Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjonadheTa mU0 pU0 beDa'ganA hitArthe pragaTa thatuM ziegistered No. B. 87 6. buddhiprabhA. BUDHI PRABHA. - ( dhArmike sAmAjIka-sAhitya-naitika viSayone carcatuM mAsika. ) A saMpAdaka-maNIlAla mehanalAla pAdarAkara. pustaka 7 mu. navembara-DIsembara 1915. vIra saMvata 2441. * viSaya darzana.. viSaya, pRSTha. | viSaya, - pRSTha 1, "khuzAmatiyA gulAme che." ... 225 15. dhamAdhama chADI de pADA ! ... . 262 | 2. caDhavAka yugma ... ... ... 226 16. manuSyati ane agAdha devIzakti ... 24 13, prastAvika subodhaka 17. 8Asa ane ziSyatrata .. ** 268 - 4. junA jaina lakhANAnI bhASA ... 228 18. saMkalpa baLa .. . *** 271 5. vAMcana * 230 ka, << amRtane ghUMTaDe " .. .. ra73 6, mIrAMbAIkA itihAsa ... 232 7, amerikAnI strIo ane temanI keLavaNI. 234 20. bArDa"ganA presIDanTa 2, rA. zrIyuta zeTha jagAbhAI dalapatabhAi bI. e.... ra75 - 8, premaghelA pravAsInuM pavitra jIvana ! 243 ! 9. kAvyuM ke ja 21. beDa"gane rU. 20000) nI udAra madada ** che, *** 250 - 10. sevAdharsa evAdhahai .... ... ... 2pa1 karenAra paropakArI dayALu zA. jamanA11, TelIphAnanI hakANuM ! . * 253 dAsa jeThAbhAIne svargavAsa .. ra76 - 6 2. samAcAra. 3, jApAnanI AzcaryakAraka unnati ... 257 22. atha zrI dAna, sIla, tapa, bhAvanA .., 279 14, jena zALApAgI zikSaNakramamAM 23. ceAga * 25 abhiprAya ... 259 | 24. beDIMga prakaraNa ... * * * 187 2pa zrI adhyAtma jJAnaprasAraka maMDaLa taraphathI prakAzaka ane vyavasthApaka, zaMkaralAla DAhyAbhAI ApaDIA nAgerIsarAhu-emadAvAda lavAjama-varSa ekanA rU. 1-4-0 sthAnika 1-0-0 chuTaka dara eka nakalanA be AnA. amadAvAda dhI " DAyamaMDa jyubilI prInTIMga presamAM parIkha devIdAsa chaganalAle chApyuM.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha AnAmAM amulya lAbha Apatu sastAmAM sastu' sacitra trimAsika huM '' Adarza-jIvana.' AdhyAtmika-sAhitya-vANIjya (vyApAra ) nA ucca vikAro darzAvatuM, ucca zailIe sAkSaro-vidvAno tathA mahAtmAone hAthe lakhAI jainasamAjanI sevA arthe pragaTa thatuM saptAmAM sastuM sacitra trimAsika, vArSika lavAjama mAtra ATha AnA (pAsTeja sAthe.) namunA mATe lakhesaMdhavI vADIlAla muLajIbhAI, libaDI-(kAThiyAvADa.). Akhare vijaya mA. hIsTIrIA (tANa ) nA daradane koNa jANatuM nathI ? hIsTIrIA nAnI umaranI strIone ghaNe lAgu paDe che. hIsTIrIAnA daradanAM mULa kAraNa zodhI kADhI tenA upAyo dhaNA daradIo upara ajamAvI ame khAtrI karI che ke hIsTIrIAnuM darada pUrI rIte maTI zake che. hIsTIrIyA bhUta nathI. hIsTIrIAnA darada upara bIjA upAyo ajamAvyA pahelAM amArI salAha . hIsTIrIAnuM darada ame khAtrIpUrvaka geraMTIthI maTADIe chIe. vizeSa hakIkatano khulAso rUbarU patra mAraphate karo. lI. zA. vADIlAla DAhyAbhAI, | amadAvAda. ( jhaverIvADa, ) surajamalanuM kaheluM', Ayurveda sidvASadhAlaya, | (daradIone AzirvAda.). ghaNA manuSyo judA judA rogothI pIDAya che. temAM garIba manuSya vaidhA tathA rDokaTaronAM bIla bharavAne zaktivAna hotA nathI ane tethI maraNane zaraNa thAya che. ame eka "mAhAtmAnI kRpAthI nIce lakhelA dardonI davA meLavI che, ane tenI zaktinI saMpUrNa khAtrI karI che. tevA rAgothI pIDAtA garIba nIrAdhAra mANasane kevaLa paramArtha buddhithI maphata ApavA IcchIe chIe, ane zaktivALA mANasAne prathamathI dharmAdA phaMDamAM mAsaka rU. 2). ApavA paDaze tethI tevA rAgavALAone, amAne maLI agara TapAla mAraphate darada jaNAvI davA levA khAsa bhalAmaNa che. javAba mATe aDadhA AnAnI TIkITa bIDavI. saMgrahaNI (muMbAInA pANIthI agara bIjA kAraNathI thaI hAya) lakavA yAne pakSAghAta, dama, hApha svAsa caDe te bhagaMdara (vAhADa kA5 karyA vagara) iMkIyazithilatA yAne nAmadAI koI paNa jAtano vA, hisTIrIyA yAne vaI agara gIradhI, baccAMone thatI varAdha, masA yAne huMrasa, je lo vAMcI jANatA nathI tene vAMcI jANanAra khabara Apaze te upakAra thaze. | zA, vADIlAla motIlAla pAlakhIvALA ela. TI. ema. maLavAno vakhata--savAramAM 11 thI 12 sAMje 7 thI 10 mIla menejara,--dhI amadAvAda svadezI mIla kuM. lI. 5. luNAvADe mATI pALa-amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddhimAM. 540 (The Light of Reason) brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntipradyotakam / satyAsatyavivekadaM bhavabhayabhrAntivyavacchedakam // midhyAmArganivartaka vijayatAM syAdvAdadharmapadam / loke sUryasamaprakAzakamidaM 'buddhimabhA' mAzikam // - - ~ ~ varSa 7 muM] tA. 15 navembara, sane 19pa. [aMka 8 me. "suzAmatiyA guskAno che" bhale he zeTha vA zANe, bhale he raMka vA rANA; hadaya vecI banyA vArtha, khuzAmatiyA gulAme che. dabAvI satyane jeo, nakAmI hAjI hA karatA; parAzraya IchanArAo, khuzAmatiyA gulAmo che. cahe tene nahIM cahAtA, kharuM kahetAM Dare jagathI; hRdaya parataMtratA vAhaka, khuzAmatiyA gulAme che. are vAhavAhathI jUThA, khuzI karavA ghaNuM bele; hadaya sAcuM nahIM bese, khuzAmatiyA gulAmo che. khuzAmata sarvane hAlI, tathApi satyathI hAlI; guNone de are bALI, khuzAmatiyA gulAma che. khuzAmatathI kare che, ane nA satyane khojI; gulAmenA gulAme che, khuzAmatiyA gulAme che. hadaya dhaDakI kahe sane, khuzAmata nA karI TI; khuzAmata dhuLathI cheTI, khuzAmatiyA gulAma che. pramANUikane khuzAmatanI, nathI paravA jarA jagamAM; nakAmI vAha vAha vadatA, khuzAmatiyA gulAme che. khuzAmatathI rahI aLagA, pramANikatA dharI pUrI; buddhapabdhi je pravarte che, kharI vAha vAha che tenI. che
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 ~~ buddhiprabhA. ~~~ ~~~~~~ cakavAka yugma. (sero . ) " nahi pAradhI pAsa, nahi aMga zara lAgIyuM; ayI, sakhi ! vada vAta, kema prANuM banI gayA?" cakravAka yuga eka ramatuM, bhamatuM, AvIyuM, thayA kharA madhyAhu, tuSArta tyAM banne thayAM; hatuM sarovara zuSka, leza mAtra jala tyAM hatuM, ubhaya premImAM eka, mukI anyane nA pI. cakravAka- ayI priye ! tuja gAtra thayAM zithila ati tApathI, thayuM muMkharuM plAna zramathI nava cAlI zake, vinA salila sukAya, bahAlI komala kaMTha A; A saravara dekhAya, jaLa kayAMI paNa tyAM haze, tRSA karI tuja zAMta, zItala A chAMyA mahIM; kSaNeka muja utsaga ke vizrAMtI sUIne." cAvAkI-vatA viTa5 viNa jema, kamala jema ravi vInA, priyajana vINu huM tema kSaNe nahi jIvI zakuM; tavA thakI pIDAya ati amita tama deha A, jaLa vadhyuM paLamAM eka, prANa vinAne e thaze; sukhe laI jaLa, priya! nindA dhye muja ura pare svajana laI usaMga, maravuM e sukha kaIka che.' cAvAka-jaDa je dekhAya, candrakAnta caMdA vinA, bhramara kusuma viNa tema, viyukta tethI zuM karuM? bhale mare muja deha, sneha bharyuM nathI ApaNe, maLaze avare janma, kSaNa bhaMgura sukha pRthvInuM.' cakravAkI--" nahi priya ! nahi priya! vRthA jAya che kALa A, jo jaLa, thAo zAMta, nahi duHkhI mujane kare. cakravAka-"tuM pI komaLa puSa, jIva jAya che tAhira -- + + + + ema karate eka mastaka nAkhIne paDayo- "hAya" karaMtI nAra, grIvA para prIvA hA ! zuddha, ucca, e sneha, matye lokamAM nA maLe- sarva vArtha parityAga-neha eja Adarza jyAM. "
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvika subodhaka prastAvika subodhaka. dAjhayA upara DAma haza. pati parajAne ghaNuM, naNaMde nahi vizrAma; sAsu naDe sAmaTI, zajhayA upara DAma. luMTA paMthe jatAM, khAdhe mAra harAma; sagaDamAM javuM paDe, dAjhayA upara DAma. khyAM vahANe sAgare, patI na huDI ThAma, thAya tagAje e same, dAjhayA upara DAma. garatha gaye gAMDe tha, kAcuM paDiyuM nAma; dharamAM naDatara thAya te, dhajhayA upara DAma. kALa paDe dava je baLe, thApaNa DUle ThAma; roga zeka AvI paDe, dAjhayA upara DAma. rAjya bhaya AvI caDe, cUke je sukha dhAma; loka hAMsI thAya te, dAjhayA upara DAma. Thesa vAgI paDI gaye, jagamAM khoTuM nAma; davA duHkha adakuM kare, dAjhayA upara DAma. kure karaDa kArame, na saryuM ke kAma; haDakI phaDakI je naDe, dAjhayA upara DAma. zrama sAdhya thAya nahi, banI gaye bephAma; mAraga cUkI jAya che, dAjhayA upara DAma. ghekhe dharame upaje, bagaDe bALaka rAma; nArI sAthe sAra te, dAjhayA upara DAma kuTila karama AvI caDe, raste daDe zAma; vanitA ke e same, dAjhayA upara DAma. savele jatAM grAma tuM, kare na eke kAma; mAjhana maryAdA mUke, dAjhayA upara DAma. vAdI dave bAMdha, meLavavAne dAma; sAmuM dAma bharavA paDe, dAjhayA upara DAma. dAdi dAda mAge gharlsI, nyAya meLavavA kAma; anyAya maLe kAramo, dAjhathI upara DAma. thApaNu mUke vyAjukI, kheI bese dAma; mUrakha mAne mahipatI, dAjhayA upara DAma. bakatane harakata naDe, kaDAM thAtAM kAma; vAlAM vegaDi se kare, dAjhayA upara DAma. 15
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 buddhiprabhA paDe pati kAramI, sare na eke kAma; vAlAM verI ne bane, dAjhayA upara DAma. 17 thAkI lotha thai gaye, bhUkha duHkhanuM kAma; tragaDe koI eve same, dAjhayA upara DAma. kusaMgInA saMgamAM, sArA bharate jAma; vADe dhADe jaI paDe, dAjhamA upara DAma 18 kImIyAgaranA kAramAM, khUNe nIra tamAma; kArAgRha je sAMpaDe, dAjhayA upara DAma. 20 sadagata zAha nAraNajI amarazI. junA jaina lakhANonI bhASA. jaina dharmanA chellA tIrthakara mahAvIra prabhunA vakhatamAM ardha bhAgadhI bhASA bolAtI hatI. mahAvIra prabhu buddhanA samakAlIna hatA. budde mahAvIra pachI upadeza ApavA mAMDayo. hate. buddhanA dharma pustakanI bhASA pAlI hatI tyAre jaina dharma pustakanI bhASA ardha mAgadhI hatI. hiMdamAM dharma puratA mukha pAThe rAkhavAne cAla hato ane tethI mukhe yAda rAkhatAM sutra ke zAse pAchaLathI jyAre visarAvA lAgyAM athavA smaraNazakti moLI paDI tyAre te mUvo pustakarUpe lakhI levAmAM AvyAM. | zrI mahAvIranA nirvANa pachI ha80 eTale Azare eka hajAra varSe jaina sU-zA puratakArUDha thayAM. vallabhIpuramAM zrI mahAvIra prabhunI 27 mA piThIe dharma gAdIe virAjatA. AcArya zrI devaddhi kSamA zramaNe pitAnA adhipatipaNA nIce yAda rahelAM sUtre pustakarUpe kAgaLa para lakhI levarAvyAM, jema asalathI belAtAM temaja teja ardhamAgadhI bhASAmAM lakhI levAmAM AvyAM. bezaka, eka hajAra varSanA gALAmAM-bhASAmAM uccAraNamAM kaMi pheraphAra thaye haze chatAM mULanuM je yAda hatuM te pramANe lakhI levAmAM AvyAM. pAThAMtara paNa koI koI jagAe lakhavAmAM AvyA ema moDhAnuM dharma sAhitya pustakamAM lakhAyuM. zrI mahAvIra tathA buddhanA vakhatamAM loko je prAkRta bolatA hatA te A ardha mA gadhI ane pAlI hoya te kALe saMskRta bhASAmAM besavAne pracAra nahi jeja hate kemake leka bhASA te kALe saMskRta nahotI. bezaka, te pahelAMnuM sAhitya-hiMda dezanuM sAhitya lakika saMskRtamAM hatuM ane laukika saMskRta pahelAnuM sAhitya vaidika ke mahA saMskRtamAM hatuM. jaina dharmanI pAchaLathI be mukhya zAkhA thaI. zvetAMbara ane digaMbara. tAMbarane 16 aMga (Agama), 12 upAMga tathA bIjuM satra ardha mAgadhImAM lakhAyAM che paraMtu vacce vacce dukALa vagere muzkelInA vakhatamAM temAMnA amuka bhAga ochA thayA ke viracheda gayA che ema ja e bhUlAI gayelA bhAga sivAyanA sUtrone mAnya nahi rAkhatAM digaMbaree purANe vagere saMskRtamAM rahyAM che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ junA jaina lakhANonI bhASA 228 jaino jyAM gayA tyAM tyAM temaNe loka bhASAmAM bedha karyo. tethI tyAM tyAM te te dezanI bhASAmAM dharma sAhitya lakhAyuM. karNATaka ne dakSiNanA pradezamAM jatAM tyAM jenee te te bhASAmAM ghaNA graMtho lakhyA che. dharma sAhitya uparAMta nyAya, tarka, vyAkaraNa vagere virapara paNa uttama graMtho racI te dezanuM sAhitya dIpAvyuM che. gujarAtamAM