Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI sudharmAsvAmIne namaH // aho ! zrutam - svAdhyAya saMgraha [11] adhyAtmakalpadruma gAthA aura artha -: prakAzaka:zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra sAbaramatI, ahamadAbAda
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ | // zrI sudharmAsvAmIne namaH // .. aho ! zrutam - svAdhyAya saMgraha [11] adhyAtmakalpadruma [gAthA aura artha] kartA :- pU.A.munisundarajI ma.sA. * pUrvasampAdaka :- pU.A.hemaprabhasUrIzvarajI ma.sA. -: saMkalana : zrutopAsaka -: prakAzaka :zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaNDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAbAda-380005 Mo. 9426585904 email - ahoshrut.bs@gmail.com og
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - L___ prakAzaka : zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaNDAra prakAzana : saMvata 2074 AvRtti : prathama - - - - jJAnanidhi meM se pU. saMyamI bhagavaMto aura jJAnabhaNDAra ko bheTa... gRhastha kisI bhI saMgha ke jJAna khAte meM 30 rupaye arpaNa karake mAlikI kara sakate haiN| prAptisthAna : (1) saremala javeracaMda phAInapheba (prA.) lI. 672/11, bombe mArkeTa, relavepurA, ahamadAbAda-380002 phona : 22132543 (mo.) 9426585904 (2) kulIna ke. zAha AdinAtha meDIsIna, Tu-02 zaMkhezvara kompalekSa, kailAzanagara, surata (mo.) 9574696000 (3) zA. ramezakumAra eca. jaina A-901 guMdecA gArDana, lAlabAga, muMbaI-12. (mo.) 9820016941 (4) zrI vinIta jaina jagadguru hIrasUrIzvarajI jaina jJAnabhaNDAra, caMdanabAlA bhavana, 129, zAhukara peTha ke pAsa, mInTa sTrITa, cennAI-1 phona : 044-23463107 (mo.) 9389096009 (5) zA. hasamukhalAla zAntIlAla rAThoDa 7/8 vIrabhArata sosAyaTI, TImbara mArkeTa, bhavAnIpeTha, pUnA. (mo.) 9422315985 mudraka : virati grAphkisa, ahamadAbAda, mo. 8530520629 Email Id: Virtigrafics2893@gmail.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma adhyAtmakalpadruma jayazrIrAMtarArINAM, lebhe yena prazAntitaH / taM zrIvIrajinaM natvA, rasaH zAnto vibhAvyate // 1 // artha - "jina zrI vIrabhagavAna ne utkRSTa zAnti se apane antaraMga zatruoM para vijaya prApta kara lI hai una paramAtmA ko maiM namaskAra kara zAntarasa kI bhAvanA karatA hU~." sarvamaMgalanidhau hadi yasmin, saMgate nirupamaM sukhameti / muktizarma ca vazIbhavati drAk, taM budhA bhajata zAMtaraseMdram // 2 // artha - "sarva mAMgalikoM kA nidhAna aisA zAntarasa jisa hRdaya meM prApta ho jAtA hai vaha anupama sukha kA upabhoga karatA hai aura mokSasukha zIghra usake Adhipatya meM A jAtA hai| he paMDitoM ! aise zAntarasa ko tuma bhajo-sevA karo bhAvo!" samataikalInacitto, lalanApatyasvadehamamatAmuk / viSayakaSAyAdyavazaH, zAstraguNairdamitacetaskaH // 3 // vairAgyazuddhadharmA, devAdisatattvavidviratidhArI / saMvaravAn zubhavRttiH, sAmyarahasyaM bhaja zivArthin // 4 // ___artha - "he mokSArthI prANI ! tU samatA viSaya meM lIna cittavAlA ho, strI, putra, paisA aura zarIra para se mamatA choDa de, varNa, gaMdha, rasa, sparza Adi indriyoM ke viSaya aura
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma krodha, mAna, mAyA aura lobha Adi kaSAyoM ke vazIbhUta na ho, zAstrarUpa lagAma se apane manarUpa azva ko kAbU meM rakha, vairAgya prAptakara zuddha-niSkalaMka dharmavAna bana (sAdhu ke daza prakAra ke yatidharma aura zrAvaka ke bAraha vratoM kA AtmaguNoM meM ramaNatA karanevAlA zuddha dharmavAlA bana,) devagurudharma kA zuddha svarUpa jAnanevAlA bana, sarva prakAra ke sAvadha yoga se nivRttirUpa virati dhAraNa kara, (sattAvana prakAra ke) saMvaravAlA bana, apanI vRttiyoM ko zuddha rakha aura samatA ke rahasya ko bhaja / " cittabAlaka ! mA tyAkSI-rajastraM bhAvanauSadhIH / yattvAM durdhyAnabhUtA na, cchalayanti chalAnviSaH // 5 // artha - "he cittarUpa bAlaka ! tU sadaiva bhAvanArUpa auSadhiyoM kA thor3e samaya ke liye bhI parityAga na kara jisase chalayuta durdhyAnarUpa bhUta-pizAca tujhe kaSTa na pahu~cA skeN|" yadidriyArthaiH sakalaiH sukhaM, __ syAnnarendracakritridazAdhipAnAm / tadviMdavatyeva puro hi sAmya sudhAM budhastena tamAdriyasva // 6 // artha - "rAjA, cakravartI aura devatAoM ke svAmI indroM ko sarva indriyoM ke arthoM se jo sukha hotA hai vaha samatA ke sukhasamudra ke sAmane sacamuca eka bindu ke samAna
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma hai, ataH samatA ke sukha ko prApta kara / " adRSTavaicitryavazAjjagajjane, vicitrakarmAzyavAgvisaMsthule / udAsavRttisthiticittavRttayaH, sukhaM zrayante yatayaH kSatArtayaH // 7 // artha - "jabaki jagat ke prANI puNya tathA pApa kI vicitratA ke adhIna haiM, aura aneka prakAra ke kAyA ke vyApAra, mana ke vyApAra tathA vacana ke vyApAra se asvastha (asthira) haiM, usa samaya jinakI mAdhyasthavRtti meM cittavRtti lagI huI hai, aura jinaki mana kI vyAdhiya~ naSTa ho gaI haiM ve yati sacce sukha kA upabhoga karate haiN|" vizvajaMtuSu yadi kSaNamekaM, sAmyato bhajasi mAnasa ! maitrIm / tatsukhaM paramamaMtra, paratrApyanuSe na yadabhUttavajAtu // 8 // ___artha - "he mana ! yadi tU sarva prANI para samatApUrvaka kSaNa bhara bhI parahitacintArUpa maitrIbhAva rakhe to tujhe isa bhava aura parabhava meM aisA sukha milegA, jisakA tUne kabhI anubhava bhI nahIM kiyA hogA / " na yasya mitraM na ca ke'pi zatru nijaH paro vApi na kaJcanAste / na cendriyArtheSu rameta cetaH, kaSAyamuktaH paramaH sayogI // 9 // artha - "jisake koI bhI mitra nahIM aura koI bhI zatru
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma nahIM; jisa ke koI apanA nahIM aura parAyA nahIM, jisakA mana kaSAya rahita ho aura indriyoM ke viSayoM meM ramaNa na karatA ho, aisA puruSa mahAyogI hai|" bhajasva maitrI jagadaMgirAziSu, pramodamAtman guNiSu tvazeSataH / bhavAtidIneSu kRpArasaM sadA pyudAsavRtiM khalu nirguNeSvapi // 10 // artha - "he AtmA ! jagata ke sarva jIvoM para maitrIbhAva rakha, sabhI guNavAn puruSoM kI ora saMtoSa dRSTi se dekha, bhava (saMsAra) kI pIr3A se duHkhI prANiyoM para kRpA kara aura nirguNI prANiyoM para udAsavRtti-mAdhyastha bhAva rakha / " maitrI parasmin hitadhIH samagre, bhavetpramodo guNapakSapAtaH / kRpA bhavArte pratikartumIhopekSaiva mAdhyasthyamavAryadoSe // 11 // artha - "anya sabhI prANiyoM para hita karane kI buddhi yaha (prathama) maitrI bhAvanA, guNa kA pakSapAta yaha (dUsarI) pramoda bhAvanA, bhavarUpa vyAdhi se duHkhI prANiyoM ko bhAva auSadhi se niroga banAne kI abhilASA yaha (tIsarI) kRpA bhAvanA, na chUTa sake aise doSavAle prANiyoM para udAsIna bhAva yaha (cauthI) mAdhyasthya bhAvanA / " parahitaciMtA maitrI, paraduHkhavinAzinI tathA karuNA / parasukhatuSTirmuditA, paradoSopekSaNamupekSA // 12 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - " (Atmavyatirikta) anya prANiyoM kA hita vicAranA yaha maitrI bhAvanA, dUsaroM ke duHkhoM ko nAza karane kI icchA athavA ciMtA se karuNA bhAvanA, dUsare ke sukha ko dekhakara Ananda mAnanA yaha pramoda bhAvanA aura dUsaroM ke doSoM kI upekSA karanA yaha upekSA bhAvanA / " , mA kArSItko'pi pApAni mA ca bhUtko'pi duHkhitaH / macyatAM jagadapyeSA, matirmaitrI nigadyate // 13 // artha - "koI bhI prANI pApa na karo, koI bhI jIva duHkhI na ho, isa jagata karma se baco - aisI buddhi ko maitrI kahate haiM / " apAstAzeSadoSANAM vastutattvAvalokinAm / > guNeSu pakSapAto yaH, sa pramodaH prakIrtitaH // 14 // artha - "jinhoMne sarva doSoM ko dUra kara diyA hai aura jo vastutattva ko dekha rahe haiM unake guNoM para pakSapAta rakhanA vaha pramoda bhAvanA kahalAtI hai / " dIneSvArtteSu bhIteSu, yAcamAneSu jIvitam / pratikAraparA buddhiH, kAruNyamabhidhIyate // 15 // artha - " azakta, duHkhI, bhaya se vyAkula aura jIvana yAcanA karanevAle prANiyoM ke duHkha dUra karane kI jo buddhi hai vaha karuNAbhAvanA kahalAtI hai / " krUrakarmasu niHzaMkaM, devatAguruniMdiSu / AtmazaMsiSu yopekSA, tanmAdhyasthyamudIritam // 16 // artha - "ni:zaMka hokara krUra karma karanevAle, deva aura guru kI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma nindA karanevAle aura AtmazlAghA karanevAle prANiyoM para upekSA yaha mAdhyastha (athavA udAsIna) bhAvanA kahalAtI hai|" cetanetaragateSvakhileSu, sparzarUparavagaMdharaseSu / sAmyameSyati yadA tava cetaH, pANigaM zivasukhaM hi tadAtman // 17 // artha - "he cetana ! sarva cetana aura acetana padArthoM meM honevAle sparza, rUpa, rakha (zabda), gaMdha aura rasa meM jaba terA citta samatA pAyegA, taba mokSasukha tere hAtha meM A jaaygaa|" ke guNAstava yataH stutimicchasyadbhutaM, kimakRthA madavAn yat / kairgatA narakabhIH sukRtaiste, kiM jitaH pitRpatiryadacintaH // 18 // artha - "tere meM kyA guNa hai ki tU stuti kI icchA rakhatA hai ? tUne kauna sA bar3A AzcaryakArI kAma kiyA hai ki tU ahaMkAra karatA hai ? (tere) kina sukRtyoM se terI naraka kI pIr3A dUra ho gaI hai ? kyA tUne yama ko jIta liyA hai ki jisase tU cintA rahita ho gayA hai ?" guNastavairyo guNinAM pareSA mAkrozaniMdAdibhirAtmanazca / manaH samaM zIlati modate vA, khidyate ca vyatyayataH sa vettA // 19 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - " dUsare guNavAn prANiyoM ke guNoM kI stuti karate samaya, anya puruSa apane Upara krodha kareM athavA apanI nindA kareM usa samaya, jo apane mana ko sthira rakhatA hai athavA usa samaya jo AnaMdita hotA hai aura isake viruddha bAta hone para (jaise paraguNanindA athavA AtmaprazaMsA hone para) jo duHkhI hotA hai vaha prANI jJAnI kahalAtA hai // 19 // " na vetsi zatrun suhRdazca naiva, hitAhite svaM na paraM ca jaMtoH / duHkhaM dviSan vAMchasi zarma, caitannidAnamUDhaH kathamApsyasISTam // 20 // artha - "he Atman ! tU apane zatru aura mitra ko nahIM pahacAnatA hai; kauna terA hitakara aura kauna terA ahitakara hai isa ko nahIM jAnatA hai aura kauna terA apanA tathA kauna parAyA hai yaha bhI nahIM jAnatA hai, (aura) tU duHkha para dveSa karatA hai aura sukha milane kI icchA karatA hai, parantu unake kAraNoM ko nahIM jAnatA phira tU kaise apanI icchita vastu pA sakegA ?" kRti hi sarva pariNAmaramyaM, vicArya gRhNAti cirasthitIha / bhavAntare'nantasukhAptaye, tadAtman kimAcAramimaM jahAsi // 21 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma ___ artha - "isa saMsAra meM jo vicArazIla puruSa hote haiM ve to vicAra karake aisI vastu ko grahaNa karate haiM, jo lAkhoM varSoM taka calatI hai aura pariNAma meM bhI sundara hotI hai, to phira he cetana ! isa bhava ke bAda anantasukha dilAnevAle isa dhArmika AcAra ko tU kyoM chor3a detA hai ?" // 21 // nijaH paro veti kRto vibhAgo, rAgAdibhiste tvarayastavAtman / caturgatiklezavidhAnatastat, pramANayannasyarinirmitaM kim // 22 // artha - "he cetana ! terA apanA aura parAyA aisA vibhAga rAgadveSa ke dvArA kiyA huA hai| cAroM gatiyoM meM tujhe aneka prakAra ke kleza pahu~cAnevAle hone ke kAraNa rAga-dveSa to tere zatru haiM / zatruoM ke dvArA kiye hue vibhAga ko tU kyoM svIkAra karatA hai ? // 22 // " anAdirAtmA na nijaH paro vA, kasyApi kazcinna ripuH suhRdA / sthirA na dehAkRtayo'Navazca, tathApi sAmyaM kimupaiSi naiSu // 23 // artha - "AtmA anAdi hai, kisI kA koI apanA nahIM aura koI parAyA nahIM, koI zatru nahIM aura koI mitra nahIM deha kI AkRti aura (usameM rahanevAle) paramANu sthira nahIM-phira bhI unameM tU samatA kyoM nahIM rakhatA ?" // 23 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma yathA vidAM lepyamayA na tattvAt, sukhAya mAtApitRputradArAH / tathA pare'pIha vizIrNatattadA kArametaddhi samaM samagram // 24 // artha - "jisa prakAra citra meM aMkita mAtA, pitA, putra aura strI vAstavika rUpa se samajhadAra AdamI ko sukha nahIM dete usI prakAra isa saMsAra meM rahanevAle pratyakSa mAtApitAdi sukha nahIM dete / ina donoM kA AkAra nAzavaMta hai, ataH ye donoM eka hI samAna haiN|" // 24 // jAnanti kAmAnnikhilAH sasaMjJA, arthaM narAH ke'pi ca ke'pi dharmam / jainaM ca kecid gurudevazuddhaM, kecit zivaM ke'pi ca ke'pi sAmyam // 25 // artha - "sarva saMjJAvAle prANI 'kAma' ko jAnate haiM, unameM se kucha artha (dhanaprApti) ko jAnate haiM, aura unameM se bhI kucha dharma ko jAnate haiM, unameM se bhI kucha jainadharma ko jAnate haiM, aura unameM se bhI bahuta kama zuddha devaguruyukta jainadharma ko jAnate haiM, unameM se bhI bahuta kama prANI mokSa ko jAnate haiM aura unameM se bhI bahuta kama prANI samatA ko jAnate haiM // 25 // " snihyanti tAvaddhi nijA nijeSu, pazyanti yAvannijamarthamebhyA / imAM bhavetrApi samIkSya rIti, svArthe na kaH pretyahite yateta // 26 // artha - "sage sambandhI jaba taka apane saMbaMdha meM
