaka aitihAsika daSTie atyaMta upayogI che. vijApuranA jaina derAsare vagere prAcIna bAbate jANavA mATe vAcakoe khAsa pustaka vAMcavuM joie. sAbaramatI guNu zikSaNa kAvya--tenA kartA zrI buddhisAgarasUrijI che. sAbaramatI kAvyamAM aneka zikhAmaNAnAM jharaNAM vahe che. eka vAra pustaka hAthamAM lIdhuM te temAMthI eTale badhA rasa Ave che ke pUrNa vAMcyA vinA chUTake te nathI. aneka sAkSara-kavioe A pustakanI muktakaThe prazaMsA karI che. jJAti, dezAzita, samAja pragati mATe navI DhabanuM A eka rasIlu kAnya che. mANasAnA ane varaseDAnA darabAre A kAvya mATe ucca abhiprAya jaNALyA che. gAyakavADI rAjyamAM ane sarakArI skulomAM A pustaka khAsa calAvavA jevuM che,
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratijJA pAlana-chapAvanAra, adhyAtmajJAna prasAraka maMDala. kartA, zrImad buddhisAgarasUri. vivecanakAra-nemicaMda gaTAbhAI mAstara. pratijJA laIne kevI rIte pALavI joIe, pratijJA pAlana karavAthI thatA phAyadA, pratijJApAlakamAM pragaTatI zaktio vagerenuM evI rIte varNana karavAmAM AvyuM che ke jethI game te pratijJApAlanamAM bIkaNa manuSya paNa pratijJA pAlanamAM zuM banI zake. bolyAvarathAmAMthI pratijJA pAlavAnI zaktio pragaTe evI rIte varNana karavAmAM AvyuM che. pratijJA pAlana karavA saMbaMdhI prathamaja A pustaka taiyAra thayuM che ema kahevAmAM kaI jAtanI atizakti nathI jeo manuSya thavA Icche che teoe A pustaka eka vAra khAsa vAMcavuM joIe. mitramazI (mitradharma)-chapAvanAra adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa. kartA, zrImada buddhisAgarasUri. vivecanakAra, zA. ratilAla maganalAla zAha. A pustakamAM mitranA guNonuM sarasa rIte vivecana karavAmAM AvyuM che. mitra banavA mATe atyaMta upayogI A pustaka che. mitramaitrI pustaka vAMcavAthI satyamitranuM jJAna thAya che. kevA mitro karavA joIe ane kevA mitrane tyAga kare joIe tenuM koka, duhA, vArtA, daSTAMtathI samarthana karavAmAM AvyuM che. purU ane strIo A pustaka vAMcIne ghaNe lAbha uThAvI zake tema che. gujarAtI bhASAmAM "mitradharma" e prathama pustaka che. dareka gRhastha ekavAra A pustaka vAMcI javuM eTale tenI mahattAne svayameva khyAla AvI zakaze. sumitro kayA ane kumitro, kayA tenuM evuM sarasa varNana karavAmAM AvyuM che ke jethI "mitradharma" pustaka jIvananuM sAthI banI zake tema che. mitranI peThe mitramaitrI pustaka jIvananuM khAsa sAthI che ema khAsa kahevAmAM Ave che mATe dareka manuSya tene pAse rAkhavuM joIe. adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa, caMpAgalI-muMbAi, jAhera khabara. * zrI mAMgaroLa (kAThIAvADa)nA pustaka bhaMDAramAM ApavA sArU nIce lakhelAM hastalikhita Aga vecAtAM joIe chIe. jeoe vecavAnAM hoya teoe nIrthakSA ziranAme patra vyavahAra kare athavA maLavuM - 1 vipAka sUtra, aMga 11 muM. 6 maraNa samAdhi payannA 9 muM. 2 panavaNA sUra, upAMga 4. 7 bahatu kalpa cheH bIjuM. mahA paccakhANa pannA 4 thuM. 8 jIta 5cheda caDyuM. 4 caMdravijaya payannA sAtamuM. 