paNa jaina vidyAnee saMskRta, prAkRta, apabhraMza, junI gujarAtI ane gujarAtI bhASAmAM dharma sAhitya tathA bIjuM paNa sAhitya lakhI gujarAtI sAhityanA bhaMDoLa ane zobhAmAM vRddhi karI che. siddhasena divAkara nAmanA eka jaina dharma gurUe satra-zAstrane ardha mAgadhIne badale saMskRta bhASAmAM lakhavA mAMDayA. paNa jyAre temanA gurUne khabara paDI tyAre teNe siddhasena davAkarane tema karatAM aTakAvyA ane ulaTuM tene tema karavA mATe prAyazcita levAnuM pharamAvyuM. zrI siddhasenane aMge Adi je mAgadhImAM hatAM teone saMskRta karavAnA abhiprAyathI ane navakArane badale vaData karAyojAzAtha rarva sAcA banAvavAthI prAyazcita ApavAmAM AvyuM hatuM nahi ke anya grantha saMskRtamAM banAvavAthI. gurUnI AjJA mAthe caDAvI siddhasene prAyazcita lIdhuM. A vAta uparathI jaNAya che ke leka bhASAmAM badhuM dharma kArya calAvavAnuM cagya lAgeluM-loke na samaje tevI bhASAmAM sAhitya lakhavAnuM pasaMda nahi kareluM, vaLI tIrthakaronA artha mAgadhI bhASAmAM parUpAyelAM pavitra vacanane pheravI nAMkhavAthI tenI pavitratAnuM baLa sacavAtuM nathI evI jainanI kharI zraddhA paNa kharI. jarUra paDaye jainee saMskRta bhASAmAM paNa ghaNu graMtho lakhyA che. gujarAtanA mahArAjA siddharAja ane kumArapALanA vakhatanA prasiddha kalikAla sarvajJa paMDita hemAcArye ghaNuM pusta-sADAtraNa kareDa kaleka strIne jaina sAhityane te kALe pahelo darajajo apAvyuM hatuM. sUtra ane zAse pustakArUDha thayA pachI te sUtrane sArI rIte samajAvavA mATe zIlAMgAcArya temaja abhayadevarie saMskRta bhASAmAM sArI TIkAo, koIe cUrNikAo, niyuMtio vagere lakhI e sAhityane samajAvavA mATe prayatna karyo che. tyAra pachI cAlu bhASAmAM pAyacaMdajIe temaja dharmasiMha munie TabA lakhyA che. hemacaMdrasUrinuM apabhraMza bhASAnuM vyAkaraNa racAyA pachI paNa apabhraMza bhASAmAM keTaleka vakhata sudhI pustako racAyAM che. vikrama saMvatanA 14 saikAnA madhyamAM saptakSetrIrAsa, upadeza mALA ane prabaMdha ciMtAmaNi vagere graMtha racAyA che. A badhAM pustakonI bhASA Aje sahelAIthI samajI zakAtI nathI, ene junI gujarAtI bhASAnA caM kahI zakAya. gujarAtI bhASAmAM vikrama saMvatanA 15 mA saikAnA zarUAtathI jaina kavioe rAsA lakhavA mAMDyA hatA. mArA eka nibaMdhamAM e viSe yathAzakti kaheluM hovAthI ahIM piSTapaSaNa karavAnI jarUra nathI. ardha mAgadhIne namune A nIce Ape che. gaNadhaskRta Avazyaka sUtramAMthI- logassa ujjoyagare, dhammatiththayare jiNe / arihaMte kittaissa, cauvisaMpi kevalI / /
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22che buddhiprabhA. usabhamajjayaM ca vaMde, saMbhavamabhinaNaMda casumaI ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdapahaM vaMde / / suvihiMca puSphadataM, siyalaM sIjasaM vAsapujaM ca / vimaLa maNaMtaM ca jiNaM, dhammaM sAMtiM ca vaMdAmi / / kuMthu araM ca malli vaMde muNisuvayaM napijiNaM ca / vaMdApi rithyanemi pAsaM taha vaddhamANaM ca / / A uparAMta pAchaLanA 17 mA saikAnI gujarAtI bhASAmAM jene racele rAsa-dAnazIla tapa bhAvanAne saMvAda have pachI ApIzuM. lI. popaTalAla kevaLacaMda zAha-rAjakoTa, vajana. jena prajAne ghaNe bhAga vepAra karI pitAnuM gujarAna calAve che. vasti patrakamAM bhaNelAnI saMkhyAmAM jainanA purUSa varganA TakA vadhAre Ave che. eTalAja uparathI jana prajAmAM jJAnane prasAra vadhAre che ema mAnavA jevuM nathI. kemake ghaNA bhAge sAdhAraNa lakhatAM vAMcatAM AvaDe ane dezI hisAba karatAM thoDA AvaDe eTale teo dukAna kADhI vepAra karavAnI athavA nokarI karavAnI zarUvAta kare che. A vargamAM vyavahArIka temaja dhArmika keLavaNI uMca pratinI pratye haitI nathI. thoDA bhAga nazIba mege vepAra dhaMdhAmAM AgaLa vadhe che. paNa teTalA uparathI te sarve vyavahArika temaja dhArmika uMca patinuM jJAna dharAvanArA hoya ema kahI zakAya tevuM nathI. uMcA prakAranI vyavahArika keLavaNI pAmelAone vicAra karIzuM te nAnI varitanA pramANamAM eka hajAre ekanI saMkhyA paNa Avaze ke kema te cekasa kahI zakAya tema nathI. teomAM paNa dhArmika uMca pratinA jJAnavALA keTalA pramANamAM nIkaLaze te vicAravA jevuM che. A pramANe purUSavarganI sthiti che. strIvarganI sthiti che tethI paNa atI zocaniya che. strIvarga vyavahArika keLavaNImAM ghaNe pachAta che. moTAM meTAM zaheromAMthI vakhate lakhatAM vAMcatAM AvaDe evI thoDI saMkhyA nIkaLaze. tethI temanAmAM uca pratinI vyavahArika keLavaNI che, ema mAnavAne kAraNa nathI. temanAmAM paNa dhArmika keLavaNI pAmela saMkhyA nahi jevIja jaNAze. A pramANe jainomAM banne prakAranI keLavaNInI sthiti che. A sthiti A jamAnAnA pramANamAM saMtoSakAraka che, ema kahI zakAya tema nathI, jemAM jeTale bAge vyavahArika uMca prakAranI keLavaNIthI saMskArI thaelo che, te tamAma pitAnA kAryakramamAMthI dararoja eka kalAka paNa pitAnA jAti baMdhuonI unnatinA saMbaMdhe vicAra ane kArya karavAmAM niyamita rIte kADha, te huM dhAruM chuM ke thoDA divasamAM nemAM hAla karatAM ghaNI jAgRti lAvI zake paNa te varga pitAne phurasada nathI, vakhata nathI AvAM najIvA bahAnA batAvI chuTI javA mAge che,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcana, 231 vepArI vargamAM dhanavAnanI sakhyA vizeSa evAmAM Ave che. eTale aMze ApaNe magarUra thaizuM. teo dhana sa`patti meLavI tene yogya avasare dharmakAryamAM vyaya kare che, ane jaina darzananI prabhAvanAnA kAryonA prasaMge temanI sAhAyatA mAgavAmAM Ave che, tA teo zrvAsapUrvaka Ape che paNu teTalAthI jaina tarIkenuM temanuM kartavya pUruM thAya che. ema mAnI levAnuM nathI. navIta ucharatI prajA vyavahArika ane dhArmika uMca pratinI keLavaNI meLave evA prakAranI saMsthAe .ApaNAmAM dhaNI nIkaLavAnI jarUra che, tenI sAthe keLavaNI lenArAenI savA sacavAya ane temanAmAM AgaLa vadhavAnA utsAha pragaTe evI gAThavaSNu thavAnI jarUra che. je dhaMdhe lAgelA che, teeAnAmAM vAMcananA zokha vadhe evI tajavIja thavAnI khAsa AvasyakatA che. ApaNAmAM keTalIka saMsthA tarathI pustako prasiddha karavAnuM kAma utsAhapUrvaka cAle che, temaja mAsika ane aThavADIka patrA nIkaLe che. paNa vastInA pramANamAM joie teTale tene uThAva thato nathI. tenuM kAraNa snepazuM te vAMcanane! zAkha De jevA che. purUSavargamAM vAMcananA zokha nathI teA pachI strIvargane mATe tA kahevuMja zu ? nizALethI ii dhadhe lAgyA eTale tarI pAra utaryA, ane have dhaMdhA sivAya bIjuM karSa karavAnu nathI. AvA prakAranA vicAro ApaNAmAM dAkhala thai gayA che. te keTale darajje nukasAna koM che te vicArIe. 1. je dhaMdhA ApaNe karatA hue, te vadhAre sArI rIte karavA sArU tenuM yathArtha svarUpa samajavA temaja te dhaMdhA saraLa rIte karI zakAya te mATe te dhaMdhAne lagatuM je je sAhitya bahAra paDela hoya te jaNavAnI AvazyakatA che. 2. je je sthaLAe je jAtanA dhaMdhA karanArA rahetA hoya, te gAma ke najIkanA gAma sivAya dezanA kayA kyA bhAgamAM tevA prakAranA dhadhA cAle che, ane temanA karatAM ApaNe sArI rIte dhaMdhA karavAne mATe kayA guNAnI AvasyakatA che, AnA jANupAtI khAmIne lIdheja dhaMdhAmAM jeTale darajje barakata AvavI nesae teTalI AvatI nathI. eTaluMja nahi paNu ulaTA khATanA khADAmAM AvI jatA ApaNe jeIe chIe. 3, je dhaMdho karatA huie te dhaMdhA sArI rIte calAvavAne sArU thoDA ghaNA pazu kharca karavAnuM zIkhavuM jokhae. te prAye ApaNu vepArI vargamAM nathI. tA tA phakta saMgraha karavAnuMja jANe che. A paNa e jAtanI bhUla che. A bhUlanA pariNAme joie teTalA naphA te meLavI zakatA nathI. A bhUla sudhAravAnA rastA dhaMdhA sabaMdhI pustako, mAsikra ke aThavADika patronA vAMcananA abhAva e che. 4. dhaMdhA nIti ane pramANikapaNAthI karavAne sArUM tevA prakAranuM vAMcana paNa thavuM joie, kemake tevA navIna navIna vAMcana sivAya nizALamAM zIkhelu chevaTa sudhI magajamAM kAyama rahe che ke kema e eka vicAra karavA jevI vAta che.vadhArthI mANasa vepAra dhaMdhAmAM game tevA kuzaLa haze paNa tenAmAM nItinI bAbatamAM khAmI haze te te haMmeza sArI rIte dhaMdhA calAvI zakaze ke kema? e vicAra karavA jevI vAta che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA, ityAdi kAraNothI cAlu dhadhA sivAya tenA lagatu navIna jJAna meLavavA khIjuM kaI karavAnu" nathI; evA vicArA dAkhala thai gayA hoya te bhUlabharelA che ema ApaNune jaNAI AvyA sivAya raheze nahi. 232 vyavahAra kuzaLa thavAmAM rAjazbAramAM ane dhArmika khakhatamAM temaja vyApAramAM AgaLa vadhavAne sArU hameza sArA vAMcananI jarUra che. ene mATe divasa ane rAtrinA mA 24 kalAkamAMthI ceDA paNu vakhata kADhavAnI dareka jaNunI pharaja che. A karaja bajAvavAmAM jeTalI kasura karavAmAM Avaze teTalu tene peAtAneja nukasAna che. e nukasAna evI rIte thAya che ke tenI ApaNane khabara paDatI nathI. pazu je A bAbatamAM AgaLa vadhekSA che, temanI sAthe ApaNe mukAbale karIzuM' te pachI ApaNane ApaNI bhUla samajAze. navIna ucharatI prajAne keLavaNI ApavAnI ApaNI karaja che. tenA karatAM haMmeza navIna navIna sArA vAMcananI ApaNI krUraja chI nathI. je ApaNAmAM vAMcananA zAkha vadhaze tA ApaNA udaya 50 varSe thavAnA haze te te udaya 25 varSe thaze ema mAruM mAnavuM che. keTalAkAnuM evuM kahevuM che ke mane vAMcavAne vakhata ke phurasada maLatI nathI. e temanuM kahevuM sarvathA kharUM che ema mAnavAne kAraNu nathI. je te potAnA vakhatanA kharAara hisAba rAkhe teA te joi zakaze ke temanA vakhatamAMnA ghaNA bhAga nakAmA jAya che. videzI prajA je hAla kaLA vijJAnamAM ApaNA karatAM AgaLa vadhI che, tenA kAraNa jo ApaNe tapAsIzutA khIjA kAraNeAnI sAthe vAMcananA zokha e pazu eka kAraNa che ema ApaNe kabula karavuM paDaze. vAMcananA zokha vadhAravAne sArUM evA prakAranI tajavIja thavAnI paNu jarUra che ke sArA sArA prathA ane vAMcananA sAdhane ochI kiMmate bahAra paDavAM nee. dhanavAta khI te pAtAnu dhana kharace che, tenI sAthe jJAna vadhAravAne mATe paNa dhana kharcavAnI tajavIja karavI joie, A jamAnAmAM enI jarUra bhulavA jevI nathI ane khIjAM kRtyAthI je nAmanA raheze tenA karatAM AnAthI ochI nAmanA raheze athavA ochuM puNya badhAze ema paNa nathI. kha jAgA, sArA sArA grA ane vAMcananA sAdhanA vAMcI tamArA peAtAnA jJAnamAM vadhArA karI, ane tenA phAyadAe zrInagmAne samajAvI jaina prajAmAM vAMcanane zokha vadhe tene mATe tamArAthI thAya teTale prayatna kare, evI vinaMti che. mIrAMbAIkA itihAsa. jodhapurakA rAva jodhArAva raDamalakA beTA maMDovarakA rAjA thA. usakA bApa raDamala saM. 1500 me citoDapara mArA gayA aura rAva jodhAne maMDovara citoDake mAhArANA kuMbhakarNene chIna lIyA saM. 1507 meM rAva jodhAne maMDovara pIchA lIyA bAda 1515 jyeSTa zakla 11 sanIvAra rAva jodhAne jodhapurakA kilA banavAkara