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 adhyAtmakalpadruma kisI bhI prakAra kA apanA svArtha dekhate haiM taba taka hI unapara sneha rakhate haiM, isa bhava meM bhI isa prakAra kI rIti dekhakara parabhava ke hitakArI apane svArtha ke liye kauna prayatna nahIM karatA hai ?" ||26|| svapneMdrajAlAdiSu yadvadAptairoSazca toSazca mudhA padArthaiH / tathA bhave'smin viSayaiH samastairevaM vibhAvyAtmalaye'vadhehi // 27 // artha - "jisa prakAra svapna athavA indrajAla Adi ke padArthoM para roSa tathA toSa karanA vyartha hai; usI prakAra isa bhava meM prApta huye padArthoM para bhI ( roSa tathA toSa karanA vyartha hai) isaprakAra vicAra karake AtmasamAdhi meM tatpara ho |" // 27 // eSa me janayitA jananIyaM, baMdhavaH punarime svajanAzca / dravyametaditi jAtamamatvo, naiva pazyasi kRtAMtavazatvam // 28 artha - "yaha merA pitA hai, yaha merI mAtA hai, ye mere bhAI haiM aura ye mere sage- snehI haiM, yaha merA dhana hai - isa prakAra tujhe mamatva ho gayA hai, parantu isIse tU yama ke vaza meM hogA, isako tU dekhatA bhI nahIM hai / " // 28 // no dhanaiH parijanaiH svajanairvA, daivataiH paricitairapi maMtraiH / rakSyate'tra khalu ko'pi kRtAMtAnno, vibhAvayasi mUr3ha kimevam ? // 29 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma tairbhave'pi yadaho sukhamicchaM stasya sAdhanatayA pratibhAtaiH / muhyasi pratikalaM viSayeSu, prItimeSi na tu sAmyasatattve // 30 // artha- "dhana, sage-sambandhI, naukara-cAkara, devatA athavA paricita maMtra, koI bhI yama (mRtyu) se rakSA nahIM kara sktaa| he alpajJa prANI! tU aisA vicAra kyoM nahIM karatA? sukha milane ke sAdhanarUpa pratIta honevAle, (dhana, sagA, naukara Adi meM) bar3e saMsAra meM sukha milane kI icchA rakhanevAle he bhAI ! tU pratyeka kSaNa viSayoM meM garta hotA jAtA hai, parantu samatArUpa sacce rahasya meM prIti nahIM rakhatA hai" // 29-30 // kiM kaSAyakaluSaM kuruSe svaM, keSu cinnanu mano'ridhiyAtman / te'pi te hi janakAdirUpairiSTatAM dadhuranaMtabhaveSu // 31 // artha - "he Atman ! kitane hI prANiyoM ke sAtha zatrutA rakha kara tU apane mana ko kyoM kaSAyoM se malina karatA hai ? (kAraNa ki) ve tere mAtApitA Adi ke rUpa meM ananta bhavoM taka terI prIti ke bhAjana raha cuke haiM" // 31 // yAMzca zocasi gatAH kimime me, snehalA iti dhiyA vidhurAtman / tairbhaveSu nihatastvamanaMte Sveva tepi nihatA bhavatA ca // 32 // artha - "ye mere snehI kyoM (mara) gaye ! isa prakAra kI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma buddhi se vyAkula hokara jinake liye tU zoka karatA hai unhIM ke dvArA tU kaIbAra satAyA gayA hai aura ve bhI tujhase kaIbAra satAye gaye haiN|" // 32 // trAtuM na zakyA bhavaduHkhato ye, __tvayA na ye tvAmapi pAtumIzAH / mamatvameteSu dadhanmudhAtman, pade pade kiM zucameSi mUr3ha ! // 33 // artha - "jina snehiyoM ko tU bhavaduHkha se bacAne meM azakta hai aura jo tujhe bacAne meM asamartha haiM unapara jhUThA moha rakhakara he mUr3ha Atman ! tU paga paga para kyoM zoka kA anubhava karatA hai ?" // 33 // sacetanAH pudgalapiMDajIvA, arthAH pare cANumayA dvaye'pi / dadhatyanaMtAn pariNAmabhAvAMstatteSu kastvarhati rAgaroSau // 34 // artha - "pudgala piMDa aura adhiSThita jIva-saceta padArtha haiM aura paramANumaya artha (paisA) Adi aceta padArtha haiN| ina donoM prakAra ke padArtho meM aneka prakAra ke paryAyabhAva-palaTabhAva Ate rahate haiM, isase unapara rAga-dveSa karane ke yogya kauna hai ? // 34 // "
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma atha dvitIyaH strImamatva-mocanAdhikAraH muhyasi praNayacArugirAsu, prItitaH praNayinISu kRtiMstvam / kiM na vetsi patatAM bhavavArddhA, 15 tA nRNAM khalu zikhA galabaddhAH // 1 // artha - "he vidvAn ! jo striyoM kI vANI sneha se tujhe madhura jAna par3atI hai unapara prIti se tU moha karatA hai, parantu bhavasamudra meM par3e hue prANiyoM ke liye ve gardana meM bA~dhe hue patthara ke samAna haiM / yaha tU kyoM nahIM jAnatA ?" carmAsthimajjAMtravasAstramAMsAmedhyA dyazucyasthirapudgalAnAm / strIdehapiMDAkRtisaMsthiteSu, skandheSu kiM pazyati ramyamAtman ? // 2 // artha - " strI ke zarIra piNDa kI AkRti meM rahanevAle camar3I, haDDI, carabI, A~ta, meda, lahU ( rudhira), mAMsa, viSTA Adi apavitra aura asthira pudgaloM ke samUha meM he Atman ! tU kyA sundaratA dekhatA hai| ?" vilokya dUrasthamamedhyamalpaM, jugupsase moTitanAsikastvaM / bhRteSu tenaiva vimUDha ! yoSAvapuHSu, tatkiM kuruSe'bhilASam // 3 // artha - " he mUrkha ! dUrI para honevAlI jarA sI bhI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 adhyAtmakalpadruma durgandhita vastuoM ko dekhakara tU nAka baMda karake ghRNA karatA hai, to phira usIprakAra durgandha se bhare hue striyoM ke zarIra kI tU kyoM abhilASA karatA hai ?" amedhyamAMsAstravasAtmakAni nArIzarIrANi niSevamANAH / ihApyapatyadraviNAdiciMtAtApAn paratregrati durgatIzca // 4 // artha - "viSTA, mAMsa, rudhira aura carbI Adi se bhare hue striyoM ke zarIra kA sevana karanevAle prANI isa bhava meM bhI putra aura paisA Adi ciMtAoM kA tApa bhogate haiM aura parabhava meM durgati ko prApta hote haiM / " aMgeSu yeSu parimuhyati kAminInAM, cetaH prasIda viza ca kSaNamantareSAm / samyak samIkSya viramAzucipiNDakebhyastebhyazca zucyazucivastuvicAramicchat // 5 // artha - "he citta ! tU striyoM ke zarIra para moha karatA hai, lekina tU (asvasthA chor3akara) prasanna ho aura jina aMgoM para moha karatA hai unameM praveza kara / tU pavitra aura apavitra vastu ke vicAra (viveka) kI icchA rakhatA hai, usase acchI taraha vicAra karake usa azuci ke Dhera se chUTakArA prApta kara / " vimuhyasi smeradRzaH sumukhyA, mukhekSaNAdInyabhivIkSamANaH / samIkSase no narakeSu teSu, mohodbhavA bhAvikadarthanAstAH // 6 // artha - " vikasita nayanoMvAlI aura sundara mukhavAlI striyoM ke netra, mukha Adi ko dekhakara tU moha karatA hai,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma parantu unake moha se bhaviSya meM utpanna honevAlI naraka kI pIr3AoM kA vicAra tU kyoM nahIM karatA ?" / amedhyabhastrA bahuraMdhraniryan malAvilodyatkRmijAlakIrNA / cApalyamAyAnRtavaMcikA strI, saMsAkAramohAnnarakAya bhuktA // 7 // artha - "viSTA se bharI huI camar3e kI thailI, bahuta se chidroM meM se nikalate hue mala (mUtra-viSThA) se malina, yoni meM utpanna honevAle kIr3o se paripUrNa, capalatA, mAyA aura asatya (athavA mAyAmRSAvAda) se ThaganevAlI striyoM kA pUrva saMskAra ke moha se naraka meM jAne ke liye hI bhoga kiyA jAtA hai|" nirbhUmirviSakaMdalI gatadarI vyAghrI nirAhomahAvyAdhirmRtyurakAraNazca lalanA'nabhrA ca vajrAzaniH / baMdhusnehavighAtasAhasamRSAvAdAdisaMtApabhUH, pratyakSApi ca rAkSasIti birudaiH khyAtA'game tyajyatAm // 8 // artha - "(strI) binA bhUmi se (utpanna huI) viSa kI latA hai, binA guphA kI siMhanI hai, binA nAma kI bhayaMkara vyAdhi hai, binA kAraNa kI mRtyu hai, binA AkAza kI bijalI hai, sage athavA bhAiyoM ke sneha kA nAza, sAhasa, mRSAvAda Adi saMtApoM kA utpatti sthAna hai aura pratyakSa rAkSasI hai - aise aise upanAma striyoM ke liye Agama meM diye gaye haiM, ataH usako chor3a do / "
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma atha tRtIyo'patyamamatvamocanAdhikAraH mA bhUrapatyAnyavalokamAno, ___ mudAkulo mohanRpAriNA yat / cikSipsayA nArakacArakesi, dRDhaM nibaddho nigaDairamIbhiH // 1 // artha - "tU putra-putrI ko dekhakara prasanna mata ho, kAraNa ki moharAjA nAmaka tere zatruoM ne tujhe narakarUpa bandIkhAne meM DAlane kI abhilASA se isa (putra-putrIrUpa) lohe kI jaMjIroM se tujhe kasakara bAMdhA hai|" AjIvitaM jIva ! bhavAntare'pi vA, zalyAnyapatyAni na vetsi kiM hRdi ? calAcalairvividhArtidAnato' nizaM nihanyeta samAdhirAtmanaH // 2 // artha - "he cetana ! isa bhava meM aura parabhava meM putraputrI zalya rUpa haiM isakA tU apane mana meM kyoM nahIM vicAra karatA? ve thor3I athavA vizeSa Ayutaka jIvita rahakara tujhe aneka prakAra ke kaSTa pahu~cAkara terI AtmasamAdhi kA nAza karate haiN|" kukSau yuvatyAH kRmayo vicitrA, apyastrazukraprabhavA bhavanti / na teSu tasyA na hi tatpatezca, rAgastato'yaM kimapatyakeSu ? // 3 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "puruSa ke vIrya aura strI ke rakta-ina donoM ke saMyoga se strI kI yoni meM vicitra prakAra ke kIr3e utpanna hote haiM, una para strI kA tathA usake pati kA rAga nahIM hotA hai to phira putroM para kyoM rAga hotA hai ?" trANAzakterApadi sambandhAna tyato mithoM'gavatAm / sandehAccopakRte pityeSu sniho jIva // 4 // artha - "Apatti meM pAlana karane kI azakti hone se, prANiyoM ke pratyeka prakAra kA paraspara sambandha anaMta bAra hone se aura upakAra kA badalA milane kA sandeha hone se he jIva ! tU putraputrAdi para sneha mata kara / "
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 atha caturtho dhanamamatvamocanAdhikAraH yAH sukhopakRtikRtvadhiyA tvaM, melayannasi ramA mamatAbhAk / pApmano'dhikaraNatvata etA, hetavo dadati saMsRtipAtam // 1 // artha - "lakSmI ke lAlaca se lalacAyA huA tU (sva) sukha aura upakAra kI buddhi se jo lakSmI kA saMgraha karatA hai vaha adhikaraNa hone se pApa kA hI hetubhUta hai aura saMsArabhramaNa karAnevAlI hai / " yAni dviSAmapyupakArakANi, sarpondurAdiSvapi yairgatizca / zakyA ca nApanmaraNAmayAdyA, adhyAtmakalpadruma hantuM dhaneSveSu ka eva mohaH // 2 // artha - "jina paisoM se zatru kA bhI upakAra ho jAtA hai, jina paisoM se sarpa, cUhA Adi kI gati hotI hai, jo paise maraNa, roga Adi kisI bhI Apatti ko haTAne meM samartha nahIM hai una paisoM para moha kyoM karanA cAhie ?" mamatvamAtreNa manaHprasAda sukhaM dhanairalpakamalpakAlam / AraMbhapApaiH suciraM tu du:khaM, syAddurgatau dAruNamityavehi // 3 // artha - "ye paise mere haiM isa vicAra se manaprasAdarUpa
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 21 thor3A aura thor3e samaya ke liye paisoM se sukha hotA hai, parantu Arambha ke pApa se durgati meM lAkhoM samaya taka bhayaMkara duHkha hote haiM, isaprakAra tU samajha / " dravyastavAtmA dhanasAdhano na, dharmo'pi sArambhatayAtizuddhaH / niHsaGgatAtmA tvatizuddhiyogAn, muktizriyaM yacchati tadbhave'pi // 4 // artha - "dhana ke sAdhana se dravyastava svarUpavAle dharma kI siddhi ho sakatI hai, parantu vaha Arambhayukta hone se ati zuddha nahIM hai, ataH niHsaGgatA svarUpavAlA dharma hI ati zuddha hai aura usase usI bhava meM bhI mokSalakSmI prApta ho sakatI hai / " kSetravAstudhanadhAnyagavAzvai rmolitaiH sanidhibhistanubhAjAm / klezapApanarakAbhyadhikaH syAt, ko guNo na yadi dharmaniyogaH // 5 // artha - "prApta athavA prApta honevAle kSetra, vastuoM (ghara Adi), dhana, dhAnya, gAya, ghor3A aura bhaNDAra kA upayoga ho dharmanimitta na yadi to usase kleza (du:khoM), pApa aura naraka ke sivAya anya kyA vizeSa guNa hai ?" ho sakatA
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma Arambhairbharito nimajjati yataH prANI bhavAmbhonidhAvIhante kunRpAdayazca puruSA yena cchlAd bAdhitum / cintAvyAkulatAkRtezca harate yo dharmakarmasmRtiM, vijJA ! bhUri parigrahaM tyajata taM bhogyaM paraiH prAyazaH // 6 // artha - " Arambha ke pApa se bhArI huA prANI jisa dhana ke liye saMsArasamudra meM DUbatA hai, jisa dhana ke parigraha se rAjA Adi puruSa chidra DhUMr3hakara duHkha dene kI abhilASA karate haiM, aneka cintA meM Akula vyAkula rakhakara jo paise dharmakArya karane kI to yAda bhI nahIM Ane dete aura bahudhA jo dUsaroM ke hI upabhoga meM Ate haiM, aise paisoM ke bar3e saMgraha kA he ! paMDito ! tuma tyAga kara do / " kSetreSu no vapasi yatsadapi svameta dyAtAsi tatparabhave kimidaM gRhItvA ? | tasyArjanAdijanitAghacayArjitAtte, 22 - bhAvI kathaM narakaduHkhabharAcca mokSaH ? // 7 // artha - "tere pAsa dravya hai phira bhI tU (sAta) kSetra meM vyaya nahIM karatA hai, kyA tU parabhava meM dhana ko apane sAtha le jAegA ? yaha vicAra kara ki dhana upArjana karane se honevAle pApasamUha ke nArakIya duHkhoM se terA mokSa (chuTakArA) kaise hogA ?"
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma atha paJcamo dehamamatvamocanAdhikAraH puSNAsi yaM dehamaghAnyacintayaM stavopakAraM kamayaM vidhAsyati / karmANi kurvanniti cintayAyatiM, jagatyayaM vaJcayate hi dhUrtarAT // 1 // artha - "pApa kA vicAra na karake jisa zarIra kA tU poSaNa karatA hai vaha zarIra terA kyA upakAra karegA ? (ataH usa zarIra ke liye hiMsAdika) karmo ko karate samaya bhaviSya kA vicAra kara / yaha zarIrarUpI dhUrtarAja prANI ko saMsAra meM duHkha detA hai|" kArAgRhAdbahuvidhAzucitAdiduHkhA nirgantumicchati jaDo'pi hi tadvibhidya / kSiptastato'dhikatare vapuSi svakarma vAtena taddRDhayituM yatase kimAtman ? // 2 // artha - "jo mUrkha prANI hote haiM ve bhI aneka azuci Adi duHkhoM se bhare hue bandIkhAne ko tor3akara bAhara bhAgajAne kI abhilASA karate haiN| apane karmo dvArA tU usase bhI adhika sakhta zarIrarUpI bandIkhAne meM DAlA gayA hai, lekina phira bhI tU to usa bandIkhAne ko aura bhI adhika majabUta karane kA prayatna karatA hai|"
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 adhyAtmakalpadruma cedvAJchasIdamavituM paralokaduHkha bhItyA tato na karuSe kima pnnymev?| zakyaM na rakSitumidaM hi ca duHkhabhIti, puNyaM vinA kSayamupaiti na vajriNo'pi // 3 // artha - "yadi tU apane zarIra ko paraloka meM honevAle duHkhoM se bacAnA cAhatA hai to puNya kyoM nahIM karatA ? isa zarIra kI kisI bhI prakAra se rakSA nahIM kI jA sakatI, indra jaise ko bhI puNya ke binA duHkha kA bhaya naSTa nahIM hotaa|" dehe vimuhya kuruSe kimaghaM na vetsi, dehastha eva bhajase bhavaduHkhajAlam / lohAzrito hi sahate ghanaghAtamagni rbAdhA na te'sya ca nabhovadanAzrayatve // 4 // artha - "zarIra para moha karake tU pApa karatA hai, kintu tujhe yaha patA nahIM hai ki saMsArasamudra meM jo tU duHkha bhogatA hai vaha zarIra meM rahane ke kAraNa hI bhogatA hai| agni jaba taka lohe meM rahatA hai taba taka hI hathaur3e (dhana) kI coTa ko sahatA hai, isa liye jaba tU AkAza ke samAna Azrayarahita ho jAegA to tujhe athavA agni ko kucha bhI kaSTa na hogaa|" duSTaH karmavipAkabhUpativazaH kAyAhvayaH karmakRt, baddhvA karmaguNairhRSIkacaSakaiH pItapramAdAsavam / kRtvA nArakacArakApaducitaM tvAM prApya cAzucchalaM, ganteti svahitAya saMyamabharaM taM bAhayAlpaM dadat // 5 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 25 artha - " zarIra nAma kA naukara karmavipAka rAjA kA duSTa sevaka hai, vaha tujhe karmarUpI rassI se bAMdhakara indriyarUpI madyapAna karane ke pAtra se pramAdarUpI madirA pilAegA / isa prakAra tujhe nArakI ke duHkha bhogane yogya banAkara phira koI bahAnA lekara vaha sevaka calA jAyagA, isaliye svahita ke nimitta isa zarIra ko thor3A thor3A dekara tU saMyama kA bhAra vahana karavA / " yataH zucInyapyazucibhavanti, kRmyAkulAtkAkazunAdibhakSyAt / drAg bhAvino bhasmatayA tatoM'gAtmAMsAdipiNDAt svahitaM gRhANa // 6 // artha - "jisa zarIra ke sambandha se pavitra vastue~ bhI apavitra ho jAtI haiM, jo kRmi se bharA huA hai, jo kauoM tathA kuttoM ke bhakSaNa karane yogya hai, jo thor3e samaya meM rAkha ho jAnevAlA hai aura jo mAMsa kA piNDa hai usase tU to svayaM kA hita kara / " paropakAro'sti tapo japo vA, vinazvarAdyasya phalaM na dehAt / sabhATakAdalpadinAptageha - - mRtpiNDamUDhaH phalamaznute kim ? // 7 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha "jisa nazvara zarIra se paropakAra, tapa, japarUpa phala nahIM hote haiM usa zarIravAlA prANI thor3e dinoM ke liye kirAye para liye hue ghararUpI miTTI ke piNDa para moha kara kyA phala pAyagA ?" mRtpiNDarUpeNa vinazvareNa, jugupsanIyena gadAlayena / dehena cedAtmahitaM susAdhaM, 26 dharmanna kiM tadyatase'tra mUDha ? // 8 // artha - "miTTI ke piNDarUpa, nazvara, durgandha aura roga ke gharavAle zarIra se jaba dharma karake terA svahita bhalI prakAra siddha kiyA jA sakatA hai to phira he mUDha ! isake liye yatna kyoM nahIM karatA hai ?"
