Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Reg. No. B. 876 zrI jainazvetAMbara mUrti pUjaka bArDiMganA hitArthe prakaTa thatu'. buddhiprabhA. Light of Reason.) varSa 3 jI'. sane 1911. DIsembara, a'ka 9 mo. sarva paravazaM duHkhaM, sarvamAtmavazaM sukham / etaduktaM samAsena lakSaNaM sukhaduHkhayoH // nAI pudgalabhAvAnAM kartA kArayitA na ca / nAnumantApi cetyAtma-jJAnavAn lipyate katham / / pragaTakartA, adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa. => vyavasthApaka, che. zrI jaina zvetAMbara mArta pUjaka beDIMga taraphathI, | sujhI nTenDanTa zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA, nAgorIsarAhu-amadAvAda vArSika lavAjama-pisTeja sAthe rU. 1-4-0, sthAnika 1-00 amadAvAda zrI 'satyavijaya' presamAM sAMkaLacaMda harIlAle chApyuM.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA viSaya, pU8. viSaya, 1 hiMdanA nAmadAra zahenazAha pAMcamA 6 gRhasthAzrama zAthI uttama svaijanA rAjyAbhiSeka prasaMganuM | zAbhI zake che. ... 2 74 yazogAna ... ... ..257 7 rAjyAbhiSekanA mAMgalika 2 adhyAtma jJAnanI AvazyakatA.2 58 | prasa ga. .. . *** 281 3 bhavAMtaka bhAvanAo.... 262 | 8 kartavyazIla jIvana. ... 28ra 4 AnaMdI thAo 265 9 dayAnuM dAna ke devakumAra ... 286 270 have mAtra jIja nakaleja zIlaka che mATe vahelA te pahelA. malayAsuMdarI. ( racanAra, paMnyAsa kesara vijyajI. ) kRtrIma naivelAne bhulAvanAra, tatva jJAnane samajAvanAra, kamanI vicItra gatIno apUrva namunA evA A graMtha hovAthI tenI 170 0 nakalo jIja vakhatamAM khapI gaI che. kImata mAtra rU. 0-10- 0.. buddhiprabhAnA grAhako mATe kI. rU. 0-6-0 rAkhavAmAM AvI che paNa je grAhakanuM lavAjama vasula AvyuM hoya tene ja te kI'mate maLe che. buddhiprabhAnA grAhaka thanArane AvI rIte keTalAka bIjA lAbha paNa - apAya che mATe tenA grAhaka nA hoya te jarUra thAo kAraNa ke tethI bArDIgane sahAya karavAnuM puNya hAMsIla thAya che ane saddajJAnanuM vAMcana maLe che. lakhe-jaina baha"ga amadAvAda The, nAgArIzarAhu.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA (The Light of Reason ) brahmAnandavidhAnake pataraM zAntigrahayotakam || satyAsatyavivekadaM bhavabhaya-bhrAntivyavacchedakam // mithyAmArganivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmamadam / loke sUryasamaprakAzakamidaM 'buddhimabhA' mAsikam || varSa 3jI tA. 15 mI DIsembara sana 1911 'ka 9 me. hiMdanA nAmadAra zahenazAha pAMcamA jyorjanA rAjyAbhiSeka prasaMganuM yazogAna. kuvvAla. sadA nRpa jyorja jagamAMhi, dayAnAM bahu karI kAyA; prajApara prema rAkhIne, dIpAve zahenazAhIne garIbAnAM hRdaya hu, garIbenAM hurA duHkhA; nihALI eya dRSTithI, dIpAve zahenazAhIne. karA paramArthanAM kAryeA, hRdayamAM sAmyane dhArI, vadhArI sRSTimAM zAnti, dIpAve zahenazAhIne. bhalAmAM bhAga levAne, jIvana saghaLu vaheA nirmala; prajAnAM du:kha chedIne, dIpAvA zahenazAhIne,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 sadA hai| rAjyamAM zAnti, prajAmAMhi rahe zAnti. dayAnA megha vadhAvI, dIpAve zahenazAhIne. prAthI zobhatA rAnta, uDuMgaNamAM yathA candraja, prajApara rahema rAkhIne, dIpAvA zahenazAhIne. sadA sadguNathI zobhA, tamArU dIla duniyAmAM; pazu paMkhI bacAvIne, dIpAve zahenazAhIne. sakalane nyAya che sarakhe, manuSyAnu karo rakSaNuM; pratApI puNyanA ge, dIpAve! zahenazAhIne, sakala bhAratataNA jaine, sapharamAM zAntine Icche, " buddhagdhi " dharmanA lAbhe, dIpAvA zahenazAhIne. 9 adhyAtmajJAnanI AvazyakatA, ( lekhaka, munizrI buddhisAgarajI. ) duniyAmAM adhyAtmajJAna vinA kAi na TakI zakatu nathI. Atmika jJAna thayA vinA viSayAne jItI zakAtA nathI. zrImad yavijayajI upAdhyAya adhyAtmasAra granthamAM adhyAtmajJAnane sarva prakAranA jJAnamAM uttama mAne che, zrImad hemacaMdrAcAya paNa adhyAtma jJAnanI uttamatA ravIkAre che, adhyAtma jJAnathI mana vANI ane kAyAnA yAganI zuddhatA thAya che. jagatamAM cintA maNiratna samAna adhyAtmajJAna che. adhyAtmajJAnanA pratApe bhArata dezanI bhUmi uttama gaNAya che. pazcimAtya dezamAM hira vidyAnA yAre bahvAnnati dekhAya che. kintu Antarika unnatinA abhAve kyA AdinA siddhAntAnA vizeSa pramANamAM phelAvA thayA nathI. je je kAlamAM cyuMdhyAtmajJAnaparathI lokAnI vRtti hakI jAya che ane adhyAtma jJAnanuM svarUpa samajanArAe upara tiraskAra chUTe che te te kAlamAM bhAratamAM aneka yuddA, kalero ane kusapa dekhAva Ape che. manuSyonA adhyAtma jJAnamAM praveza thavA mahAdulabha che. keTalAka adhyAtma jJAnanuM khaMDana kare che. tenu kAraNa e che ke teoe adhyAtmajJAna rasanuM AsvAdana karyuM hatu nathI. keTalAka manuSyA kAI adhyAtma nAma dhAraka manuSyanA durAcaraNune dekhI ema belavA maDI jAya che,
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ rapa0 adhyAtmajJAna vA nizcayavAhI thavAthI bhraSTa thavAya che. paNa Ama belanArA ene uttaramAM kahevuM paDe che ke-AcAra ane suvicArathI bhraSTa thavAmAM adhyAtmajJAna pitAnI zakti kadI vAparatuM nathI. adhyAtmajJAnathI te durA cAra ane bhraSTa vicArane nAza thAya che. tema chatAM koInA durAcAra ane malIna vicAra thAya tene lAgelA karmane udaya samaja. mehanIya karmanuM jera vizeSa hoya che ane adhyAtmajJAna baLa alpa hoya che te mehanIya karmanA vazamAM manuSya phasAI jAya che. keTalAka mehanIya karmanA udayathI adhyAtmajJAna vA nizcayane mAna ApatA nathI ane adhyAtamajJAna upara tirarakAra batAve che tevA paNa anAcArI, bhraSTAcArI, dhI, nindA, kaleza karanAra ane azAnti phelAvanArA jaNAya che te temAM vyavahArane deva nathI. vyavahAracAritrathI anIti ane mana, vANI ane kAyAnA deno nAza thAya che tema chatAM koI vyavahAracAritra kriyAne ekAte mAnanAramAM anItinAM AcaraNa dekhavAmAM Ave che temAM kaMI kriyAvyavahArano doSa gaNI zakAya nahi, paNa te vyavahAracAritradhArakane pramAda ja deSa rUpe che tema adhyAtmajJAnine pramAda thavAthI te devI gaNI zakAya paNa temAM adhyAmajJAna vA nizcayajJAna upara devano Aropa mUkI zakAya nahi. keTalAka kahe che ke adhyAtma jJAnane abhyAsa karavAthI mA upara zraddhA rahetI nathI. Ama bolanArAo adhyAtmajJAna vA kriyAnuM svarUpa paNa spaSTarItyA samajI zakyA nathI. kharekhara adhyAtmajJAna vinAnI dharmakriyAo nAM rahasyo spaSTa jANI zakAtA nathI. adhyAtmajJAnavinA dharmanI kriyAo karavAthI, vANI ane kAyAnA yoganI zuddhi karavA koIpaNa manuSya samartha thatuM nathI. adhyAtmajJAnanuM svarUpa jeo samaje che teonA hRdayamAM zAntarasa pragaTavAnI AzA rahe che paNa jeo adhyAtmajJAna upara deva karIne tenuM khaMDana kare che teonA hadayamAM zAnta rasanI bhAvanA nahi pragaTatAM nidA, mArAmArI, vitaMDAvAda, ane kapAyanI vRtti dekhavAmAM Ave to temAM kaMI Azcarya nathI. jaina darzanamAM je je moTA moTA vidvAne thayA che temanAM purataka vAMcIe chIe te temAM adhyAtmajJAnarasanA ubharAe mAluma paDe che, kuMdakuMdAcAryuM ke je digaMbara-AcArya kahevAya che temAM madhya guNa prAyaH dekhAya che te paNa adhyAtma jJAnanA pratApe ja samaja, hemacaMdrAcArya ane devendrasUrinAM hadaya paNuM adhyAtmaraMgathI raMgAyAM hatAM. pajavaNuM sUtranA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kad zyAmAcArya adhyAtmajJAnamAM raMgAyA hatA. pajavaNacatramAM dravyAnuyoganI ghaNI vyAkhyA Ave che. dravyAnuyogane paNa apekSAe adhyAtmajJAna kahevAmAM Ave che. prayAganA jJAnavinA adhyAtmajJAnamAM utarI zakAtuM nathI. bhagavatI sUnamAM paNa vizeSa bhAge dravyAnuyoganI ane adhyAmAnanI vyAkhyA jovAmAM Ave che. AmAnA saMbaMdhI je je kathavAmAM AvyuM hoya te te sarvane adhyAtmajJAnamAM samAveza thAya che. AtmAmAM rahelAM mati Adi pAMca prakAranA jJAnanAM pratipAdana karanAra pustakone paNa adhyAmazAstramAM samAveza thAya che. karmacanya kamapayaDI vagere grothI paNa AmAnA svarUpano avabodha thAya che mATe te te granthane paNa adhyAmazAstramAM samAveza karI zakAya che. sUpaDAMgasUtra, sthAnAMgasUtra-uttarAdhyayana naMdIsutra, kalpasUtra, anugAra, AcArAMga-vagere pistAlIza AgamomAM jevAM tyAM adhyAtmajJAna jhaLakI rahyuM che. zrI haribhadrasUrikRta vega daSTi sanmuccaya gabindu vagere granthomAM adhyAtmajJAnanA ubharAo dekhAya che. zrI umAsvAti vAcakanA tAvArthasUtra-prazamarati prakaraNa vagere granthomAM adhyAtmajJAna bharyuM che. jaina zvetAMbara zomAM adhyAtmajJAnano rasa ghaNo bharyo che. zrImAna munisuMdara surijIe adhyAtma kalpasvIne adhyAtmajJAnanI atyana AvazyakatA che ema siddha karI ApyuM che. adhyAmajJAnanI prApti A kAlamAM thaI zake che ke nahi te jovAnuM che. keTalAka bAla jIvo kartha che ke A kAlamAM adhyAtmajJAnanI prApti thaI zakatI nathI. adhyAtmajJAnanI prAptito bAramA agara teramA guNa sthAnakamAM thAya che. A pramANe bALa jIvo sUtra bhASaNa karavA devAya che. zrImad yazovijayajI upAdhyAyajI adhyAtmasAra granthamAM kathe che ke cothA guNa sthAnakathI adhyAtmanI prApti thAya che. jaDa ane cetano bheda para evA prakAranA jJAnane bheda jJAna kahe che. medAna kahe va adhAmanAna kaho sAme rAMza ke adhyAtmajJAna vA bheda jJAna ekaja che. cothA guNasthAnaka karatAM pAMcamA guNasthAnakamAM vizeSa prakAre amidaSTi khIlI zake che. pAMcamA guNasthAnaka karatAM chA guNasthAnakamAM vizeSataH adhyAtmadaSTi khIlI zake che. cha karatAM sAmAmAM vizeSa prakAre adhyAtmadaSTi khIlI zake che. maitrI pramoda, madhyastha ane karUNya bhAvanA tathA anityAdi bAra bhAvanAne paNa adhyAtmajJAnamAM samAveza thAya che. manomine adhyAtmamAM samAveza thAya che. AkAlamAM maneminI sAdhanA kathI che ane mane guptinI sAdhanA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 