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIrAMbAIka ItihAsa 233 sahara AbAda kiyA rAva jodhAke beTA 17 the jijaname choTA 11 mAM beTA dUdAthA dUdA baDA uvA taba lAmApIrake baradAnase mehatApara rAjadhAnI banAI aura lAmApIra rAjaputa thA lekIna karAmAtI bAtose mAravADame ava taka mazahura hai aura hajAroM loga usake lAmApIrake nAmase pUjate he. saM. 1540 me lAmA DUdA para khusa UvA aura meratAkA rAja dIyA anataka meDatiyA rAThoDa bhagamA (yAne ) kA zAya vanakA taMbu rakhate he ora rAmAko bahota mAnate hai. idAke 5 pAMca beTe the bar3A vIramadeva, DUjA rAyamala, tIjA paMcAyaNa, cothA rAyamala, pAMcamA ratnasiMha vIramadevakA baDA beTA jayamala thA jisase akabara bAdazAhane saM. 1619 me meratA chInalIyA tanavaha cittoDa AyA ora mahArANA udayasIhane 1000 eka hajAra gAvo sahita badhanorakA paTA unako diyA, saM. 1624 me akabara bAdazAhane cittoDakA kilA gherA tava jayamala bar3I bahAdurIke sAtha lar3akara mArA gayA jIsakA jikra tavArIkhomeM prasiddha he. rAva vIramadevake choTA pAMcamA bhAI ratanasIha jo jayamalakA cacA thA usakI beTI bhIrAMvAI jIsako cittoDagaDha ke mahArANA saMgrAmasiMha (sAMgA)ke bar3e putra (yuvarAja) bhojarAjako paraNAI thI ora bhojarAja apane pitA sAMgAkI mojUda gIme hI paraloka sidhAyA. mIrAbAI vidhavA rahagaI ora mahArANA sAMgA saM. 1584 me vApara bAdazAhase bayAnAkI laDAImeM laDakara jakhamI huve ora usa jakhamase unakA dehAMta huvA. mAhAgaNA sAMgAne 7 beTA the jInameM mAhArANA sAMgAke maraNevAda tIna bAkI rahe. baDA ratnasIMha, dusarA vikramAdityaM, tIsarA udayasIha. ratanasIha jodhapura kA mAna jA thA usane 4 cAra varSa rAja kIyA jaba taka mIrAbAIko kisI tarahakA hasana huvA. saM. 1588 me ratnasIhakA dehAMta hokara unakA choTA bhAI vikramAditya cittoDakI gAdIpara beThA, vikramAdityane mIrAbAIko kaI taraha kI takalIpha dI phira saM. 1592 me vikramAditya vaNavIrake hAtase mArA gayA ora mIrAbAI dvArikA gaI thI vahAM unakA dehAMta ho gayA isake sivAya sAdhUsaMta jo pada gAte he ora bahotasI kathA mIrAbAIke bArameM kathana karate he ve karAmatase bharI kahAviyoMke tora para he. jinake viSaya meM saca yA jhUTha hama kucha nahIM kaha sakate.................. This portion is a part of the letter written to my friend from whom this history is published. (Kaisseri. ) ___ Apane mIrAvAIko itihAsa maMgAvyo te sukSma lIkha bhejiyo che. adhika lakhavAnI hamane phurasada nathI paraMtu mIrAbAIno sukSma itihAsa eTa loja che. mahA mahopAdhyAya kavirAjA sAvaladAsa. membara kaunsila mebADa udayapura,
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 buddhiprabhA. "amerikAnI sIo ane temanI keLavaNI. sAmAnya rIte strIonA traNa varga pADI zakAya. zrImaMta, madhyama, ane garIba varganI temAM paisAdAra strIone puSkaLa purasada hoya che. paraMtu tene upaga dunIAnI sarva strIo sarakhI rIte karatI nathI. ApaNA dezamAM tevI strIo phaLIA ke piALamAM besI gapATA mAravAmAM vakhata gALe che tyAre amerikAnI tevI zrImaMta strIo judI judI kalabo, devaLe, sabhAo, nATaka, bhASaNa vageremAM ja vakhatane upayoga karI AnaMda le che. | madhyama varganI strIo amerikAmAM phurasadano vakhata dhaNIne madada thAya tevAM kAmamAM gALe che, jyAre hiMdanI tevI strIone phurasada hatI nathI chatAM, teo dhaNIne ghaNuM madada kare che. rAMdhavuM gharanI vyavasthA rAkhavI, chokarAyAM ucheravo, vagere kAma tene jAte karavAnuM hoya che. garIbavarga banane sthaLe sarakhe che. teone pitAnA gharanA gujarAna mATe paNa sAthe majurI karavI paDe che ane te varga bahu mahenatu hoya che. have sAmAnya rIte kahetAM manuSya svabhAvane anusarI strIone paNa svataMtratA meLavavA kudaratI IrachA hoya che. amerikAmAM tenI svataMtratA strIone maLI che. ane teo tene upayoga paNa kare che. jyAre ApaNI strIone te meLavavAnI icchA heya che, ane te meLavavA te mahenata paNa kare che paNa te dAbI devAmAM Ave che. sAsu, vahu, naNaMda bhojAI vagerenA kaA A bAbatamAM sArI sAkSI pUre che. madhyama varganI strIomAM taphAvata amerikAmAM madhyama varganI strIone ghara rAkhavuM dhaNI vakhate paravaDatuM nathI. jethI "ekAda be oraDImAM rahe che. savArane nAte hAthe banAve che. baporanuM khAvAnuM paNa ghaNI vakhata banAvI le che. purUSa kAme gaye hoya tyAM khAI le che. sAMjanA jamaNa mATe bahAra vIzImAM (rerAmAM) jAya che. madhyama vargamAM be traNa ke koI vakhata cArathI vadhu chokarAM hatAM nathI. chokaro thAya eTale dareka vakhatanuM khAvAnuM ghera karavuM paDe che. strI gharanuM kAmakAja calAvI le che. ghaNI vakhata cAkara rAkha paDe che. jAta mahenata karI dhaNIne madada Ape che. chuTA cheDA garIba vargamAM sAdhAraNa ApaNe ahIMnI mAphaka) hoya che. uparanA paisAdAra vargamAM chuTAcheDA ghaNA thAya che. madhyama vargamAM ochA hoya che. chuTAcheDAnuM kAraNa svataMtratA che. keTalIka vakhata bane bAjuthI ThagAI paNa thAya che. ApaNe ahIM paNa tevuM ja thAya che. chokarI ke chokarAne vivAha karavAnuM hoya tyAre baMne bAju eka bIjA tarapha keTalI badhI sArI lAgaNI batAve che. eka bIjAne purI satiSa ApavA yatna kare che. paraMtu lagna thaI gayAM ke pachI A badhuM baMdha paDe che. lagna kagAI keTaleka aMze tyAM paNa thAya che ane tevAM ja lagna phatehamaMda nivaDatAM nathI. ApaNe kahIe chIe ke "veta name tene hAtha namavuM." tema amerikana strI paNa mAne che ke je purUSa tene puratI sva A lekha buddhiprakAzamAMthI lIdhela che tenA lekhaka rA. rA. ThAkoralAla raNachoDalAla paMDayA che. gujarAta sAhitya sabhA taraphathI tA. 19 mI julAi 1915 nA roja a. sa. vidyAgevInA pramukhapaNA heThaLa ApeluM bhASaNa.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI strIo ane temanI keLavaNI. 205 taMtratA Ape che, je tene dareka rIte madadagAra thai paDe che, tene badalAmAM sArI rItabhAta vagerethI saMpUrNa rIte saMtoSa Apavo ja joIe. zALA mAstara, phesaro ane bIjA madhyama varganA mANasenA kuTuMbomAM barAbara aMdarathI joIe te evI ja sthiti hoya che. teo ghaNuM sukhI hoya che ane strIo ApaNuM hiMdustAnanI AdarzarUpa atrIo hela tema ApaNane jaNAya che. navuM ane junuM-hAlamAM amerIkana chokarIonAM dAdA, dAdI evA gharamAM rahetAM ke jayAM badhuM taiyAra maLI zakatuM nahotuM. eTale ke mAtAe mejA guMthatAM. kapaDAM vaNatAM ane zivatAM, rAMdhatAM ane pIratA, mAkhaNa vAvatAM, pathArIo karatAM, pena, pazuonI cAkarI karatAM, mAMdAnI mAvajata karatAM, ghaNAM chokarAM thatAM ane nAnapaNamAM marI paNa jatAM. A sthaLomAM purUSa khetara kheDatA, rojanA khorAka mATe anAja pakavatA, pitAnAM hathIA banAvatA, pitAnAM Dhera ucheratA, pote ja una taiyAra karatA, ghara bAMdhatA, kuvA khodatA, ane jarUra paDe zatruo (inDIana) sAme laDhatA. zALA-TuMkA ziyALAmAM karAMne vAMcavAnuM, lakhavAnuM, gaNita itihAsa, bhUgoLa zIkhavavAmAM AvatuM. paNa teo kAyadA mATe ( vakIla thavA mATe) DAkaTara thavA mATe ke pAdarI banavA mATe javAnAM na hoya te temanA zALAnA zikSaNane ane te pachInI temanI dunIAmAMnI kArkidIne koI paNa jAtane saMbadha rahete nahi. chokarA ane che mAbApa sAthe kAma karIne je temane baMdha thavAne hato te zIkhatA. cAlacalagata-ke A prAyogika zikSaNa thatuM tepaNuM A kAmamAM phaLa tenAthI maLatI Arthika saMpatti karatAM vadhAre kIMmatI hatAM. A phaLe teja temanI jIMdagI ane dunIA para temanA kAmathI thatI asara hatAM. mahenatamAMthI prIti ane mitratA uddabhavatIbApa ane chokaro zArIrika tema dhArmika rIte eka bIjAne madada ApatA, mahenata karatA ane te vakhate pratyeka varSe chokarAnI javAbadArI vadhatI ane te pramANe tenI zArIrika temaja naitika zaktio paNa khIlatI. A rIte javAbadArI. zakti, upakAravRtti, ane prItithI chekarAnI cAlacalagata agara naitika vartaNuM kane majabUta pAyo nakhAte. je mANasoe A (amerikA deza banAvyo che temanI aMdagI mATenI taiyArI upara batAvyA pramANe hatI. hAlanI sthiti--amerikana chokarAM Aje je sthitimAM che te temanAM bApadAdA chokarAM hatAM te vakhate je sthitimAM hatAM tethI jUdIja che. dhIme dhIme gharamAM thate che samAje upADI lIdho che ane utpatti pedAza) pahelAM karatAM aneka gaNuM vadhI che. pAMnI suMdaratA, gharanI sagavaDa, thIAronI jUdI jUdI jAte, e paDIonA kaDe thekaDA, jayAM ne tyAM dekhAtI reve, cAlIsa cAlIsa mALanAM ucAM ghara, meDI viDIo, bhaDIArakhAnAM, meTAM phArma, (khetare) zALAo, deva, nATayagRha, kalaba, yunIvarsITIe, bhUsapepa, ane musApharI karavAnAM sAdhano e saghaLuM batAve che ke zarUAta pelAM bApadAdAnA gharamAMthI thai, svapna paNa nahi dhArelI evI sthiti Aje thai che, AthI kAMI ghara halakI sthitie paheryuM che, ema nathI, paNa satya vAta to e che ke nAnI caLa vaLa je gharamAM janma pAmI ucharI te have samAjamAM bahAra javA lAgI che, paMkhI pAMkha
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 buddhiprabhA. Ave Ama tema kare, bALaka pakSI uDavA mAMDe, ane mAbApane cheDI uDI cAhyuM naya. tethI kAMI pakSI mAkhA dIlagIra thatAM nathI, ane uDavAthI je svataMtratA maLe che, je AsapAsanI duniyAno anubhava maLe che, te eka game tevA sagavaDavALA mALAmAM paDI rahevAthI maLatA nathI. mANasegmenTa hAlanAM rahera ane paisA banAvyAM-bhANasane jema vrukti maLI AvI, ane yaMtrA banAnAM, temaja A pheraphAra thatA gayA. ane A yaMtro vagerenI madadathI loko dareka jamAnAmAM jema pheraphAro kare che. tema hAlanA jamAnAnA pheraphAro paNa thatA gayA. A rIte mANasa jAte pahelAMnA badhA jamAnA karatAM vadhu paisA A eka jamAnAmAM vadhAryuM-A badhuM jo ke mukhyatverIne purUSoeja karyuM che, temAM strIone hissA nahAtA. strIonI sRSTi badalAi. pariNAma e AvyuM ke strI khatane duniyA sAthene saMbaMdha badalAyo. junA jamA nAmAM purUSa potAnA zastronI madadathI khorAka, rakSaNu ane sahisalAmatapaNuM, purU pADatA. ane strIe temAMthI ghara manAvatI. temanA jussAne prakRtimAM pheravI nAMkhatI. suMdaratAne gharamAM rAkhatI, ghAga zodhI kADhatI ane sukhane utpanna karanAra banatI. Aja pAche purUSa kAma mATe bahAra jAya che, paNa te jaMgalamAM ke khetaramAM javAne badale samAjamAM, sRSTimAM jAya che ane potAnAM yAMtrika zaktirUpI sudhIrethI karIthI khArAka, rakSaNa, ane salAmatI lAve che. AkhI dunIAmAMthI puSkaLa navI navI jAtanA khArAka lAve che ane pUrve svapna zu nahi dhAreluM tevuM ApaNuM rakSaNu kare che. ane jIMdagInA bhaya ema karI jIMdagI bamaNI merI banAvI che. tathA strI ApaNAM gAmaDAM tarapha jumme. pahelAM mara sAthe kAma keTaleka bhAge kare che. maro jamIna kheDavA, vAvavA vagerenu kAma kare che, to nIMdavA, vADhavA, kheArAka lai javA vageremAM madada Ape rAve, ane strIe tenI vizeSa kALajI kare ane gAya vAve, mAkhaNa, dhI, kare, te vece ane paisA potAnA te vecI devAnA pracAra vizeSa zarU thayA che. ane AgaLa jatAM DerI ane kArma thaze tA karatAM. hajI strIe temane che. mANasa DhAra rAkhI tene khava bheMsanuM dUdha kADhI tenu' dahIM banAvI upayogamAM le. Aje have dUdha kADhI cIja badha thaze. ( zaherAmAM tA vakhata vadhune vadhu maLatA jAya che. thatA jAya che. eTale ke purUSone puSkaLa kAjala paDate javAne ghera ghera rAkhavAnuM paNu baMdha thaze, eTale dharamAM thatI khapa thai gai cheja ) AvI rIte dhIme dhIme strIone purUSonA kAmamAM temanI kSArIrika madadano upayAga A kAmanA khAjo vadhatA jAya che ane strIone samaya sava che. je samayamAM temanuM kAma AvuM khIjuM bahAranuM' sudhAravAnuM vadhatuM jaze ane puchyo kAmaparathI pAchA kare tyAre temane Anada mATe sAdhanA taiyAra paNu rAkhavAM paDaze. pahelAM strIe potAnI mahenatathI purUSone Arthika madada paNa karI zaktI, te pazu have medhu thatuM gayuM che. je reTIA ghera ghera jovAmAM AvatA te Aje khIlakula levAmAM AvatA nathI. khIjAM bharavA guthavA vagerenuM kAma paNa have AchuM thavA lAgyuM che ane kArakhAnAmAM khataluM yAMtrika zaktithI thaeluM kAma vadhAre vaparAtuM hAvAthI strIonI mahe