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 27 atha SaSTho viSayapramAdatyAgAdhikAraH atyalpakalpitasukhAya kimindriyAthaistvaM muhyasi pratipadaM pracurapramAdaH / ete kSipanti gahane bhavabhImakakSe, jantUnna yatra sulabhA zivamArgadRSTiH // 1 // artha - "bahuta thor3e aura vaha bhI mAne hue (kalpita) sukha ke liye tU pramAdavAn hokara bAraMbAra indriyoM ke viSaya meM moha kyoM karatA hai ? ye viSaya prANI ko saMsArarUpI bhayaMkara gahana vana meM pheMka dete haiM, jahA~ se mokSa mArga kA darzana bhI isa jIva ko sulabha nahIM hai / " ApAtaramye pariNAmaduHkhe, , sukhe kathaM vaiSayike rato'si ? | jar3o'pi kAryaM racayan hitArthI, karoti vidvan yadudarkatarkam // 2 // artha - "ekamAtra bhogate samaya sundara jAna par3anevAle kintu pariNAma meM duHkha denevAle viSayasukha meM tU kyoM kara Asakta huA hai ? he nipuNa ! svahita abhilASI mUrkha puruSa bhI kArya ke pariNAma kA to vicAra karatA hI hai / " yadindriyArthairiha zarma bindava dyadarNavatsvaH zivagaM paratra ya / tayormithaH sapratipakSatA kRtin, vizeSadRSTyanyatarad gRhANa tat // 3 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 . adhyAtmakalpadruma ___artha - "indriyoM se isa saMsAra meM jo sukha prApta hotA hai vaha bindu ke samAna hai aura paraloka meM (usake tyAga se) jo svarga aura mokSa kA sukha prApta hotA hai vaha samudra ke samAna hai| ina donoM prakAra ke sukhoM meM paraspara zatrutA hai / isaliye he bhAI ! vicAra karake una donoM meM se vizeSa eka ko grahaNa kara / " bhuGkte kathaM nArakatiryagAdi duHkhAni dehItyavadhehi shaastraiH| nivartate te viSayeSu tRSNA, bibheSi pApapracayAcca yena // 4 // artha - "yaha jIva nArakI, tiryaMca Adi ke duHkha kyoM bhogatA hai? isakA kAraNa zAstra meM bhalI bhA~ti prakaTa hai use par3ha, jisase viSaya para tRSNA kama hogI aura pApa ekatra na hoNge|" garbhavAsanarakAdivedanAH, pazyato'navarataM zrutekSaNaiH / no kaSAyaviSayeSu mAnasaM, zliSyate budha ! vicintayeti tAH // 5 // artha - "jJAnacakSuSe garbhavAsa, nArakI Adi kI vedanAoM kA bAraMbAra vicAra karane ke pazcAt terA mana viSayakaSAya kI ora AkarSita nahIM hogA, ataH he paNDita ! tU isake liye bAraMbAra vicAra kara / "
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma vadhyasya caurasya yathA pazorvA, saMprApyamANasya padaM vadhasya / zanaiH zanaireti mRtiH samIpaM, tathAkhilasyeti kathaM pramAdaH ? // 6 // artha - "phAMsI kI sajA pAnevAle cora ke athavA vadha karane ke sthAna para le jAnevAla pazu kI mRtyu dhIre dhIre samIpa AtI jAtI hai, isIprakAra sabakI mRtyu samIpa AtI rahatI hai, to phira pramAda kyoM kara hotA ?" bibheSi janto ! yadi duHkha rAze, stadindriyArtheSu ratiM kRthA mA / tadudbhavaM nazyati zarma yadrAk, nAze ca tasya dhruvameva duHkham // 7 // 29 artha - " he prANI ! yadi tujhe duHkhoM se bhaya hai to indriyoM ke viSayoM meM asakta kyoM hotA hai ? una (viSayoM) se utpanna huA sukha to zIghra hI nAza honevAlA hai tathA usake naSTa ho jAne para bahuta samaya taka duHkha kA honA bhI nizcita hI hai / " mRtaH kimupretapatirdurAmayA, gatAH kSayaM kiM narakAzca mudritAH / dhruvAH kimAyurdhanadehabaMdhavaH, sakautuko yadviSayaurvimuhyasi // 8 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "kyA jama (yama) mara gayA hai ? kyA duniyA kI aneka vyAdhiyA~ naSTa ho gaI haiM ? kyA narakadvAra banda ho gaye haiM ? kyA AyuSya, dhana, zarIra aura sage-sambandhI sadaiva ke liye amara ho gaye haiM ? jo tU Azcarya - harSasahita viSayoM kI ora vizeSarUpa se AkarSita hotA hai ?" 30 vimose kiM viSayapramAdaibhramAtsukhasyAyatiduHkharAzeH / tadgardhamuktasya hi yatsukhaM te, gatopamaM cAyatimuktidaM tat // 9 // artha - " bhaviSya meM jo aneka duHkhoM kI rAzi hai, unameM sukha ke bhrama se tU viSayapramAdajanya buddhi se kyoM lubdha huA jAtA hai ? usa sukha kI abhilASA se muktaprANI ko jo sukha hotA hai vaha nirupama hai tathA bhaviSya meM vaha mokSa kI prApti karAnevAlA hai / "
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 31 atha saptamaH kaSAyatyAgAdhikAraH re jIva ! sehitha sahiSyasi ca vyathAstAstvaM nArakAdiSu parAbhavabhUH kaSAyaiH / mugdhoditaiH kuvacanAdibhirapyataH kiM ?, krodhAnnihaMsi nijapuNyadhanaM durApam // 1 // artha - " he jIva ! kaSAya se parAbhava kA sthAna hokara tUne naraka meM aneka kaSTa sahana kiye haiM aura Age bhI sahana karegA, to phira mUrkha puruSoM kI dI huI gAlI Adi bure vacanoM para krodha karake tU atyanta kaThinatA se milane yogya puNyadhana ko kyoM naSTa karatA hai ?" parAbhibhUtau yadi mAnamuktistatastapo'khaMDamataH zivaM vA / mAnAdRtirdurvacanAdibhizcettapaHkSayAttannarakAdiduHkham // 2 // vairAdi cAtreti vicArya lAbhA, lAbhau kRtinnAbhavasaMbhavinyAm / - tapo'thavA mAnamavAbhibhUtA, vihAsti nUnaM hi gatirdvidhaiva // 3 // artha - " dUsaroM kI ora se parAbhava hone para yadi mAna kA tyAga kiyA jAe to usase akhaNDa tapa hotA hai aura usase mokSa kI prApti hotI hai / dUsaroM kI ora se durvacana sunane para yadi mAna kA Adara kiyA jAe to tapa kA kSaya
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 adhyAtmakalpadruma hotA hai aura nArakI Adi ke duHkha bhogane par3ate haiM / isa bhava meM bhI mAna se vairavirodha hotA hai, ataH he paMDita ! lAbha aura hAni kA vicAra karake isa saMsAra meM jaba jaba terA parAbhava ho taba taba tapa athavA mAna ( donoM meM se eka) kA rakSaNa kara / isa saMsAra meM ye donoM mArga haiM ( mAna karanA athavA tapa karanA) / " zrutvA krozAn yo mudA pUritaH syAt, loSTAdyairyazcAhato romaharSI / yaH prANAnte'pyanyadoSaM na, pazyatyeSa zreyo drAg labhetaiva yogI // 4 // artha - "jo Akroza (parAbhava vacana, tAr3anA) sunakara Ananda se praphullita ho jAtA hai, jisapara patthara bhI pheMke gaye hoM to bhI jisake romaroma vikasvara ho jAte haiM, jo prANoM ke anta ho jAne para bhI dUsaroM ke avaguNoM kI ora dhyAna nahIM detA hai, vahI yogI hai aura vaha zIghra hI mokSa ko prApta karatA hai / " ko guNastava kadA ca kaSAyairnirmame, bhajasi nityamimAn yat / kiM na pazyasi ca doSamamISAM ? tApamatra narakaM ca paratra // 5 // artha - "kaSAyoM ne terA kauna sA guNa (hita) kiyA ? vaha guNa (hita) kaba kiyA ki tU hamezA unakI sevA karatA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma hai? isa bhava meM saMtApa aura parabhava meM naraka dene rUpa aneka doSa haiM yaha tU kyoM nahIM dekhatA hai ?" yatkaSAyajanitaM tava saukhyaM, yatkaSAyaparihAnibhavaM ca / tadvizeSamathavaitadudaka, saMvibhAvya bhaja dhIra! viziSTam // 6 // ___ artha - "kaSAyasevana se tujhe jo sukha ho aura kaSAya ke kSaya se tujhe jo sukha ho unameM adhika sukha kisameM hai ? athavA kaSAya kA aura usake tyAga kA kyA pariNAma hai ? usakA vicAra karake he paMDita ! una donoM meM se jo acchA ho usIkA Adara kara / " sukhena sAdhyA tapasAM pravRtti ryathA tathA naiva tu mAnamuktiH / AdyA na datte'pi zivaM parA tu, nidarzanAdvAhubaleH pradatte // 7 // artha - "jisaprakAra tapasyA meM pravRtti karanA sahaja hai usaprakAra mAna kA tyAga karanA sahaja nahIM hai / kevala tapasyA kI pravRtti mokSa kI prApti nahIM karA sakatI hai, kintu mAna kA tyAga to bAhubali ke dRSTAnta ke samAna mokSa kI avazyameva prApti karA sakatA hai|" samyagvicAryeti vihAya mAnaM, rakSan durApANi tapAMsi yatnAt / mudAmanISI sahate'bhibhUtI:, zUraH kSamAyAmapi nIcajAtAH // 8 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 adhyAtmakalpadruma artha - isaprakAra ThIka ThIka vicAra karake mAna kA parityAga kara aura atyanta kaSTa se milanevAle tapa kA yatna se rakSaNa karake kSamA karane meM zUravIra paMDita sAdhu nIca puruSoM dvArA kiye hue apamAna ko bhI prasannatApUrvaka sahana karate haiN|" parAbhibhUtyAlpikayApikuSya syadhairapImAM pratikartumicchan / na vetsi tiryaGnarakAdikeSu, tAstairanantAstvatulA bhavitrIH // 9 // artha - "sAdhAraNa parAbhava se bhI tU kopa karatA hai aura kitane hI pApakarmo se usakA vaira lene kI abhilASA karatA hai, parantu nArakI, tiryaMca Adi gatiyoM meM jo behada atula parakRta duHkha honevAle haiM unako to tU na to dekhatA hai, na hI vicAra karatA hai / " / dhatse kRtin ! yadyapakArakeSu, krodhaMstato dhehyariSaTka eva / athopakAriSvapi tadbhavAti kRtkarmahanmitrabahirdviSatsu // 10 // artha - "he paNDita yadi tU apane ahita karanevAle ke Upara krodha karanA cAhatA hai to SaT ripu (cha: zatru-kAma, krodha, lobha, mAna, mada aura harSa) para krodha kara, aura jo yadi tU apane hita karanevAle ke Upara bhI krodha karanA cAhatA hai to saMsAra meM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma honevAle sabhI kaSToM ke dAtA karmoM ko haranevAle (upasargoM, pariSahoM Adi) jo tere vAstavika hitecchu hai kintu bAhya dRSTi se jo tujhe zatru jAna par3ate haiM unapara krodha kr|" adhItyanuSThAnatapaHzamAdyAn, dharmAn vicitrAn vidadhatsamAyAn / na lapsyase tatphalamAtmadeha klezAdhikaM tAMzca bhavAntareSu // 11 // artha - "zAstrAbhyAsa, dharmAnuSThAna, tapasyA, zama Adi aneka dharmoM athavA dharmakAryoM ko mAyA ke sAtha karatA hai, jisase tere zarIra ko kleza hone ke uparAnta bhavAntara meM bhI anya koI phala nahIM mila sakatA hai aura vaha dharma bhI bhavAntara meM milanA kaThina hai|" sukhAya dhatse yadi lobhamAtmano, jJAnAdiratnatritaye vidhehi tat / duHkhAya cedatra paratra vA kRtin, parigrahe tadvahirAntare'pi ca // 12 // artha - "he paNDita ! yadi tU apane sukha ke nimitta lobha rakhatA ho to jJAna-darzana-cAritrarUpa tIna ratnoM kI prApti nimitta lobha kara aura yadi isa bhava tathA parabhava meM duHkha milane ke nimitta lobha rakhatA ho to Antarika tathA bAhya parigraha ke nimitta lobha kara / "
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 karoSi yatpretyahitAya kiJcit, kadAcidalpaM sukRtaM kathaJcit / mA jIharastanmadamatsarAdyai, adhyAtmakalpadruma vinA ca tanmA narakAtithirbhUH // 13 // artha - " kisI samaya atyanta kaThinatA se bhI parabhava ke liye tujhe yadi alpamAtra uttama kArya (sukRtya) karane kA avasara prApta ho jAe to phira usakA mada matsara dvArA nAza na kara, aura sukRtya kie binA naraka kA mahemAna na bana / " purApi pApaiH patito'si saMsRtau, dadhAsi kiM re guNimatsaraM punaH ? / na vetsi kiM ghorajale nipAtyase ? niyaMtryase zRGkhalayA ca sarvataH // 14 // artha - " are ! pahale hI tU pApoM ke dvArA saMsAra meM par3A hai, to phira aura guNavAn para irSyA kyoM karatA hai ? kyA tU nahIM jAnatA hai ki isa pApa se tU gahare pAnI meM utara rahA hai aura terA sampUrNa zarIra sAMkaloM se jakar3A huA hai / " kaSTena dharmo lavazo milatyayaM, kSayaM kaSAyairyugapatprayAti ca / atiprayatnArjitamarjunaM tataH, kimajJa ! hI hArayase nabhasvatA // 15 // artha - "mahAkaSTa bhogane para jo thor3A thor3A karake
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 adhyAtmakalpadruma 'dharma' prApta hotA hai vaha saba kaSAya karane se eka hI jhaTake meM ekadama nAza ho jAtA hai / he mUrkha ! atyanta parizrama se prApta kiyA huA sonA eka phUMka mArakara kyoM ur3A detA hai?" zatrUbhavanti suhRdaH kaluSIbhavanti, dharmA yazAMsi nicitAyazasIbhavanti / snihyanti naiva pitaro'pi ca bAndhavAzca, lokadvaye'pi vipado bhavinAM kaSAyaiH // 16 // artha - "prANI ke kaSAya se mitra zatru ho jAtA hai, yaza apayaza kA ghara ho jAtA hai, mA~ bApa bhAI tathA sage snehI sneha rahita ho jAte haiM, aura isa loka tathA paraloka meM aneka vipattiyoM kA sAmanA karanA par3atA hai|" rUpalAbhakulavikramavidyA zrItapovitaraNaprabhutAdyaiH / kiM madaM vahasi vetsi na mUDhA nantazaH sma bhRzalAghavaduHkham // 17 // artha - "rUpa, lAbha, kula, bala, vidyA, lakSmI, tapa, dAna, aizvaryA Adi kA mada tU kyA dekha kara karatA hai ? he mUrkha ! ananta bAra jo tujhe laghutA kA duHkha sahanA par3A hai kyA tU usako bhUla gayA hai ?"
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 vinA kaSAyAnna bhavArtirAzirbhavedbhavedeva ca teSu satsu / mUlaM hi saMsArataroH kaSAyAsta adhyAtmakalpadruma ttAn vihAyaiva sukhI bhavAtman ! // 18 // artha - "binA kaSAya ke saMsAra kI anekoM vyAdhiyA~ nahIM ho sakatI haiM aura kaSAyoM ke hone para pIr3Ae~ avazyameva hotI haiM / saMsAravRkSa kA mUla hI kaSAya hai / isaliye he cetana ! inakA parityAga kara sukhI ho / " samIkSya tiryaGnarakAdivedanAH, zrutekSaNairdharmadurApatAM tathA / pramodase yadviSayaiH sakautukais tatastavAtman ! viphalaiva cetanA // 19 // artha - " zAstrarUpI naitroM se tiryaMca, nArakI Adi kI vedanAoM ko jAnakara, tathA usIprakAra dharmaprApti kI kaThinatA ko bhI jAnakara, yadi tU kutUhalavAle viSayoM meM Ananda mAnegA to he cetana ! terA cetanatA bilkula vyartha hai / " coraistathA karmakarairgRhIte, duSTaiH svamAtre'pyupatapyase tvam / puSTaiH pramAdaistanubhizca puNya, dhanaM na kiM vetsyapi luTyamAnam // 20 // artha - "cora athavA kAmakAja karanevAle (naukaracAkara) jaba terA thor3A sA bhI dhana vyaya kara dete haiM taba to
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 39 tU krodha ke mAre lAla lAla ho jAtA hai, kintu puSTa athavA patale pramAda terA puNyadhana lUTa lete haiM vaha to tU jAnatA bhI nahIM hai ?" mRtyoH ko'pi na rakSito na jagato, dAridryamutrAsitaM / rogastena nRpAdijA na ca bhiyo, nirNAzitAH SoDaza // vidhvastA narakA na nApi sukhitA, dharmaistrilokI sadA / tatko nAma guNo madazca vibhutA, kA to stutIcchA ca kA ? // 21 // artha - "he bhAI! tUne abhItaka kisI bhI prANI kI mRtyu se rakSA nahIM kI, tUne jagata kI koI daridratA dUra nahIM kI, tUne roga, cora, rAjA Adi se kiye hue solaha moTe bhayoM kA nAza nahI kiyA, tUne kisI narakagati kA nAza nahIM kiyA aura dharmadvArA tUne tIna lokoM ko sukhI nahIM kiye, taba phira tere andara kauna se guNa haiM, jisake liye tU mada karatA hai ? aura phira aisA koI bhI kArya kiye binA tU kisase stuti kI abhilASA rakhatA hai ? (athavA kyA tere guNa aura kyA terA mada ! isIprakAra kaisA terA bar3appana aura kaisA terA khuzAmada kA prema ! !" )
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 adhyAtmakalpadruma athASTamaH zAstraguNAdhikAraH zilAtalAbhe hadi te vahanti, vizanti siddhAntarasA na cAntaH / yadatra no jIvadayArdratA te, na bhAvanAGkaratatizca labhyAH // 1 // artha - "zilA kI sapATI samAna tere hRdaya para hokara siddhAntajala baha jAtA hai, parantu vaha tere andara praveza nahIM karatA hai, kAraNa ki usameM (tere hRdaya meM) jIvadayArUpI gIlApana nahIM hai / isaliye usameM bhAvanArUpI aMkuroM kI zreNI bhI nahIM ho sakatI hai|" yasyAgamAmbhodarasaina dhautaH, pramAdapaGka sa kathaM zivecchuH ? rasAyanairyasya gadAH kSatA no, sudurlabhaM jIvitamasya nUnam // 2 // artha - "jisa prANI kA pramAdarUpa kIcar3a siddhAnta rUpI varSA ke jalapravAha se nahIM dhoyA jA sakatA vaha kisa prakAra mumukSu (mokSaprApti kA abhilASI) ho sakatA hai ? vastutaH, rasAyaNa se bhI jo yadi kisI prANI kI vyAdhiyoM kA anta na ho sake to samajhanA cAhiye ki usakA jIvita raha hI nahIM skegaa|"
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma adhItino'rcAdikRte jinAgamaH, pramAdino durgatipApatermudhA / jyotirvimUDhasya hI dIpapAtino, 41 guNAya kasmai zalabhasya cakSuSI // 3 // artha - "durgati meM par3anevAle pramAdI prANI yadi svapUjA nimitta jainazAstra kA abhyAsa karate haiM, to vaha niSphala hai / dIpaka kI jyoti ke lobha meM par3akara dIpaka meM giranevAle pataMgiyoM ko unakI A~khe kyA lAbha denevAlI haiM ?" modante bahutarkatarkapaNacaNAH, kecijjayAdvAdinAM / kAvyaiH kecana kalpitArthaghaTanai, stuSTAH kavikhyAtitaH // jyotirnATakanItilakSaNadhanu, rvedAdizAstraiH pare / brUmaH pretyahite tu karmaNi jaDAn, kukSimbharIneva tAn // 4 // artha - "kitane hI abhyAsI aneka prakAra ke tarkavitarkoM ke vicAroM meM prasiddha hokara vAdiyoM ko jItakara AnaMda kA anubhava karate haiM, kitane hI kalpanA karake kAvya-racanA kara kavi kI bar3AI pAkara AnaMda kA anubhava karate haiM aura kitane hI jyotiSazAstra, nATyazAstra, nItizAstra, sAmudrikazAstra, dhanurveda Adi zAstroM ke abhyAsa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma ke dvArA AnaMdita hote haiM, kintu AnevAle bhava ke hitakArI kArya kI ora yadi ve ajJa (athavA lAparavAha) hoM to hameM to unheM peTu (peTa bharanevAle) hI kahanA cAhiye / " kiM modase paNDitanAmamAtrAt ? zAstreSvadhItI janaraJjakeSu / tatkiJcanAdhISva kuruSva cAzu, na te bhavedyena bhavAbdhipAtaH // 5 // artha - "lokaraMjanakAraka zAstroM kA tU abhyAsI hokara paNDita nAmamAtra se kyoM kara prasanna ho jAtA hai ? tU koI aisA abhyAsa kara yA phira koI aisA anuSThAna kara ki jisase tujhe saMsArasamudra meM par3anA hI na pdd'e|" dhigAgamairmAdyasi raJjayan janAn, nodyacchasi pretyahitAya saMyame / dadhAsi kukSimbharimAtratAM mune, kva te kva tat kvaiSa ca te bhavAntare // 6 // artha - "he muni ! siddhAntoM ke dvArA tU logoM ko raMjana karake prasanna hotA hai parantu svayaM ke AmuSmika hitanimitta yatna nahIM karatA hai ataH tujhe dhikkAra hai ! tU eka mAtra udarapUrti hI dhAraNa karatA hai, parantu he muni ! bhavAntara meM ve tere Agama kahA~ jAe~ge, vaha terA janaraMjana kahA~ jAyagA aura yaha terA saMyama kahA~ calA jAyagA ?"