adhAma cAra A kalamAM amuka hadanuM che tene je apApa kare che te usutra bhASaNa kare che. A dAlamAM sAtamA guNasthAnaka sudhI gamana karI zakAya che. AtmA adhyavasAyanI zuddhi teja Arika adhyAtmacAritra kahevAya che. jJAnano abhayAsa karIne rU.dhyAtma cAritra prApta kavuM joIe. navatatvano sAta nathI abhyAsa karavAthI adhyAtmajJAna prApta karI zakAya che. nava tatvanA jJAnane adhyAtmajJAnaja kahevAmAM Ave che. upamiti bhavaprapaca granthamAM adhyAtmajJAnanI khumArIja avalokavAmAM Ave che. upamati bhava prapaMca banAvanAra A paMcama kALamAM thaI gayA che. zrImad pazavajaya upAdhyAya " nizcayadaSTa cittadharIjI cAle je vyavahAra " A vacanathI adhyAtmajJAnarUpa nizcayadada dhAraNa karavAnuM A kAlanA manuSya ne zikSaNa Ape che tethI A kALamAM cothA guNa sthAnakathI adhyAmajJAna nI sAdhanA sAdhI zakAya che ema nizcaya thAya che. jaina zvetAMbara vargamAM adhyAtmajJAnane vizeSata: prakAzamAM lAvanAra zrImad yazovijaya upAdhyAya che. prApta nivat kathAma mata kSA Adi granthonA praNetAne AkhI zvetAMbara jaina kAma pUbuddhithI jue che. teoe jevI rIte vyavahArakriyAnI puSTi karI che te ja pramANe adhyAtma jJAnanI paNa puSTi karI che ane A kAlamAM adhyAma jJAnanI guNarathAnakanI apekSA prApta thaI zake che ema ravIkAryuM che eTale have adhyAtma jJAnane nizcaya mata kaho keTalAka ekane vyavahAranayane ja mAne che temane paNa adhyAtmajJAna svIkAryA vinA chUTake thavAno nathI. eka vyavahAra na ja mAnatAM mithAva lAge che tema ekAta nizcaya nayane mAnatAM miyA lAge che. vyavahAra vAdIoe adhyAtmajJAna vA nizcaya nayanI vyAkhyA sAMbhaLatAM bhaDakavuM na joIe. vyavahAra ane nizcaya naya mAnyAvinA samyakatvanI prApti thavAnI nathI. adhyAtma zAstrI potAnuM kArya bajAve che.kriyAnI zailI jaNAvanAra AcAromAdi zAstrAnI jeTalI AvazyakatA che teTalI ja AvazyakatAne siddha karanAra adhyAtma zAstra che. jJAnavinA kriyAnI siddhi thatI nathI. prathama jJAna ane pazcAta kriyA karavI joIe. Ama kahevAmAM bIra haraya che. kriyAonAM rahasya samayAvinI kriyAomAM manuSyone rasa paDatuM nathI ane temaja kriyAone sabhya paNe AcarI paNa zakAtI nathI tethI kriyAenuM jJAna prathama karavAmAM Ave che te ja dharmanI kriyAomAM
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarasatA anubhavAya che. ItyAdi aneka hetuothI jJAnane prathama naMbare mUkavAmAM AvyuM che. AtmAne uddezIne arthAt AtmAnI zuddhi mATe dareka dhArmika kriyAo karavAmAM Ave che tethI prathama AtmAne jANe joIe. je AtmAne uddezI dharmakriyAo karavAmAM Ave che te AmAnuM svarUpa sama, javAmAM nahi Ave te varavinAnI jAnanI peThe kiyAonuM phaLa barAbara besI zake nahi ane kone mATe koNa kevAkAraNathI kriyA kare che tyAdi samaja vAmAM nahi Ave te tenuM amRta kriyAnI prApti thaI zake nahi mATe prathama AtmAnA svarUpane jANavA mATe adhyAtma jJAnadhAraka zAstrAnI ane AtmajJAnanI anaMta gaNI AvazyakatA siddha kare che. A saMbadhImAM zAstra pramANu yukitathI vicAra karavAmAM Ave che. mAMtara mavanAza. (ja.) (saMskRta uparathI.) (anuvA-naM-navA nAbI nivAsa-sA ) anitya bhAvanA anityasvarUpa rAkSasa vajInA jevA kaThaNuM hAthIone paNa prAsa karI jAya che, te pachI keLanA gabha jevA nisAra anavaDe deha dhAraNa karanArAona grAsa karI jAya temAM Azcarya zuM ? aho ! paNa zuM karavuM? bIlADa dUdhane harSathI svAdapUrvaka cATe che paNa mAthe mAravAne mATe uMcakAyelI lAkaDIne jeti nathI, tema mANasa viSayasukhane Asakita pUrvaka bhegave che paNa mAthA upara bhamatA yamane jotA nathI. juo! prANIonuM zarIra parvata uparathI paDatI nadInA jalasamUha jema badhI bAjue vegathI sarI jAya che tema samaya avayava taraphathI ekI sAthe kSINa thavA maMDI paDe che, jIvana, vAyuvaDe kapI rahelI prajAnuM vastra thoDA sarakhA joDANathI chuTuM thavA paryataja TakI rahe che, tevuM che, lAvaNya, trIjananA netranA aMcala-prAMta bhAganA jevuM, caMcala che, yavana, masta hAthInA kAnanA karavAthI thatA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 ArajhalananA jevuM, capala che, svAmIpaNuM, svamAvaLI jevuM che, lIo, vIjaLI nA jevI, caLa che, caherAne pratikuLa-virUpa thatAM kAMI paNa vAra lAgatI nathI; eka taraphathI, prANathI paNa priyaputra vigere nAza pAmatAM-pIDita thatAM hoya che, topaNa kAMI vicAra thato nathI ane bIjI tarapha hamezAM, sarva padArtho jANe kaI dIvasa nAza thavAnAja nathI evI rIte varte che ane tethI sarva vastuomAM dhAraNa karAyelI niyatAnI buddhirUpa grahathI trAsa pAmela mUDhapurUSa, jUnAM ghAsanI chAparI-jhuMpaDI kadI nAza pAme che teTalA mAtrathI paNa, revA maMDI paDe che. A uparathI tRSNane nAza karanArI ane nirmamatvane paNa ApanArI anitatvanI bhAvanAne, upara kahI gayA tevI rIte, zuddha buddhivALAe hamezAM upagapUrvaka bhAvavI joIe. azaraNa bhAvanA, AsapAsa pitA-mAtA-bhAI-putra-trI Adi parIvAra vIMTaLAI vaLe heya chatAM paNa, ka-khaMjane prANIone puSkaLa Adhi-vyAdhinA samudAyathI jakaDI le che ane pachI teo, raTana karatAM karatAM yamanA mukharUpIgharamAM, haDaselI mUkAya che; paNa are ! du:khata e thAya che ke AvI rIte AkhI duniyA zaraNa vinAnI che topaNa, te kAMipaNa tene upAya karyA vinA nirAMte, kema besI rahe che ? jUdI jUdI jAtanAM aneka zAstrane jAgunArA ghaNAe paDyA che, maMtra-taMtranI kriyAomAM pravINatA dekhADanArA e paNa ghaNuM hoya che, jyotizAstramAM kuzaLatA dharanArAo ghaNuM hoya che paNa temAMthI koIpaNa pragatA dharIne, AkhA lokyane nAza karavAne rokAI gaelA A yamarAjane pratikAra karavAne, teyAra thatA nathI. habakI javAya evAM vividha prakAranAM zastrane dhAraNa karanArA mahAna dvAvaDe ane udAma gativALA seMkaDe madAMdha hAthIo vaDe, vIMTaLAI gaelA agamya zatruo keAIne kavacita kyAM nathI hotA paNa A yama kiMkare te i-kubera-cakavatone paNa ekadama balAtkAre yamanA gRhamAM kheMcI jAya che. aho ! prANIonI nistrANatA-ajANatA te juo ! are ! AtmAne leza mAtra paNa kalezita karyA vinA, uMcA daMDanA jevA suragirimeparvatane namAvelA-uMdhA karelA daDanA jevo ane pRthvInA paDane vistRta chatrAkAre, karavAne mATe je zakitamAna che te asAdhAraNuM balathI spaSTa rIte tIrthakaro paNa, samagra janasamudAyane bhakSaNa karanAra kRtAMta-yamane dUra
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAne mATe samartha nathI mATe strI-mitra-putra AdinA sneharUpI grahane nivRtta karavAne mATe pratyeka medhAvIoe hRdayamAM azaSyatvanI bhAvanAne jAgRta rAkhavI joIe. saMsAra bhAvanA A saMsArarUpI nATakane viSe saMsAramAM rahelA prANIo, pachI te, buddhimAna hoya ke bhUkha heya, zrImaMta hoya ke bhIkhArI haya, sukhI hoya ke duHkhI heya, sArA zarIravALo hoya ke cheDakhAMpaNavALA kharAba zarIravALo heya, svAmI hoya ke sevaka heya priya hoya ke kharekhara apriyaja hoya, rALa hAtha projana hoya, devatA, dera, mANasa ke narakamAM rahenArA javA heya sarva keI, ema bahu prakAre nAce che. temAM prathama te nArakInA jIvonI vale karI hoya che. aneka pApavALAM mahAraMbha Adi kAraNe vaDe pApa bAMdhIne, asaMta gADha aMdhakAranA mitraNathI taTa, adrazya thaI gaelA mAgavALI naraka buomAM ne, tyAM jIva aMgane chedavAthI, bhedavAthI, mAravAthI je avata du:kha ane kaleza pAme che tene kahI batAvavAne mATe dhamapaNa kuTila-ANu kA garA mukhavALa thaI jAya; te uparathI ema nahi samajavuM ke tene kaMIpaNa duHkha nA hoya, athavA haze te sukAmamita haze. kapaTa, AdbAnAdi bahu prakAranAM kAraNo vaDe tiryaMca gati prApta thAya che. ane temAM siMha, vAgha, hAthI, haraNa, baLada, bakarA Adi pazuonI AkRti prApta karIne tyAM bhUkha, tasa, vadha, baMdhana, tAna, roga, (pIDA) bhAravahana ityAdithI jIvane je duHkha prApta thAya che te kahI zakAvAne mATe zakaya ja nathI. have mANasanI tapAsa laIe. bhakSyAbhaDhya AhAranA manamAM kaMIpaNuM vicAra nahi karanArA, nirlajaja paNe cuMbana, AliMgada vyavahAra karanAra sevya ane asevya karmomAM buddhine kuMThita karanAra ane nirdayatA upara pAra dharanArA anArtha kulamAM utpanna thayelA mANase niraMtara mahArabhAdi kAryo vaDe du:saha kalezane bhagave che ane mahAduHkhadAya kamane ekaThuM kare che. are ! kSamiya, brAhmaNa pramukha Arya dezamAM uddabhavelA mANase paNa ajJAna, daridratA, vyasana, durbhAgya, rAga Adi vaDe tathA bIjAe karelI mAne hAni, avatA AdivaDe, je duHkha sahana kare che te, kalavaDe karIne paNa kahI zakavAne mATe azakya che,