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI strIo ane temanI keLavaNI. 237 nata kamI thatI jAya che. badalAmAM temane mAthe purUSo kAmathI thAke tyAre temane AnarUpa thavu, e pharaja AvI paDe che, ApaNe ahIM to haju paNa je je cIne dhara mATe joIe teja strIgmA mAge che, ane purUSo lAvI Ape che. paNa tyAM purUSone AvI dhara sabadhI cIjomAM mAthu mArvAne puratA vakhata hAtA nathI. ghaNI vakhata evuM khane che ke strIe ekalIja jai joitI cIjo lai Ave che ane ghaNI vakhata tA puSone joitI cIjo paNa A pasaMda karI lAvI Ape che. purUSa ekAda be cIjanA bhAva pUchI ThIka lAge tA vadhAre rakajhaka ke tapAsa karyA vagara lai le che. paNa strI te vakhata havAthI rakajhaka kare che. aneka prakAranA mAla jIve che ane temAMyA pasaMda paDe te ja le che. A guNa te ApaNe ahIMnI strIomAM paNa che, paraMtu tene AvI rIte dukAnAmAM (peAtAnAM ja kApaDanAM zIvAya ) kharIdI karavA ghaNuM ochuM javuM paDe che. A sthiti sudhAravA aneka prayatnA karavA, e lokanI temaja rAjyanI karaja che. ane tete anusarI amerikAmAM zALAomAM upayogI viSayo dAkhala karI e bhArarUpa nahi banatAM upayegI thaI paDe, evI tajavIne karavAmAM Ave che. temAM rAMdhavAnA, ghara karakasaranA, ghara kharca rAkhavAnI paddhatinA, dhara zRMgAravAne lagatA evA aneka viSayeA haiya che. ApaNe AvA kAma mATe, klaphA pagAranA nAzrusA rAkhIe chIe. dAkhalA tarIke sIvavA mATe darajI, rAMdhavA mATe rasoie. A mANase halakA prakAranA gaNAtA hovAthI te bALakI upara khIlakula asara karI zakatA nathI. amerikAmAM temanI jagyAe khIna zikSakAnA jevAja zikSakA hAya che, jethI temanI chApa paDe che ane dhaNu! zIkhavA lalacAya che. amerikAmAM nyuyArkamAM amArI zikSA keLavavAnI koleja hatI. tenA dharakAmanA vargamAM tyAMnI paisAdAramAM paisAdAra gaNuAtA evA mANusAnI strIo ane chokarIo AvatI. ApaNe ahIM paNa sArA bIjA zikSakonI paMktinA AvA viSayeAnA zikSako hAya te tevIja sArI asara thaI paDe. sAMsArika sthiti. jamAno badalAtA jAya che tema jIMdagI vadhu kharcALa thatI jAya che. ApaNAM gharaDAMene moDhe sAMbhaLIe chIe ke dhI, gALa, dANA, vagere pahelAM dhaNuM sAM' hatuM, tevuM hAla nathI. pahelAM 5-7 rUpImAM be traNa mANuse potAne nIbhAva karatAM, hAla tema karI zakatAM nathI. ApaNe ahIM A sthiti mAvatI jAya che. amerikAmAM te AvI gaI che. tyAM kharca eTalo badhe! thAya che ke mANasane paraNavuM ane kuTuMbanuM purUM karavuM e bhAre thaI paDe che. temaja strIone paNa bIjApara AdhAra rAkhavA, eTaluMja nahi paNa svataMtratA khAI khIjAnA tAbedAra banI bhUkhe maravuM e sArUM lAgatuM nathI. AvAM kAraNeAthI lagna ghaNAM ochAM thAya che. ane ghaNI strIo kuMvArI rahe che. ApaNe ahIM kahevata che ke-zI kuMvArI marI sAMbhaLyuM che? paNa yurApa, amerikAmAM joie tA tevA hArI dAkhalA najare paDe che. ApaNe bALakane nAnapaNamAM paraNAvI daie chIe. te vakhate tee eka khIjAnA svabhAvathI khInavAkegAra hoya che. ane pachIthI temane sasAra game tema nabhAvave paDe che. ApaNe kahIe chIe keamAre chUTAcheDA ApavA paDatA nathI. paNa te kyAMthI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 buddhi thAya ? rivAjanA jorathI te bicArAM vagara bele bethI rahe che. chUTAcheDAnI chUTa eka vakhata ApI juo ane pachI tamane jaNAze ke jeTalAM kuTuMba amerikAmAM sukhathI rahe che, teTalAM paNa ApaNA dezamAM raheze nahi. jema jema keLavaNuM vadhatI jAya che tema tema bALake. samajatA thatAM jAya che ane mAbApa temane abhiprAya pUchaze nahi te Akhare bALakonuM baMDa thaze-bALake baLa paNa karaze. kudarata tarapha ApaNe najara karIzuM te jaze ke mAchalAM, deDakAM ane evAM prANIene jamyA pachI mAbApanI madadanI bIlakula jarUra paDatI nathI. pakSI tarapha joIe te che vakhata nAnAM bALakane mAbApa mALAmAM rAkhe che, khavarAve che ane pachI te chUTAM thaI jAya che. pazuomAM bacapaNuM ethI paNa vadhAre umara sudhI cAle che. gAya, bheMsa vagerene keTalAka vakhata sudhI mAnuM dUdha ApavuM paDe che, pachIthI teo khAtAM zIkhe che. ane amuka vakhata thaye mA pAse te rahetuM nathI ane bIjA kerane ghera cAlyuM jAya che. jaMgala mANamAM joIe te bALaka daseka varSanuM thayuM ke moTA mAphaka kAma karavA jAya che ane besI rahetuM nathI. ApaNAM gAmaDAMomAM ane halakI vargomAM bALaka nAnapaNathI mAbApane temanA dhaMdhAmAM madada karavA lAgI jAya che, paNa sudharelAM uMca kemanA lekemAM tema nathI. hAla jezA te bALakane ApaNe 20-25 varSanuM thatAM sudhI bhaNAvIe chIe, ne tyAra bAda te kamAvA taiyAra thAya che, eTale ke bALa paNa 25 varSa sudhInuM lagabhaga gaNI zakAya. ane tyAM sudhI bALakone paraNAvavAM nahi joIe. ApaNuM zAstramAM. paNa chekarAne 25 varSanI umara pachI ane chokarIne 16 varSanI umara pachI paraNAvAnuM lakhyuM che. vaLI ApaNAM gIta (lagna vakhatanAM) joIe te jaNAze ke "e vara bhaNate diTha, pATIe mArA mana vasyA-dAdAjI e vara paraNa. vagere vagere "blagna pukha umareja thavAM joIe. yuropamAM paNa 200-300 varSa pahelAM bALakonAM lagna nAnI umare thatAM paNa keLavaNIne pracAra thavAthI, temAM ghaNe pheraphAra thaI gayo che ane AjanI e dezonI ucca sthiti bALalagna baMdha thavAne ja AbhArI che, ema gaNIzuM te cAlaze. lagna moTI vaye thatAM ja kudaratI rIte kuTuMba takarArane aMta Ave che. kAraNa paraNyA pachI potAnuM bharaNapoSaNa ane kAmakAja karavA zakitamAna hovAthI teo judAM rahe che. vaLI aMgrejImAM kahevata che ke " Too much familiarity breeds contemp." ghaNuM saMbaMdhamAMthI dhikkAranI lAgaNI pedA thAya che. temaja ekaja gharamAM aneka jaNa atizaya rahevAthI e dhikkAranI lAgaNIo upanna thAya che. paraMtu moTI umare paraNI judAM rahevAthI tevI lAgaNuo strIomAM utpanna thavAno saMbhava raheto nathI. ane mAbApa tarapha paNa banne strI purUSanI prIti cAlu rahe che. vaLI megA kuTuMbamAM ekAda bhAI sAruM kamA heya, bIjA eka be ALasu hoya te ghaNI khaTapaTa jAgavAne saMbhava hoya che. te baMdha thaI jevI tenI zakti ane mahenatane pogya jIdagI bhogavavAnuM maLI zake che, te uparAMta ApaNuM bALaka pachIthI ghaNI vakhata mAbApane doSa Ape che, tevuM tyAM banavA pAmatuM nathI. bhUla thaI hoya te te pitAnI bhUla hevAthI bIjAne deva devAnuM rahetuM nathI. strIonuM sAmAjika bIjuM kAma ghaNIkharI strIo pitAnuM raNapoSaNa karavAnI zakti dharAve che ane teo koI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI strIo ane temanI keLavaNI. 23 -- paNa jAtanuM kAma, mahenata karavA taiyAra thAya che. khANomAMnI majurI ane evI keTalIka bAbate sivAya koI paNa lAIna evI nathI ke jemAM strIo kAma karatI na hoya. temAM paNa kArakunanuM, paisAnI ApalenA saMbaMdhanuM, mAla vecavA saMbaMdhInuM, mAstaranuM, DAkaTaranuM, dAyaNanuM, zIvaNabharAvuM, vigere. temAM zikSakanuM kAma te ghaNuM ja sAruM kare che. amerikAmAM zikSaka zabda nArIjAtimAM vaparAya che. kemake zikSakomAM lagabhaga 80 TakA strIo che ane te paNa kuMvArI strIo. ApaNe ahIM paraNelI ke vidhavA strIo ja zikSaka tarIkenA dhaMdhAmAM joDAya che. jyAre amerikAmAM kuMvArI strIo ane keTalIka vidhavAo e dhaMdhAmAM joDAya che. paraNe ke tarata tene zikSakamAMthI kamI karavAmAM Ave che. kAraNa ke tene pitAnA dhaNanA AnaMdane mATe vakhata gALavAne havAthI, temaja TekarA thAya tyAre temanI pAchaLa vizeSa vakhata gALavAne hevAthIzikSakanuM kAma sArI rIte karI zakatI nathI. dareka jagyAe navI jAtanI zarUAtamAM aneka prakAranA doSe Ave che. ApaNe ahIM paNa keLavaNI vagerenI bAbatamAM emaja banyuM che-zarUAtamAM yuropa jaI AvelA ApaNA dezanA mANase upara lake bIlakula vizvAsa mUkI zakatA nahi. Aje have teo pAchA AvI ke bheLA joDAya che, ne ke temanA upara vizvAsa paNa mUke che. rUAtamAM svataMtratA meLavanAra strIomAM vakhate saheja doSa Ave tethI strI jIta svataMtratAne lAyaka nathI, ema mAnavuM e bhUla che. have ApaNe ahIMja aneka keLavAelI suzikSita strIo joIe chIe ke jemane dAkhale sarva laI zake. AvI keLavAyelI strIo potAnA patinA AnaMdane mATe tadauparAMta mahenata kare che. ane teja kAraNathI, amerikAnA zALA khAtAe paraNelI strIone pitAnI nokarImAMthI bAtala karavAne TharAva kare che. A saghaLuM te temanA svArthanA dhaMdhA mATe kahevAyuM. paNa teo paramArtha ke parArtha puSkaLa sAdhe che. jeone purasada maLe che tene bIjI pitAne jevI strIone sudhAravA mATe aneka prayatna Adare che. teo myunisipAliTI sabhAsada tarIke ghaNuM sAruM kAma kare che. ane temane khaNakhotara karavAne cIkaNe svabhAva hovAthI temane lIdhe svachatA ghaNuM ja sArI rahe che. teo zALAnA borDamAM paNa hoya che, ane temAM bALakonI keLavaNupara dhyAna Ape che, eTaluM ja nahi paNa bALakonI jarUrIAte temaja 5 zikSA meLavavA ghaNuM mahenata kare che. teo vyavasthA jALavavAnI bAbatamAM paNa teTalI ja heziyAra heya che. Aje cIkAgomAMnI zALAonA suparinTenDenTanA eTale AkhA vaDodarA rAjyanA vidhAdhikArInA karatAM paNa vadhAre moTA hoddA upara mIsIsa yaMga nAmanI eka strI che ane tenA jeTaluM kAma Aja sudhImAM thaI gayelA aneka purUSe paNa karI zakyA nathI. AnaMdanAM sAdhana A badhI mahenatamAMthI paravAratAM AnaMda meLavavAne mATe aneka sAdhano hoya che. temAM nATaka, saMgIta, citra, raMgavuM, baeNla, (nAca) kalabe, pATae, vagere hoya che. nATake ane saMgIta bIjAne sAMbhaLavAmAM paNa AnaMda thAya che. paraMtu saMgItamAM pite bhAga levAmAM paNa AnaMda rahe che. saMgIta, citra, nAca vageremAM jAte bhAga lai
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24.' buddhiprabhA. AnaMda bhogavI zakAya che. ApaNI mAphaka tyAM paNa moTI ummara thae strIo zArIrika ramatamAM barAbara bhAga laI nahi zakavAthI, kasarata joIe evI maLI zakatI nathI. paraMtu A saghaLI beDa nAya pUrI pADe che. nAcamAM eka be mANaso nahi paNa aneka 50-100 ke tethI paNa vizeSa mANaso ekaja vizALa oraDAmAM hoya che ane nAcamAM strIone joItI puratI kasarata maLe che. ApaNe ahIM paNa tevI keI savaDa garabA gAvAmAM strIone maLI zake che. temAM moTI ummaranI strIo bhAga laI zake ane ekAda kalAka gAvAmAM karavAthI zarIrane kasarata maLe che. paNa have tevA garabA paNa ghaNA ochA thaI gayA che ane navarAtrinI RtumAM paNa kharAbara gavAtA nathI, e ghaNuM dilagIrInI vAta che. AvA garabA piLa ke phaLIAmAMnI strIoe bhegA thaI dara rA gAvAthI keTalIka kasarata maLI zakaze. khullI havAmAM pharavA javAnI te jarUra sarvane che ja. ApaNA dezamAM te meTI ummaranI strIonI vAta bAju para mUkIe ane nAnI chokarIo taraphaja joIe te jaNAze ke ApaNA dezanI hAlanI adhama sthiti thavAnuM eka kAraNa nirbaLa mAtAo ja che. chekarI 10 varSanI thatAM sudhI rame che, kude che. paNa 12 varSanI thavA AvI ke tene ApaNe ramavA kudavA detA nathI. kevI meTI thaI che ane haju ramavAnuM na gayuM, ema kahI tene vaDhIe chIe; ane sarakhI uMmaranI chokarIo joDe ramavA devAne badale moTI umaranI strIe joDe besADI daIe chIe. AthI te gaMbhIra svabhAvanI jANe gharaDI thaI na hoya evI banI jAya che. tenuM zarIra ane bAMdhe majabuta thavAne badale te nirbaLa thaI jAya che. amerikAmAM tema nathI. chekarIo 18-20 varSanI thatAM sudhI te teo nAnI hoya tema phUde che, rame che, doDe che ane mAbApa ke bIjuM temane vaDhatAM ke zIkhAmaNa detAM nathI. paraNavuM e zuM che ? ane pati e zuM cIja che? tene temAMnA ghaNAne khAlaja hata nathI, AthI zArIrika saMpatti ghaNI majabuta rahe che. tenAM mana paNuM dUra thAya che, Aje eka yuropa amerikAnI strI temanA pitAnA dezamAM te zuM paNa paradezamAM paNa ekalI kenI paNa bIka sivAya pharI harI zake che. ane tenA dekhAva ane tenA mukhaparanI daDhatA joI tenA tarapha kaI paNa najara sarakhI paNa nAkhI zakatuM nathI. jyAre ApaNA dezamAM strIo potAnA ja dezamAM paNa ekalI 40-50 mAila paNa pravAsa karI zakatI nathI. te ekane eka gAmamAM paNa pharatAM bIe che, tenuM zuM kahevuM? A sthiti sudhAravAne upAya te svataMtratA ApavI eja che. A badhA mATe strIone nAnapaNamAM cagya keLavaNI maLavI joie. ane te amerikAmAM ApavAmAM Ave che. svataMtratA nAnapaNathI ja chokarIone ApavAmAM Ave che. ane tene lIdhe ja tene durUpayoga thatuM nathI. je cIja ApaNane maLI zakatI nathI te meLavavA mATe ApaNane hada uparAMta IcchI rahe che. eTaluM ja nahi paNa cheDA vakhata mATe maLe te tene durupayoga paNa karIe chIe. paraMtu je cIja ApaNane maLI che, hamezane mATe ApaNI ja che evI khAtrI hoya che, tene durUpayoga thato nathI, te ja rIte A svataMtratAne durUpayoga bIlakula thato nathI. eTale ke A svataMtranA maLavAthI tene kevI rIte vAparavI, tenuM temane anubhava siddha jJAna nAnI umarathI maLe che. te uparAMta zALAonA zikSaNamAM temane lAyakanA viSaye dAkhala karI temane lAyaka keLavaNI ApavAmAM Ave che. chokarAo