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma dhanyAH ke'pyanadhItino'pi, sadanuSThAneSu baddhAdarA / duHsAdhyeSu paropadezalavataH zraddhAnazuddhAzayAH // kecittvAgamapAThino'pi dadhata, statpustakAn ye'lasAH / atrAmutrahiteSu karmasu kathaM, te bhAvinaH pretyahAH // 7 // artha - "kitane hI prANiyoM ne zAstra kA abhyAsa na kiyA ho phira bhI dUsaroM ke thor3e se upadeza se kaThinatA se honevAle zubha anuSThAnoM kA Adara karane laga jAte haiM aura zraddhApUrvaka zubha AzayavAle ho jAte haiM / unako dhanya hai ! kitane hI to Agama ke abhyAsI hote haiM aura pustakeM bhI sAtha liye phirate haiM phira bhI isa bhava tathA parabhava ke hitakArI kAryoM meM pramAdI bana jAte haiM aura paraloka kA nAza kara dete haiM unakA kyA hogA ?" 43 dhanyaH sa mugdhamatirapyuditArhadAjJA rAgeNa yaH sRjati puNyamadurvikalpaH / pAThena kiM vyasanato'sya tu durvikalpai ryo dusthito'tra sadanuSThitiSu pramAdI // 8 // artha - " bure saMkalpa nahIM karanevAlA aura tIrthaMkara mahArAja ke dvArA dI gaI AjJAoM ke rAga se zubha kriyA karanevAlA prANI abhyAsa karane meM mugdhabuddhi ho to bhI bhAgyazAlI hai| jo prANI bure saMkalpa kiyA karatA hai aura jo zubha kriyA meM pramAdI hotA hai usa prANI ko abhyAsa se aura usa Adata se kyA lAbha ? "
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 adhyAtmakalpadruma adhItimAtreNa phalanti nAgamAH, samIhitairjIvasukhairbhavAntare / svanuSThitaiH kiMtu tadIritaiH kharo, na yatsitAyA vahanazramAtsukhI // 9 // artha - "eka mAtra abhyAsa se hI Agama bhavAntara meM abhilaSita sukha dekara phaladAyaka nahIM hote haiM, unameM batAye gae zubha anuSThAnoM ke karane se Agama phaladAyaka hote haiM, jisaprakAra mizrI ke bhAra ko uThAne mAtra se gadahA sukhI nahIM ho sakatA hai / " durgandhato yadaNuto'pi purasya mRtyurAyUMSi sAgaramitAnyanupakramANi / sparzaH kharaH krakacato'titamAmitazca, duHkhAvanantaguNitau bhRzazaityatApau // 10 // tIvrA vyathAH surakRtA vividhAzca yatrA krandAravaiH satatamabhrabhRto'pyamuSmAt / kiM bhAvino na narakAtkumate bibheSi, yanmodase kSaNasukhairviSayaiH kaSAyI // 11 // artha - "jisa nArakI ke durgandha ke eka sUkSma bhAga mAtra se (isa manuSyaloka ke) nagara kI ( itane nagaranivAsI prANiyoM kI) mRtyu ho jAtI hai, jahA~ sAgaropama ke samAna AyuSya bhI nirupakrama ho jAtA hai, jisakA sparza karavata se bhI adhika karkaza hai, jahA~ zIta- dhUpa kA duHkha yahA~ se
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma (manuSyaloka se) anantaguNA adhika hai, jahA~ devatAoM ko kI huI aneka prakAra kI vedanAe~ hotI haiM ki jinake rone, cillAne aura Akranda se sampUrNa AkAza bhara jAtA hai isa prakAra kI nArakI tujhe bhaviSya meM prApta honevAlI hai, kintu he kumati ! isakA kucha bhI vicAra na kara tU kyoM kaSAya karake tathA alpa samaya ke liye sukha denevAle viSayoM kA sevana karake Ananda mAnatA hai ?" / bandho'nizaM vAhanatADanAni, kSuttRDdurAmAtapazItavAtAH / nijAnyajAtIyabhayApamRtyuduHkhAnitiryakSiti dusshaani||12|| artha - "nirantara bandhana, bhAra kA vahana, mAra, bhUkha, pyAsa, duSTaroga, tApa, zIta, pavana, apanI tathA dUsarI jAti kA bhaya aura kumaraNa-tiryaMcagati meM aise asahya duHkha haiN|" mudhAnyadAsyAbhibhavAbhyasUyA, bhiyo'ntagarbhasthiti durgatInAm / evaM sureSvapyasukhAni nityaM, kiM tatsukhairvA pariNAmaduHkhaiH // 13 // artha - "indrAdi kI akAraNa sevA karanA, parAbhava, matsara, aMtakAla, garbhasthiti aura durgati kA bhaya-isaprakAra devagati meM bhI nirantara duHkha hI duHkha haiM / apitu jisakA pariNAma duHkhajanya ho usa sukha se kyA lAbha ?" saptabhItyabhibhaveSTaviplavAniSTayogagadaduHsutAdibhiH / syAcciraM virasatA nRjanmanaH, puNyataH sarasatAM tadAnaya // 14 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - " sAta bhaya, parAbhava (apamAna), (dho sAhunA hai) premI kA viyoga, apriya kA saMyoga, vyAdhiyA~, kaSTaprada santAna Adi ke kAraNa manuSyajanma bhI aneka bAra nirasa ho jAtA hai, ataH puNya ke dvArA manuSyajanma ko madhura banA / " iti caturgatiduHkhatatI: kRtinnatibhayAstvamanantamanehasam / hRdi vibhAvya jinoktakRtAntataH, kuru tathA na yathA syurimAstava // 15 // artha - "isaprakAra anantakAlaparyanta ( sahana kI huI), -- atizaya bhaya utpanna karanevAlI cAroM gatiyoM kI duHkharAziyoM ko kevalI bhagavanta ke dvArA kahe hue siddhAntAnusAra hRdaya meM vicAra kara he vidvan ! aisA kArya kara jisase tujhe ye kaSTa phira se sahana na karane par3e / " Atman parastvamasi sAhasikaH zrutAkSairyadbhAvinaM ciracaturgatiduHkharAzim / pazyannapIha na bibheSi tato na tasya, vicchittaye ca yatase viparItakArI // 16 // artha - " he Atman ! tU to asIma sAhasI hai, kAraNa ki bhaviSyakAla meM anekoM bAra honevAle cAra gatiyoM ke duHkhoM ko tU jJAnacakSuoM se dekhatA hai, phira bhI unase nahIM DaratA hai, apitu viparIta AcaraNa karake una duHkhoM ke nAza ke nimitta alpamAtra bhI prayAsa nahIM karatA hai / " 46
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma atha navamazcittadamanAdhikAraH kukarmajAlaiH kuvikalpasUtrajairnibadhyagADhaM narakAgnibhizciram / visAravat pakSyati jIva ! he mana:kaivartakastvAmiti mAsya vizvasI // 1 // 47 artha - "he cetana ! mana dhIvara ( machuArA ) kuvikalpa DoriyoM se nirmita kukarma jAla bichAkara usameM tujhe majabUtI se bA~dha kara anekoM bAra machalI ke samAna narakAgni meM bhUnegA, ataH unakA vizvAsa na kara / " ceto'rthaye mayi ciratnasakha ! prasIda, kiM durvikalpanikaraiH kSipase bhave mAm ? baddho'JjaliH kuru kRpAM bhaja sadvikalpAn, maitrIM kRtArthaya yato narakAdvibhemi // 2 // artha - " he mana ! mere dIrghakAla ke mitra ! maiM prArthanA karatA hU~ ki tU mere Upara kRpA kara / duSTa saMkalpa karake kyoM mujhe saMsAra meM DAlatA hai ? ( tere sAmane ) maiM hAtha jor3a kara khar3A huA hU~, mere Upara kRpAdRSTi kara, uttama vicAra utpanna kara aura apanI dIrghakAla kI mitratA ko sApha kara-kAraNa ki maiM naraka se DaratA hU~ / "
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 adhyAtmakalpadruma svargApavargau narakaM tathAnta rmuhUrtamAtreNa vazAvazaM yat / dadAti jantoH satataM prayatnAt, __ vazaM tadantaHkaraNaM kuruSva // 3 // artha - "vaza yA avaza mana kSaNabhara meM svarga, mokSa athavA naraka anukrama se prANI ko prApta karAtA hai, isaliye yatna karake usa mana ko zIghratayA vaza meM kara le / " sukhAya duHkhAya ca naiva devA, na cApi kAlaH suhRdo'rayo vA / bhavetparaM mAnasameva jantoH, ____saMsAracakrabhramaNaikahetuH // 4 // artha - "devatA isa jIva ko sukha yA duHkha nahIM dete haiM, usIprakAra kAla bhI nahIM, usIprakAra mitra bhI nahIM aura zatru bhI nahIM / manuSya ke saMsAracakra meM ghUmane kA eka mAtra kAraNa mana hI hai|" vazaM mano yasya samAhitaM syAt, kiM tasya kAryaM niyamairyamaizca ? / hataM mano yasya ca durvikalpaiH, kiM tasya kAryaM niyamairyamaizca ? // 5 // artha - "jisa prANI kA mana samAdhivAta hokara apane vazIbhUta ho jAtA hai usako phira yama niyama se kyA prayojana? aura jisakA mana durvikalpoM se chinnabhinna kiyA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma huA hai usako bhI yamaniyamoM se kyA prayojana ?" dAnazrutadhyAnatapo'rcanAdi, vRthA manonigrahamantareNa / kaSAyacintAkulatojjhitasya, paro hi yogo manaso vazatvam // 6 // artha- "dAna, jJAna, dhyAna, tapa, pUjA Adi sabhI manonigraha ke binA vyartha haiM / kaSAya se honevAlI cintA aura vyAkulatA se rahita aise prANI kA mana ko vaza meM karanA mahAyoga hai|" japo na muktyai na tapo dvibhedaM, na saMyamo nApi damo na maunam / na sAdhanAdyaM pavanAdikasya, kiM tvekamantaHkaraNaM sudAntam // 7 // artha - "japa karane se mokSa kI prApti nahIM ho sakatI, na do prakAra ke tapa karane se hI mokSa kI prApti ho sakatI hai, isI prakAra saMyama, dama, maunadhAraNa athavA pavanAdi kI sAdhanA Adi bhI mokSaprApti nahIM karA sakatI, parantu ThIka taraha se vaza meM kiyA huA kevala ekamAtra mana hI mokSa kI prApti karA sakatA hai !" labdhvApi dharmaM sakalaM jinoditaM, sudurlabhaM potanibhaM vihAya ca / manaH pizAcagrahilIkRtaH patan, bhavAmbudhau nAyatidRg jaDo janaH // 8 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - " saMsArasamudra meM bhaTakate hue atyanta kaThinatA se prApta karane yogya, jahAja ke sadRza, tIrthaMkarabhASita dharmarUpI jahAja ko prApta karake jo prANI manapizAca ke vazIbhUta hokara usa jahAja kA parityAga kara dete haiM aura saMsArasamudra meM gira jAte haiM ve mUrkhapuruSa dIrghadRSTivAle kadApi nahIM kahe jA sakate haiM / " sudurjayaM hI ripuvatyado mano, ripukarotyeva ca vAktanU api / tribhirhatastadripubhiH karotu kiM ? padIbhavan durvipadAM pade pade // 9 // artha - " atyanta kaThinatA se jItA jAnevAlA yaha mana zatru ke samAna vyavahAra karatA hai, kAraNa ki yaha vacana tathA kAyA ko bhI duzmana banA detA hai / aise tIna zatruoM se gherA huA tU sthAna sthAna para vipattiyoM kA bhAjana banakara kyA kara sakegA ?" 50 re cittavairi ! tava kiM nu mayAparAddhaM, yaddurgatau kSipasi mAM kuvikalpajAlaiH / jAnAsi mAmayamapAsya zive'sti gantA, tatkiM na santi tava vAsapadaM hyasaMkhyA: // 10 // artha - " he cittavairI ! maine tere prati aisA kauna-sA aparAdha kiyA hai jisase tU mujhe kuvikalparUpa jAla meM bAMdhakara durgati meM pheMka detA hai ? kyA tU yaha mana meM vicAra
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 51 karatA hai ki yaha jIva mujhe chor3akara mokSa meM calA jAegA (ataH mujhe pakar3akara rakhatA hai) ? paraMtu kyA tere rahane ke liye dUsare asaMkhya sthAna nahIM haiM ?" pUtizrutiH zveva ratervidUre, kuSThIva saMpatsudRzAmanarhaH / zvapAkavatsadgatimandireSu, nArhetpravezaM kumano hato'GgI // 11 // artha - "jisa prANI kA mana kharAba sthiti meM hone se saMtApa uThAyA karatA hai, vaha prANI kRmi se bharapUra kAnavAle kutte ke samAna Ananda se bahuta dUra rahatA hai, kor3hI ke samAna lakSmI sundarI ko varane meM ayogya ho jAtA hai aura cANDAla ke samAna zubhagati mandira meM praveza karane yogya nahIM rahatA hai / " tapojapAdyAH svaphalAya dharmA, na durvikalpairhata cetasaH syuH / tatkhAdyapeyaiH subhRte'pi gehe, kSudhAtRSAbhyAM mriyate svadoSAt // 12 // artha - "jisa prANI kA citta durvikalpoM se chinnabhinna kiyA huA hai usako tapa - japa Adi dharma (Atmika) phala denevAle nahIM hai, isa prakAra kA prANI khAnapAna se bhare hue ghara meM bhI apane hI svajanya doSoM se kSudhA tathA tRSAvaza mRtyu kA zikAra banatA hai / "
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma akRcchrasAdhyaM manaso vazIkRtAt, paraM ca puNyaM, na tu yasya tadvazam / sa vaJcitaH puNyacayaistadudbhavaiH, ___ phalaizca hI ! hI ! hatakaH karotu kim ? // 13 // artha - "vazIbhUta mana se mahAuttama prakAra kA puNya bhI binA kaSTa uThAye hI siddha kiyA jA sakatA hai| jisakA mana vaza meM nahIM hotA hai usake puNya kI rAzi bhI Thaga lI jAtI hai aura usase honevAle phaloM meM bhI ThagA jAtA hai| (arthAt puNya kI prApti nahIM ho sakatI hai aura usase honevAle phaloM kI prApti se bhI vaMcita ho jAtA hai|) aho ! aho ! aisA hatabhAgI jIva becArA kyA kare ? (kyA kara sakatA hai)?" akAraNaM yasya ca durvikalpai hataM manaH, zAstravido'pi nityam / ghorairadhairnizcitanArakAyu ma'tyau prayAtA narake sa nUnam // 14 // artha - "jisa prANI kA mana nirarthaka kharAba saMkalpoM se nirantara prabhAva ko prApta hotA hai vaha prANI cAhe jitanA bhI vidvAn kyoM na ho phira bhI bhayaMkara pApoM ke kAraNa nArakI kA nikAcita AyuSya bAMdhatA hai aura mRtyu ke mu~ha meM jAne para avazya narakAgAmI hotA hai|" /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma yogasya heturmanasaH samAdhiH, paraM nidAnaM tapasazca yogH| tapazca mUlaM zivazarmavallyA, ___manaH samAdhi bhaja tatkathaJcit // 15 // artha - "mana kI samAdhi (ekAgratA-rAgadveSarahitapana) yoga kA kAraNa hai| yoga tapa kA utkRSTa sAdhana hai aura tapa zivasukha-latA kA mUla hai, isaliye kisI prakAra se mana kI samAdhi rakha / " svAdhyAyayogaizcaraNakriyAsu, vyApAraNairdvAdazabhAvanAbhiH / sudhIstriyogI sadasatpravRtti___ phalopayogaizca mano nirundhyAt // 16 // artha - "svAdhyAya (zAstra kA abhyAsa), yogavahana, cAritra kriyA meM vyApAra, bAraha bhAvanAe~ aura mana-vacanakAyA ke zubha azubha pravRtti ke phala ke ciMtana se sujJa prANI mana kA nirodha kreN|" bhAvanApariNAmeSu, siMheSviva manovane / sadA jAgratsu durdhyAna-sUkarA na vizantyapi // 17 // artha - "manarUpI vana meM bhAvanA adhyavasAyarUpa siMha jaba taka sadA jAgrata rahatA hai tabataka durdhyAnarUpa suara usa vana meM praveza bhI nahIM kara sakate haiN|"
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma atha dazavA~ vairAgyopadezAdhikAraH kiM jIva ! mAdyasi hasasyayamIhase'rthAn, kAmAMzca khelasi tathA kutukairazaGkaH / cikSipsu ghoranarakAvaTakoTare tvA mabhyApatallaghu vibhAvaya mRtyurakSaH // 1 // AlambanaM tava lavAdikuThAraghAtA zchindanti jIvitatarUM na hi yAvadAtman / tAvadyatasva pariNAmahitAya tasmi zchinne hi kaH kva ca kathaM bhavatAsyatantraH // 2 // artha - "are ! jIva tU kyA dekhakara ahaMkAra karatA hai? kyoM ha~satA hai ? dhana tathA kAmabhogoM kI kyoM abhilASA karatA hai ? aura kisapara ni:zaMka hokara kutUhala se khela karatA hai ? kyoMki naraka ke gahare gaDDhe meM r3hakela dene kI abhilASA se mRtyurAkSasa tere samIpa daur3atA huA A rahA hai, kintu usakA to tU dhyAna bhI nahIM rakhatA hai|" "jabataka lava Adi kulhAr3oM ke prahAra tere AdhArarUpa jIvanavRkSa ko na chede tabataka he Atman ! pariNAma meM hita hone ke nimitta prayAsa kara, usako cheda dene ke pazcAt tU parataMtra ho jAyagA usake pazcAt na jAne kauna (kyA) hogA? kahA~ hogA aura kaise hogA ?"