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ keLanA garbha jevo sukhI ane taraNutAvaDe mala vinAnA purUSanA zarIramAM, meranI kalagInA jevA raMgavALI loDhAnI siyo, pratyeka remamAM eTale lagabhaga sADAtraNa karoDa jeTalI ekI sAthe, ghaNI sakhta rIte bheMkI devAmAM Ave ane tene je duHkha thAya tethI AgaLuM du:kha strInI kUkhamAM-garbhamAM prApta thAya che ane tenAthI paNa anaMta gaNuM du:kha prANuone janmatI vakhate sahana karavuM paDe che, janma thayA pachI paNa evI eka paNa dazA nathI ke jene viSe mANasa sukhane pAmI zake. bAlyAvasthA mUtra purIpa ( viNA) pULa vigeremAM ALeTavAmAM ane ajJAnathI sitAcaraNamAM vicaravAmAM vyatIta thAya che. taruNAvasthAmAM dhana pedA karavAnI ane iSTa vi. raha, aniSTa prApti Adi kathAo sAme khaDI rahelI hoya che ane vRddhAvasthAmAM zarIra prajavuM, abanuM teja kamI thavuM, dhAsa caDavo ityAdi cotaraphanI vyaktionA tura chakAro varasI rahyA hoya che. manuSyatvane choDIne samyagadarzana vigerenA paripAlanathI devatva prApta thayuM hoya tenuM nirIrANa karIe to te sthale paNa zoka, vivAda, matsara, saMtApa, pitAnI sva9pa karuM, bIjAnI vadhAre ddhi dekhIne tethI thatI IrSA, kAma, mada, sudhA dayAdi, vikAro vaDe atyaMta pIDAthI kheda pAmIne ja potAnuM lAMbuM Ayuba dIna aMtaHkaraNathI phakta kaleza vaDeja vyatikrame che. AvI rIte ane AthIja, zivaphalane dhAraNa karavAne mATe samartha bhava, vairAgya rU5 vallI upara subuddhi maMtoe niraMtara saMsAra bhAvanAnI amRtavRSTi karyA karavI. AnaMdI thAo. (lekhaka, maNIlAla mohanalAla vakIla, pAdarAkara) vita sukha mATe che, athavA mukha jIvita mATe che, A be pracalIta mata paikI koI paNa mata ApaNane mAnya hoya, te paNa e vArtA te sarva mAnyaja che ke, je mANasa " AnaMdI thAo " e Adarza vAkayane pitAnuM jIvana sutra banAve che. sAkSAtkAra kare che, te mANasane ja kharo " AnaMda, "maLe che ane tenuja jIvana sukhamaya unnata thAya che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdoSa, nivakArI "AnaMda" ! tene ApavAda ! ! jagatanA svAdI chamAM svAdISTa padArtho karatAM vadhu mae, re haiya che paNa thoDAja te anubhavI zake che. jagatanAM pratyeka hade jayAre aMdhakAramaya hoya che, tyAre "AnaMdI" manuSyanuM hRdaya hamezAM atItha, prakAza Ape che ane pitAnuM sarvasva naSTa thaI jAya te paNa te pitAnI pAsenA "AnaMda"nuM satya sukha sarvane ApI zake che. koI paNa pheraphAra, ke sArA narasA prasaMge pratyeka manuSya eka vArtA hamezAM lakSamAM rAkhavI ane te " AnaMdI thavuM " eja che. hame koI paNa ThekANe he, keI paNa sthImAM , paNa jagatanA sarva prakAzamAM hame tamArA "AnaMdano" prakAza revAnuM kadI bhUlazo nA ! jagatamAM game tevI rathItImAM paNa tame, cAre bAju "AnaMdaprakAza pADanAra surya kIraNa thAo, suryodaya thatAMja jamatamAM ke vilakSaNa" AnaMda, AnaMda" prasarI rahe che ! keTalAM jIvana praphulla thAya che ? pakSIone kalarava, ane sugaMdhI puSpane pamarATa, kevo sagaka prema, prasarAve che, te to meM hameza anubhava che ja, paraMtu ekAda manuSyanA hRdayamAM jyAre "AnaMdane " udaya thAya che tyAre tene, tenA baMdhu bhagInIne, ane bIjanA A vargane keTaluM badhuM sukha thAya che tenI kalpanA vAMcaka hameja karo! pratyeka aMta:karaNamAM "AnaMda" e nAmanuM surya kAraNa hoya che. AnaMdI" manuSyane mIThA ramata bharyo prakAzIta cahero jovAthI tenI pAse AvanAra pratyeka manuSyane sukha, ane AnaMda upaje che; surya pramANe prakAzIta mahera e vilakSaNa kheMcANu kAraka hoya che ke te kadI visarI zakAto ja nathI, ApaNA jIvananI bhInna bhInna sthItImAM, ane nutana prasaMgamAM, aDacaNanA khADAmAM ane saMkaTanI TekarIo upara, ke A tenA parvata upara "AnaMda" nuM kIraNa, AnaMdI caherAnuM smaraNa ApaNane koI apurva sAmane utsAha Ape che. kadI bhUlaze nahIM ke A jagatamAM ApaNuM jIvana bIjAne dukha devA sAruM nahIM paNa, sarvane sukha, che AnaMda " ApavA mATe ja che. bIjAonAM jIvana saramAM hamArA AnaMda"ne evA bheLI daI sarvatra "AnaMda" prasarAvo ekAda duHkhanA kALA aMdhakAramaya DhagalA nIce ApaNa AmAne DhAMkI devA mATe
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 ApaNuM jIvana nathI paNa jagatanA vizALa paDa upara purNa saMdarya ane divya kAMtimaya, purNAnaMdamaya prakAza prasarAvavAmAM ja ApaNuM jIvananI kartavyatA samAyelI che. yAda rAkhazo ke, manuSyajIvana eka evuM apurva gAna gAvA mATe che ke, jenI dIvya lArImAM, " AnaMdI thAo " evoja ramya stranI satata nIkaLyAM kare che. ekAda vakhata hamArAthI kaMI bhUla thaI gaI ke turata te yAda karI karI dIlagira ne raDamasa thaI javA karatAM te bhula punaH na thAya e manamAM saMkalpa karo. koI moTuM saMkaTa, ke Aphata AvI paDatAM ekadama gabharAI jaI, narama gheMza thai jaI namAlA, kAMgala banI jaze nahIM, paNa tenA sAme hiMmatathI ubhA rahI, mahA samartha vire, ApaNuM purvajonI divyA kitI smare, juo ke te saMkaTa tamArAthI keTaluM dara ubhuM rahe che ane phakata "AnaMdIja" thavAmAM hamane keTalo utsAhane bala prApta thAya che tenI tulanA kare to ja AnaMdanI kharI kIMmata hamane hamajAze. jema surya prakAza, kAlI, zAMta ane khaDabacaDI pRthvImAMthIja suMdara suMdara puSpo utpanna kare che tema jIvananAM moTAM moTAM saMkaTa ane duHkhanA DhagalAmAMthI AtmAne "AnaMda" nAmano devaduta sukha, samAdhIne zAMtimAM lAvI muke che. manuSya, premanA maghara hAthIja virodha ane zaguo para jIta me. LavI zake che ane duHkho manuSyanA aMtaHkaraNamAM maitrI ane premano udaya karI zake che, zatrune mAtra karI zake che ane paramAtmAne saMtuSTa karI zake che. are ! jyAre AnaMdI thavAmAM ATaluM badhuM sukha raheluM che te pachI A paNe duHkhI zA mATe thavuM joIe ! eka kSaNanA madhura, AnaMda bharyA, hAsya bhara draSTi pAthIja mANasa bhavitavyatAnI dazA badalAyelI juve che, tyAre ApaNe eka kSaNa paNa dukhI zA mATe rahevuM ? AnaMda ! divI zakatI ! tuM kharekhara, alokIka, camaDArIka, amegha che paNa virala che. vAta atizaya kaSTamaya che, ane sukha meLavavA mATe pratyeka manuSyane puSkaLa kaThINa prasaMgenI khINe vaccethI pasAra thavuM paDe che paraMtu "AnaMda" hadayane kaThINa prasaMga ke duHkha enI kalpanA suddhAMta hotI nathI. e vAta hamezAM yAda rAkhazo. suryakIraNa aMdhakAra sAme jaI hAsya kare che ane vAdaLInA kALAmeza jevA aMdhakAramAMthI ja eka atizaya prakAzavALuM dra dhanuSya upanna kare che, kA AnaMdI thAo ! game tevA nirAzA bharyA ke
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikaTa prasaMgo nA vAdaLAmAM AnaMdAzru AzAnu` ndradhanuSa utpanna karaze, ne AzAoneja khInna AnaMda dAyaka dIvase hame navapalbita joze ne teja vakhate tamane prabaLa puNyazALI vira, ane sadAya AnaMdamAM masta kahenAra, zrAdIkA kRti putra gadAdhArI bhaDa bhImasainanuM Adarza vAkya "mUvi nAMkhyAd, Even thisw ill go ApaNa jaro," te hamane sAkSAtkAra thaze. 28 t ATalA badhA karINu prasaMge vacce ApaNe pasAra thavAnuM che, tyA re to sukha ApaNAthI ghaNuMja dura hAvu. jo e " evI namAlI kalpanA kadIpaNa karaze nahIM. jeTalA vadhAre kaDANu prasagA vacce mAre pasAra tha vAstu' che, teTalAja vadhAre AnaMdI rahevAnI tamAre khAsa AvazyaktA che. sakaTa vakhate AnadI mukhaDA kadIpaNa pachAta paDatAja nathI. ulaTA tene te| kasATIvALA karINu prasaMge! prasAra karavA vadhu utsAha ne rAti prApta thAya che. AnaMdathI prakAzamAna manja ApaNuM dhyeya sAdhya karavA karyA ne tenI sarva kALaja ramAya che pAra paDelA javuM, zuM karavuM yAdi sarva AkhA teja kare che. nIrAzAnI khINanI pelI huM kavA AnaMdanA kIraNu para vAra thai teja te cIrI, tyAM paheAMcI jo, ne maneratha siddha karaze. t ApaNA mane rathane sI bhayaMkara khINane phADI suMdara dekhAvu " e icchA vabhAvataH ja pratyeka manuSyane phAya che. pazu ta AnadI thavu' eja suMdara dekhAvAnuM parama rahasyavALuM, uttama sAdhana che e bahu ceDAneja khabara che, ane jene te khabara che te nakalI TApaTIpa sIvAya ja suMdara dekhAya che. mAtra dhAi, luzI vAla TALI, tela nAMkhI, seTa,laveDara cALI, dAgInA ghAlI, bahu mulyavAna vastra sarjI suMdara dekhAvAnI sarva taiyArI karI, paNa caherAja phakata raDamasa, dukhI, udArI rAkhA. pachI juvo ke gAnadI cahere, suMdara ! ke khAlI TApaTIpa suMdara ? dukhI sthItI ne AnadI sthItI be jAtanI tasvIre kheMcAvA ! ne pachI ka! tasvIra humeza peAtAnI pAse rAkhavI vadhu yogya che tene tameja tAla karI lejo. Nin suMdara dekhAu hu kru nahIM. e humezAM AyanAmAM levA karatAM "huM AnadI dekhAuM chuM ke nI " te AyanAmAM zvetA jAva. phkta AnaMdI thavu, teja sudara dekhAvAnu' parama rahasya che, dukhI ane suMdara vherA ane eka TUMkANe tame kadI joye! che ke ? dukhI thayA bareAbaraja sauMdarya. savAso gAu dura cAlyu jAya che. hIna kharca ane bIlakula gheDA trAsamAM suMdara dekhA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAnI icchA hoya te phakata AnaMda thAo ane hamezAM AnaMda kAyama rAkho eTale dAgInA ne mulyavAna vacce sIvAya tame suMdara dekhAze, yAda rAkhazo ke aDhaLaka kamI ke vipula sattA, moTI moTI DIzrIe ke jADuM bhuMDa jevuM zarIra-AthI kadI paNa mANasa IcchIta sukha meLavI zako nathI. phakata je dareka sAthe " AnaMdI thAo " nuM Adarza vAkya guyeluM haze te ja sukhI suMdara ke je dhAre te thavAze, AnaMdI thavuM eja sAdaryane mukhya dAgIne che. AnaMda e premane dAsa che. mitratAnuM rajaju che. sagAInuM sIla che ane paramAtmAnA caraNakamaLane bhramara che. AnaMda rasIvAya kadI paNa devI rasapUrNa prema anubhavI zakAteja nathI. patI-patnI vacce pItA-pUtra vacce mA-dIkarI vacce, be mitro vacce ke sagA-saMbaMdhI vacce, AnaMda sIvAya kadI satya prema saMbhavatA ja nathI. eka AnaMdI manuSyanI peThe tamo sAMbhaLaze ke "A mANasa bahu sAre AnaMdI hasamukha che."--jyAre gItAyelA ravabhAvane- cIDhIyA manuSya ja tame saMbhaLazo ke " joyuM ke enuM caDheluM tebarA jevuM moTuM ?" ane game tevA dhanavAna paNa udAsIna caherA vALA mATe jagatanI "garIba bIcArA" nI upAdhI taiyAraja hoya che te kadI bhUlaze nA. kata AnaMdI cAo--eTale tame tamArI jIdaMgInuM aradhuM dukha ochuM thayeluM jozo. hamezAM kaThaNa lAgatAM kAmo sahelAM thaI paDaze. AnaMdI mukha game tevA kaThaNa prasaMge-game tevuM kaThaNa keka ukalavA-game tevI Aphata dura karavA-ke nIrAzA rUpI aMdhakAra khaseDI mukavA sadA tapura-utsAhI hoya che. udAsInatAthI-asaMtathiI manuSya kadI paNa kartavyazala-ane AtmA sAmarthyavAna thaI zakato nathI paNa saMkaTane lAta mAravAmAM, Aphatane hasatAM hasatAM AdhI kekI devAmAM-nIrAzAne nahI jevI karI devAmAM-Ama sAma ne puruSArtha lakhI zakAya. vaidyakIya niyamAnusAra paNa AnaMda-e taMdurastIpara ghaNIja sarasa chApa pADe che. have ApaNe AnaMda maMdIranA bIjA, pagathIe caDhIe-AtmAnaMdanuM bhAna thAya che tyAre te senuM ne sugaMdha jevuM thAya che. ( cAlu ) . ..