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI strIo ane temanI keLavaNI. jyAre menyuala Treniga eTale hAthathI bahenananuM kAma karavA jAya che tyAre brekarIone zIvajInuM, rAMdhavAnuM, gharanA hisAba rAkhavAnuM badhuMe zIkhavavAmAM Ave che, ghara kevI rIte zaNagAravuM, pharanIcara kaM rAkhavA, bAo vagere kevI rIte goThavavI, jema suMdara dekhAva ApI mana AnaMdamAM rahe, evI aneka jAtanI keLavaNI temane ApavAmAM Ave che, amerikAnI kanyAzALAomAM nIcenA viSayA zIkhavavAmAM Ave che, 1 zArIrAAstra. ra rIra saMbaMdhI Aragya sAcavavAnI khAkhatA, bahera Arogya jALavavAnI bAbate. 4 khArAka, tandurastI, ane roganA sabaMdhamAM AvatA jaMtuainI khAkhatA. 5 pAkazAstra. - khArAkanI cIne ane temAM keTalAM paiSTika tatva che te vagere. rasAyanazAstra ( dharanI cIjone lagatuM, ) 19 8 zivavuM. bharavuM, vetaravuM vagere. - bALakanA svabhAva sakti vagereno abhyAsa. 10 gharamAM karavAnI mAvajata, 2341 amerikana prajA ema mAne che ke mAtA, dAi, zInAra dajI, rAMdhanAra rasAi, dhara calAvanAra, ghara sAkasuka rAkhanAra cAkara, zaMkho, dUdha,zrInI tapAsa rAkhanAra vizvAsu mAsa, ramatagamatanA sAthI, zikSaka, ane sAmAjIka madhyastha besavAnI karajo eka amerikana strInI hAvI joie. pachI te pote male. A saghaLAM kAma na kare paNa teNe te jANavAMja joie. ApaNA vicAre te A vicAro keTalA badhA maLatA che te kahe. vAnI jarUra nathI. je kASTha strIne kAMi pazu jANavAnI icchA hoya che tene tyAM sarve natanI savarDa maLe che. sAdhAraNa gAmAmAM ane zaheramAM jAhera bhASA, strIone upayogI viSayo upara jAhera ane khAnagI zikSaNanA vargo dhArelA hoya che, jemAM mukhyatve karIne rAMdhavAnA, dhara calAvavAnA, 12 karakasara saMbaMdhInA; evA aneka viSayo zIkhavavAmAM Ave che. nyusapepara, aThavADIka peparA, nAsika peparA, ane pustakAmAM AvI puSkaLa hakIkate ApavAmAM Ave che ke jedhI. je strIo zikSaNlR levA na jai zake tene vAMcavAnA bhAga khullA rahe che. tamArA pAka taraka najara nAkhI vicAra karazo to jaNAze ke ApaNA dezamAMthI joie te jAtanI hAtha vaNATanI rezamI unanI sADIe tathA sutarAu jhINI malamala vagere maLatI ane zaNagAra-ghareNAMnI cIjo vagere ahIMnIja banAyela paheravAmAM AvatI. AjanI tamArI paherelI cIjomAMnI zreNI ApaNA dezamAM banelI nathI. have tame zuM pharazeA ? A badhI cIjone dUra mUkI ApaNI jevI maLe tevI paherI dezI sAmAnane utte jana ApI tene sudhAro athavA to jamAnAne anusaraze ane baDabaDA nahiM; jamAnAne sudhArA, nahi te jamAnAne anusare, jamAnAne sudhAranArA. ochA hoya che, anusaranArA vadhAre hoya che. ApaNe jamAnAne na badalIe te ApaNe jamAnAthI allAvA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 buddhiprabhA. nAja. je jamAnAne badale paNa nahi ane pite badalAya paNa nahi e duniyAmAM niSphaLa nivaDe che ane sRSTi mATe nakAmA thaI paDe che. mATe ApaNe eka jAtane svArtha sAdhavA mATe paNa jamAnAne anusaravuM paDe che. ApaNe ahIMnAM strIonAM maLe paNa athavA te A bhASaNa paNa jamAnAnuM eka rUpaja che. ApaNI mAtAone mATe AvAM maMDaLo ke bhASaNe mahetAM. teo ghaNokharo vakhata dharamAM ja gALatAM ane pai dAra ke ucca kuTuMbanA gharamAM AsapAsanA phaLIo ke piLanI sAdhAraNa ke garIba kuTuMbanAM strIo bharAtI. pitAnuM kAma keTalIka sAthe laI jatI ane thoDeka vakhata Ama tema bhegAM bezI, pachI sA ghera pAchAM jatAM. te vakhate AvAM pAse rahetAM mANasa sAtheja saMbaMdha thatuM. paraMtu Aje tamArI daSTi vizALa thai che. tame kuvAonA deDakAnI mAphaka tamArI sRSTi piLa jeTalIja che ema mAnanArA nathI. tamAre vadhAre mANasanA saMsargamAM AvavAnI icchA che, vadhAre udAra vicAre anubhavamAM mUkavAnI abhilASA che. judA judA svabhAvonuM avalokana karavAnI dhAraNuM che tethI AvAM maMDaLa ke bhASaNemAM tame hAjarI Ape che. strIonAM maMDaLe pAzcAtya dezamAM aneka hoya che. temAM svArtha temaja paramArtha paNa sAdhI zakAya che. teo ghara, gAma, bALake, strIo ane sarva lokone sudhAravAnA aneka upAye le che. koI gAmanI ane samAjanI aDacaNane abhyAsa kare che. ke garIba sthitinA manuSyone anukaraNa karavA mATe ravaracha ghara kene kahevuM, tenA namunA batAve che. keI karakasarathI ochA kharcamAM zI rIte ghara nabhAvI zakAya tenA dAkhalA batAve che. koI mAMdAenI mAvajata kare che. koI bhUkhyAone khorAka Ape che. koI kAma vagara bhukhe maratAne kAma Ape che. koI anAne pALe che. evI evI aneka rIte samAjanuM jIvana sudhAravAne prayatna Adare che. AvAM maMDALAthI strIe eka bIjAne madada karatAM zIkhe che ane pitAne kurasadane samaya, mahenata, ane paisAne suya karatAM zIkhavAmAM gALe che. purUSa mahenata kare che ane Ajane bhAra uMcake che paNa strIo te AvatI kAlanA purUSane banAve che-vadhArAmAM AjanI strIo AvatI kAlanI strIo paNa banAve che. A rIte strIe AvatA jamAnA mATe vadhAre jokhamadAra che. AvI rIte hamezAM navA vicAro grahaNa karI tene anusarI ane jAte sAruM thaze, ane te keLavaNI tamArA dharanAM bIjAM mANasane Apazo, te bhaviSyanA hiMdustAna mATe bilakula nirAzAmaya vicAra karavo paDaze nahi ane je dezanI strIoe eka vakhata uvAca prakAranA jJAnavALI strIo ane bIjA aneka vIra purUSe utpanna karyA hatA, te deza tevI ja bakke tethI paNa vadhAre jAhojalAlI pharIthI bhegavaze. astu. prAtaHkALamAM kaThIna turataja jAjarUe ke jaMgala javuM. vahelA uThanArAo ane niyamita rIte savAramAM gala janArAone jhADAne je khulAse rahe che e khulAso meDA uThanArAone ane niyama vinA vAlA meDA jaMgala janArAone thatuM nathI. cheDA divasa ajamAvI khAtrI kare. payArImAM che uThIne ekAda vAle ThaDu pANI pIvAnI Teva pADavAthI jhADAne khulAso thavA mAMDaze.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ milA pravAsanuM pavitra jIvana 245 premaghelA pravAsInuM pavitra jIvana ! (gatAMka pAne ra14 thI cAlu ) prakaraNa 6 . jIvana visarjana ! muDI have ne motamAM - " " te jheranA pyAlA dhaNA, " " bebhAna je pIne banyA " " te heramAM javuM patI ! " huM zuM karyuM. te A badana kholI batAvAtuM nathI ! sahu jAya che, paNa amara AzA kadI paNa jatI nathI, nIrAzAnI nIva rAkheDInA DhagalA nIce chUpAi beThelI sajIva-amara AzA ! hAre zo bharose ! paNa - kaI lAkhe nIzAmAM amara AzA chupAI che !" e maNibhAInA sUvAnu2, selIbhAnuM sarvasva gayuM- paNa rahI gaI phakta eka jIvananI murAda ! dareka pagarave selImA camakI uThatI;-"rakhene bAdazAha padhAratA hoya ! badhe aparAdha mApha kIdhe haze? zaka dUra thayo haze?-tethI kadAca AvatA haze ?" paNa bIjI ja paLe, pagalAM zamI jatAM, ane e A zAnI-amara-sajIva-AzAnI cINagArI pAchI-holavAI jatI. selImAnA AvAsamAM kaI nahotuM AvatuM-chatAM paNa AzA ! haiyAmAM AvatI hatI, ghaDIkamAM te babaDatI ! hA ! keNuM Ave? zuM kAma apAve! sadezA paNa zuM kAma kahAve? e prema mArganA priya pavAsI che atyAre tuM kayAM hoIza? mahArA khAtara jIvanavisarjana te nathI karyuM? hA kadAca ema paNa haiya? prANa sakhe ! sUkSmanAM lhANa paNa have A abhAganA nasIbamAM na rahyAM ? hAla ! gayAM e svapnAM ! gayA te divase ! gayA te vilAse ! kadAca hAro premagheluDe pravAsI ! bacI na gayo hoya ! sajIva na hoya? punaH maLI na zake ? zAhanI AjJA mRtyunI che, te kadAca behIsAmAM mahArA prANa ! mhArI rAha joI beThelA prANa pravAsInI sUma AtA te nahi hoya! paNa nathI jatI e AzA ! kadAca maLI zakAze? nA, 2, nA. phekaTanAM phAMphAM. A zuSka pAnakhara zI muja dagdha AzA ! tene paraMtu hajI che pharIAda kAMi? phIkAza A rUdhiranI, raDavI nathI ke, e premane taDaphaDATa badhe gayo che ! prANa sakhe ! have to ApaNAM maLavAM dehyalAM ja te! ApaNe keTaluM mahatyA ? bahuja che. kSaNabhara ! jyAre bheLAM hatAM, tyAre rasa na jAye, hRdaya na jANyAM, jIvana na jANuM,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 buddhiprabhA. na mAnyuM, ne pIchAvuM, na mAgyuM. have kyAM e milana ! kayAM e divase, je ATaluM ja jIvavAnuM, ATaluM ja maLavAnuM, te pachI khUdAe zA mATe manuSyane premI hRdayavALe banAvyA vArU ? Ayu svalpa manuSyane daI karyA, pemI chaze kAM bhalA ? zuM pIvAya mUhurtamAM rasa vaDA, vahAlAM dile je vasyA? Amane Ama divasane trIjo prahara pUruM thavA AvyuM. te paNa bAMdI javAba laIne hajI pAchI pharI nathI. dhIre dhIre selImAe lAcArIthI AzA mukavA mAMDI, enuM hRdaya paNa dhIme dhIme zUnya thatuM gayuM. atyAra sudhI relImAe hamezanI mAphaka pitAnuM khANuM paNa lIdhuM hatuM. dAsIo raMgamahelanI rasama mujaba jamavAne thALa paheMcADI gaI hatI, paNa ALAMtarIvALI, nIra-bha9dayA selImAe temAMnI cIjane spaSTa paNa karyo nahote. Aja teNe manathI pratijJA lIdhI hatI ke have teo na Ave temaja pote nirdoSa na kare te janmabharane mATe khorAkInI rUkhasada cahAvI? zuM khudAne trAjave nyAya nahi maLe?" arere ! bhaLI prema pUtaLI selImAM ! aTapaTA premamArganA pravAsInA jIvana dhana samAna begama selamA ! tuM bhUle che! A vizvane avirala kAyade che ke, sIdhA raste janAra, bheLAM, satyanika premALa hadone te basa du:khIja karavAM. temane lAvavAM, taDaphaDAvavAM, ne chevaTe mArI nAMkhavA! basa romanA nirdaya nIro-nI mAphaka premIone marI jatA-baLI jatA sevAmAM ja vizva Aja te ja mAne che ! prabhu ! prabhu! DeLA taNAva, taNAva, TaLavaLAvI, TaLavaLAvI, Akhare bAMdI AvI pahoMcI. tenuM bIluM DhIluM-phIkakuM paDI gayeluM che jeneja selImA-pitAnA kamanasIbane pAmI gaI avAka banI gaI, jI uThI. Akhare ghaNu ja muzkelIe bolI zakI -" teo kyAM?" bAMdIne zvAsa rUMdhAI gayo. teNe bakhare avAje kaMpatAM kaMpatAM avAja Apyo, teo sAthe nathI padhAryA." "nathI padhAryA tyAre kyAre Avaze?" bAdIe bIlakula javAba na ApatAM, utarI gayele he kAgaLa tenA hAthamAM Ape. dhaDakatI chAtIe te patra laI begama gaNagaNuM - "he khudA ! AmAM zuM nIkaLaze ? khuza aMjAma ke motane payagAma?" vajane hAthe-ne dhaDa dhaDa thatA ko je selImAe patra uke, netranA DoLA upara to kayAranAM pANI pharI vaLyAM hatAM, ne eka paNa harapha vaMcAta nati. chevaTe AMsu lUchI kaThaNa kALaju karI patra vAMcyuM. matanA pegAmathI vAkepha thaI chAtIne dhaDakAre baMdha thaI gayo. AMkho mahela karI jAte jaNAvA lAgyo. AMkhoe be ne cAra cAra eAraDo javA lAgyA. te jANe hamaNuMja kaleju phATI-cIrAI jaze. ne A akaLavakaLamAM "mArUNanuM rUha jANe tene Adeza ApatuM jaNAyuM selImA ! jIvana! pANa! Ava! Ava ! anaMta sukhanA-prema pradezamAM Ava! ahiM Adhi, vyAdhi, upAdhi ke duSTa saMsArane vAyaro paNa nathI. svArthanI vALA-niSpharatAnuM nAma-ke bevaphAinuM biMdu paNa nathI! Ava prema pradezanAM bAraNuM tAre mATe khullA che !" salImAe bAharaNanA hAtha pakaDavA hAtha laMbAvyA paNa te to kevaLa bhrama hatuM. mahArUnuM te sarvapna ja hatuM ! te have dhIraja dharI zakI nahi. tenAthI besI zakAtuM nahatu, atizaya saMtApathI te belI dAsI ! mahAre nidrA levI che, jarA bahAra jAe!"