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma tvameva mogdhA matimAMstvamAtman, neSTApyaneSTA sukhaduHkhayostvam / dAtA ca bhoktA ca tayostvameva, tacceSTase kiM na yathA hitAptiH // 3 // artha - "he Atman ! tU hI mugdha (ajJAnI) hai aura tU hI jJAnI hai, sukha kI abhilASA karanevAlA aura duHkha kA dveSa karanevAlA bhI tU hI hai aura sukha-duHkha ko denevAlA tathA bhoganevAlA bhI tU hI hai, to phira svahita kI prApti ke nimitta prayAsa kyoM nahIM karatA hai ?" / kaste niraJjana ! ciraM janaraJjanena, dhIman ! guNo'sti paramArthadRzoti pazya / taM raJjayAzu vizadaizcaritairbhavAbdhau, yastvAM patantamabalaM paripAtumISTe // 4 // __ artha - "he nirlepa ! he buddhimAn ! lAkhoM bAra janaraMjana karane se tujhe kauna-sA guNa prApta hogA usako paramArthadRSTi se tU dekha, aura vizuddha AcaraNa dvArA tU to usako (dharma ko) raMjana kara, jo nirbala aura saMsArasamudra meM par3atA huA terI AtmA kA rakSaNa karane ko zaktimAna ho ske|" vidvAnahaM sakalalabdhirahaM nRpo'haM, dAtAhamadbhutaguNo'hamahaM garIyAn / ityAdyahaGkRtivazAtparitoSameti, no vetsi kiM parabhave laghutAM bhavitrIm // 5 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 adhyAtmakalpadruma ___ artha - "maiM vidvAn hU~, maiM sarva labdhivAlA hU~, maiM rAjA hU~, maiM dAnezvarI hU~, maiM adbhuta guNavAlA hU~, maiM bar3A hU~ aise aise ahaMkAroM ke vazIbhUta hokara tU saMtoSa dhAraNa karatA hai, parantu parabhava meM honevAlI laghutA kA tU kyoM vicAra nahIM karatA haiM ?" vetsi svarUpaphalasAdhanabAdhanAni, dharmasya, taM prabhavasi svavazazca kartum / tasmin yatasva matimannadhunetyamutra, kiMcittvayA hi nahi setsyati bhotsyate vA // 6 // artha - "tU dharma kA svarUpa, phala, sAdhana aura bAdhaka ko jAnatA hai aura tU svataMtratApUrvaka dharma karane meM samartha hai| isaliye tU abhI se (isa bhava meM hI) usako karane kA prayAsa kara, kyoMki AgAmI bhava meM tU kisI bhI prakAra kI siddhi ko prApta na kara sakegA athavA na jAna skegaa|" dharmasyAvasaro'sti pudgalaparAvarteranantaistvAyAtaHsaMprati jIva ! he prasahato duHkhAnyanantAnyayam / svalpAhaH punareSa durlabhatamazcAsmin yatasvAhato, dharmaM kartumimaM vinA hi nahi te duHkhakSayaHkarhicit // 7 // artha - "he cetana ! aneka prakAra se aneka duHkha sahana karate karate ananta pudgalaparAvartana karane ke pazcAt aba tujhe yaha dharma karane kA avasara prApta huA hai, yaha bhI alpakAla ke liye hai, aura bAra bAra aisA avasara prApta honA atyanta kaThina hai, ataH dharma karane kA prayAsa kara / isake binA tere
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma duHkhoM kA kabhI bhI anta nahIM ho sakegA / " guNastutIrvAJchasi nirguNo'pi, sukhapratiSThAdi vinApi puNyam / aSTAGgayogaM ca vinApi siddhI rvAtUlatA kApi navA tavAtman // 8 // artha - "tere andara guNa nahIM hai phira bhI tU guNa kI prazaMsA sunanA cAhatA hai, binA puNya ke sukha tathA khyAti kI abhilASA rakhatA hai, isIprakAra aSTAMgayoga ke binA siddhiyoM kI vAJchA karatA hai| terA bakavAsa to kucha vicitra hI jAna par3atA hai / " pade pade jIva ! parAbhibhUtI:, pazyan kimIrSyasyadhamaH parebhyaH / apuNyamAtmAnamavaiSi kiM na ? tanoSi kiM vA na hi puNyameva ? // 9 // 57 artha - "he jIva ! dUsaroM dvArA kiye gae apane parAbhava ko dekhakara tU adhamapana se dUsaroM se irSyA kyoM karatA hai ? tuma apanI AtmA ko puNyahIna kyoM nahIM samajhatA hai ? athavA puNya kyoM nahIM karatA hai ?" kimardayannirdayamaGgino laghUn, viceSTase karmasu hI pramAdataH / yadekazo'pyanyakRtArdanaH, saha tyanantazo'pyaGgyayamardanaM bhave // 10 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 adhyAtmakalpadruma ___ artha - "tU pramAda se choTe jIvoM ko duHkha denevAle (kAryoM) karmoM meM nirdayatApUrvaka kyoM pravRtti karatA hai ? prANI dUsaroM ko jo kaSTa eka bAra pahu~cAtA hai vahI kaSTa bhavAntara meM vaha ananta bAra bhogatA hai|" yathA sarpamukhastho'pi, bheko jantUni bhakSayet / tathA mRtyumukhastho'pi, kimAtmannardaseM'GginaH // 11 // artha - "jisa prakAra sarpa ke muha meM hote hue bhI meMr3haka anya jantuoM kA bhakSaNa karatA hai isIprakAra he Atman ! tU mRtyu ke mu~ha meM hone para bhI prANiyoM ko kyoM kaSTa pahu~cAtA hai ?" AtmAnamalpairiha vaJcayitvA, prakalpitairvA tanucittasaukhyaH / bhavAdhame kiM jana ! sAgarANi, sor3hAsi hI nArakaduHkharAzIn // 12 // artha - "he manuSya ! thor3e aura vaha bhI mAne hue zarIra tathA mana ke sukha ke nimitta isa bhava meM apanI AtmA ko vaJcita rakhakara adhama bhavoM meM sAgaropama taka nArakI ke duHkha sahana kregaa|" urabhrakAkiNyudabindukAmra __ vaNik-trayIzAkaTabhikSukAdyaiH / nidarzanairdAritamartyajanmA, duHkhI pramAdairbahu zocitAsi // 13 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 59 artha - "pramAda karake he jIva ! tU manuSya bhava ko nirarthaka banA detA hai aura isaliye duHkhI hokara bakarA, kAkiNI, jalabindu, kerI, tIna baniye, gAr3IvAn, bhIkhArI, Adi ke dRSTAntoM ke samAna tU bahuta duHkha pAyagA / " pataGgabhRGgaiNakhagAhimInadvipadvipAripramukhAH pramAdaiH / zocyA yathA syurmRtibandha - duHkhai, cirAyabhAvI tvamapIti janto ! // 14 // artha - "pataMga, bhramara, hiraNa, pakSI, sarpa, machalI hAthI, siMha Adi eka eka indriya ke viSayarUpa pramAda ke vaza ho jAne se jisaprakAra maraNa, baMdhana Adi dukhoM kA kaSTa bhogate haiM, isIprakAra he jIva ! tU bhI indriyoM ke vazIbhUta hokara ananta kAla taka dukha bhogegA / " purApi pApaiH patito'si duHkharAza punarmUDha ! karoSi tAni / majjanmahApaGkilavAripUre, zilA nije mUrdhni gale ca dhatse // 15 // artha - "he mUDha ! tU pahale bhI pApoM ke kAraNa duHkhoM kI rAzi meM girA hai aura phira bhI unhIM kA AcaraNa karatA hai / atyanta kIcar3avAle bharapUra pAnI meM girate girate vAstava meM tU to apane gale meM aura mastaka para bar3A bhArI patthara bAMdhatA hai ?"
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma punaH punarjIva tavopadizyate, bibheSi duHkhAtsukhamIhase cet / kuruSva tatkiJcana yena vAJchitaM, bhavettavAste'vasaro'yameva yat // 16 // artha - "he bhAI ! hama to tujhe bArambAra yahI kahate haiM ki yadi tU duHkhoM kA bhaya tathA sukhoM kI abhilASA rakhatA hai to aisA kArya kara, jisase tujhe vAJchita vastu kI prApti ho sake, kyoMki isa samaya tujhe suavasara prApta ho gayA hai (yaha terA samaya hai)|" dhanAGgasaukhyasvajanAnasUnapi, tyaja tyajaikaM na ca dharmamArhatam / bhavanti dharmAddhi bhave bhave'rthitA nyamUnyamIbhiH punareSa durlabhaH // 17 // __artha - "paisA, zarIra, sukha, sage-sambandhI aura anta meM prANa bhI chor3a de, parantu eka vItarAga arhata paramAtmA ke batAye hue dharma ko kadApi na chor3a, dharma se bhavobhava meM ye padArtha, (dhana, sukha Adi) prApta hoMge, parantu inase (dhana Adi se) vaha (dharma) milanA durlabha hai|" duHkhaM yathA bahuvidhaM sahase'pyakAmaH, kAmaM tathA sahasi cetkaruNAdibhAvaiH / alpIyasApi tava tena bhavAntare syA dAtyantikI sakaladuHkhanivRttireva // 18 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 61 ke artha - "binA icchA ke bhI jisa prakAra tU aneka prakAra 'duHkha bhogatA hai usIprakAra yadi tU karuNAdika bhAvanA se icchApUrvaka thor3e se bhI duHkha sahana kara le to bhavAntara meM sadaiva ke lie sarva duHkhoM se nivRtti ho jAyagI / " pragalbhase karmasu pApakeSvare, yadAzayA zarma na tadvinAnitam / vibhAvayaMstacca vinazvaraM drutaM, bibheSi kiM durgatiduHkhato na hi ? // 19 // artha - "jina sukhoM kI icchA se tU pApakarmoM meM mUrkhatA se tallIna ho jAtA hai ve sukha to jIvitavya ke binA kisI kAma ke nahIM hai, aura jIvana to zIghra hI nAza honevAlA hai aise jaba tU svayaM jAnatA hai to phira he bhAI ! tU durgati ke duHkhoM se kyoM nahIM DaratA hai ?" karmANi re jIva ! karoSi tAni, yaiste bhavinyo vipado hyanantAH / tAbhyo bhiyAtaddaghase'dhunA kiM ? saMbhAvitAbhyo'pi bhRzAkulatvam // 20 // artha - "he jIva ! tU aise karma karatA hai, jisake kAraNa tujhe bhaviSya meM ananta ApattiyA~ uThAnI par3atI hai, to phira saMbhavita aisI vipattiyoM ke bhaya se isa samaya atyanta vyAkula kyoM hotA hai ?"
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 ye pAlitA vRddhimitAH sahaiva, snigdhA bhRzaM snehapadaM ca ye te / yamena tAnapyadayaM gRhItAn, adhyAtmakalpadruma jJAtvApi kiM na tvarase hitAya // 21 // artha - "jinakA tere sAtha pAlana-poSaNa huA aura jo bar3e bhI tere sAtha hI sAtha hue, apitu jo tere atyanta snehI the aura jo tere premabhAva meM ye, inako bhI yamarAja ne nirdayatApUrvaka uThA liyA hai aisA samajhakara bhI tU svahita sAdhananimitta zIghratA kyoM nahIM karatA hai ?" yaiH klizyase tvaM dhanabandhvapatyaH, yazaH prabhutvAdibhirAzayasthaiH / kiyAniha pretya ca tairguNAste, sAdhyaH kimAyuzcavicArayaivam // 22 // artha - "kalpita dhana, sage, putra, yaza, prabhutva Adi se (Adi ke liye ) tU duHkha uThAtA hai, parantu tU vicAra kara ki isa bhava meM aura parabhava meM inase kitanA lAbha uThA sakatA hai aura terA AyuSya kitanA hai ?" kimu muhyasi gatvaraiH pRthak, kRpaNairbandhuvapuH parigrahaiH / vimRzasva hitopayogino'vasare'smin paralokapAnthare ! // 23 // artha - " he paraloka jAnevAle pathika ! alaga alaga jAnevAle aura tuccha aise baMdhu, zarIra aura paisoM se tU kyoM moha karatA hai ? isa samaya tere sukha meM vRddhi karanevAle vAstavika upAya kyA haiM, unakA hI vicAra kara / "
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma sukhamAsse sukhaM zeSe, bhukSe pibasi khelasi / na jAnetvagrataH puNyai-vinA te kiM bhaviSyati ? // 24 // ___ artha - "sukha se baiThatA hai, sukha se sotA hai, sukha se khAtA hai, sukha se pItA hai aura sukha se khelatA hai, parantu tU yaha kyoM nahIM jAnatA ki puNya ke binA bhaviSya meM terI kyA dazA hogI ?" zItAttApAnmakSikAkattRNAdi sparzAdyutthAtkaSTato'lpAdvibheSi / tAstAzcaibhiH karmabhiH svIkaroSi, zvabhradInAM vedanAdhigdhiyaM te // 25 // artha - "zIta, tApa, makkhI ke DaMka aura karkaza tRNAdi ke sparza se honevAle bahuta thor3e aura alpasthAyI kaSToM se to tU bhaya karatA hai kintu svakRtyoM se prApta honevAlI narakAnigoda kI mahAvedanAoM ko aMgIkAra karatA hai / terI buddhi ko dhanya hai !!" kvacitkaSAyaiH kvacana pramAdaiH, kadAgrahai: kvApi ca matsarAdyaiH / AtmAnamAtman ! kaluSIkaroSi, bibheSi dhiGno narakAdadharmA // 26 // artha - "he Atman ! kisI samaya kaSAya ke dvArA aura kisI samaya pramAda ke dvArA, kisI samaya kadAgraha ke dvArA aura kisI samaya matsara Adi ke dvArA AtmA ko malina banAtA hai| are! tujhe dhikkAra hai ! ki tU adharma se tathA naraka se bhI nahIM DaratA hai?"
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 adhyAtmakalpadruma athaikAdazo dharmazuddhyupadezAdhikAraH bhavedbhavApAyavinAzanAya yaH, tamajJadharmaM kaluSIkaroSi kim ? pramAdamAnopAdhimatsarAdibhi, namizritaM hyauSadhamAmayApaham // 1 // artha - "he mUrkha ! jo dharma tere saMsAra sambandhI viDaMbanA kA nAza karanevAlA hai usa dharma ko pramAda, mAna, mAyA, matsara Adi se kyoM malina karatA hai ? tU apane mana meM acchI taraha se samajha lenA ki mizrita auSadhi vyAdhiyoM kA nAza nahIM kara sakatI hai|" zaithilyamAtsaryakadAgrakrudho - 'nutApadambhAvidhigauravANi ca / pramAdamAnau kuguruH kusaMgatiH, zlAghArthitA vA sukRte malA ime // 2 // artha - "sukRtyoM meM itane padArtha mailarUpa haiM zithilatA, matsara, kadAgraha, krodha, anutApa, daMbha, avidhi, gaurava, pramAda, mAna, kuguru, kusaMga, AtmaprazaMsA zravaNa kI icchA, ye saba puNyarAzi meM mailarUpa haiN|" yathA taveSTA svaguNaprazaMsA, tathApareSAmiti matsarojjhI / teSAmimAM saMtanu yallabhethA, stAMneSTadAnAddhi vineSTalAbhaH // 3 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "jisa prakAra tujhe apane guNoM kI prazaMsA acchI lagatI hai isIprakAra dUsaro ko bhI unake guNoM kI prazaMsA acchI lagatI hai, isaliye matsara chor3akara unake guNoM kI prazaMsA bhalIbhAMti karanA sIkha le jisase tujhe bhI vaha prApta ho sake (arthAt tere guNoM kI bhI prazaMsA ho sake) kAraNa ki priya vastu diye binA priya vastu prApta nahIM ho sakatI hai|" janeSu gRhNatsu guNAn pramodase, tato bhavitrI guNariktatA tava / gRhNatsu doSAn paritapyase ca ced, bhavantu doSAstvayi susthirAstataH // 4 // artha - "dUsare puruSoM se apane guNoM kI stuti kiye jAne para yadi tU prasanna hogA to tere guNoM kI kamI ho jAyagI, aura yadi puruSa tere doSoM kA varNana kare usa samaya kheda karegA to ve doSa avazya tere andara nizcala-dRr3ha ho jaaege|" pramodase svasya yathAnyanirmitaiH, stavaistathA cetpratipanthinAmapi / vigarhaNaiH svasya yathopatapyase, tathA ripUNAmapi cettatosi vit // 5 // artha - "dUsare puruSoM se apanI prazaMsA sunakara tU jisa prakAra prasanna hotA hai, usI prakAra zatru kI prazaMsA sunakara bhI tujhe pramoda ho, aura jisa prakAra apanI nindA sunakara
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma duHkhI hotA hai usI prakAra zatru kI nindA sunakara bhI duHkhI ho, taba samajhanA ki tU sacamuca buddhimAna hai|" stavairyathA svasya vigarhaNaizca, pramodatApau bhajase tathA cet / imau pareSAmapi taizcaturdhva pyudAsatAM vAsi tato'rthavedI // 6 // artha - "jisa prakAra apanI prazaMsA tathA nindA se anukrama se AnaMda tathA kheda hotA hai usI prakAra dUsaroM kI prazaMsA tathA nindA se AnaMda tathA kheda hotA ho athavA ina cAroM para yadi tU udAsInavRtti rakhatA ho to tU saccA jAnakAra hai|" bhavenna ko'pi stutimAtrato guNI, khyAtyA na baDhyApi hitaM paratra ca / tadicchurIAdibhirAyatiM tato, mudhAbhimAnagrahilo nihaMsi kim ? // 7 // artha - "manuSyoM kI stuti karane mAtra se koI guNI nahI ho sakatA hai, apitu bahuta khyAti se AnevAle bhava meM bhI (paraloka meM bhI) hita nahIM ho sakatA hai| isaliye yadi AgAmI bhava ko tujhe sudhAranA hai to vyartha abhimAna ke vaza hokara irSyA Adi karake AgAmI bhava ko bhI kyoM bigAr3atA hai ?"