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 koSa. ( lekhaka. maNIlAla mAhanalAla vakIla pAdarAphara ) kaDavAM phaLa che kadhanAM, nAnI ema Ave. zrI devI bhagavAnanA kahelAM vavA yogya aDhAra pApasthAnakamAMnuM ke pApa sthAna, zamatArUpa samRdrane DAhALI nAMkhanAra rAkSasarAja, sayama tathA muddAnI gaMLA, matsaro mATA bhAi, ane zAMti piyuparasanA pavitra pAtrane abhaDAvanAra kALA kutarA samAna krodha ! saMpUrNa jJAnI zIvAya dvArA bhAga kANu nathI thai paDayuM ? hArI maitrI karI kayAre pazu kANe brANa kADhyuM ? ?? che. krodha eka Atane ati vizvama jvara che te tenI pALI AvI ke te manuSya ataHkaraNane prathamanA karatAM adhIkatara azakta karyo sIvAya kadI jatA nathI. te pAtAnA AgamananI sAtheja peAtAnA sAthI " ghelachA ne leteja Ave che ne te lamAM aneka jJAnIe padyuta thayA aneka vyApArIe vyApArathI, aneka amaladAre amalathI, aneka gI mItratAthI, ane sagAM sAithI ane aneka rAjAe rAjyathI paNa padmaSTa thayA jagahera che. tethI jene te ghelachAthI dUra rahevu hoya teNe te caDALa krodhane potAnA hRdayamAM deSaNa pesavA deveA nahI. krodha AvavA lAgyo ke ApaNe kAvAdhIna thavA lAgyA e ratumajavu e zAMti saMpAdana karavAnuM prathama pagathIu sTamajavuM kAraNu khIlakula krodha AvavA na devA e rahela che paNa te AvyA pachI tenA svAdhIna na thavuM eja muzkela che. krodha ane masara e AyuSyanI hAnI karanAra kRpA dUzmano huma tA. krodhanA pariNAme thanArI sItAthI manuSya yuvAvasthAmAMja vRddha dekhAya che. nAnI chatAM ajJAnI gaNAya che ne mevA mIDAI jamavA chatAM nIsa nIsa tavAya che. krAMdhI purUSanAM srIpUtra tathA AptajanA tene kharA premathI cAhI zakatAM nathI tathA tenA lAbhAnnAbhanI vArtA paNa krodhanA bhAga thayuM paDavAnI bIke krodhI manuSyane jaNAvI zakatAM nathI. temaja krodhI strIne parvata paNa bicArA kadI sukhI thane! nathI ne haMmezAM anatA pApanAM khAtAM sakalpa vikalpa karI me che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA. dha, manuSyanA manuSyane mATe zarU che. bIjI zarUo sAthe haDatAM bIja ISTa mitranI madada kAma lAge che paNa A zarU sAthe te manuSyane ekalAne ja laDavAnI pharaja paDe che. ne temAM jaya meLave te anaMtu sukha paNa ekalIja pAme che. vAstavIka rIyA-game tevA balavAna chatAM paNa kaMdhane te teja khare zura gaNAya che. game tevA jJAnI hevAno dAvo karanAra, ema tevA tattva vaijJAna DALa rAkhanAra, game tevA zAMta havAne ADaMbara karanAra pachI game te te jena heya-ke jainetara hoya paNa krodha para chata meLavanAra viralA-viralA-ne viralAja kAraNa jema cAMDALanA pravezathI game tevI pavitra jagyA paNa apavitra thAya che tema game tevA tava jJAnanI sugaMdha, game tevI zAMtInI lahera ke game tevA Atama jJAnanI pavitratAthI vibhuSIta thayeluM hadaya paNa dedha caMDALanA AgamanathI apavitra banI jAya che. ne badhI jAtanI pavitratA-zAMtI palAyana karI jAya che. je pagamAM bIra raMdhAya " ke " kAnamAM khIlA ThakAya te paNa apUrva zAMtI-kSamA-ne sAmyatA rAkhanAra te " mahAvirasvAmI jevA viralAja" ke jemanuM merU parvatane DagamagAvI nAMkhanAra atula baLa vidyamAna chatAM paNa kaMdhane phAvavA dIdhAja nahIM. pUrve potAnI apUrva zAMtinA mATe prasiddha thayelA mahAmAnI pAse eka yuvaka gayA ne temane pUchyuM mahArAja ! ApanuM nAma zuM ? te mahAmA AvyA bA !zAMtidAsa " yuveka pUnaH teja savAla pu. mahArAja bolyA baccA ! zAMtidAsa. punaH trIjIvAra yuvake teja savAla puSpo mahArAja gusse thaI bolyA. "zAMtidAsa " te paNa pUnaH teja prazna te yuvake mahAtmAne pu eTale apUrva zAMtine jJAnano dAvo rAkhanAra mahAbhAnAM mukha ne catuM rata banI gayAM ne te bAyA bevakupha baherA muve che ? sAMbhaLatuM nathI e vAra kahyuM ke "zAMtidAsa " A sAMbhaLI te yuvaka tyAMthI cAlI gayo-vAMcaka ! apUrva zAMtIne DALa rAkhanAra paNa vakhata Abe kevA krodha vaza thaI jAya che te joyuM ? sAmAnya jJAna manuSya dha vaza thaI jAya te dIka paNa ApaNA ati pasiddha bharatezvara-bAhubalI jevA mahA samartha purUSo paNa kAdhanA mAryA bhAI bhAIonA mastaka para vaja mukI mAravA taiyAra thaI gayA-ne prasanna caMdrarAja jevA samartha jJAnI krodhanA vaza thaI eka mInITamAMja muktI rana gumAvI sAtamI nArakInA baMdha bAMdhavA maMDI paDyA hatA. alabata
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnanI te balIhArIja che ke bAhubalIne bharatezvara-tathA prasanacaMdra rAjarSi pAchA zAMta thaI ThekANe AvI gayA hatA paNa kahevAnuM tAtparya ke kaMdha rUpI madirA manuSyane sArAsAra vastuno viveka bhulAvI de che ne pachI tenAthI aneka tatvavattAe mujhAya che. tenAthI cetavuM ja hItakara che. romana bAdazAha ogasTanI evI dara chA hatI ke mahAre kI surase thavuM nahIM ke jene parINAme aneka avicArI kAme karI devAya tethI teNe aneka jJAnIo tathA tattvavettAo bolAvI salAha pUchI. dareke judA judA upAya batAvyA. paNa eka " etheno dorAsa " nAmanA vidvAne kahyuM ke-" sAheba krodha caMDALa AvavA lAge ke turata kAMI paNa kAma karatAM pahelAM badhA muLAkSaro bolI javA " vAMcakone atyAre ja trIjI copaDImAM sIkhI gayelA " Count ten " daza gaNo " ne pATha avazya yAda Avazeja. mahAna tatvavettA sokreTIsanA para eka bevakupha picakArI mArI te vakhate tenA mItrAe tene gyazAzana karavA kahyuM paNa teNe mAtra tene eTaluM ja kahyuM ke--mane agAuthI jaNAvyuM hota to huM tayAra raheta ! ema belI cAlI gayo. akhIla vizvamAM vikhyAta thayelA tatvavettAnI keTalI badhI ava zAMti ? eka amerIkana tatvavettAe bIlADI pALI hatI. te jyAre pitAnA vicAra vA prayogomAM ekAMta basa tyAre bIlADI sIvAya kone paNa potAnI prayogazALAmAM AvavA detA nahI eka vakhate pite bahAra game ne Tebala para divAlagIrI baLatI hatI. tenA upara thaI te bIlADI dI-di. vAlagIrInI mINabattI paDI javAthI tenAM ghaNAM varSonA athAga parIzrame ne kharca saMgrahelAM amulya pustake-dha - khajAne bhasma thaI gayo. bilADI zAMta thaI beThI ne te tattvatA AvI paha. vAMco ! dhAre joIe ! ne vakhate teNe zuM karyuM haze ? kaMIja nahIM. te bIlADIne paMpAlI jarA hasIne be -mahArAjanA dasta-haze ! huM tane mApha karUM chuM. ahAhA ! keTalI badhI zAMti ? aDhAra pApasthAnaka ne dIvasamAM traNa traNavAra AvanAra mahArAja sAhebane mahArA jaina bAMdha ! anArya dezamAM janmelA paNa charA pApathAnakano tyAga karanAra AvA keTalA yuro A paNAmAM nIkaLaze.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vakhata eka moTA grahasya-adhikArI korTamAM javA nIkaLatAM tenI vakArI rUcha strIe tenA para meDIparathI eThavADanuM kuMDuM DhaLayuM-vAM. caka ! kaho ! A vakhate teNe zuM karyuM haze ke teNe tene khokharI karavAne badale hasIne eTaluM ja kahyuM ke-" gAjavIja vinA vada-e ThIka ja thayuM." ahAhA ! keTalI zAMti-paNa kharI ja vAta che--ke zAMta purUSane dha zuM kare ? ghAsa vinAnA jaMgalamAM paMdale agnI kAne bALe ? " iTAlInI rANI ketherAIne pitAnA taMbumAM beThI hatI, taMbUnI pAchaLa be sIpAIo tene bhaLatI ja gALo ApI rahyA hatA tenA kAmadAroe sIpAone bolAvI zIlA karavA kahetAM-te balI nA-nA-nA mane gura Ave che ! paNa " mahArA ja-samAM meM ekavAra paNa krodhane jo hato evI mArI kItI mahArI bhaviSyanI saMtatIne kAne paDavA " ! be mitro eka vakhata gheDe besI pharavA jatA hatA-eka mitra jarA avicArI hata-tene ghaDe bahuja tophAna karavA lAgyo. tema tema te svAre dhoDAne pUba mAravA mAMDayA tyAre bIjo mitra che zAMtathA mitra zAMta thA ! ane ghoDA karatAM huM kaMIka vadhAre zahANe che evuM dekhADanAruM kaIka AcaraNa kara ! mitra ! ApaNe joIe chIe ke jethI manuSya bodha karavA lAyaka paNa raheto nathI-tenuM hRdaya sArAsAra vicAra rAhata, uttama bhAvanAone ayogyane sneha karavAne nAlAyaka, kura banI jAya che ane AvA gheTALA bhaya kAryone lIdhe tenuM jIvana dhaTALA bharyuM thaI jAya che. sunikhAna asvIkAra rAme karyAthI krodhe bharAI rAvaNane bhaMbherI AkhuM rAmAyaNa bharAya teTaluM yuddha karAvyuM ne rAvaNanuM nIkaMdana karAvyuM-temaja bharI sabhAmAM padInI lAja levAI ne tethI upajele krodha- teNe karI AkhuM mahA bhAratanuM yuddha upasthIta thayuM. vAMcake A kurukSetra tathA mahAbhAratanA yudhdha kene AbhArI che ? kata dhane-odhanaja te krodhe kayA bhAvirane paNa AvyA ? ke kRSNa-zIzupAla nuM mastaka chevu-kAdhe mahAdeve pitAnA sasarAne yajJa bhaMga karyo. zaMkarAcArya ne cAMDALane upadeza sAMbhalI namI paDavuM paDayuM ne baladeva tathA bhIma jevA bhaDavIra kodhInuM upanAma pAmyA. phakata kAdha jevA balasTa zatrunuM jora kayAM na cAlyuM ? zakala guNamaMDita-apUrva zAMtadhAraka-traNa jagatanA nAthane krodharUpI magatarAne capaTImAM masaLI nAMkhanAra mahAvIra svAmI A