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ premaghelA pravAsInuM pavitra jIvana, 245 khAdI bahAra gaI, selImA dAra baMdha karI palaMga para paTakAI paDI, chAtImAM jorathI mukI mArI prasa-sake reI paDI. garIba bicArI ! selImAM ! premasukha! svAsthaya hAre mATe nirmANa nathI ! pharI patra kATI vAMco. nita begamanA akSara oLakhyA ne tenuM kAvavuM samaja. zAke-saphAIthI zAhane samajAvI zIzAmAM utArI pitAnuM kAma kADhI lIdhuM che, ema te pAmI gaI, zuM kare bicArI mRtyu mATe taiyAra rahevAne paigAma tenA paga pAse paDe hato. te bolI: jita ! jinnata ! tuM sukhI thaI. bApu. hArUM kAma he karyuM. ApaNuM svAmIne huM samajAvI Aja karyuM? khera ! trapha jigara ! tuM che khuzI ! hAvAM rajA devI ghaTe! bAkI rahyA ghA haiya te be cAra daI devA ghaTe! Akhare na rahevAyAthI te maTethI raI paDI. o kAcA kAnanA zAha ! hArI galalatathI, hArA bagIcAmAMnuM sundara puSpa cagadAI, ragadoLAI jAya che. e gAphela svAmI ! hArI strI-saMpatninI irSAthI rIbAI vInA vAMke marI jAya che. kAcA kAnanA vRddha patio, hamArI yuvAna patnionAM duHkhanI darakAra karavI nahotI, te zA mATe paraNyA hatA ! kadara nahAtI, vAsa letAM AvaDatI nahotI, sundara hRdaya pArakhI zakAtuM nahotuM, premanA pratyuttara ApavAnI tAkAda nahotI te karavA tenuM svAmIva svikAryuM hatuM. je bALAne jALavatAM nathI AvaDatI, tene jorajulamathI zA mATe paNa lAvyo ! A vizvanuM citra AvuM ja che ! arere ! huM te jaiza! khudAnA darabAramAM jaiza! paNa AmarIbAtI, anyAya pAmI keTalI bALAo pitAnA patinA phAMTAne vaza thaI yama zaraNa thatI haze? khudA temane bacAve !" sUryadeva A karUNa rasa relAvatuM, Atadana sAMbhaLI ke jai zakayA nahi, teo astAcaLa tarapha cAlyA gayA. suryane jato je selIbAnuM hRdaya besTa--AphatAba ! AkhI AlamamAM phare che. tuM jANe che ke, huM nirdoSa chuM. khudA zAkSI che ke huM nirdoSa chuM. huM te. jAuM chuM. jaIza! jyAM mahAre mAhirU gayo che tyAM jaIza! paNa tuM kaI divasa paNa mahArA pravAsIne juve to ATaluM te jaNAvaje ke - kaheje tane saMbhAratI, viSapAna e karatI hatI ! chelo nIkaLatAM zvAsa tyArU, nAma e japatI hatI ! ane hAra svAmIne paNa - kaheje mane dIdhI tyajI, yama bane tyajaze nahi! koI prIti vaza abaLA, bicArI bheLIne Thagaze nahi! TA kezavALI, azruthI ubharAtAM navALI, karUNA, prema ane satyatAnI sAkSAta mUrti hatI. pASANa mUrti jevI jaNAtI begama selImAne joi sUryadeva, himAcaLanI pazcima taraphanA khaDakanI ADe chapAI gayA. nAjhanI selImAnA mukhapara have nIrAzAnI karALa chAyA chavAtI cAlI. nA mahepara kaMIka nizcayAtmaka bhAve TaLavaLavA lAgyA. Akhare AvezapUrNa hRdaye uThI. deta te kAgaLa lai zAhajahAnane jIndagInI chellI vAta jaNAvavA beThI. potAnA adhikAranI chelI pharaja bajAvavA beThI. patra lakhe -
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 buddhiprabhA. pAre jIgara ! duniyAnA Apa kAjI che. tamArA InsApha hukama kIdhe ke jahara le! te bedhaDaka jhera ghoLI pIza. ApanuM kammAna tarapha baharapha huM pALIza. paraMtu jinnata begamanA pAsAmAM paDIne khoTI zIkhavaNIthI, A pariNAma khamavuM paDe che. eTalI ja dilagIrI thAya che. khudAviMda ! Apa pote pitAne hAthe, jherane gAle je mane dete, te Apa joI zakata ke dAsI kevI rIte, hiMmata ane sAhasathI, ApanA hoM sAmeja joi rahI, khuzIthI te pI khudAnI hajuramAM hAjara thAya che, paNa have zuM? hajI eka vAra kahuM chuM ke huM begunAha chuM. hindustAnanA bAdazAha ! Apa nyAyama cuke che ! jarA ju! nahi A dIna dunI, jenA insAphanA AdhAre cAle che, tenI kacerImAM te sAco InsApha meLavIzaja. jahAMpanAha! jAna e zuM cIja che ! ane te ApanI khidamata uThAvavAne sarjIta hato. te jyAre kaMI kAma Avyo nahi, tyAre tenI hayAtIthI zuM lAbha che? mhArA manamAM mAtra ekaja moTI murAda rahI jAya che ke, maravA pahelAM ApanAM darzana thayAM heta, vizvamAMnuM e anupama sakhya hArA prArabdhamAM kayAMthI? koi paNa AzA phaLI nahi. phaLavAnI paNa nathI. jema hArA adraSTa mahane gherI, tema je Aja kRSNamegha zudhAM zuM nizAnAthane gheraze. nahi te, Aja candanI kevI zubhra jyonA prasarAvaze? evI madhurI canImAM, zitaLa cakiraNanI sUkSma adhyAmAM sUvAnI kone marajI na thAya ? paNa candra te ghaNe meDa meDe dUra dUra uge che. sara sara saratA nijharanuM ramyagAna suNavAne, ane e saMgIta sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM prANa visarjana ne prANa chalabala karI rahe, paNa nijhare kANa pahoMcADI de? kulanI sejamAM paDIne, vimala candra snAnuM snAna karatAM karatAM, Apane khoLe raDI maravAnI mahane keTalI badhI umeda hatI? paNa te ke pUrNa karI zake? nAtha, chevaTe eka vinaMti karUM chuM, ThIka lAge te mAnya rAkhaze. mArI uttara taraphanI bArI udhADatAM je giri nadI vahetI jaNAya che, hene tIre codayane vakhate ne daphana karavAne hukama pharamAvaje. ane tyAM kadI paNa koI paNa paheregIra sipAhIne khaDI rAkhI, hAra nirjana ekAMta vizrAMti sukhamAM khalela pahoMcADatA nA! tAbedAra dAsI, selImA patra pUrNa thaye, tenI nIce selImAe potAnI sahI karI ane te para bAdazAhanuM ciranAmuM karI, netrAkAzamAMthI varasatAM unhAM unhAM be azrubinduthI bhijAvI, eka sonAnA pAtranI aMdara, keTalAMka sudhI phulonI DhagalI karI te para te kAgaLa mukaye. ane bAdazAha ke bIjA koInA paNuM najare ociMtAM te AvI jAya, evI jagyAe te rAkhI dIdhe. selImAnA mRNAladaMDa che hAthInI, kamaLa pAMkhaDI jevI eka AMgaLI upara bahu mUlya hIrAnI vIMTI camakI rahI hatI. te bAdazAhe premanI nIzAnI tarIke selImAne te basa karI hatI. e vIMTI hIrAthI jhagajhagI rahetI hatI. vAMcakone ajANyuM nahi ja hoya ke, kimatI hirA tenA jhagajhagATa sAthe, haLAhaLa jherathI bharelA hoya che. selImA tenA tarapha tarasI najhara karI jarA hasI. enuM eja peluM cintAthI gherAyaluM mukha, melu ane zaka paDeluM jaNAtuM hatuM. hajI sudhI potAnA saMdaryanuM teja gumAvI nahotuM beThuM te pharI ekavAra praphula banyuM,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ premaghelA pravAsInuM pavitra jIvana. 27 mudrIkAne mAthe caLakatI hIrakane udezIne begala selImA bolI-"sakhe hIrANI ! mahArA hRdayamAM jaIne, te keTaluM niSkalaMka che, te hArA prakAzathI prANunAthane ane sarva jagatane batAvIza?" selImAM draDha prativAvALI che. prema ga, AzAe gaI, aMdagIne AdhAra sarvasvane sAra, jIvanane sAthI-premane pravAsI sa gayAM, sarvasva gayuM? henA mukha pradeza para aneka jAtanA vIkAro ubharAvA lAgyA ! Akhara nizcayapara AvatAM te babaDI-A mATe jIvavuM? kene mATe jIvavuM? jIvavuM ke maravuM! nA ! nA ! laMjhI mukha laI jIvavA karatAM niSkalaMka maravuMja bahettara che muDI have je metamAM, to jheranA pAlA ghaNA; bebhAna je pIne banyA, te daheramAM jAvuM patI ! kRta nizcayI selImA ! darya, prema ane mAharUNanI bela putaLo selImAe, besUla hIrakaNI cusavA mAMDI. bIjIvAra mahemAM letI vakhata, AkAza tarapha dhaDika najara nAMkhI, be zarA avAje AMsuthI gaLagaLatI AMkhe, dhagadhagatA kaleje, selImAM bolI - he! pAka paravaradagAra! rahuma kara ! tuM te sAkSI che! hu te A cAlI hAra hajuramAM ! lhAreja darabAre AvI zaraNe paDIza ! caraNe paDIza ! hArA AvaDA vizALa vizvamAM mahAra samAsa na thaIza te anya zo upAya ? eka araja sAMbhaLa! tenA dIdAranI tarasa chIpAva ! basa ! pachI nathI behistanI paravA ! pachI bhale karaje sajA bIjI!" belatAM bolatAM pavitra selimAnI Akhe AMsudhI ubharAI javA lAgI. Akhare atizaya bhAre dhaDakArathI dhabakatuM hRdaya jANe hamaNAM ja phATI jaze, ema lAgavAthI ke keNa jANe kema, AMsu luchI nAMkho, te pavitra advitIya prema nijhara, anivArcanIyA sundarI selImAe potAnI aMgulI zAbhAvatI hIrAnI mudrikA tarapha uttejita citte jaI belI bahena ! he tArU kAma sAruM karavA mAMDayuM che. anaMta upakAra hArA. ApaNe sahipaNane badale huM barAbara vA. have Apa, kadAca mahArA mRtyu bAda ApaNane, koI vikhuTAM pADaze. te mujathI sahana nahi thAya. mATe tene svArA hadayAgAramAM padharAvuM. ATaluM belI bihAmaNI AMkhe paTapaTAvatI, bebAkuLI-selImAe bIjI ja paLe te hIrAkaNI mukhamAM mukI, peTamAM utArI dIdhI. gajaba karyo. na karyo heNe vicAra potAnA jIvanane, prANa sakhAne-A niSphara vizvane ke vaibhava vilAsane. hIrAkaNue peTamAM jatAM ja pitAnuM kAma zarU karyuM. dhIre dhIre lehI sAthe viSa bhaLI jaI, AkhA zarIramAM vyApavA lAgyuM. zarIra cuMthAvA ne kaMpAvA lAgyuM. AMkhenA DoLA kapALe caDhI javA lAgyA. ane mAthuM cakarIe caDhavA lAgyuM. candrazA bhavya-ujavaLa mukha pradezapara mRtyunI chAyA dekhAvA lAgI. selImA sapheda bagalAnI pAMkha jevA potAnA sukomaLa bichAnApara DhaLI paDI, badalAI gayelA avAje bolavA lAgI. mAharUna ! mAharUna! prANezvara ! jIvana sakhe ! hame mane bevaDAne ATalI badhI cAhI-cAhatA; ane cAhatAM cAhatAMja-mahAraja khAtara-mahArA sUma premanI ja khAtara
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 buddhiprabhA. prANArpaNa karyuM-jIvana visarjana karyuM? paNa hRdayezvara huM te tamane keTalAka divasathI turacha karyA karatI AvI chuM. o mahAna hadayavALA udAra mAharUna ! mane Ahaleka jagAvatAM, samasta jIvana vyatIta karI AkhA vizvane premane udAtta pATha zIkhavanAra aTapaTA prema mArganA pravAsI ! hamArA premane ze pati uttara ke badale huM pAmara ApI zakuM ? mane duHkhI karavAja huM janmI. mhArA sukSma prema vilAsanA sA mane huM pUryA, paNa have te moM adhurA adhurA corIA sAtheja ravAne karyo. mApha karaje, priyatama mApha karaje ! hadayanA svAmi ! anya janmo paNa hArA raNamAMja le. e janma maLajo. AvuM chuM nAtha ! AvuM chuM ! pravAsI mahArUna ! hArA pAse A AvI ! " begame ne keravyAM tene jIvana dIpa halAvAnI utAvaLa karate jaNA. "bAdazAha ! mApha karo ! aDakatA nA !" AtmaghAtanuM pApa karatI veLAe paNa zayatAna rakhe mane sparze e bIke selImA babaDI uThI. svAmi strIne gurU che. svAmInI AjJAthIja huM prANa tyAga karuM chuM. mane pApa zAnuM lAge?" ghaNuM muzIbate selImAe AMkha mIMcI lIdhI. thoDIvAra na thaI teTalAmAM, bAdazAha zAhajahAna te oraDAmAM AvI ubhA. dIvA jhagajhagATa baLI rahyA che, paNa selImA te bIjhanA para letI paDI che. selImAnA he AgaLa jaI bAdazAhe joyuM te, kAcA sonA sarIkhuM DAM lIluchama thaI rahyuM hatuM. mahA tadana sukAI gayuM che. ane hameza rasabhara ratA adhara pUTalUkhA paDI gayA che. ' bAdazAhanuM haiyuM gabharATathI dhaDakavA lAgyuM. gugaLA avAje te ama pADavA lAgya"bibijAna ! bibijAna ! pyArI selImA !" selImAnA biSTa jarA pharakayA. zvAsozvAsa dhIre - dhIraja paDo . AnI bane pAMpaNe saheja kaMpI, ane dhIre dhIre selImAnI netra pAMkhaDI ughaDI. bAdazAhe du:khIta svare pUchyuM: -melImA ! pyArI zuM thayuM che?" selImAnI ane AMkhe have vadhAre ne vadhAre phATatI gaI. enI jhINI dayAbharI najara bAdazAhanA hepara jaDAI rahI. selImAM mANasane oLakhI zakatI baMdha thaI selImA have A lekane paleka vacce jholAM khAtI hatI. bAdazAhe pAchA savAla karyo-"satyAnAza vALyuM che ! selImA? mahAmahenate-bhAgya TuTayA zabdomAM selImA bolI-Apane kema pALe che, ne jhera lIdhuM che? bAdazAha dekhAvaparathI pahelethI ja te pAmI gayo hato. teo paNa prasaMga joI bhAna bhUlI gayA. ane Amatema nAhaka DApherAM mAravA lAgyA. kaI paNuM upAya hemanA magajane sUjyo nahi. AkhI AlamanA mAlemAM eka magatarA jevI strI bacAvavA tAkIda nahatI. selImAne che ethI hukama pALavA vizenI vAta sAMbhaLatAMja zAhajhahAnane ghelachA lAgI. selImAM tenI paNa hAlana-mAnItI begama hatI. ekadama kaI . ema lAgyuM, eTale daravAjA tarapha doDayA. ane bAraNe pahere karatI tAtArIne hukama karyo-"bAMdI ! doDa ! ekadama hakImane belAvI lAva! jaladI !"