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma sRjanti ke ke na bahirmukhA janAH, pramAdamAtsaryakubodhaviplutAH / dAnAdidharmANi malImasAnyamUnyupekSya zuddhaM sukRtaM caSvapi // 8 // artha - " pramAda, matsara aura mithyAtva se ghire hue kitane hI sAmAnya puruSa dAna Adi dharma karate haiM, parantu ye dharma malina haiM, isaliye inakI upekSA kara zuddha sukRtya thor3A sA eka eka aNumAtra hI kara / " AcchAditAni sukRtAni yathA dadhante, saubhAgyamatra na tathA prakaTIkRtAni / 67 vrIDAnatAnanasarojasarojanetrA vakSaHsthalAni kalitAni yathA dukUlaiH // 9 // artha - "isa saMsAra meM gUDha puNyakarma - sukRtya jisa prakAra saubhAgya prApta karAte haiM usa prakAra pragaTa kiye sukRtya nahIM prApta karA sakate haiN| jisaprakAra lajjA se jhukAyA hai mukhakamala jisane aisI kamalanayanA strI ke stana - maNDala vastra se AcchAdita hone para jitanI zobhA dete haiM utanI zobhA khule hue hone para nahIM de sakate haiM / " stutaiH zrutairvApyaparairnirIkSitai rguNastavAtman ! sukRtairna kazcana / phalanti naiva prakaTIkRtairbhuvo, drumA hi mUlairnipatantyapi tvadhaH // 10 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "tere guNoM tathA sukRtyoM kI dUsare stuti kare athavA sune athavA tere uttama kAryoM ko dUsare dekhe, isase he cetana ! tujhe kucha bhI lAbha nahIM hotA hai / jaise vRkSa ke mUla ko khulA kara dene se vaha nahIM phalatA hai, balki ukhar3akara pRthvIpara gira jAtA hai / (isIprakAra uttama kArya bhI pragaTa kara dene se pRthvI para gira jAte haiM arthAt zaktihIna ho jAte haiM / ) " tapaH kriyAvazyakadAnapUjanaiH, zivaM na gantA guNamatsarI janaH / apathyabhojI na nirAmayo bhave, drasAyanairapyatulairyadAturaH // 11 // artha - " guNapara matsara karanevAlA prANI tapazcaryA, Avazyaka kriyA, dAna aura pUjA se mokSa nahIM prApta kara sakatA hai, jisaprakAra vyAdhigrasta puruSa yadi apathya bhojana karatA ho to vaha cAhe jitanI bhI rasAyaNa kyoM na khAe parantu vaha svastha nahIM ho sakatA / " mantraprabhAratnarasAyanAdi 68 nidarzanAdalpamapIha zuddham / dAnArcanAvazyakapauSadhAdi, mahAphalaM puNyamito'nyathAnyat // 12 // artha - "maMtra, prabhA, ratna, rasAyaNa Adi ke dRSTAnta se (jAna par3atA hai ki) dAna, pUjA, Avazyaka, pauSadha Adi
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma (dharmakriyA) bahuta thor3e hone para bhI yadi zuddha ho to atyanta phala detI hai aura bahuta honepara bhI yadi azuddha ho to mokSarUpa phala nahIM de sakatI hai|" dIpo yathAlpo'pi tamAMsi hanti, lavo'pi rogAn harate sudhAyAH / tRNyAM dahatyAzu kaNo'pi cAgne dharmasya lezo'pyamalastathAMhaH // 13 // artha - "eka choTA sA dIpaka bhI aMdhakAra kA nAza kara detA hai, amRta kI eka bUnda bhI anekoM rogoM ko naSTa kara detI hai, aura agni kI eka cingArI bhI tinakoM ke bar3e bhArI Dhera ko jalA detI hai, isI prakAra yadi dharma kA thor3A aMza bhI nirmala ho to pApa ko naSTa kara detA hai|" bhAvopayogazUnyAH, kurvannAvazyakI: kriyAH sarvAH / dehaklezaM labhase, phalamApyasyasi naiva punarAsAm // 14 // artha - "bhAva aura upayoga ke binA sarva Avazyaka kriyA karane se tujhe ekamAtra kAyakleza (zarIra kI majadUrI) hogA, parantu usakA phala kadApi prApta nahIM ho skegaa|"
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 adhyAtmakalpadruma atha dvAdazaH devagurudharmazuddhyAdhikAraH tattveSu sarveSu guruH pradhAnaM, hitArthadharmA hi taduktisAdhyAH / zrayaMstamevetyaparIkSya mUDha !, ___ dharmaprayAsAn kuruSe vRthaiva // 1 // artha - "sarva tattvo meM guru mukhya hai, Atmahita ke nimitta jo dharma karane ke haiM ve unake kahane se sAdhya haiM / he mUrkha ! yadi unakI parIkSA kiye binA tU unakA Azraya legA to tere dharma sambandhI kiye hue sAre prayAsa (dharma ke kAryoM meM kI jAnevAlI mehanata) vyartha hoNge|" bhavI na dharmairavidhiprayuktai rgamI zivaM yeSu gururna zuddhaH / rogI hi kalyo na rasAyanaistai ryeSAM prayoktA bhiSageva mUDhaH // 2 // artha - "jahA~ dharma ke batAnevAle guru zuddha nahIM hote haiM vahA~ vidhirahita dharma karane se prANI mokSa kI prApti nahIM kara sakatA hai, jisa rasAyaNa meM khilAnevAlA vaidya mUrkha ho use khAne se vyAdhigrasta prANI nirogI nahIM ho sakatA hai|" samAzritastArakabuddhito yo, yasyAstyaho majjayitA sa eva / oghaM tarItA viSamaM kathaM sa ? tathaiva jantuH kugurorbhavAbdhim // 3 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "yaha puruSa tArane meM samartha hai isa vicAra se jisakA Azraya liyA jAe, usa Azraya lenevAle ko jaba Azraya denevAlA hI DubAnevAlA bana jAya to phira isa viSama (athavA capala) pravAha ko vaha prANI kisa prakAra taira sakatA hai ? isI prakAra kuguru isa prANI ko saMsArasamudra se kisa prakAra tAra sakatA hai ?" gajAzvapotokSarathAn yatheSTa, padAptaye bhadra nijAn parAn vA / bhajanti vijJAH suguNAn bhajaivaM, zivAya zuddhAn gurudevadharmAn // 4 // artha - "he bhadra ! jisa prakAra buddhimAn prANI icchita sthAna para pahu~cane ke liye apane tathA dUsaroM ke hAthI, ghor3e jahAja, baila aura ratha acche dekhakara rakha lete haiM isIprakAra mokSaprApti ke nimitta tU bhI zuddha deva-guru-dharma kI upAsanA kara / " phalAd vRthAH syuH kugurUpadezataH, kRtA hi dharmArthamapIha sUdyamAH / tadRSTirAgaM parimucya bhadra ! he, guruM vizuddhaM bhaja ceddhitArthyasi // 5 // artha - "saMsArayAtrA meM kuguru ke upadeza se dharma ke lie kiye hue bar3e bar3e prayAsa bhI phala ke rUpa meM dekhe jAe~ to vyartha jAna par3ate haiM, isaliye he bhAI ! yadi tU hita
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 adhyAtmakalpadruma kI abhilASA rakhatA ho to dRSTirAga ko chor3akara atyanta zuddhaguru kI upAsanA kara / " yastA muktipathasya vAhakatayA zrIvIra ! ye prAk tvayA luMTAkAstvadRte'bhavan bahutarAstvacchAsane te kalau / bibhrANA yatinAma tattanudhiyAM muSNAnti puNyazriyaH, putkurmaH kimarAjake hyapi talArakSA na kiM dasyavaH // 6 // T artha - "he vIra paramAtmA ! mokSamArga ko batalAnevAle ke rUpa meM (sArtavAha ke rUpa meM) jinako tUne pahale niyukta kiye the (sthApita kiye the), ve kalikAla meM terI anupasthiti meM tere zAsana meM bar3e luTere bana baiThe haiM / ve yati kA nAma dhAraNa karake alpa buddhivAle prANiyoM kI puNyalakSmI ko curA lete haiN| aba hama tujhase kyA pukAra kare ? svAmIrahita rAjya meM kyA koTavAla bhI cora nahIM ho sakate haiM ?" mAdyasyazuddhairgurudevadharmaidhiga ! dRSTirogeNa guNAnapekSaH / amutra zociSyasi tatphale tu, kupathyabhojIva mahAmayArttaH // 7 // artha - "dRSTi rAga se guNa kI apekSA ke binA tU azuddha deva, guru, dharma ke prati jo harSa pragaTa karatA hai usake liye tujhe dhikkAra hai ! jisa prakAra kupathya bhojana karanevAle atyanta pIr3A se pIr3ita hokara duHkhI hote haiM usI prakAra
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 73 bhaviSya bhava meM tU una kudeva-dharma-guru sevana ke phala ko pAkara cintA karegA / " nAmra susikto'pi dadAti nimbakaH, puSTA rasairvandhagavI payo na ca / duHstho nRpo naiva susevitaH zriyaM, dharmaM zivaM vA kugururna saMzritaH // 8 // artha - " acchI taraha se sIMcA huA nIma kabhI Ama paidA nahIM kara sakatA hai, ( Ikha, ghI, tela Adi) rasoM ko khilAkara puSTa kI huI baMdhyA gAya dUdha nahIM de sakatI hai, ( rAjyabhraSTatA jaise ) kharAba saMyogoMvAle rAjA kI khUba sevA kI jAe to bhI vaha dhana dekara prasanna nahIM kara sakatA hai, isI prakAra kuguru kA Azraya lene se vaha zuddha dharma tathA mokSa dilA nahIM sakatA hai / " kulaM na jAti: pitarau gaNo vA, vidyA ca bandhuH svagururdhanaM vA / hitAya jantorna paraM ca kiJcit, kintvAdRtAH sadgurudevadharmAH // 9 // artha - "kula, jAti, mA~-bApa, mahAjana, vidyA, sagesambandhI, kulaguru athavA dhana yA dUsarI koI bhI vastu isa prANI ke hita ke liye nahIM hotI hai, parantu Adara kiye ( ArAdhana kiye) zuddha deva, guru aura dharma hI (hita karanevAle haiM) / "
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 adhyAtmakalpadruma mAtA pitA svaH suguruzca tattvA tprabodhya yo yojati zuddhadharme / na tatsamo'riH kSipate bhavAbdhau, yo dharmavighnAdikRtezca jIvam // 10 // artha - "jo dharma kA bodha karAkara zuddha dharma meM lagAe~ ve hI tattva se sacce mAtA-pitA haiM, ve hI sacamuca hamAre hitaiSI haiM aura unhIM ko suguru samajheM / jo isa jIva ko sukRtya athavA dharma ke viSaya meM antarAya karake saMsArasamudra meM pheMka dete haiM unake samAna koI vairI nahIM hai|" dAkSiNyalajje gurudevapUjA, pitrAdibhaktiH sukRtAbhilASaH / paropakAravyavahArazuddhI, nRNAmIhAmutra ca saMpade syuH // 11 // artha - "dAkSiNya, lajjA, guru aura devapUjA, mAtApitA Adi baDoM kI bhakti, uttama kArya karane kI abhilASA, paropakAra aura vyavahArazuddhi manuSya ko isa bhava tathA parabhava meM saMpatti pradAna karate haiN|" jineSvabhaktiryaminAmavajJA, karmasvanaucityamadharmasaGgaH / pitrAdyupekSA paravaJcanaM ca, sRjanti puMsAM vipadaH samantAt // 12 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 75 artha - "jinezvara bhagavAna kI ora abhakti (AzAtanA), sAdhuoM kI avagaNanA, vyApArAdi meM anucita pravRtti, adharmI kA saMga, mAtApitA Adi kI sevA karane meM upekSA (avahelanA) aura paravaMcana-dUsaroM ko ThaganA ye sabhI isa prANI ke liye cAroM ora se vipadAe~ utpanna karate haiN|" bhaktyaiva nArcAsi jinaM sugurozca dharma, nAkarNayasyavirataM viratIrna dhatse / sArthaM nirarthamapi ca pracinoSyaghAni, mUlyena kena tadamutra samIhase zam ? // 13 // artha - "he bhAI ! tU bhakti se zrI jinezvara bhagavAna kI pUjA nahIM karatA hai, vaisI hI uttama gurumahArAja kI bhI sevA nahIM karatA hai, sadaiva dharma kA zravaNa nahIM karatA hai, virati (pApa se pIche haTanA-vrata paccakhkhANa karanA) ko to dhAraNa bhI nahIM karatA hai, apitu prayojana athavA binA prayojana se hI pApa kI puSTi karatA hai to phira tU kisa kImata para AnevAle bhava meM sukha prApta karane kI abhilASA rakhatA hai ?" catuSpadaiH siMha iva svajAtyai milannimAMstArayatIha kazcit / sahaiva tairmajjati ko'pi durge, zRgAlavaccetyamilan varaM saH // 14 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "jisaprakAra siMha ne apanI jAti ke prANiyoM ko sAtha meM lekara tarAyA thA usIprakAra koI (suguru) apane jAtibhAI (bhavyapaMcendriya) ko sAtha meM lekara isa saMsArasamudra se tarAte haiM, aura jisaprakAra ziyAla apanI jAti ke bhAiyoM ke sAtha DUba marA usIprakAra koI (kuguru) apane sAtha sabako narakAdi anaMta sAgara meM DUbA dete haiM / ataeva aise ziyAla jaise puruSa to na mileM vahI acchA hai / " pUrNe taTAke tRSitaH sadaiva, bhRte'pi gehe kSudhitaH sa mUDhaH / kalpadrume satyapi hI daridro, gurvAdiyoge'pi hi yaH pramAdI // 15 // artha - "gurumahArAja Adi kA saMyoga hone para bhI jo prANI pramAda karatA hai vaha pAnI se bhare hue talAba ke hone para bhI pyAsA hai, (dhana-dhAnya se) ghara bharapUra hai phira bhI vaha mUrkha to bhUkhA hai aura usake pAsa kalpavRkSa hai phira bhI vaha to daridra hI hai / " na dharmacintA gurudevabhaktiryeSAM na vairAgyalavo'pi citte / 76 teSAM prasRklezaphalaH pazUnAmivodbhavaH syAdudarambharINAm // 16 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 77 artha - "jisa prANI ko dharma sambandhI cintA, guru aura deva ke prati bhakti aura vaizAgya kA aMzamAtra bhI citta meM na ho aise peTabhAoM kA janma pazutulya hai, utpanna karanevAlI mAtA ko bhI kleza denevAlA hI hai|" na devakArye na ca saGghakArye, __ yeSAM dhanaM nazvaramAzu teSAm / tadarjanAdyairvajinairbhavAndhau, patiSyatAM kiM tvavalambanaM syAt ? // 17 // artha - "dhana-paise ekadama nAzavaMta hai| jinake pAsa paise hoM, ve yadi unako devakArya meM athavA saMghakArya meM kharca na kareM, to unako sadaiva dravya prApta karane ke nimitta kiye hue pApoM se saMsArasamudra meM par3ane para kinakA AdhAra hogA ?"
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 adhyAtmakalpadruma atha trayodazo yatizikSopadezAdhikAraH te tIrNA bhavavAridhi munivarAstebhyo namaskurmahe, yeSAM no viSayeSu gRdhyati mano no vA kaSAyaiH plutam / rAgadveSavimuk prazAntakaluSaM sAmyAptazarmAdvayaM, nityaM khelati cAptasaMyamaguNAkrIDe bhajadbhAvanAH // 1 // artha - "jina mahAtmAoM kA mana indriyoM ke viSayo meM Asakta nahIM hotA, kaSAyoM se vyApta nahIM hotA, jo (mana) rAga-dveSa se mukta rahatA hai, jinhoMne pApakAryoM ko zAnta kara diyA hai, jinako samatArUpI advaita sukha prApta huA hai, aura jo bhAvanA karate hue saMyamaguNarUpI udyAna meM sadaiva krIr3A karate hai - aisA jinakA mana ho gayA hai ve mahAmunIzvara saMsAra se taira gaye haiM unako hama namaskAra karate haiN|" svAdhyAyamAdhitsasi no pramAdaiH-, zuddhA na guptIH samitIzca dhatse / tapo dvidhA nArjasi dehamohA, dalpe'hi hetau dadhase kaSAyAn // 2 // pariSahAnno sahase na copa, sargAnna zIlAGgadharo'pi cAsi / tanmokSyamANo'pi bhavAbdhipAraM, mune ! kathaM yAsyasi veSamAtrAt ? // 3 // artha - "he muni ! tU vikathAdi pramAda karake svAdhyAya (sajjhAya dhyAna) karane kI icchA nahIM karatA hai, viSayAdi
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 79 pramAda se samiti tathA gupti dhAraNa nahIM karatA hai, zarIra ke prati mamatva ke kAraNa donoM prakAra ke tapa nahIM karatA hai, nahivat kAraNa se kaSAya karatA hai, pariSaha tathA upasargoM ko sahana nahIM karatA hai, (aThAraha hajAra ) zIlAMga dhAraNa nahIM karatA hai phira bhI tU mokSaprApti kI abhilASA rakhatA hai, parantu he muni ! kevala vezamAtra se saMsArasamudra kA pAra kaise pA sakegA ?" AjIvikArthamiha yadyativeSameSa, dhatse caritramamalaM na tu kaSTabhIruH / tadvetsi kiM na na bibheti jagajjighRkSu mRtyuH kuto'pi narakazca na veSamAtrAt // 4 // artha - "tU AjIvikA ke liye hI isa saMsAra meM yati kA veza dhAraNa karatA hai, parantu kaSTa se Darakara zuddha cAritra nahIM rakhatA hai, tujhe isa bAta kA dhyAna nahIM hai ki samasta jagat ko grahaNa karane kI abhilASA rakhanevAlI mRtyu aura naraka kabhI kisI prANI ke vezamAtra se nahIM Darate haiM / " veSeNa mAdyasi yatezcaraNaM vinAtman ! pUjAM ca vAJchasi janAdbahudhopadhiM ca / mugdhapratAraNabhave narake'si gantA, nyAyaM bibharSi tadajAgalakartarIyam // 5 // artha - "he Atman ! tU vyavahAra ( cAritra) ke binA hI eka mAtra yati ke veza se hI garvita (abhimAnI ) rahatA hai
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma aura phira logoM dvArA pUjAnA cAhatA hai isase yaha pratIta hotA hai ki tU bhole vizvAsa rakhanevAle prANiyoM ko dhokhA dene ke kAraNa avazya naraka meM jAegA / sacamuca tU 'ajAgalakartarInyAya' dhAraNa karatA hai / " / jAne'sti saMyamatapobhiramIbhirAtma nasya pratigrahabharasya na niSkrayo'pi / kiM durgatau nipatataH zaraNaM tavAste, saukhyaJca dAsyati paratra kimityavehi // 6 // artha - "mere vicArAnusAra he Atman ! isa prakAra ke saMyama tathA tapa se to (gRhastha ke pAsa se liye hue pAtra, bhojana Adi) vastuoM kA pUrA kirAyA bhI nahIM mila sakatA hai, to durgati meM girate samaya tujhe kisakA zaraNa hogA? aura paraloka meM kauna sukha degA? isakA tU vicAra kr|" kiM lokasatkRtinamaskAraNArcanAdyai, re mugdha ! tuSyasi vinApi vizuddhayogAn / kRntan bhavAndhupatane tava yatpramAdo, bodhidrumAzrayamimAni karoti pazUn // 7 // artha - "tere trikaraNa yoga vizuddha nahIM haiM phira bhI manuSya terA Adara-satkAra karate haiM / tujhe namaskAra karate haiM athavA terI pUjA sevA karate haiM, taba he mUr3ha ! tU kyoM saMtoSa mAnatA hai ? saMsArasamudra meM girate hue tujhe ekamAtra bodhivRkSa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma kA AdhAra hai usa vRkSa ko kATane ke liye namaskArAdi se honevAlA santoSAdi pramAda isake (lokasatkAra Adi) liye kulhADArupa hotA hai|" guNAMstavAzritya namantyamI janA, dadatyupadhyAlayabhaikSyaziSyakAn / vinA guNAn veSamRSorbibharSi cet, tataSThakAnAM tava bhAvinI gatiH // 8 // artha - "ye puruSa tere guNoM ko dekhakara tere sAmane jhukate haiM aura upadhi, upAzraya, AhAra aura ziSya tujhe dete haiN| ataeva yadi tU binA guNa ke hI RSi (yati) kA veza dhAraNa karatA ho to terI dazA Thaga ke sadRza hogI / " nAjIvikApraNayinItanayAdicintA, no rAjabhIzca bhagavatsamayaM ca vetsi / zuddhe tathApi caraNe yatase na bhikSo, tatte parigrahabharo narakArthameva // 9 // artha - "tujhe AjIvikA, strI, putra Adi kI cintA nahIM hai, rAjya kA bhaya nahIM hai aura bhagavAna ke siddhAntoM ko tU jAnatA hai athavA siddhAnta kI pustakeM tere pAsa haiM, phira bhI he yati ! yadi tU zuddha cAritra ke liye prayatna nahIM karegA to phira terI sabhI vastuoM kA bhAra (parigraha) naraka ke liye hI hai|"