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'Y dardI tirthaMkara pAseja-tevA parama kRpALu paramAtmAne kATI reTInamana ! ke ApaNune zAMtI maLe ! kadAca krodha AvI jAya tApaNuM tene TuMka muktamAM zamAvI devA ne zAMtI pakaDavI e te ka MIka jANyAnuM mULa gaNAya-kAraNu saMpUrNa jJAna sIvAya krodha kAIne paNa mukatA nathI te paNa bane teTaluM karI krodhane AvavA na devA ne tethI paNa Ave te tenA AvezamAM kaMi paNu belaghu ke kAma karavuM nahI te pachI bahu pastAvA jevu nahI rahe. bhulazo nahI. vAMcA ke AtmaguNanI hAnI karanAra-sayamanA dhAta karanAra sneha ke sagAinuM nIkaMdana karanAra A bhava parabhavamAM rakhaDAvanAra ArthIka-paramA thAka anata nukazAna karanAra ne chevaTe mukti pUrInI bArImAM che paga pahe LA karI vacce ubhA rahenAra krodha-rAkSasa jevA tevA shejamAM jItAya tevA nathI tene jItavAnA hAthInA kAnamAM magatarA ' nI peThe nAbruka zAMtIja samartha che ke je tana mana dhanane ane AtmAne anaMta sukha ApI zake che. ' pAdarA kAtmaka suda 15 / kayala vistareNa, zAMti-zAMti-zAti. maNilAla mAhanalAla vakIla } gRhasthAzrama zAthI uttama zobhI zake (lekhaka, zeTha, jezI'gabhAI premAbhAi su, kapaDavaNaja ) ( anusaMdhAna aMka 8 mAnA pAne 254 thI ) e. teja pramANe pAMcamu dareka manuSye svatva nIyamanu pAlana karavuM eTale ke peAtAnA vicAra pramANe vartana hovuM ne e paNa tenu maryAdAmAM sthApana thavu teie. jo te maryAdAmAM sthApana na thAya to dareka kAma atyaM vasthIta thaI ya. jyAre dareka kAma vyavasthAsara na rahetu hAya tA pachI ApaNA badhA vepAra aTakI jAya mATe satyanA nIyame eTale ke maryAdAmAM AvavAnI jarUra che. A uparathI ApaNune satyanuM prAbalya samajANaeN paNa te maryAdAmAM hoya che eTale bhInna bhInna vyakatIne! sabaMdha thAya che tApaNu anarthaMkara parINAma ApatuM nathI. have A sthaLe sahuja zAstrIya vicAra karavA Avazyaka che. vana prayAsa ( Struggle for existencc )
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra7pa mAM vyakti vyaktine saMgharSa thAya che. pratApI vyakita bIjane dAbI daI AgaLa caDhI Ave che. A uparathI A guNanI jarUra saMbaMdhamAM sahaja spaSTa thAya che ke je manuSyomAM sajya sthApanano nIyama ane svAsthayane guNa hatA nathI, te manuSya AgaLa tarI AvatA nathI. have A guNanI gRhasthAzramamAM keTalI agatyatA che te sahuja spaSTa thaI jAya che. vaLI A uparathI thoDuMka vadhu vIvecana karI AthI vadhAre ajavALuM pADavA prayatna karIza. kAlapIasena jevA vIjJAna vi6 purU eTale sudhI lakhe che ke Aja kAla rAjyavaMza Adi vyaktikArAnI khIcaDI rUpe itIhAsanI racanA karavAmAM Ave che te satya dRSTithI jotAM dadhIta che. prajA prajAnA vahevAra jIvana prayAsanA siddhAMta ne avalaMbI thAya che, evuM spaSTa vAMcanAranA manamAM ThasAvavuM joIe. vijJAna paddhati pramANe tIhAsa racavAthI pAra mulaka meLavavAnAM kAraNa kaDhaMgI rIte batAvavAM paDe che. jemAM eka prasIddha kAraNa kIblIMganI parI bhASAmAM "White man Barden" e che. A pramANenA prajA prajA vaccenA jIvana prayAsanA saMskAra dareka vyaktinA magajamAM hazI gaelA hoya che ane prajA pitAnuM prajA tarIkenuM kartavya sArI rIte samajatI hoya che ane tethI ja te prajA vIjayI che te ApaNe paNa have ApaNuM kartavya samajavAnI jarUra che. Apo gRhasthAzrama ApaNe uttama karavA mathIe chIe. ApaNe uttama prajA tarIke gaNuvA mathIe chIe paNa jyAM sudhI ApaNAmAM AvA khuNe AvyA nathI tyAM sudhI ApaNe jaya nathI. vepAra, udyogamAM paNa AvA guNonI jarUra che. je vepArInuM vartana sAruM hoya che ane pramANIka hoya che, ane vaLI jene pitAnA baLamAM vizvAsa che eja vepArI AgaLa tarI AvI zake che. vaLI dhanane paNa vadhu saMgraha meLavI zake tema che. dareka vyakita pise meLavavAne intajAra heya che paNa je vyakti buddhi pUrvaka pitAnuM kAma karatI nathI teja paise meLavI rAkatI nathI ane saMpatti vinA A bAghanI ucAM sukha paNa bhagavatI nathI vaLI jene AtmIka sukhanI abhIlASA hoya che, tevAoe paNa A guNa keLavavAnI agatyatA che kAraNa ke AvA guNe jyAM sudhI bahAra prakAzI AvatA nathI tyAM sudhI AtmA pitAnA muLa svarUpe prakAzI zakato nathI. vaLI tyAM sudhI manuSyamAM satya nIyamano guNa hoya che, tyAM sudhI te manuSya nyAta lokamAM dIpI nIkaLe che kAraNa ke maryAdAnI jarUra hoya che, e te sArI rIte samajato hoya che. vaLI tenAmAM
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra76 sAya sthApana guNa hevAthI bIjAne uttama kAryo karavAnI pharaja pADI zake che, paNuM pelA guNane laI maryAdIta paNa thAya to pachI te manuSya lekhriIyatA meLave temAM zI navAI ? have je gRhasthAzrama dIpIkAmAM leka prayatAnI agatyatA che te kevI rIte purI pADavI te A uparathI sahaja spaSTa thaze, have je manuSya mahAna purNa thavAnA che temaNe dareka dezanI vyavasthA paNa jANavI joIe. AvI vyavasthA jANavAne mATe nyUsapepara ane bIjI paDIo vagere vAMcavAnI jarUra che. Aja kAla yuropanI prajA vepAra udyogamAM ghaNuM ja AgaLa vadhelI gaNAya che mATe huM tamane te prajAnI ja vyavasthAnuM thaIka dIrdha darzana ApIza. tyAMnI prajAnA guNo te upara sahaja spaSTa rIte samajAvI cukyo che te puna rUkti karavAnI jarUra jaNAtI nathI. A vyavasthAthI ghaNaja AgaLa te leke vadhela che. vaLI have teo svAzraya vALA hovAthI na na udyAga zodhI kADhe che. ApaNe sahaja tapazIsuM te tarataja samajAze ke te e keTalA avanavA pheraphAra karyo che. teja prajAe relavenI zodha karI prajAne keTaluM sukha karI ApyuM che. teja prajAe saMcAnI zodhamAM avanavo pheraphAra karI ApI keTaluM sukha karI ApyuM che. teja zodhothI mIkaudyAga keTalI catImAM AvI zake che. te prajAe navI navI zodha karI keTalo pheraphAra karyo che te mAma vIgerathI sahaja spaSTa samajAya tema che. have te loko vepAra joIe te ApaNe vepAramAM keTalA AgaLa vadhI zakIe tema chIe, ApaNe sahaja tapAchI zuM te ApaNane tarata ja samajAze ke ApaNe vepAramAM keTalA pachAta chIe. ApaNe deza haju te vepAra khIlavavAnI zakato dharAvI zakatA nathI ane tethI dhana prANI paNa ghaNI sArI rIte thai zakatI nathI. mATe vepAra kema khIlavavA e upara dareka vyakti e vicAra karavAnI agatyatA che. A vepAra khIlava gRhasthAzrama ucca prakArano karavA dareka manuSya tenA khacenI vyavasthA kevA prakAranI rAkhavI joIe teno jarA vI. cAra karIzuM. dareka manuSya pitAnuM kharca pitAnI Avaka upara vIcAra karI karavAnI jarUra che, je manuSya Avaka karatAM vadhu kharca kare che, tevAonI tarataja paDatI thAya che. dareka kAmamAM ghaTatI kasura rAkhI vartavAnI jarUra che. sArU sArU khAvuM ane sAruM sAruM paheravuM eTalAthI ja kaMI sArA mANa sanAM lakSaNa avatAM nathI paNa pitAnA pitAne sadaga karo temAM ja gRhasthAnAM lakSaNo che. ApaNe paisA jyAre bIjAne upayogamAM na
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAja AvI zake tyAre ApaNe zekIA zA kAmanA ? hAlamAM ApaNI kemanI hAlata tapAsIzuM te tarata ja samajAze ke ApaNe kharekhara jotAM nAmanAja zeThIAe chIe kAraNa ke jyAre ApaNe be ghaDAnI phAITInamAM bezI ezArAma bhegavIe chIe tyAre ApaNo svAmI bhAI cIMthare hAla lugaDe athaDAya che. mAte zeThAI ke garIbAI. vaLI joIe te ApaNe keTalA abhaNa chIe. manuSyanI unnati jJAna vInA nathI. ane tenuM jJAna ApaNAmAM joie teTaluM khIlyuM nathI. have je manuSya abhaNu che, tevAone jJAna ApavAnI jarUra che. tevAone mATe nIzALo, hAIkula, kaleje, boDa ge vigere kADhavAnI atyaMta agatyatA che. nahI ke ezArAmamAM uDAvavA have mukhya piAInTa upara ApaNe vicAra karIe. AvA kAraNone laI dareka manuSya potAnA kharcamAM ghaTatI kara kasara karavAnI jarUra che. kulIna udAratA batAvavAmAM harakata nathI paNa jyAM pAI kharcavAnI jarUra hoya tyAM paise 2474 2124 21 22 zil? 161. "Money saved is-money got" e pramANe dareka manuSya vIcAravAnuM che. agatyanuM kharca karavuM emAM koI jAtane bAdha nathI paNa bIjA upayogamAM paisA nAMkhI devA nahI joIe. e siddhAMtane paNa lakSamAM rAkhavAnI dareka buddhimAna puruSanI pharaja che. sArAM sArAM ghareNAMthI ApaNe jeTalA zobhI zakIe chIe te karatAM lAkha gaNe uttama daraje ApaNe ApaNuM guNethI zebhI zakIe chIe. agatyatAnA kAmamAM jeTalI pisA kharcavAnI jarUra che. teTalI kaMI bIjA upayogI phasa nanI phIzI ArImAM kheMcAIne pasA kharcavAnI jarUra nathI. Aja kAlanA ghaNA manu siAne vyaya karatAM acakAtA nathI ane te vaLI teonI daNI tAja purI pADavAne mATe ja vApare che. huM pahelethI ja kahete A chuM ke dareka manuSyane saNuM thavAnI agatyatA che. je vyakitanuM vatana ucchA hoya te paisAno Avo vyartha vyaya thavA tarataja aTakI zake tema che. A uparathI sahaja paNa thAya che ke manuSyo paisAno vyartha vyaya kevI rIte kare che. AthI vadhu kahe eTaluM te jaNAvyAvInA chuTake nathI ke je manunA hadayamAM uMcAmAM uMcI nItinI chApa hoya che te tevA manuSyane pitAne Avo vyartha vyaya thato aTakI zake tema che. A uparathI spaSTa thAya che ke paisAna vyartha vyaya karavAthI jeTaluM sukha manuSya pAme che, tenA karatAM ochA pisAthI sada upayoga kare te vadhAre sukha prApta karIza ke che. mAruM ema kahevuM nathI ke manuSya sukho na bhogavavAM