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ premapresA pravAsInuM pavitra zrvana 249 selImAne kAne A hukamanA avAja athaDAyA, te kholIH--khAviMda ! hakIma have zuM karaze ? mhe je halAhala viSe lIdhuM che, te vALavuM, teA khudAtAnA vInA kAithI banI zake tema nathI. have bAdazAha selIyAnA bichAnAtI bAju para besI TuTiyAM vALIne, nirAzAthI dhaDahatA ne jheranI asarathI maMda paDelA hRdayapara mAryu chUpAvI bALakanI mAphaka ravA lAgyA. rAtAM rAtAM te kholyAH- selImA ! hAya ! huMte A zuM sayu ? 23 .. selImA vhelAnAM jevAMja besI gayelA avAje olIH- prANAdhika? jarA Apa vahelA AvyA hota, te ApanI khAtara huM maratI kheMcI zakta ! ApanAM darzanathI have jgavAnI AzA pAchI jAge che, paNu lAcAra have te prANu nathI !" 46 bAdazAha premole thai selImAne gaLe vaLagI rahyA; ane gugaLe avAje eyAH-- * selImA ! huM premanA khUnI ! vhAlI huM tyAre lAyaka nathI. tuM svarganI daivI hA ! hu tane pArakhI zakayA nahi. pazu hAya ! tumhane choDIne kema cAlI ya che? sekSImA ! selImA ! kahe, khadhI vAta mAMDIne kahe ! ane mane mApha kara ! .. kANu have badhI vAta mAMDIne kahe ? selImAne lamaNe AnandamAM AMsu nItayo. avAja khesI gayalA, ane jIva haLu haLu karatA AkherIe AvI pahoMcyA, dukha, kaSTa, nIrAzcA, hRdaya bhaga, mAna, apamAna, e saiA dunIyAnA bhAvA che. e badhA jagane soMpI dai, mAtanI samI pamAM selIbA jJAntithI sUtI che. AdAhanI kAtara ka, tethIja ene nizcaya pheravI thayA nahi. bAdazAka goMDAnI mAka karI pAkArI uThyoH--hakIma ! turkIma! hakIma ! '' " paNa hakImane AvatAM vAra lAgI. eka vAra pUrNa vikasIta nayanathI selImAe zAhanAM darzana karI lIdhAM te zAhane vadhu unmatta banAvyA, mujhAtA dIpaka vadhu jhaLake tema selImAnA mukha pradezapara kSaNubhara svagiyasmita ramI rahyuM. haeNnI dRSTi maryAdAmAM-DenA priyatama mahArUjI lAMkhA hAtha karI teDavA AvI ubhele jAyA. " pANu A AvI, khAvinda ! rajA !' eTaluM melI--apUrva zAMtimAM jIvanadIpa heAlavAI gayeA. jagamAMnA asImarUpa, sAMdaryatA, azeSa guNa gaNunA, divya premabhAvanAnA, pavitratAnA dIdhe, mRtyunA prabaLa jhapATAthI bujhAi gayeA. chatAM ArasanI putaLI jevI melImAnA sukhapara nirdeSitA-prema ane pavitra sundaratA khelyA karatI hatI ! kANu kahI zakaro ? ke selImA bharI i che! nA! te to prema pradezamAM vihare che ! aDaga nizcayavALA, jakkI ane mahA prabhAvavALA hindustAnanA bAdazAha zAhajahAna teja ghaDIe nhAnA bALakanI peThe, pAke gaDha mukI selImAnA bibrAnI Ajue paDI rAvA lAgyA, ane henAM unhoM utkrAM AMsunA pravAha, zAMta, raeNThaMDA, zItaLa jevA selImAnA samAra dehapara utarI paDayA. Aja jagamAM sarvatra zUnyatA patharAi, mAtra e pavitrajIvananeja mATe, selImA begamateja mATe premanA Ahaleka gajAvatA pravAsIe pAtAnuM jIvana sarvasva gumAvyuM. paNa te bicArIne A hRdhdha bhedaka saMdezA kANu kahero? zuM have e bicArA prema mArganA pravAsI mahAnane potAnI sUkSma prema vizvAsa selInA kApaNu upAye punaH maLaze ! nA ! nA ! kadApIH- jamAve e badhAM jaMgala, ukheDe paDanA paththara badhu e vizva je DhUMDhe, nahi maLaze, nahi maLaze; gayuM te hA ! thayuM zuM hA ! nahi maLavA kadApI e ! mayu jIvana pravAsInuM ! badhu e premane khAtira ! (pU.)
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 buddhiprabhA kAvya kuMja. ' uDI jAte ! uDI ane ! " kr jAte ! khIlyAM uDI jAne! uDI uDI nate ! uDI jAte ! kahu chuM * * one ! maLe bhramara bhamatA are ! vRthA nuM vakhta kAM khete ! uDI * khIlyuM che. puSpa te dhyArUM, lai le te gaNI tArUM, * che. puSpa tyAM tyAM uDI ** kare che jAte satkAra nA kane; jAte ! uDI jAte ! * dhyAna te tArUM, puSpa mArAmAM. * jAne ! jAte ! hRdayanI kholI do bArI. kSata puSpanekamAM, dharIte preme karIte aikyatA padmamAM, vAgI masta thaI attaramAM: te gajhala. hRdayanuM rakta kADhIne, lakhe! lekhA pratijJAnA ! garIbA dardImA mATe, hradayanI kheAlI de maLelA ApaDA bhukhe, trividhI tApanA sAye kema hrA sukhe, hRdayanI khAlI do abhaNu ajJAna kharRma, marDa aMdhArAmAM hA ! hA ! game zuM vIjaLI dIvA, hRzyanI hajhArA bhAla vidhavAo, rIkhe che gajavatI deza te mATe, hRzyanI garIbaDI gAyazI mALA, dhare are cheADAvavAvALA, hRdayanI aho ! gRhalakSmi ajJAna, rasADAmAM pIlesAkara ! pati hanA, sabhyane nathI e nArI nirmA, prasavavA bhAkSI mATe ! khAlI dye khArI ! Arta rAdanathI ! kheAlI aa khArI ! aDDA gaLe mALA ! khelI IM khArI! rIbAye che ! gajAve che ! agara bhaThIyArakhAnAmAM, rasAI rAMdhavA sATe ! paraMtu anya upagogI, varSe karavuM rahyuM anA zuddha saMskArI, hRdayanI khAlI do garIkhAnAM gaLAM rahezI, zrImatA zokha mAre che ! rIkhAtA rAMkaDAM mATe, hRdayanI khAlI de| chArI ! khArI ! dukhe ! khArI ! bAkI ! khArI ! vicAgI 1 ' 3 '
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAvya kuMja. 256 10 12 garIba dezanA bhukhyA, suve che peTa dAbIne ! hame mAna Age, prabhune nA game bApu ! hijhAro raMka bhAratanA, thatharatA hAthI bhAge ! zarIrane hAthathI DhAMke, vinA vacce ane lAje ! kaI lakSAvadhI roke, rIbe duSkALanA bhAge ! kahAne e zuM Aroge, bIcArAo mare bhukhe ! tamAre TAI ne kalara, madhurI cAha ne casmA ! lavaMDara senTa ne sigAra, vidhavidha jAtanAM basane ! hamArAM buTa khADImAM, garIbe jIvavA pAme ! arere ! satya A saghaLuM, hamAre kahyuM ke nAme ! tyajI nidrA have jAge, ane kartavyamAM lAge ! vicAra bAyalA tyAgo, hamAre deza pIe che ! na jamavuM, jaMpavuM, suvuM, na zAMti sarvathA levI ! jagata te dukhamAM DakhyuM, rIbAtuM jhaMkhatuM pekhI ! uThA medAnamAM Ave, dukhInAM azra kahevAne ! jIvananAM dahANa levAne! hadayanI khAlI che bArI! 17 pAdarAkara, vahAlAM prANane Ave rasIpAM vahAlAM prANa he! jhIlIye jIvana-nUra ! raya ane suvAsa maya che ! khIlavI prANu-kumuda! sneha taNA rasa mIThaDA hA ! reDIye kaMIka vizuddha! divya karmanA yogathI ho ! jhajhumIeja anaMta! ucca banAvI AtmAne hA ! pheravIe AnaMda ! zuddha dharmathI pUrIye he ! aMtara relama chela ! bhavya dIpAvI dehane he ! banIe dharma macela! masta banAvI de che ! deza-gI he prANa! Ave.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 buddhiprabhA. - - - - - - AvA saMga nIrantara sevIye che ! jaganjana jIva pramANa ! Atma siddhi jagAvIe he ! rahIe kaI bharapUra ! saMga rahI prabhu nIrakhIe che ! kAMIka dUra-adUra karavA saphaLa pravAsane A ! . anaMta-jIvana-Aja ! prabhUtAne prakaTAvavA che! sajIe sukSmanA sAja ! Ave. Ave. pAdakara, sevAdharma mANekalAlabhAI sukhalAla! sevAdharma ane te bahuja duSkara lAge che. ApaNe ApaNuM kalyANa ane ApaNuM ja kAmakAja karI zakIe te basa che. pArakI paMcAtamAM kezu paDe, paratuM game tema thAo. temAM ApaNe zuM ! sukhalAla-are bhAI mANekalAla, ApaNa prabhue upadezele dharma tame samajavA jaNAtA nathI. tamAruM ja karo te pAnI paMcAtamAM na paDe ene artha zuM AvI samajaNamAM le che? mahAna prabhue ativizALa hRdayanA prabhue te saine kamANa thAya evI rIte vartavAnuM pharamAvyuM che. ApaNI zakti pramANe jagatanA jIvonuM (dharathI mAMDI AkhA. jagatanuM) kahANa thAya, ApaNuM jIvana koine paNa upayogI thAya e rIte ApaNe parepakAra parAyaNa vRttithI kArya karavAnuM che. mANekalAla-sAdAra thavuM ane e vaDe sukhanA sAdhane meLavI ApaNuM pitAnuM kalyANa karavuM evI icchA rAkhavAmAM kaMI deSa che kharo? sukhalAla-hA ! ema mAnI besavuM ene mAtra ApaNI pitAnI svArtha vRtti ja kahe vAya? emAM paramArtha ? kalyANa zabdano artha ja tame samajyA jaNAtA nathI. e vastu ane prere vastune bheda ja tame samajyA nathI. je paisAdAra thaI mAtra potAnA zarIranaja sukhanAM sAdhane ekaThAM karavAmAM potAnuM kalyANa mAnavuM che te saMkucita vRttinuM ja mAtra nidarzana che. AtmAnI zakti ethI prakAzamAM AvavAnI ja nathI, jaDavAdI-pudagalA nadIja evuM yogya dhAre. mANekalAla-AkhuM jagata svArthathI bhareluM che? sukhalAla are bhAI! ApaNuM AMkhamAM kamaLo hoI ApaNe badhuM pILuM pILuM ja dekhIe chIe. ApaNe guNAnurAgI thaIe ne jagatamAMthI sAruM sAruM grahaNa karavAnI buddhivALA thaIe te ApaNane jagata svArthI na lAge. zrI mahAvIra, buddha vagere AtmAne paramAtmA banAvanAra paramAthI ttio tarapha najara kare te jaNAze ke khAvuM pIvuM ne khelavuM eTalAmAM moTAchI nathI. nANAM ekaThAM karI jazekhamAM paDavuM te calita-aAzvata sukhamAM pitAnuM kalyANa