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma zAstrajJo'pi dhRtavrato'pi gRhiNI putrAdibandhojjhito'pyaGgI yadyatate pramAdavazago na pretyasaukhyazriye / tanmohadviSatastrilokajayinaH kAcitparA duSTatA, baddhAyuSkatayA sa vA narapazu nUnaM gamI durgatau // 10 // artha - "zAstra ko jAnanevAlA ho, vrata ko grahaNa kiye hue ho, tathA strI, putra Adi ke bandhanoM se mukta ho, phira bhI yadi koI prANI pramAda ke vazIbhUta hokara pAralaukika sukharUpa lakSmI ke liye kucha bhI yatna nahIM karatA hai to jAnanA cAhiye ki yA to isameM tInoM lokoM ko jItanevAle moha nAmaka zatru kI koI akathanIya duSTatA kAraNabhUta honI cAhiye athavA vaha narapazu AgAmI bhava ke AyuSya kA bandha ho jAne ke kAraNa avazya durgati meM jAnevAlA hai|" uccArayasyanudinaM na karomi sarva, sAvadyamityasakRdetadatho karoSi / nityaM mRSoktijinavaJcanabhAritAttat, sAvadyato narakameva vibhAvaye te // 11 // artha - "tU sadaiva dina aura rAtri meM nau bAra 'karomi
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 adhyAtmakalpadruma bhaMte' kA pATha karate samaya kahatA hai ki maiM sarvathA sAvadya kAma na karU~ kintu phira bArambAra vahI kArya kiyA karatA hai / ye sAvadha karma karake tU asatya bhASaNa karanevAlA hone se prabhu ko bhI dhokhA detA hai aura merI to yaha dhAraNA hai ki usa pApa ke bhAra se bhArI hone para terA to narakagAmI honA jarUrI hai / " veSopadezAdyupadhipratAritA, dadatyabhISTAnRjavo'dhunA janAH / bhuGkSe ca zeSe ca sukhaM viceSTase, bhavAntare jJAsyasi tatphalaM punaH ? // 12 // artha - "veSa, upadeza aura kapaTa se bhramita hue bhadraka puruSa abhI taka tujhe vAJchita vastue~ dete haiM, tU sukha se khAtA hai, sotA hai aura bhramaNa kiyA karatA hai, parantu AgAmI bhava meM inake dvArA honevAle phala kI acchI taraha se tujhe samajha mAlUma par3egI / " AjIvikAdivividhAtibhRzAnizArttAH, kRchreNa ke'pi mahataiva sRjanti dharmAn / tebhyo'pi nirdaya ! jighRkSasi sarvamiSTaM, no saMyame ca yatase bhavitA kathaM hI ? // 13 // artha - " AjIvikA calAne Adi aneka pIr3AoM se rAtadina bahuta parezAna hote hue anekoM gRhasthI mahAmuzkila se dharmakArya kara sakate haiM unake pAsa se bhI he dayAhIna
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma yati ! tU terI sarva iSTa vastu prApta karane kI abhilASA rakhatA hai aura saMyama ke liye prayatna nahIM karatA hai, to phira terI kyA dazA hogI ? / " ArAdhito vA guNavAn svayaM taran, bhavAbdhimasmAnapi tArayiSyati / zrayanti ye tvAmiti bhUribhaktibhiH, ___ phalaM tavaiSAM ca kimasti nirguNa ! // 14 // artha - "isa guNavAna puruSa kI ArAdhanA karane se jaise yaha svayaM bhavasamudra se tairatA hai vaise hI hameM bhI tairA degA aisA samajhakara kitane hI prANI bhaktibhAva se terA Azraya lete haiM / isase he nirguNa ! tujhe aura unheM kyA lAbha hai ?" svayaM pramAdainipatan bhavAmbudhau, kathaM svabhaktAnapi tArayiSyasi / pratArayan svArthamRjUn zivArthinaH, __ svato'nyatazcaiva vilupyaseM'hasA // 15 // artha - "jaba tU svayaM pramAda ke kAraNa saMsArasamudra meM DUbatA jAtA hai to phira tU apane bhaktoM ko kisa prakAra tairA sakatA hai ? becAre mokSArthI sarala jIvoM ko tU apane svArthavaza Thagakara apane aura dUsaroM ke dvArA pApoM meM tu svayaM lipta hotA hai|"
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma gRhNAsi zayyAhRtipustakopadhIn, sadA parebhyastapasastviyaM sthitiH / tatte pramAdAdbharitAtpratigrahai RrNamagnasya paratra kA gatiH ? // 16 // artha - "tU dUsaroM se nivAsasthAna (upAzraya), AhAra, pustaka aura upadhi grahaNa karatA hai / isake adhikArI to tapasvI loga (zuddha cAritravAle) haiM (arthAt inake grahaNa karane ke pAtra to tapasvI loga haiM) tU una vastuoM ko grahaNakara phira se pramAda ke vazIbhUta ho jAtA hai, aura bahuta karjadAra ho jAtA hai to phira parabhava meM terI kyA gati hogI?" na kApi siddhirna ca te'tizAyi, mune ! kiyAyogatapa:zrutAdi / tathApyahaGkArakadarthitastvaM, khyAtIcchayA tAmyasi dhiGmudhA kim // 17 // artha - "he muni ! tere pAsa na to koI siddhi hai, na U~cI prakAra kI koI kriyA, yoga, tapasyA yA jJAna, phira bhI ahaMkAra se kadarthanA prAptakara prasiddhi prApta karane kI abhilASA se he adhama ! tU kyoM vyartha paritApa karatA hai ?" hIno'pyare bhAgyaguNairmudhAtman !, vAJchaMstavArcAdyanavApnuvazca / Iya'n parebhyo labhase'titApa mihApi yAtA kugatiM paratra // 18 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "he AtmA ! tU niSpuNyaka hai phira bhI pUjAstuti kI abhilASA rakhatA hai aura usake prApta na hone para dUsaroM se dveSa karatA hai (jisase) yahA~ bhI atyanta dukhoM ko sahana karatA hai aura parabhava meM kugati ko prApta karatA hai|" guNaivihIno'pi janAnatistuti pratigrahAn yanmuditaH pratIcchasi / lulAyago'zvoTrakharAdijanmabhi vinA tataste bhavitA na niSkriyaH // 19 // artha - "tU guNahIna hai phira bhI logoM se vandana, stuti, AhArapAnI ke grahaNa Adi ko khuzI se prApta karane kI abhilASA rakhatA hai, parantu yAda rakhanA ki pADe gAya, ghor3e, U~Ta yA gadhe Adi kA janma liye binA terA usa karja se chuTakArA pAnA asambhava hai|" guNeSu nodyacchasi cenmune ! tataH, pragIyase yairapi vandyase'ya'se / jugupsitAM pretya gatiM gato'pi tai, hasiSyase cAbhibhaviSyase'pi vA // 20 // artha - "he muni ! yadi tU guNa prApta karane kA yatna na karegA to ve hI puruSa jo tere guNoM kI stuti karate haiM, tujhe vandanA karate haiM aura pUjA karate haiM jaba tU kugati ko prApta hogA to terI ha~sI ur3Ae~ge-terA parAbhava kreNge|"
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma dAnamAnanutivandanAparairmodase nikRtiraJjitairjanaiH / na tvavaiSi sukRtasya ccellavaH, ko'pi so'pi tava luMThyate hi taiH // 21 // artha - "terI kapaTajAla se prasanna hokara manuSya tujhe dAna dete haiM, namaskAra karate haiM yA vandanA karate haiM usa samaya tU prasanna hotA hai, parantu tU yaha nahIM jAnatA hai ki tere pAsa jo eka lezamAtra sukRtya hai use bhI ve lUTakara le jAte haiN|" bhaved guNI mugdhakRtairna hi stavai rna khyAtidAnArcanavandanAdibhiH / 87 vinA guNAnno bhavaduHkhasaMkSaya stato guNAnarjaya kiM stavAdibhiH ? // 22 // artha - "bhole jIvoM se stuti kiye jAne para koI puruSa guNavAna nahIM ho sakatA hai, isIprakAra pratiSThA pAne se tathA dAna, arcana aura pUjana kiye jAne se koI puruSa guNavAna nahIM ho sakatA aura binA guNa ke saMsAra ke dukhoM kA anta nahIM ho sakatA hai, ataeva he bhAI! guNa upArjana kara / isa stuti Adi se kyA lAbha hai ?" adhyeSi zAstra sadasadvicitrAlApAdibhistAmyasi vA samAyaiH / yeSAM jAnAnAmiha raJjanAya, bhavAntare te kva muni ! kva ca tvam // 23 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - " jina manuSyoM kA manoraMjana karane ke liye tU acche aura bure aneka prakAra ke zAstroM kA svAdhyAya karatA hai aura mAyApUrvaka vicitra prakAra ke bhASaNoM se (kaMThazoSAdi) kheda sahana karatA hai ve bhavAntara meM ve kahA~ jAe~ge aura tU kahA~ jAegA ?" parigrahaM cedvyajahA gRhAdestatkiM nu dharmopakRticchalAttam / karoSi zayyopadhipustakAde 88 ro'pi nAmAntarato'pi hantA // 24 // artha - "ghara Adi parigraha ko tUne chor3a diye haiM to phira dharma ke upakaraNa ke bahAne se zayyA, upadhi, pustaka Adi kA parigraha kyoM karatA hai ? viSa kA nAmAntara karane para bhI vaha mAranevAlA hI hotA hai / " parigrahAtsvIkRtadharmasAdhanA bhidhAnasAtrAtkimu mUDha ! tuSyasi / na vetsi hemnApyatibhAritA tarI, nimajjayatyaGginamambudhau drutam // 25 // artha - "he mUr3ha ! dharma ke sAdhana ko upakaraNAdi kA nAma dekara svIkAra kiye hue parigrahoM se tU kyoM kara prasanna hotA hai ? kyA tU nahIM jAnatA hai ki yadi jahAja meM sone kA bhAra bhI bharA ho to bhI vaha to usameM baiThanevAle prANiyoM ko samudra meM DUbotA hI hai ?"
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 89 ye'haH kaSAyakalikarmanibandhabhAjanaM, __ syuH pustakAdimirapIhitadharmasAdhanaiH / teSAM rasAyanavarairapi sarpadAmayai rArtAtmanAM gadahateH sukhakRttu kiM bhavet ? // 26 // artha - "jisake dvArA dharmasAdhana kI abhilASA ho aisI pustakAdi ke dvArA bhI jo prANI pApa, kaSAya, kaMkAsa aura karmabandha karate haiM to phira unake sukha kA kyA prApti sAdhana ho sakatA hai ? jisa prANI kI vyAdhi uttama prakAra ke rasAyana prayoga se bhI adhika bar3hane lage to phira vaha vyAdhi kisa sAdhana se miTa sakatI hai ?" rakSArthaM khalu saMyamasya gaditA ye'rthA yatinAM jinairvAsaH pustakapAtrakaprabhRtayo dhrmopkRtyaatmkaaH|| mUrdhanmohavazAtta eva kudhiyAM saMsArapAtAya dhik, svaM svasyaiva vadhAya zastramadhiyAM yaduSprayuktaM bhavet // 27 // artha - "vastra, pustaka aura pAtra Adi dharmopakaraNa ke padArtha zrItIrthaMkara bhagavAna ne saMyama kI rakSA ke nimitta yatiyoM ko batAye haiM parantu jo mandabuddhi mUr3ha jIva adhika moha ke vazIbhUta hokara unako saMsAravRddhi ke kAraNa banAte
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 adhyAtmakalpadruma se haiM unako bArambAra dhikkAra hai / mUrkha puruSa dvArA akuzalatA | kAma meM lAyA huA zastra (hathiyAra) unake svayaM ke hI nAza kA kAraNa hotA hai / " saMyamopakaraNacchalAtparAnbhArayan yadasi pustakAdibhiH / gokharoSTramahiSAdirUpabhRt tacciraM tvamapi bhArayiSyase // 28 // artha - " saMyama upakaraNa ke bahAne se dUsaroM para tU pustaka Adi vastuoM kA bhAra DAlatA hai, parantu ve gAya, gadhA, U~Ta, pAr3A Adi ke rUpa meM tere pAsa se anantakAla - paryanta bhAra vahana karAe~ge / " vastrapAtratanupustakAdinaH, zobhayA na khalu saMyamasya sA / AdimA ca dadate bhavaM parA, muktAmAzraya tadicchayaikikAm // 29 // artha - "vastra, pAtra, zarIra yA pustaka Adi kI zobhA karane se saMyama kI zobhA nahIM ho sakatI hai| prathama prakAra kI zobhA bhavavRddhi karatI hai aura dUsare prakAra kI zobhA mokSa prApti karAtI hai| ataeva ina donoM meM se kisI eka kI jisakI tujhe abhilASA ho usakI zobhA kara / athavA usake liye tU vastra, pustaka Adi kI zobhA kA tyAga kara / he yati ! mokSa prApta karane kI abhilASA rakhanevAlA tU saMyama kI zobhA ke liye I
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma yatna kyoM nahIM karatA hai ?" zItAtapAdyAnna manAgapIha, parISahAMzcetkSamase visoDhum / kathaM tato nArakagarbhavAsa 91 duHkhAni sor3hAsi bhavAntare tvam ? // 30 // artha - " jabaki tU isa bhava meM thor3A sA zIta, tApa Adi parISahoM ko bhI sahana karane meM azakta hai to phira bhavAntara meM nArakI tathA garbhavAsa ke dukhoM ko kyoMkara sahana kara sakegA ?" mune ! na kiM na nazvaramasvadehamRtpiNDamenaM sutapovratAdyaiH / nipIDya bhItirbhavaduHkharAzerhitvAtmasAcchaivasukhaM karoSi // 31 // artha - "he muni ! yaha zarIrarUpa mRtapiNDa nAzavanta hai aura apanA nahIM hai, to phira usako uttama prakAra ke tapa aura vrata Adi se kaSTa pahu~cAkara ananta bhavo meM prApta honevAle duHkhoM ko dUrakara, mokSasukha ko Atmasanmukha kyoM nahIM karatA hai ?" yadatra kaSTaM caraNasya pAlane, paratra tiryaGnarakeSu yatpunaH / tayormithaH sapratipakSatA sthitA, vizeSadRSTyAnyataraM jahIhi tat // 32 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "cAritra ke pAlana karane meM isa bhava meM jo kaSTa uThAne par3ate haiM aura parabhava meM nArakI aura tiryaMca gati meM jo kaSTa uThAne par3ate haiM ina donoM meM pArasparika rUpa se pratipakSatA hai, ataeva soca-vicArakara donoM meM se eka ko chor3a de|" zamatra yadvinduriva pramAdajaM paratra yaccAbdhiriva dyumuktijam / tayomithaH sapratipakSatA sthitA, vizeSadRSTyAnyatarad gRhANa tat // 33 // artha - "isa bhava meM pramAda se jo sukha hotA hai vaha eka bindu tulya hai, aura parabhava meM devaloka aura mokSa sambandhI jo sukha hotA hai vaha samudra ke sadRza hai, ina donoM sukhoM meM paraspara pratipakSatA hai, ataeva viveka kA prayogakara donoM meM se eka ko tU grahaNa kara le / " niyantraNA yA caraNe'tra tiryak strIgarbhakumbhInarakeSu yA ca / tayomithaH sapratipakSabhAvAd vizeSadRSTayAnyatarAM gRhANa // 34 // artha - "cAritra pAlane meM tujhe isa bhava meM niyaMtraNA uThAnI par3atI hai aura parabhava meM bhI tiryaMca gati meM, strI ke garbha meM athavA nArakI ke kuMbhIpAka meM niyaMtraNA (kaSTa, parAdhInatA) sahana karanI par3atI hai| ina donoM prakAra kI niyantraNA meM paraspara virodha hai, ataeva vivekapUrvaka donoM meM
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma se kisI eka ko grahaNa kara / " saha tapoyamasaMyamayantraNAM svavazatAsahane hi guNo mahAn / paravazastvati bhUri sahiSyase, na ca guNaM bahumApsyasi kaJcana // 35 // artha - "tU tapa, yama aura saMyama kI niyaMtraNA ko sahana kara / svavaza rahakara ( parISahAdi kA duHkha) sahana karanA adhika uttama hai, paravaza hone para to anekoM kaThina duHkha uThAne par3eMge aura ve saba niSphala hoMge / " aNIyasA sAmyaniyantraNAbhuvA, munetra kaSTena caritrajena ca / yadi kSayo durgatigarbhavAsagA' sukhAvalestatkimavApi nArthitam ? // 36 // artha - " samatA se aura niyaMtraNA (parISaha sahana) se honevAle thor3e se kaSTa dvArA athavA cAritrapAlana ke thor3e se kaSTa dvArA yadi durgati meM jAne kI aura garbhAvAsa meM rahane ke duHkha kI paraMparA kA nAza ho jAtA ho to phira tUne kauna sI icchita vastu ko nahIM pAyA ?" tyaja spRhAM sva: zivazarmalAbhe, svIkRtya tiryaGnarakAdiduHkham / sukhANubhizcedviSayAdijAtaiH, 93 saMtoSyase saMyamakaSTabhIruH // 37 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "saMyamapAlana ke kaSToM se Darakara viSayakaSAya se honevAle alpa sukha meM jo tU santoSa mAnatA ho to phira tiryaMca nArakI ke milanevAle duHkhoM ko tU svIkAra kara le aura svarga tathA mokSa prApta karane kI abhilASA chor3a de|" samagracintAtihaterihApi, ___ yasminsukhaM syAtparamaM ratAnAm / paratra candrAdimahodayazrIH, pramAdyasIhApi kathaM caritre ? // 38 // artha - "cAritra se isa bhava meM saba prakAra kI cintA aura mana kI Adhi kA nAza hotA hai isaliye jisakI usameM laya lagI huI ho usako atyanta AnaMda kI prApti hotI hai aura parabhava meM indrAsana tathA mokSa kI mahAlakSmI prApta hotI hai| aisA hone para bhI samajha meM nahIM AtA ki yaha jIva kyoM pramAda karatA hai ?" mahAtapodhyAnapariSahAdi, ___ na sattvasAdhyaM yadi dhartumIzaH / tadbhAvanAH kiM samitIzca guptI rdhatse zivArthinna manaHprasAdhyAH // 39 // artha - "ugra tapasyA, dhyAna, parISaha Adi sattva se sAdhe jA sakate haiM, inako sAdhane meM yadi tU asamartha ho to bhI bhAvanA, samiti aura gupti jo mana se hI sAdhe jA sakate haiM unako he mokSArthI ! tU kyoM nahIM dhAraNa karatA ?"
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma anityatAdyA bhaja bhAvanAH sadA, yatasva duHsAdhyaguNe'pi saMyame / jighatsayA te tvarate hyayaM yamaH, zrayan pramAdAnna bhavAdvibheSi kim ? // 40 // artha - "anityatA Adi sabhI bhAvanAoM ko nirantara rakha, jo saMyama ke (mUla tathA uttara) guNa kaThinatA se sAdhe jA sakate haiM, unake liye yatna kara, yaha yama (kAla) tujhe har3apa kara jAne ko zIghratA karatA hai, to phira pramAda kA Azraya lete hue tU kyoM saMsArabhramaNa se nahIM DaratA hai ?" hataM manaste kuvikalpajAle rvacopyavadyaizca vapuH pramAdaiH / labdhIzca siddhizca tathApi vAJchan, manorathaireva hA hA hato'si // 41 // __ artha - "terA mana kharAba saMkalpavikalpa se khinna hai, tere vacana asatya aura kaThora bhASA se sane hue haiM, aura terA zarIra pramAda se bhraSTa huA hai, phira bhI tU labdhi aura siddhi kI vAJchA karatA hai / sacamuca ! tU (mithyA) manoratha se khinna hai|" manovazaste sukhaduHkhasaGgamo, manomiledyaistu tadAtmakaM bhavet / / pramAdacoriti vAryatAM milac chIlAGgamitrairanuSaJjayAnizam // 42 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "sukha-duHkha kI prApti honA tere mana ke vaza meM hai| mana jisake sAtha milatA hai usake sAtha ekAkAra ho jAtA hai, ataeva pramAdarUpa cora ke milane se apane mana ko rokakara rakha, aura zIlAMgarUpa mitroM ke sAtha use nirantara jodd'|" dhruvaH pramAderbhavavAridhau mune !, taya prApataH paramatsaraH punaH / gale nibaddhoruzilopamo'sti cet, kathaM tadonmajjanamapyavApsyasi // 43 // artha - "he muni ! tU jo pramAda karatA hai usake kAraNa saMsArasamudra meM giranA to terA nizcaya hI hai, parantu phira bhI dUsaroM para matsara karatA hai, yaha gardana meM ba~dhI huI eka bar3I zilA ke sadRza hai, to phira tU isameM se kisa prakAra Upara uTha sakatA hai ?" maharSayaH ke'pi sahantyudIryA pyugrAtapAdInyapi nirjarArtham / kaSTaM prasaGgAgatamapyaNIyo' pIcchan zivaM kiM sahase na bhikSo ! // 44 // artha - "bar3e bar3e RSi muni karma kI nirjarAnimitta udIraNA karake bhI AtApanAdi ko sahana karate haiM aura tU jo mokSa kA abhilASI hai to phira prApta hue atyanta alpa kaSTa ko bhI he sAdhu ! tU kyoM nahIM sahana karatA hai ?"