9 laghu nizidha cheda 5 muM. 5 devendra stavana prakaraNa pannA AThamuM. 10 vyavahAra cheda 3 ju. maLacaMda harajI, ekajhIkayuTara. aMdarajI abhecaMda. DATa phIyara, naM. 85-baI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamAre dharma sAcave che? bhakSAbhakSathI bacavuM che? te A jarUra vAMco: lAbha!! traNa peDhIthI cAlatuM ! junuM, jANItu, vizvAsapAtra!! jaina mAlakInuM pratiSThita oSadhAlaya!!! lImaMta sarakAra sayAjIrAva gAyakavADa emanA taraphathI vaDodarA rAjyamAM levAtI saMskRta vidyakazAstrI traNe parIkSAmAM uttirNa (pAsa) thaI pAritoSika (inAmI meLavanAra vaidha caMdulAla maganalAla (pI. vI. bI. Ara.) emanI khAsa kALajIbharI jAti dekharekha nIce cAlatI dhI rAjanagara Ayurvedika phArmasI mAM bhakSAbhakSanA vicArapUrvaka banatAM zAstrasiddha evadhe. jIvana! strI, purUSa tathA bALakonI pAcanazakti sudhArI lehI vadhArI zarIramAMnA dareka ava. yo majabuta ane puSTa karI, Arogya, AyuSya ane AnaMda Ape che. kI. ratalIA DabA 1 nA rU. 1-12-0. aMganAmata !! A davA strIonAM tamAma guNadardo maTADI lohI vadhArI saMpUrNa taMdurastI bakSe che. A davA khAsa strIo mATe amRta samAna pINuM che, ane pIvAmAM lahajajatadAra che. kI. zIzI 1 nA rU. 1-8-1, rasanAmata !!! hamArA bALakane khAMDanAM kaphakAraka, raMgaberaMgI zarabatanAM nukazAnakAraka mizraNavALA AlAmRta vigerethI bacAvavA hoya te Ayurveda zAstranA AdhAre bALakone phAyadAkAraka auSaghethI taiyAra kareluM A amArU rasanAmRta tamArAM bALakone nirogI, puSTa, AnaMdI ane gulAbI caherAvALuM banAvaze. svAdamAM madhura hAI baccAMo sahelAIthI hoMze hoMze pIe che. kI. zazI 1 nA rU. 0-10-0. A sivAya A phArmasImAM bhame, rasAyaNe, Azaro, prajAzAhI yAtI, cU, apaleha, guTikAo, tela, murabAe, atikAkavAtha vigere chUTaka temaja jathAbaMdha vecAya che. pi. pikIga maMgAvanArane zira che. lAkho yA rUbarU maLe. rAjAmahetAnI poLa sAme ) dhI rAjanagara Ayurvedika phArmasInA mAlIka amadAvAda | vaidya caMdulAla maganalAla. pI, vI. bI. Ara.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina prajA mATe eka nirbhaya ne bharUsApAtra ThekANuM ne ke jyAM agADI hatI ke hi8 apaTuDeTa phezananA sonAnA masIna paoNlIsa dAgInAo nI seMkaDo kezanono moTo jaththo taiyAra rahe che ? ane nirbhaya rIte tadanaja cokhkhuM ane saphAIbaMdha phensI kAma gharAkanA senAnuM kiphAyata majurIthI ghaNI ja jhaDapathI vAyadesara ane banAvI ApavAmAM Ave che. taiyAra dAgInAonI majurI kApI nANAM pAchAM ApavAnI lekhIta geraMTI maLe che. gliIza javelarI, relDagolDa javelarI, ane cAMdInI seMkaDo phezanebala cIjone jaMgI sToka taiyAra rahe che. khAsa vilAyatathI AvelA bIlIyAna kaTanA hIrAo, mANeka, pAnA vigere jhaverAtanuM kAma gharA ane vahepArIonuM sagavaDa paDatI rIte karIe chIe. raoNyala javelarI mArTa. prioprAyaTara-jhaverI muLacaMda AzArAma vairATI. rIcIDa-amadAvAda. amadAvAda dhI " aMka jayubIlI " prinTiMga presamAM parIkha devIdAsa chaganalAle chApyuM.