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ TelIphenanI hakANa. 2pa0 mAnavuM e ema nathI. manuSya jevA buddhimAna prANIne mAtra tevA svArthanA vicAra ghaTatA nathI. mATe jagatanA jIvonuM kalyANa karavAnI vRtti rAkhe ane sevAdharma svIkAre. mANekalAla-paNuM bhAIeka ThekANe kahyuM che ke vAghaH parame sukhalAla-mANasa dhAre te sevAdharma e parama gahana nathI paNa eka mitra kahe che tebha sevAdharmaH paramasulabhoH mANekalAla ApaNAmAM kevalI thAya che te te kalyANa mArgane upadeza paNa karatA nathI. teo kema sevAdharma bajAvatA nathI ? sukhalAla-are bhAI! ApaNI ane kevalInI dazAmAM mahaMdatara che, kevalI thAo tyAre e viSe vicAra karaje. kevalI nahi paNa kevalI thayelA tIrthaMkare te jagatanA jIvonuM kahevANa karavAne kaTibaddha thAya chene? mANekalAla-tIrthakaragetra kyAre baMdhAtuM haze? sukhalAla --kevalI ane tIrthaMkara baMne jJAnamAM samAna che chatAM riddhi tIrthakarane vadhAre che. tenuM kAraNa batabhamAM "sabdhi jIva karuM zAsana rasI, esI bhAva dayA mana ulasI." e che. te jagatanA jIne sukhI karavAnuM, zAtA upajAvavAnuM, kalyANanuM, ane zreyanuM kArya upADe. prabhunI AjJAne prasAra kare. prabhunAM vacane sAMbhaLavAne rAyathI raMka sudhI tene sarakhe haka che. sarva deza ane dareka vyakti mATe emanuM kathana che. te tIrthaMkara prabhunI IrachA pramANe sarve jIvone zAtA upajAvanAra dharma prasAvA mIzana sthApI zuddha-satya dharmane prasAra karavA ekatrabhAve ya Adara aMdara aMdara laDI marI pitAnA paga para kuhADA mArI bha. vArthamaya pradezamAM kAma karanArA ghaNA maLI Ave che paNa prabhue upadezelA pasmAryamaya pradezamAM kAma karanArAnI beTa che te kaTIbaddha thAo ne tevA dharma svIkAre. - mANekalAla-huM badhuM samaja ne samajIne jagatanA jIvone zAtA upajAvanAra sevAdharma svIkAruM chuM, sukhalAla-bahu sAra ApaNuM bhAvanA ane vartana evuM ja hovuM joIe ke - sarva bhadrANi pazyantu, mA kazcit duHkhamAmuyAt // popaTalAla kevaLacaMda zAha TelIphonanI mohakANa! gulAba DIyara ! zuM thAya che ! jamI ke agIyAra vAgyA ! ! !" "hamaNuMja jamavA besuM chuM, DIyara ! " ghaMTaDImAM javAba maLe. "arara! hajI jamI nathI? bhukha nathI lAgI ! DAlIMga! Ama karavAthI hArI nAjuka tabIyata bagaDavAnI naha ke?" prANajIvanadAsa te goradhanadAsa javAharanA ekanA eka kuLadIpaka hatA. gharanI AvaDI meTI zrImaMtAI je tenA ekanA eka varasa pachI puchavuM ja zuM? prANajIvanadAsa eTale AkhA gRharAjyanA sukAnI ka, kha, ga, bhaNyA nahIM eTalAmAM te-gulAba nAmanI eka zrImaMta kanyA sAthe temanuM lagna karI devAmAM AvyuM. nirALane te navagajanA namaskAra! DivilanA vakhatanI cAlatI AvelI peDhI upara barane betraNa klAka munima-kArabhArI sAthe
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 buddhiprabhA. ga mArI-gAdI zaNagArI bAkIne sarva vakhata gulAbanAja sahavAsamAM gALavAne nitya krama hatA. geradhanadAsa jvAhIranA maraNa pachI-prANajIvanadAsane gulAbanA sahavAsa sivAyanA dukAne gALavA paDatA be traNa kalAka bahuja dukhadAyaka lAgatA, ane tethI ja pitAnA samudra kinAre AvelA, peDara reDa paranA baMgalAmAMthI zaheranI peDhI sudhI eka TelIphona naMkhAvyo hate. hA-kacerI, ophisa, phAyara, rUkasa vigere mahatvanA sthaLoe TelIphena hoya cheja-paNa ahIM te prANajIvanadAsanI "DIyara gulAba" nA viraha dakhanA vismaNA ja A TelIphana lIdhuM hatuM. uparanI vAtacIta TelIphona dvArA cAlatI hatI. eka divase baporanA be vAgyAnA sumAre gulAba "khUbasuratabalA" nAmanA nATakanI paDI vAMcatI ijhIcera para laTatI paDI hatI. eTalAmAM eka mANasa "prANajIvanadAsa zeTha che?"ema puchata-gabhara gabharAtA TheTha divAnakhAnAne bAraNA sudhI dhasI AvyuM. " zeTha peDhI para gavAcha." gulAe jaNAvyuM. "are! tyAre zeTha ghera nathI?" te mANasa dhANAja ciMtAjanaka svare bolyo, tamane evaSNunuM zuM kAma che? zeTha patIpara malaze. tyAM jAva ! " peDhI para javA jeTale vakhata kayAM che bAI sAheba ! kAma ghaNuM ja jokhama bharyuM che." te mANasa udAsa cahere che . tyAre te tevaNa cAra vAgata-" bAIne na besavA detAM te vacamAM ja purA "peDhI para javA jeTale vakhata nathI, te cAra vAgavAnI zI vAta?" - "eTaluM badhuM jarUrI kAma hoya to TelIphonamAM ja kahenI?" bAI sAheba khabharI uThayAM. khuzAla rahe te mANasa be "oha! tyAre zuM ahiM TelIphAne che! vAha! vAha ! bahu majenuM ! batAve batAve bAI sAheba ! joyuM kenI kevI aNa jaLavAi ! Thanks igreja bahAdurane-AvI sagavaDa mATe." te mANasa TelIphona rUmamAM jhaTa paTa yu ne ghaNAja jorathI kerI bajAvI ne turataja nabara ApatAMnI sAthe ja javAba maLe. " gulAba DIyara ! zuM che khArA prANa !" zeTha sAheba ! bahuja kharAba thayuM ! -ja-ja-jaladI kare! doDatA Ave. bAI sAheba DerasalI sIka paDI gayAMcha. Detha poITa para-sAheba ! DAkaTarane laine jaladI Ave !" are paNa tuM koNa che? tevaNane zuM thayuM che?" huM-hu-hu-prabhu-prabhu, belAne vakhataja nathI sAheba. jaladI Ave. basa uDIneja Ave. raDamasa cahere prANajIvanadAsa-pitAnI meTaramAM svAra thai turata ja DokaTara vinA "grIna lenDasa" tarapha doDayAne DAkaTarane laI baMgalA tarapha javAnI utAvaLamAM paDayA. DAkaTarane "TI-TAIma" hevAthI pite paNa cA pIvA paDayA" temanA javA bAda turataja eka mANasa gabharAte gabharAte peDhI para dAkhala thaze. ne jANe bebAkaLA be bhAna hoya tema be -"prANajIvanadAsa zeTha kayAM che ? !!" zeThanuM gabharAI meTaramAM deDI javuM, A mANUsanuM gabharAtA gabharAtA AvavuM, zeThanI ze, A badhe rAhadATa joI kArakuna maMDaLa tyAM meTI ajAyabImAMja garakAva thaI gayuM ne eka bIjAnA caherA TIkavA mAMDyA.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ TelIphenanI mehakANa. 255 pharI te mANasa be -"zeTha kayAM che?" have munima jANe jAgI uTho hoya tema belI uThaze "zeTha ghera gayA. kema zuM kAma che! tamune? zuM kAma? jIvanA jokhamanuM! temane vakhatasara cetavaNuM nahi apAya te satyAnAza samajavuM ! eka miniTa eka lAkhanI jAya ! " "tyAre te TelIphanamAM kahI zakazo-zeThane baMgale ahIMthI lIna jAya che" munima gabharAIne belI uThaze. "hA ! hA! vAhavA ! kevI aNa jaLavAI ? batAve jaladI?" TelIphena rUmamAM dAkhala thaI te mANase jorathI ghaTaDI vagADI. javAba maLyo-"kema DIyara ! zuM kahe che ? " gulAba-prANa-DAra muvA ! satyAnAza-marvanAzanI vakhata ! muvA-devALuM nIkaLavAnI vakhata AvI ! pacAsa hajAranI huMDI AvI che. zilIkamAM paise nathI." "chIyakarA! A zuM ! gabharAve che kema? gabharAye zuM thaze?" je gulAba A eka kArakuna mokaluM chuM-tenI sAthe "epha"mAMthI badhI rokaDaneTa tathA dvArA sarva dAgIne turataja mekalAvaje-vilaMba karIza nahi ! nahi te Aja jIva te tArI najare huM paDanAra nathI : hAya ! hAya ! zuM karuM ?" "DIyara Ama zuM karatA haze? dhIraja kema cheDo che ?" piDaroDaparanA prANajIvanadAsa zeThanA baMgalA sAme eka dhamadhama karatI viparIyA AvI ubhI ne temAMthI eka mANasa gabharAte gabharAte utarI-"bAI sAheba kayAM che?" ema puchavA lAge. nekaroe tene gulAba pAse ubhe karatAM te bolyo-"bAI ! zeThe mane mokalyA che. te Apa jANo chone?" "hA! Apa ja bese." gulAba belI. ema bolI te divAnakhAnAnA aMdaranA bhAgamAMthI pitAnI sAthe eka kezabekasaneTanuM baMDala tathA nAnI dAgInAnI peTI laI AvI. te AvelA mANasane ApI, te vastuo hAthamAM letAM te mANasa maTI sabhyatAthI belyA. "bAI sAheba ! ghaNI ja utAvaLathI javAnI vhAre agatya che. te rUkhasada cAhuM chuM. badhI bInA zeTha jAte Apane sAMje jaNAvaze. ema bolatAM te turata ja bahAra paDe ne pitAnI gADImAM besI cAlI gayo, thoDAka vakhatamAMja eka dhasArAbaMdha deIi AvatI bhe -bhAM karatI moTarakAraprANajIvanadAsa zeThanA baMgalAnA daravAjA AgaLa thebI gaI ne temAMthI prANajIvanadAsa zeTha tathA Da0 rAva utarI divAnakhAnAmAM gayA. A vakhate gulAba saciMta mudrAe palaMga para paDI hatI. DAkaTara tathA prANajIvanadAsa temanI pAse jai ubhA, ne zeTha gulAbanA gaLA para hAtha pheravatA bedhyA. "gulAba mahArA prANa :-"paNa ATalA gabharAo kema?" gulAba bolI. DIyara AvI bhayaMkara vAta sAMbhaLatAMja mhAre jIve te uDI gayo." zeTha belA. "heya paNa vahepAramAM hArajIta rahelIja che? gulAba belI. are paNa A vakhate vahepAranuM zuM laI beThI chuM-have hArI prakRti kema che. je A DArAva hArI tabIyata puche che."
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 dimA. "kharI tabhIyata to sArI cha, paNa te mata to nIbhAvya nI ?" "jyo bhana?" " mA bhArAsa bhosI. mInA tAnAza bhAvyAta?" " are pAha! mAsa zu? gAnA ? duhalata nathI." kema DIyara ! TelIphonamAMthI tamArA jaNAvavA mujaba tamAre kArakuna badhuM hamaNAM ja sa bhayo. prANajIvaNudAsane badhuM samajAvatAM teo potAnI meToramAM turataja polIsa kamizanaranA baMgale doDyA ne badhu jaNAvyuM paNa hajI te sonerI TeLIne pattA nathI. samAcAra. *buddhiprabhA, javaharIvADa ahamadAbAda. 1-zrI mahAzaya, vidita ho ki yahAM zrI sametazikharajI AnemeM isarI yA giriDihase jAvIyoMko bailagADImeM AnA hotA thA yA hotA hai isse takalIpha vo dera hotA thA magara hAla hajArIbAgake raiza baMgAlI kampanIne jAtrIke ArAma vAste isarI sTezanase madhubana taka Aneke liye tA. 1 disambara sana 1915 I. se bar3A moTarakATa jisameM 24-30 AdamI arAmase caDhasakeM, calAnekA nizcai kiyA hai usameM jAtrI ArAma nIravighnake sAtha 1 ghaMTAmeM pahuMca jAyaMge, jisa bAvata Apa meharabAnI karake chApa deMge jisameM tamAmako purA purA mAluma hojAve. mahasula yAnI bhADA vo bojhakA lageja nIce likhe mAphaka rahegA tIsarA darjA 1 // ) lagejavAda ratala 30 sera pakA 15 dusarA darjA za) , 40 , 20 avatA darjA 4) 5 , 80 , 40 TikaTa mAphaka bojhA yA gaTharI vAda dekara bAkI jo rahegA / / -) dasa AnA eka manakA darase bhAhA lagegA. 2-aMgareja logoMkA kastamasa (naTAla)kA tihavAra AtA hai usa vakta eka dapheke TikaTase do daphe relameM jAnekA lAbha hotA hai to Apa do tIna daphe patrameM chApa deMge jisameM saba jainazvetAmbara mAI sametazikharajIke darzanoMkA lAbha na cuke. tA. 18-11-1915 I. devanAthasiMha ajenTa jainamvetAmbara. koThI madhubana pArasanAtha. + uparanI jAhera khabara rA. ra. zrIyuta jhaverI jIvaNacaMda paramacaMda taraphathI prakaTa karavA AvelI che ane prakaTa karI che,