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 nee pazu tene maryAdIta paNe bhAgavavAM ema na kahevAvuM joie ke tenA paisAne thAya che ane vaLI A bAhya sukhA karatAM paNa humbara darajje uttama sukhA che ke je sad vartanathIja maLI zake che. mATe sadnanI khAsa agatyanA che pazu dunIyAnAM sukho bhogavavAne mATe paisAnI jarUra che. te sarve A uparathI spaSTa thaze. ApaNe paisAnI prAmIkI rIte karavI tene viSe have jarA vicAra karazuM. kArya karavA pAchaLa ne ApaNe maDayA rahIe chIe te kAmAM pheMdI nISphaLatA maLatI nathI. phkata satata prayatnanI jarUra hAya che. ekavAra pAchA paDayA tA bIjI vAra ane bIjI vAra pAchA paDayA te trIjI vAra ema be prayatna karatA baMdha paDatA nathI te| te kAmAM jaladI pAra paDAya che. je manuSyA AvA dRDha Azra. vALA haiya che, teo ne sarvadA thIya4 hoya che vaLI A siddhAMta paNa dareka manuSya lakSamAM rAkhavA jevuM che. joie ane laMkAmAM vyaya dhair vyAjmI rIte vepAra udyoganA kAmamAM paNa A siddhAMta ghaNA upayogI che kAraNa ke kAma karatI vakhate kAmanI pAchaLa maDayA rahevuM ane pachI ezArAma bhagavavA hAya to te paNa bhAgI zakAya che. jo manuSya ekalA ezAzama bhogavavA mAMDe che te tenI lakSmI khuTyA vinA rahetI nathI kAraNa ke lakSmIne svabhAva caMcaLa che ane ekathI khIjAnA ane khIjAthI trInA hAthamAM te haMmeza karyAM kare che, e nyAye je manuSya pAtAnA vakhata ezArAmamAM bhAgave che tenI lakSmI temAM ne temAMja cAlI jAya che ane udyama karatA nathI eTale tenA hAthamAM anya sthaLethI lakSmI pAchI AvavAnA sa bhava nathI, Ama che to pachI latAnA paNa nArI che e spaSTa che. upara kahI gayo chuM tema dhananeja dhana prAptImAM yejavAthI anataghaNuM dhana thAya che. dhananA sad upayoga karavAthI te na ugI nIkaLe che. eTale anya janmamAM kAma Ave che paNa je manuSyo dhanano vyaya dhyeya phare che tenI kI du:khI sthIti thAya che te sa vAMcaka vRMda jANatuM ja haze. prApta sarva prakAranAM sukho meLavavAne ApaNe hakadAra chIe. kudaratanA nIma mamAM kASTa rAya ke raka nathI paNu ane sarakhAja che. kudaratanA nIyamane anusarIne vartavAthI uttama phala prApta thAya che paNa jyAre tene anusarIne vartana kare tyAreja du:khI sthAMta Ave che. potAne nA lAyaka ane halaphrA mAnavAmAMja kAi mATe! guNa samAyelA che evAja mata ghaNuAne esI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaye che. rahevAne sArA ghara, paheravAne uttama vastra, khAvAne uttama pika zuddha ana ane evI nAnA vIdha vIdha dunIyAnAM anya sukha bhogavavAne ApaNe saMsArIo hakadAra chIe. ApaNe turaNa manuSya chIe. ApaNuM nasIbamAM A badhuM kayAMthI hoya evuM mAnavuM e bhula bharela che. ApaNA kRtyathI karmanAM phala bhAgavanAra ApaNeja chIe tethI ja je ApaNuM kartavya uttama prakAranAM hoya che te ja ApaNe A vIdha vidha prakAranAM saM. sArIka sukha bhogavI zakIe chIe. keTalAka vaLI virAga ane sAdA ne khoTA daLa dhAraNa karanAra heya che. guNa paNe uttama vastuonI, dhananI tathA padavInI teo atyaMta lAlasA rAkhanAra hoya che. bahArathI A badhAnI teo nIMdA kare che. vaLI bahIrathI ghaNuMja sAdA rahe che ane A badhuM karavuM tene sadaguNa gaNe che. paNa pitene halake tathA nA lAyaka gaNavo e kAda sadaguNa nathI. tethI unA nathI thatI paNa avananI thAya che. pitAnI yogyatA pramANe vartavAnI dareka manuSyane AvazyakatA che tethI ulaTuM je kare che teo nA lAyaka maTI lAyaka thaI zakatA nathI. manube pitAne zA mATe nA lAyaka gaNavo joIe ? mahAlayo mAMhi vAsa karanAra rAjAonAM zarIra suvarNanAM nathI ane vaLI temanA zarIramAMthI kAMI attaranA phuvArA chuTatA nathI. ApaNuM zarIra kAMI cImaDAtAM nathI ne vaLI kaMI durgadha maya paNa nathI. ane anya bannenAM zarIra sarakhAMja che mATe rAjAja vibhava bhogavavAne lAyaka che ane ApaNe nathI e mAnavuM e bhula bharela che, ApaNe paNa je prayatna karI lakSmI prApta karIe to teja vaibhava ane vaLI tethI adhIka vaibhava paNa bhogavI zakIe tema chIe mATe ApaNe ApaNane nA lAyaka vA che mAnavAnI kaMI ja jarUra nathI. A upara nIcenA daSTAMtathI tamane AthI paNa vadhu spaSTa rIte khyAla ApI zakAya tema che. eka dIvase eka kukhya sIpAI eka agatyane saMdezo darathI lai A je teNe nepalIyanane te saMdezo Apyo. te jevo ghADA uparathI utaryo ke tarata ja tene dheDe atyaMta thAkela hovAthI cakarI khAI paDyo ne marI ga nepalIyane javAba lakhI cIkI tene ApI ane kahyuM ke he mitra! A gheDA upara besa ane tAkIde jaI saMdeza pahoMcADa. pelA sIpAIe ja... vAba A "nAmadAra ! huM AvA bhavya ghoDA upara besavAne lAyaka nathI." pachI te nepolIyane kahyuM ke jA bhAI ja laI jA evI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI paNa vastu mulyavAna nathI ke jene mATe phencane sIpAI lAyaka ne heya. nepolIyananA A zothI lazkaramAM pharI tarataja 6. tsAha ane baLa AvyAM. evI koIpaNa vastu nathI ke jene mATe ApaNe lAyaka nathI ane vaLI ApaNe saradAra paNa lAyakAta vALA gaNe che e vicAre temane tyAra pachI karela parAkrama ne mATe navuM baLa prakaTAvyuM. ne pilIyana manuSyane svabhAva ane mAnasa nA nIyamane sAdI rIte jA te hato ane teja anusAra tene AvuM karavuM paDayuM ke jethI tenA laka ramAM navo utsAha ane baLa pragaTe ane thayuM paNa temaja. e nyAya ane nusAre je tame tamArU hIta IcchatA ho to lAyaka thavAnI eka alagAra paNa jarUra nathI. A uparathI siddha thAya che ke ApaNe sarva sukhanA adhIkArI chIe te pachI dhanAdi vaibhava mATe prayatna karavAne ane je rakuM pAkuM maLe temAM saMtoSa mAnI besI rahevAne vicAra ApaNA jevA vyavahArIka sukhanA abhilASI arthe jarUra nathI. tevA vIcArato jene potAnuM jIvana pAramathaka sAdhanA mATe gALavAnuM che evA tyAgIone mATe :-gurathA zramI puruSoe kamIe tarapha dhikkAra batAvavAnI jarUra nathI paNa anya anya ma bhAvathI rahevuM joIe. kAraNa ke rathane eka pada sAruM nathI hotuM to eka pada ratha sArI rIte cAlI zakatA nathI temaja gRhasthAzramamAM eka sAdhana sAruM hoya che tethI hasthAzrama ucca thaI zake nahi mATe bane sAdhana sudhArI gRhasthAzrama ucca karavA joIe teja kAraNe ane anya premabhAvathI vartana rAkhavuM joIe ke jethI karI AnaMda ane sukhazAMtimAM rahI zakAya temaja jIvana paNa ucca karI zakAya. dhana kAMI tamane duHkha ApatuM nathI paNa tamArI chA eja tamane duHkha Ape che. temane sadavartana vade chatA subha icchAo prakaTAvI dhanane sad upayoga kare to tame amaryAda sukha meLavI zake, tema che. sadavartanate gRhasthAzramamAM rahela manuSyane paramArtha sAdhavAnAM sA. dhAnerAmAM anukuLatA karI Ape che eTaluM ja nahi, paNa mAne ApanAra tava jJAnanA paNa hetu bhUta thAya che. tame tyAgI che te dhana anartha kare che evuM bhale svIkAro paNa atyAre tamArI vyavahAra dazAmAM e vicAra hata karatAM ahIta karanAra thaI paDaze. ( cAlu )
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 01 rAjyAbhiSekano mAMgalika prasaMga. A mahinAmAM sauthI vadhAre AkarSaNa karanAre ane AnaMdajanaka banAva banavA pAmyo che ane te mATe AkhuM hiMda khuzAlImAM mhAle che, ApaNa nAmadAra zahenazAha pAMcamA rja ane zahenazAhabAnuM merIne dilhI khAte thayela rAjyAbhiSeka che. A nAmadAra mahArAja jyAre pATavI kuMvara tarIke 1905 mAM hiMdusthAnamAM AvyA hatA, tyAre temaNe A deza prati ghaNIja dilasAjInI lAgaNI batAvI hatI, ane te IglAMDanA mahArajA jAte hiMdamAM padhAre ane temane hiMdanI prAcIna rAjadhAnI dilhImAM rAjyAbhiSeka thAya e apUrva banAva che. Avo banAva pUrve kadApi bane nathI, ane te banAvathI hiMdanA lAke je rAjabhakita mATe prasiddha che, tema nA manamAM kAMIka adabhuta bhakti jAgRta thai che. rAjA e daivI purUSa che ema dareka dharmagranthamAM lakheluM che. ame jaina pratikramaNa karatI vakhate zAMti bAlIe chIe,ane icchIe chIe ke zrI zramaNa saMghasya zAntirbhavatu zrI janapadAnAM zAntirbhavatu zrI rAjAdhipAnAM zAntirbhavatu zrI rAjasannivezAnAM zAntirbhavatu zrI goSThIkAnAM zAntirbhavatu zrI pauramukhyAnAM zAntirbhavatu zrI kanaka rAvatu zrI brahmalokasya zAntirbhavatu artha:-zrI zramaNa saMghane zAti he ! zrI AryAvartane zArita che ! zrI rAjAdhirAjane zakti horAjyanA amaladArone zAnti ! rAjakuTubIone zAnti ho nagaranA mukhya janone zAnti che ! nagaranA lokone zAnti hA tatvajJAnIone zAnita ho ! rAjAnA zubha AgamanathI sarvatra zAMti phelAyelI che, ane te zAMti have kAyama raheze ema ApaNe IcchIzuM. jaina kema e vyApArI kema che, ane jayAre rAjayamAM salAha zAnti heya tyAreja vyApAra udyoganI vRddhi thaI zake. briTIza rAjyamAM ApaNane
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 je aneka lAbha maLyA che, temAM mukhya A jAta mAlanI salAmatI che. prathama jyAre jyAM tyAM lAe cAnnatI hatI, ane leAkeAnA jAna mAlane ahu bhaya rahetA hatA, tyAre have sadhaLA zAtamAM rahI zake che, ane dUranA dezA sAthe vyApAra karI zake che. sa kAi pAta potAnI marajI mAphaka dharma pALI zake che; A bAbata paNa jaina jevA rAntipriya dharmane bahu lAbhakAraka che. ApaNe paramAtmA pAse prAthanA karIzuM ke te nAmadAra zahe nazAha pAMcamAM jyA ane mahArASNuI gerInu rAjya amArA para cirakALa rahe, ane te nAmadArene lAMbu AyuSya, vadhAre AbAdI ane suyaza o, ane temanA rAjyanI zitaLa gayA nIce sarvanuM kalyANa thAo. Odbuddies F '' karttavyazIla jIvana. ( lekhaka. bhAgIlAla maganalAla zAha jI, gAAvI, ) 1 slept & dreamt that life was beauty, I awoke & found that life was duty. (Smiles.) 23 manuSyajIvananA AdhAra udyoga thA sagrAtta para che. manuSyanA zarIranI racanA jevAthI mAluma paDe che ke te eka yutrarUpe che. dhArAvAsanI, AhAranA padArthonuM pAcana thai raktarUpe pariNamavAnI, rakta prasarakhunI, ane khAna pAna, cakSata valana AdinI svAbhAvika temaja asvAbhAvika kriyA zarIrayaMtranA yiAsakta katanA pariNAmarUpa che, zarIra sAthe mana paNa teTaluM ja kriyAsakta ane pravRttimaya che. te zarIra yaMtranA niyAmakape che. tenA dareka vyApAranu telana karI tene kArya pravAhamAM naMDe che. A pramANe manuSyanA rArIra ane mananI racanA prati lakSya patAM manuSyajIvana sapravRttimAM rahevA nirmAyelu spaSTa thAya che. mana temaja zarIra sapravRtti rUpI khArAka vina! zILu thAya che. jema udyAga, mahenata --mAdi vinA zarIra kSINu thAya che, agara meda vadhavAthI azakta bane che, tema mana paNa jJAna, dhyAna vA adhyayana vinA kSINa thai glAni pAme che ane saphITa rahe che. ! pRthI dharmamAM vAparavu Agya che. mananI zaktie paikI tene pravRttimaya rahevAne prere che. "Nature abhores vacuum, "kudarata avakAzane dhIkkAre che. siddha thAya che ke manuSyajIvanamAM mana stra vA kriyA rAkti
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 je magaja khAlI hoya te temAM nakAmA bhUta bhaviSyanA sArA narasA vicAre (tarka vitarka) thayAM kare che, ane navI sRSTinI ane sukha duHkhanI zreNInI sthApanA thatI jAya che. ALasa e anItinuM mULa che, sapravRtti vA udyoga manuSyanA manane tene sAdhya viSayamAM joDI temAM tenI vRttine daDha kare che.. "Oh mortal man, who livest here by toil, o not complain of this thy bard estate; That like an einmet thou nust ever inoil, Is a sal sentence of an ancient cate; And certes therc is it reason great, Fyr, though sometimes it makes thee weep & wail, And curse thy stars & carly drudge & late; Withouten that would come an hoavier bale, Loose lise unruly passions & disease pale. (Thomson.) parizramavaDe eki jIvana gALanAra, henazvara manuSya prANI! tuM tArI. duHkhI sthiti vize ema babaDato ne, ke kIDInI mAphaka tAre niraMtara sapta vaitaruM karavAnuM che paraMtu te mATe kharekhara koI mahatvanuM kAraNa che; kAraNa ke joke kaI kaI vakhate tAre rUdana karavuM paDe, tArA apagrahene zrApa devA paDe, ane savArathI rAtrI sudhI sakha vaitaruM karavuM paDe te paNa te sivAya asaMyamI jIvana, niraMkuza pAzavattio ane vyAdhine saMcaya thAya che. nirogI manu ALasu ane surata rahevAthI durAcAra ane vidhya vAsanA tarapha jaladI phasAya che, tenuM kartavya-baLa naSTa thAya che, sahanazilatA Adi zaktio nAza pAme che, ane kamaza: te paNa adha:patana pAme che. abhyAsake vyApAra udAsathI kaMTALI nApAsa thayelA ane indriyaviSayo tejaka vArtAlApamAM ke uttejaka navalakathAnA vAcanamAM macA rahelA, yuvakanA jIvanane je kattavyane pAsa beThelo hoya, temanAmAM kartavyanI lAgaNI u5 ja thaI hoya, te keTalA durguNa ane durAcAra nAza pAmavAno saMbhava che. ukata durgAdinA nAzanA nimitta ja ugI ane kartavyazila jIvana khAsa upayogI che. kartavyanA bhAvinAnA ghaNuM yuvakanAM jIvana vyartha gaye.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 lAM ApaNe joyAM che ? manuSyanA vikAsamAM agatyano bhAga bajAvanAra karta vyanI lAgaNInuM baLa vizeSa che. manuSyanI buddhi Adi dareka vyaktionA vikAsamAM zubhecchA zakti agatyano bhAga bajAve che. ekati prArabdhavAdapara AdhAra rAkhI besI rahenArAonA lIdhe ja A hiMda bhUmi avanatI pAmI che. saddhiyAsakata jIvana manuSya jAtinI utkrAMtimAM sabaLa sAdhana che. pRthvI para nAmAMkita thayelA ziNa ane mahAt purUSe utkaTa kriyAzakti che ketavyanI lAgaNInA lIdheja prasiddha thayelA hoya che, ane uccapada pAsa karyuM hoya che. ApaNI jAta, kuTuMba, jJAtisamUha, gAma, deza dharma pratye ApaNuM zuM kartavya che, tenuM khAsa bhAna hovAnuM Avazyaka che. kartavya zunya, nirUdhamI, ALasu ane machalA yuvakanuM jIvana phakata ui guNanI khAmIne lIdhe kevuM unmArge derAyeluM hoI Atmika avanatie pahoMceluM hoya che? re manuSya ! tuM vicAra kara ke jyAre tAruM zarIra temaja mana ALasathI kSaya pAme che, tyAre je kuTuMba, jJAti ane prajAvarga Adi sAthe vyavahAra saMkalanAmAM tuM jeDA che te paNa ghaTikAyaMtranI mAphaka eka cakra zithila paDatAM kevAM zithila thaI jaze, kuTuMba, jJAti badhe prajA varga sarvanI utkrAMtino AdhAra kharekhara tArI unnatine avalaMbIne rahelo che. samAja rUpI yaMtranuM vyakti eka caka che; ane jema ekAda caka nabaLuM paDatAM bIjAnI gatine avarodha thAya che, tema taMdrA Adine lIdhe te pitAnA rakSaNa mATe anya vyaktinA baLano anutpAdaka rIte vyaya kare che. A pramANe tenA baLane nirarthaka kSaya thatAM pitAnA rakSaNa mATe paNa te purata baLa vAna rahI zakatA nathI. AthI sahaja siddha thAya che ke nirUghamI, kartavyazUnya manuSya potAne ane anya sarvene bojArUpa thaI paDe che. tenuM jIvana nirasa, zuSka ane kaMTALA bhareluM thaI paDe che. tenA jIvanamAM vAstavika AnaMda alpAMze paNa heta nathI. kartavyanA yathArtha jJAnavinA te miyA bhramamAM taNuI sarala ane sahelA ane sahelA lAgatA mehaka kSaka AnaMdanA viSayamAM phasAya che; jyAre Akhare tenI bedarakArIne pAparUpa poTale tene vahe paDe che. tenA avAstavika AnaMda ane vastunA bAhya svarUpane kSaNika caLakATa sahajamAM nAza pAme che. kazunya jIvanane mAThAM phaLa rUpa "taMgI" nI ciMtA tenA hRdayamAM khaDI thAya che. te tene niraMtara citAnA pAsathI kahe che ane kartavyaabhimukha thavA prere che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 re mAnava prANi! A pramANe sthiti anurUpa zuddha kartavya, niyA karma, jJAna, dhyAna, prabhu bhajana, vyAvahArika rojagAra ane svapara ubhayanA kalyANa rUpa kArya krama AdinA sevana vinA manuSyajIvana vRthA che. regya purUSArtha vinAnuM jIvana adhama jIvana che. prat jamAno kartavya-udyogane jamAna che. udyoganI bharatI caDhelI che. ane temAM re mAnavaprANI che tuM sustI rAkhI pitAne tAravA patnazila nahi thAya to bharatInI relamAM DUbI javAne prasaMga Avaze. udyoganI dhUna macelI che. tuM tArI sAMprata sthiti ne bhUtakALanI sthitine vicAra kara. dhArmika sAhityajJAna je prAcIna kALamAM ati gaurava vALuM hatuM ane jethI purUSanI sahanazcilatAnI kharI kasoTI thatI hatI tethI paNa hAla tuM ajJAta che. tArI vyAvahArika sthiti tArA pUrvajonI sthiti sAthe sarakhAvatAM sukharUpa ke zeTha nathI. A sarvanuM kAraNa tArI abhirUcImAM bheda e mukhya che. prathamanA loko sahanazIla kartavyaparAyaNa ane udyAgI hatA. teo saMyamI, draDha saMkalpavAna, ane sakhta mahenatu hatA. paraMtu hAlata vibhavanA sAdhananuM kIDIArUM ubharAyuM che. sAdhano dina pratidina vadhatAM jAya che, ane temane prApta karavAnI nirbaLatA paNa te sAthe dina prati dina teTalI ja vRddhigata thatI japa che. pariNAme ukata padArthonuM prabaLa AkarSaNa ane temane prApta karavAne agya sthitie banne vacce tumula yuddha thAya che. paraMtu udyAgI chavana gALavAne na devAya asahanazIla tuM temAM phAvI zakato nathI. tAruM jIvana vicitra thaI paDeluM che, ane tethIja manuSyajIvana je janma sArthakanI anupama saMdhI che, tene paNa yatheccha lAbha tuM laI zakatA nathI. kALI thAkIne potAnuM jIvana zuSka ane duHkharUpa puruM karavAne udeza rAkhI tuM yatna kare che. anyane bojArUpa thai paDavAthI jyAM tyAM tAre anAdara asatkAra bake apamAna thAya che. bIjAne AnaMdane badale kalezanuM kAraNa tuM thaI paDe che. kartavya bhAna e A jamAnAnI vAstavika kuMcI ane kuTuMba jJAti ane prajA varga sarvenA udayanuM sAdhana che. re mAnava ! jo tuM sva ane para, jJAti ane anya janene, deza ane videzane, ane svalpamAM prANI mAtrane udaya Icchato hoya te kartavyazIla jIvana gALa ! jIvana e eka purasada nahi paNa anupama saMdhI che. (cAlu)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 dayAnuM dAna ke devakumAra. (gatAMkathI cAlu) devakumAra. ! zuM A svarUpAne prapaMca zuM A vAta ! mArAthI paNa gu. " Ama priyakumAre kahI devakumArane vadhAre zaMkita karyo. tuM atyAre cAlyA jA priyakumAra ! AthI bIjuM kaMI vadhAre kahevA huM mAgatA nathI. " devakumAre vagara vicAryuM mitrI upara pANI pheravyuM ne svarUpAnI tathA nalikAnI dhAraNu bara AvI. priyakumAra samo paNa samaya vicArI bahAra nIkaLI gayo. jethI devakumArane tenA vartana viSe vadhAre zaka paDI jene makhao taraphathI anumodana maLyuM. hA bAthI juone prANarakSaNanI khAtara mANasa kevAM asAya vacana kahADe che? " gajarajIe samaya sAdhI Tapo mAryo.. gujaracha ? je atyAre huM svataMtra heta te tane kayAreya ravadhAma pahoMcADI deta." mayala belyo ema che to le bAthI svadhAma pahoMcADe tenA pahelAM huMja tane svadhAma pahoMcADe ema kI gajarajI kammaramAMthI taravAra, DhADI mayalasiMha tarapha dhasyo. " kema hajI satya belivuM che ! " gajarachae. puna: pUchyuM, "zu...satya " bIkanA mAryA bicArA mayalanI jIbha baMdha thaigaI. kema pApI ? Akhara satyanoja jya. bAkI kumArathIne kahADanAra paNa Aja daSTa, samajayAne A cAMDAlane vadhAre vakhata jIvavA devo e sulabha nathI. bajarajI -e lAga sAMdhI mIThuM maracuM bhabharAvyuM. masI mAphakare. e ? vitadAtA mApha karI kharekhara pApI ha nathI paNa A caMDAla che." raDatAM raDanAM mayala che . vAcaka ! jo azubha vAchatAnA sevakanI A dazae ne tenA udgAra, bAlI ! hajI paNa A duSTa pitAnA svabhAvane tyAga kara nathI, mayala ! have tuM A dunIyAmAM dANAja thoDA vakhatane mahemAna che" gajarajIe kahyuM. jayamAlAnuM hadaya mayalanI sthiti joI a thayuM. teNe gajarajIne kahyuM. " gajaracha ? have A pApIne tenA pApane pUre pUre badalo maLyo che kiMI paNa sAhasa karavAnI jarUra nathI. " bAkInI AjJA." gajarajI namratApUrvaka bolyo. AthI mayalasiM. hanuM hadaya zAMta thayuM.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 prakaraNa 5 muM. na kazci iNDa kopAnAmAtmamIyo nAma mRbhujAm ! hotArayapi juhvAna samaSTo dahati pAvakaH / / vari. ramazAnamAM madhyarAtrI smRti he bhUtaDakA, maganI ceSTAo, pANInuM kuMDALu vaDAnA baTakA, tathA maMtra sAdhanArane je je kriyA jarUranI te tamAma kriyA joI tene aMtaHkaraNamAM khAtrI thaIka avazya devakumAra sivAya A ke bIjuM nahi, re che tene gherI lIdhA. be AsapAsanA mANasoe na vAryo che te te jarUra maMtrAdhaka mukhajIne bhUmI karI nAMkhata. paraMtu aphasa ke svapAe nA pADI sutI. ekadama te tyAMthI turata cAle che. ne AvI pathArImAM paDI rahI, Amatema ALeTI, devakumArane zI rikSA karavI te vicAramAM AkhI rAtrI vyatita karI. savAra thayuM rAjA nityaniyamathI paravAryo. 8 vAge kacerI bharaNI siMhAsananI jamaNI bAjue pATavI kumAra-devakumAra, veda pradhAna lakSapAla, rAparahita guDara vagerenI eka hatI. jyAre DAbI tarapha sinya rakSaka mAlasiMha, koTavAla gajara, khajAnacI vagere rAjyasevAnuM sthala hatuM. barAbara samaye pati prabhUtasiMha kacerImAM Avyo. tenI AkRti, tenuM vartana tenuM cAlavuM, hathionI sthiti vagere upasthI ghaNAe jANyuM ke Aja kaMI navAjunI che. je mAnInatA kharI paDI. nAcamujaro baMdha rahyo. rAjAe atyAra sudhI banelI-elI ne sAMbhaLelI -sarva hakkIkata kahI saMbhaLAvI. devakumArane te Azcarya sAthe kaMIka juduM ja bhAna thayuM. tene haNavAramAM prajI upara te kSaNavAramAM svarUpA upara te kSaNavAramAM priyakumArane jayamAlA upara zA thavA lAgI. tene satyAsatyanuM bhAna rahyuM nahi ne aMtaHkaraNamAM vidvatA vadhI. tenuM cita cakale caDayuM. hRdayamAM kArI ghA vA. pitAnA kArya, upara pastAyo ne avicArane dhikSakAravA lAgyo. thANamAM makhajI yAda Ave te kSaNamAM jayamAlA te kSaNamAM svarUpA yAda Ave. tenI A sthiti hAI prajAjanamAMnA ghaNAne prabhatasaMhanAM vacana sa lAgyAM. kahe, AvA nilaja, rAjyabhI ne pitRdhAtaka putrano mAre zokha 5 che. tenA karatAM te A dunIAmAM na hoya e vadhAre sAruM che. prabha tasiMhe kahyuM.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 , svAmI ! ApanuM e kathana vyAjabI che paNa te saMbaMdhI hajI pUrepUrI tapAsa karyA sivAya ne kumArathInA vicAra jANyA sivAya koI paNa bAbatane pUrNa nizcaya karI bese e ayogya che. je ema maMtraprayogathI rAjagAdi maLatI hatI te badhAya rAjA thaI besatApradhAne kahyuM. e te huM paNa jANuM chuM ke ema rAjyasana maLatAM nathI, paNuM deva kumAre evI duSTa vAcchanA phalIbhUta karavA prayatna karyo e to kharI vAtane ? tema chatAMya Ape najare-pAse I--kumArazrIne joyA che ? " pradhAne pUchayuM. najare joyA jevuM ja che. vaLI mAjI maMtravAdI sAthe hato. je Apane zaDakA rahetI hoya te makhajIne pUchavAthI khAtrI thaze." rAjAe kahyuM. ( AthI devakumArane makhajI viSe vahema Ta. ) kaMI nahi. makhajIne belAvavAnI jarUra nathI. pitAzrI je kahe che te satya che. " devakumAre kahyuM. jevuM pradhAnajI ! sAMbhaLyAM kuMvaranAM vacana." tapaNuM hajI dhIraja dharavAnI jarUra che. " " nahi. have kaMI dhIrajanI jarUra nathI. ApaNe makhane zikSA karazuM ne kuMvarane tenA kRtyanuM phala ApIzuM tene lAbha kaMIja nahi, kana kaditanatA nahi choDe te karatAM teone A dunIkhAmAMthI nikAla kare e vadhAre sAruM che. ', rAjAe kahyuM. nahi nahi ! e zuM bolyA ema bane ?" * saciva! jeTale ApaNe vilaMba lagADI zuM teTalI ApaNA chAne hAnI che. atyAre te mahArA kahyA pramANe vartavuM paDaze. " rA tyAre zuM Apa kevazrIne tathA makhane dehAMta daLa zikSA karavA dhAre che ?" " bIjuM ?" " je tyAre ApanI evI IcchA che te kuMvarazrIne tathA makhane cheDe samaya pUrNa baMdobastamAM keda rAkhI temanuM vartana jevuM ne pachI je gya lAge te mULa vicAra amalamAM mUke." pradhAne salAha ApI. (cAlu)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujya muni mahArAja zrI buddhisAgarajIne vihAra. mAgasara vada 3 ne zukravAranA rAja savAramAM pUjya muni mahArAja zrI buddhisAgarajIe muMbAithI gujarAta tarafe vihAra karyAM che. vihAra vakhate ghaNA sagRhasthA tathA bAi virazAsana jayanA Ana Mdita udgAre| kADhatA deTha bhAyakhalA sudhI dhAmadhuma sAthe vaLAvA gayA hatA. mahArAjazrInA atre nivAsa daramIAna teozrI pAtAnA gurUnI AjJAnu sAra koipaNu jAtanI khaTapaTamAM nahI paDatAM zretA janane naitika, sAmAjIka, dhArmika bAbatAnAM avarNanIya ane asarakAraka vyAkhyAnA dvArA bhASaNA ApatA hatA tema peAtAnA amulya vakhataneA upayAga pustaka racanAmAM ke kAi dharama paratve unnatinI bAbatamAM vyatita karatA hatA. bezaka eTaluM te kharUja che ke paropakArAya satartAvizrutayaH saMta puchyAnI lakSmI e pArakAnA bhalA mATe ja che te asarazaH kharU che. AvA vidvAna munirAne jyAM jyAM khirAje che tyAM tyAM sadA zAMti ane Ana Mdaja prasarI rahe che ane dharmanA ughAta thAya che. A vidvAna munirAje cha sAta varSamAM kAMi nahi . te 20-25 pustakA lakhI aneka jIvA upara upakAra karyAM che. " hAthaka kaNane ArazInI jarUra nathI " tema A munirAjanI vidvatA saMbadhI kai vadhu khelavAnI jarUra rahetI nathI. teozrInAM pustakA uparathIja tenI daivI niramaLa adhyAtma vRtti ! kevI jJAnanI gaiAravatA, jaina dharmAMntinA arthe kevI tIvra lAgaNI ane purUSAthI AgaLa vadhavAnI kevI utkaMThA vigere AdarzanI peThe batAvI Ape che. chevaTa teozrInA vihAra dareka rIte sukha zAMtimAM pasAra thA ane gujarAtanA pATanagara rAjanagaramAM theADA divasamAM padhArA evuM ammA amArA jIgarathI icchIe chIe ane te badala paramAtmA pratye abhyarthanA karIe chIe. OM zrI guru:
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mADIMga prakaraNa. A mAsamAM AvelI madada 20 0 0-00 bAI gajarI zA. nathubhAI khemacaMdanI vidhavA aAratanA temanA pitrAIonI saMmatithI hA. zA. motIlAla nagInadAsa. amadAvAda, 50--0 jhaverI bApAlAla nahAlacaMda. amadAvAda. 1-12-0 zrI. jaina vetAMbara mADIMga sahAyaka maMDala taraphathI ha. vakIla velacaMdabhAI umedacaMda. amadAvAda 6 50--0 -0 zrI muMbAInA mAtInAkAMTA taraphathI ho. zeTha hirAcaMdabhAI nemacaMdabhAI. muMbAI. - 150-00 bA. dara mahIne kAyama rU. 150) pramANe ApavA kahelA te kAtaMga mAsanA 50 0-0-0 bA. duSkALanA sabae khAsa madada tarIke ApavA kahelA te. 650-7-0 2656-12-0 rAjyAbhiSekanI khuzAlI. ApaNA nAmadAra sAva bhauma mahArAjA zrI pAMcamA nyAja ane mahArANIzrI merInA gaI tA. 12 nA roja dilhI mAM rAjyAbhiSeka thayA tenI khuzAlImAM beDIMgamAM prabhu prArthanA karavAmAM AvI hatI ane nAmadAra mahArAjA tathA mahArANInuM dIrdhAyu icachavAmAM AvyuM hatuM. bADIMganA makAnone vajA tathA tAraNothI zaNagAravAmAM AvyAM hatAM tathA rAtre rozanI karavAmAM AvI hatI ane te divase A mAMgalika prasaMganI khuzAlImAM mADIMganA vidyArthIone mIjabAnI ApavAmAM AvI hatI.