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 97 yo dAnamAnastutivandanAbhi, rna modate'nyairna tu durmanAyate / alAbhalAbhAdi parISahAn sahan, yatiH sa tattvAdaparo viDambakaH // 45 // artha - "jo prANI dAna, mAna (satkAra, stuti aura namaskAra se prasanna na hotA ho aura inake viparIta (asatkAra, niMdA Adi) se aprasanna na hotA ho, tathA alAbha Adi parISahoM ko sahana karatA hai vaha paramArtha se yati hai, zeSa anya to veSaviDaMbaka haiM / " dadhad gRhastheSu mamatvabuddhiM, tadIyataptyA paritapyamAnaH / anivRttAntaHkaraNaH sadA svai steSAM ca pApairbhramitA bhave'si // 46 // artha - "gRhastha ke Upara mamatvabuddhi rakhane se aura unake sukha duHkha kI cintA se duHkhI hone se terA antaHkaraNa sarvadA vyAkula rahegA, aura tere tathA unake pApa se tU saMsAra meM bhaTakatA rahegA / " tyaktvA gRhaM svaM paragehacintA taptasya ko nAma guNastavarSe ! / AjIvikAste yativeSato'tra, sudurgatiH pretya tu durnivArA // 47 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "svagRha kA tyAgakara anya ke gRha kI cintA ke paritApa ko sahana karanevAle he RSi ! tujhe kyA lAbha honevAlA hai ? (bahuta kare to) yati ke veza se isa bhava meM terI AjIvikA (sukha se) calegI parantu parabhava meM atyanta kaSTadAyaka durgati ko na roka skegaa|" kurve na sAvadhamiti pratijJAM, vadannakurvannapi dehamAtrAt / zayyAdikRtyeSu nudan gRhasthAn, hRdA girA vAsi kathaM mumukSuH ? // 48 // artha - "maiM sAvadya na karU~gA isa pratijJA kA tU sadaiva uccAraNa karatA hai, phira bhI zarIramAtra se bhI sAvadha nahIM karatA hai aura zayyA Adi kAryoM meM to mana aura vacana se gRhasthoM ko preraNA kiyA karatA hai - phira tU mumukSu kaise kahalA sakatA hai ?" kathaM mahattvAya mamatvato vA, sAvadyAmacchasyapi saGghaloke / na hemamayyapyudare hi zastrI, kSiptA kSaNoti kSaNato'pyasUn kim ? // 49 // ___ artha - "mahatva ke liye athavA mamatva se saMgha loko meM bhI sAvadha kI abhilASA rakhatA hai parantu kyA sone kI churI ko bhI peTa meM mArI jAya to vaha kSaNabhara meM prANa kA nAza nahIM kara sakatI hai ?"
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma raGka ko'pi janAbhibhUtipadavIM tyaktvA prasAdAdgurorveSaM prApya yateH kathaJcana kiyacchAstraM padaM ko'pi ca / maukharyAdivazIkRtarjujanatAdAnArcanairgarvabhAgaAtmAnaM gaNeyannarendramiva dhiggantA drutaM durgatau // 50 // ___artha - "koI garIba-raMka puruSa logoM ke apamAna yogya sthAna ko chor3akara gurumahArAja kI kRpA se muni kA veza dhAraNa karatA hai, kucha zAstra kA abhyAsa karatA hai aura kisI padavI kA upArjana karatA hai, taba apanI vAcAlatA se bhadra logoM ko vazIbhUta karake ve rAgI loga jo dAna aura pUjA karate haiM usase svayaM abhimAna karatA hai aura apane Apako bAdazAha samajhatA hai aise ko bArambAra dhikkAra hai ! ye zIghra hI durgati meM jAnevAle haiM (ananta dravyaliMga bhI aisI dazA meM vyavahAra karane se niSphala hue haiM / )" prApyApi cAritramidaM durApaM, __ svdossjairydvissyprmaadaiH| bhavAmbudhau dhik patito'si bhikSo !, hato'si duHkhaistadanantakAlam // 51 // artha - "atyanta kaSTa se bhI kaThinatA se prApta honevAle cAritra ko grahaNa karake apane doSa se utpanna kiye viSaya aura pramAda ke kAraNa he bhikSu ! tU saMsArasamudra meM giratA jAtA hai, jisake pariNAma svarUpa tujhe anantakAla taka duHkha bhoganA pdd'egaa|"
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 adhyAtmakalpadruma kathamapi samavApya bodhiratnaM, yugasamilAdinidarzanAdurApam / kuru kuru ripuvazyatAmagacchan, kimapi hitaM labhase yato'rthitaM zam ? // 52 // artha - "yugasamilA Adi suprasiddha dRSTAntoM ke dvArA mahAn kaThinatA se prApta honevAle bodhiratna (samakita) ko prApta kara lene para zatruoM ke vazIbhUta na hokara kucha Atmahita kara, jisase manovAJchita sukha kI prApti ho|" dviSastitvame te viSayapramAdA, asaMvRtA mAnasadehavAcaH / asaMyamAH saptadazApi hAsyA dayazca bibhyaccara nityamebhyaH // 53 // __ artha - "tere zatru-viSaya, pramAda, niraMkuza mana, zarIra aura vacana, sattara asaMyama ke sthAna aura hAsyAdi 6 haiN| inase tU nirantara saceta hokara (bhaya karake) calanA / " gurUnavApyApyapahAya geha madhItya zAstrANyapi tattvavAJci / nirvAhacintAdibharAdyabhAve'! pyUSe na kiM pretya hitAya yatnaH ? // 54 // artha - "he yati ! mahAn guru kI prApti huI hai, ghara
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 101 bAra ko chor3A, tattva pratipAdana karanevAle granthoM kA abhyAsa kiyA aura nirvAha Adi cintAoM kA bhAra haTa gayA, phira bhI parabhava ke hita ke liye yatna kyoM nahIM karatA hai?" virAdhitaiH saMyamasarvayogaiH, patiSyataste bhavaduHkharAzau / zAstrANi ziSyopadhipustakAdyA, bhaktAzca lokAH zaraNAya nAlam // 55 // artha - "saMyama ke sarva yogoM kI virAdhanA karane se tU bhava duHkha ke Dhera meM par3egA taba zAstra, ziSya, upadhi, pustaka aura bhakta loga Adi koI bhI tujhe zaraNa dene meM samartha na hoNge|" yasya kSaNo'pi suradhAmasukhAni palya koTInRRNAM dvinavatIM hyadhikAM dadAti / kiM hArayasyadhama ! saMyamajIvitaM tat, hA hA pramatta ! punarasya kutastavAptiH ? // 56 // artha - "jisa (saMyama) kA eka kSaNa (muhUrta) bhI bAnave kror3a palyopama se adhika samaya taka devaloka ke sukha ko detA hai, aise saMyama jIvana ko he adhama ! tU kyoM hAra jAtA hai ? he pramAdI ! tujhe phira se isa saMyama kI prApti kaise hogI ?"
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 adhyAtmakalpadruma nAmnApi yasyeti jane'si pUjyaH, zuddhAttato neSTasukhAni kAni / tatsaMyame'smin yatase mumukSo 'nubhUyamAnoruphale'pi kiM na ? // 57 // artha - "saMyama ke nAmamAtra se jo bhI tU logoM meM pUjya hai to yadi vaha sacamuca zuddha ho to kauna sA iSTa phala tujhe na mila sake ? jisa saMyama ke mahAn phala pratyakSa anubhava meM Aye haiM usa saMyama ke liye he yati ! tU yatna kyoM nahIM karatA hai ?"
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 103 atha caturdazo mithyAtvAdinirodhAdhikAra: mithyAtvayogAviratipramAdAn, ___Atman ! sadA saMvRNu saukhyamicchan / asaMvRtA yadbhavatApamete, susaMvRtA muktiramAM ca dadyuH // 1 // artha - "he cetana ! yadi tujhe sukha kI abhilASA ho to mithyAtva, yoga, avirati aura pramAda kA saMvara kara / yadi inakA saMvara na kiyA jAya to ye saMsAra kA tApa dete haiM, parantu yadi inakA uttama prakAra se saMvara kiyA ho to ye mokSalakSmI dete haiN|" manaH saMvRNu he vidvannasaMvRtamanA yataH / yAti tandulamatsyo drAk, saptamI narakAvanIm // 2 // artha - "he vidvan ! mana kA saMvara kara, kyoMki tandulamatsya mana kA saMvara nahIM karatA hai to vaha zIghra hI sAtavIM naraka meM jAtA hai|" prasannacandrarAjarSe-manaH prasarasaMvarau / narakasya zivasyApi, hetubhUtau kSaNAdapi // 3 // artha - "kSaNabhara meM prasannacandra rAjarSi ke mana kI pravRtti aura nivRtti anukrama se naraka aura mokSa kA kAraNa huii|" mano'pravRttimAtreNa, dhyAnaM naikendriyAdiSu / dharmyazuklamanaH sthairya-bhAjastu dhyAyinaH stumaH // 4 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 adhyAtmakalpadruma artha - "mana kI pravRtti na karane mAtra se hI dhyAna nahIM hotA hai, jaise ki ekendriya Adi meM (unake mana na hone se mana kI pravRtti nahIM hai) parantu dhyAna karanevAle prANI dharmadhyAna aura zukladhyAna ke kAraNa mana kI sthiratA ke bhAjana hote haiM unakI hama stuti karate haiN|" sArthaM nirarthakaM vA yanmanaH sudhyAnayantritam / virataM durvikalpebhyaH pAragAMstAn stuve yatIn // 5 // artha - "sArthakatA se athavA niSphala pariNAmavAle prayatnoM se bhI jinakA mana sudhyAna kI ora lagA rahatA hai aura jo kharAba vikalpoM se dUra rahate haiM aise-saMsAra se pAra pAye hue yatiyoM kI hama stuti karate haiN|" vaco'pravRttimAtreNa, maunaM ke ke na bibhrati / niravadyaM vaco yeSAM, vacoguptAMstu tAn stuve // 6 // artha - "vacana kI apravRtti mAtra se kauna kauna mauna dhAraNa nahIM karate haiM ? parantu hama to jo vacanaguptivAle prANI niravadya vacana bolate haiM unakI stavanA karate haiN|" niravadyaM vaco brUhi, sAvadhavacanairyataH / prayAtA narakaM ghoraM, vasurAjAdayo drutam // 7 // artha - "tU niravadya (niSpApa) vacana bola, kyoMki sAvadha vacana bolane se vasurAjA Adi ghora naraka meM gaye haiN|" ihAmutra ca vairAya, durvAco narakAya ca / agnidagdhAH prarohanti, durvAgdagghAH punarna hi // 8 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 adhyAtmakalpadruma artha - "duSTa vacana isa loka aura paraloka meM anukrama se vaira karAte haiM aura naraka gati prApta karAte haiM, agni se jalA huA phira ugatA hai parantu duSTa vacana se jale hue meM phira se snehAMkura nahIM phUTatA hai|" ata eva jinA dIkSAkAlAdAkevalodbhavam / avadyAdibhiyA brayurjJAnatrayabhRto'pi na // 9 // artha - "isaliye yadyapi tIrthaMkara mahArAja ko tInoM jJAna hote haiM phira bhI dIkSA kAla se lekara kevalajJAna prApta hone taka pApa ke bhaya se ve kucha bhI nahIM bolate haiM / " kRpayA saMvRNu svAGga, kUrmajJAnanidarzanAt / saMvRtAsaMvRtAGgA yat, sukhaduHkhAnyavApnuyuH // 10 // artha - "(jIva para) dayA karake apane zarIra para saMvara kara, kachue ke dRSTAntAnusAra zarIra kA saMvara karanevAlA aura na karanevAlA anukrama se sukha duHkha ko bhogatA hai|" kAyastambhAnna ke ke syustarustambhAdayo ytaaH| zivahetukriyo yeSAM, kAyastAMstu stuve yatIn // 11 // artha - "eka mAtra kAyA ke saMvara se vRkSa, staMbha Adi kauna kauna saMyamI na ho sake ? parantu jisakA zarIra mokSaprApti nimitta kriyA karane ko udyata hotA hai aise yati kI hama stuti karate haiN|" zrutisaMyamamAtreNa, zabdAn kAn ke tyajanti na / iSTAniSTeSu caiteSu, rAgadveSau tyajanmuniH // 12 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 adhyAtmakalpadruma artha - "kAna ke saMyamamAtra se kauna zabdo ko nahIM chor3atA ? parantu iSTa aura aniSTa zabdoM para rAgadveSa chor3a de use muni samajhanA cAhiye / " cakSuH saMyamamAtrAtke, rUpAlokAMstyajanti na / iSTAniSTeSu caiteSu, rAgadveSau tyajanmuniH // 13 // artha - "eka mAtra cakSu ke saMyama se kauna rUpaprekSaNa nahIM chor3atA? parantu iSTa aura aniSTa rUpoM meM jo rAgadveSa chor3a dete haiM ve hI sacce muni haiN|" ghrANasaMyamamAtreNa, gandhAn kAn ke tyajanti na ? / iSTAniSTeSu caiteSu, rAgadveSau tyajanmuniH // 14 // artha - "nAsikA ke saMyama mAtra se kauna gaMdhoM ko nahIM chor3atA ? parantu iSTa aura aniSTa gandhoM meM rAgadveSa chor3a dete haiM ve hI muni kahalA sakate haiN|" jihvAsaMyamamAtreNa, rasAn kAn ke tyajanti na / manasA tyaja tAniSTAn, yadIcchasi tapaHphalam // 15 // artha - "jIhvA ke saMyamamAtra se kauna rasoM ko nahIM chor3atA hai? he bhAI! yadi tU tapa ke phala milane kI abhilASA rakhatA hai to sundara jAna par3ane vAle rasoM ko chor3a de|" tvacaH saMyamamAtreNa, sparzAn kAn ke tyajanti na / manasA tyaja tAniSTAn, yadicchasi tapaH phalam // 16 // artha - "camar3e ko sparza na karane mAtra se kauna sparza kA tyAga nahIM karatA ? parantu yadi tujhe tapa kA phala pAnA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma ho to iSTa sparzoM kA mana se tyAga kara / " bastisaMyamamAtreNa, brahmake ke ke na bibhrate / mana:saMyamato dhehi, dhIra ! cettatphalArthyasi // 17 // artha - " mUtrAzaya ke saMyamamAtra se kauna brahmacarya dhAraNa nahIM karatA hai ? he dhIra ! yadi tujhe brahmacarya ke phala kI abhilASA ho to mana kA saMyama karake brahmacarya kA pAlana kara / " 107 viSayendriyasaMyogAbhAvAtke ke na saMyatAH / rAgadveSamanoyogAbhAvAdye tu stavImi tAn // 18 // artha - " viSaya aura indriyoM ke saMyoga na hone se kauna saMyama nahIM pAlatA hai ? parantu rAga-dveSa kA yoga jo mana ke sAtha nahIM hone dete unhIM kI maiM to stavanA karatA hU~ / " kaSAyAn saMvRNu prAjJa !, narakaM yadasaMvarAt / mahAtapasvinopyApuH, karaTotkaraTAdayaH // 19 // artha - " he vidvAn tU kaSAya kA saMvara kara / usakA saMvara nahIM karane se karaTa aura utkaraTa jaise mahAtapasvI bhI naraka ko prApta hue haiM / " yasyAsti kiJcinna tapoyamAdi, brUyAtsa yattattudatAM parAn vA / yasyAsti kaSTAptamidaM tu kiM na, tabhraMzabhIH saMvRNute sa yogAn // 20 // artha - " jisake pAsa tapasyA yama Adi kucha bhI nahIM
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 adhyAtmakalpadruma haiM ve to cAhe jaisA bhASaNa kare athavA dUsaroM ko kaSTa pahuMcAe, parantu jinhoMne atyanta kaSTa uThAkara tapasyAdi ko prApta kiyA hai ve isake nAza ho jAne ke bhaya se yoga kA saMvara kyoM nahIM karate haiM ?" bhavetsamagreSvapi saMvareSu, paraM nidAnaM zivasaMpadAM yaH / tyajan kaSAyAdijadurvikalpAn, kuryAnmanaH saMvaramiddhadhIstam // 21 // artha - "mokSalakSmI prApta karane kA bar3e se bar3A kAraNa saba prakAra ke saMvaroM meM bhI mana kA saMvara hai, aisA samajhakara samRddha buddhijIva kaSAya se utpanna durvikalpoM kA tyAgakara mana kA saMvara kare / " tadevamAtmA kRtasaMvaraH syAt, niHsaGgatAbhAk satataM sukhena / niHsaGgabhAvadatha saMvarastadda, dvayaM zivArthI yugapadbhajeta // 22 // artha - " Upara kahe anusAra jisane saMvara kara liyA ho usakI AtmA zIghra hI binA kisI prayAsa ke ni:saMgatA kA bhAjana ho jAtI hai, apitu niHsaMgatA bhAva se saMvara hotA hai, ataeva mokSa ke abhilASI jIva ko ina donoM ko sAtha hI sAtha bhajanA cAhiye / "
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma 109 paJcadazaH zumavRttizikSopadezAdhikAraH AvazyakeSvAtanu yatnamApto diteSu zuddheSu tamo'paheSu / na hantyabhuktaM hi na cApyazuddhaM, vaidyoktamapyauSadhamAmayAn yat // 1 // artha - "Apta puruSoM dvArA batalAye gae zuddha aura pApoM ko nAza karane vAle AvazyakoM ko karane kA yatna kara, kyoMki vaidya kI batalAI huI auSadhi na khAI ho athavA (khAne para bhI yadi) azuddha ho to vaha roga kA nAza nahIM kara sakatI hai|" tapAMsi tanyAdvividhAni nityaM, mukhe kaTUnyAyati sundarANi / nidhnanti tAnyeva kukarmarAzi, ___rasAyanAnIva durAmayAn yat // 2 // artha - "zurU meM kar3ave laganevAle parantu pariNAma meM sundara donoM prakAra ke tapa sadaiva karane cAhiye / ve kukarma ke Dhera ko zIghra naSTa kara dete haiM, jisaprakAra rasAyaNa duSTa rogoM ko dUra kara detI hai|" vizuddhazIlAGgasahastradhArI, bhavAnizaM nirmitayogasiddhiH / sahopasA~stanunirmamaH san, bhajasva guptIH samitIzca samyak // 3 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "tU (aThAraha hajAra) zuddha zIlAMgoM ko dhAraNa karane vAlA bana, yogasiddhi niSpAdita bana, zarIra kI mamatA chor3akara upasargoM ko sahana kara, samiti aura gupti ko bhalibhAMti dhAraNa kara / " 110 svAdhyAyayogeSu dadhasva yanaM, madhyasthavRttyAnusarAgamArthIn / agAravo bhaikSamaTAviSAdI, tau vizuddhe vazitendriyaughaH // 4 // artha - " svAdhyAya dhyAna meM yatna kara, madhyastha buddhi se Agama ke artha kA anusaraNa kara, ahaMkAra kA tyAga kara, bhikSA nimitta ghUma, isIprakAra indriyoM ke samUha ko vaza meM karake zuddha hetu meM dInatA rahita bana / " dadasva dharmArthitayaiva dharmyAn, sadopadezAn svaparAdi sAmyAn / jagaddhitaiSI navabhizca kalpai grame kule vA viharApramatta ! // 5 // artha - "he muni ! tU dharma prApta karane ke hetu se aise dharmAnusAra upadeza kara jo sva aura para ke sambandha meM samApana pratipAdana karanevAle hoM / tU saMsAra kI bhalAI kI icchA rakhakara, pramAda rahita hokara, grAma athavA kula meM navakalpI vihAra kara / "
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma kRtAkRtaM svasya tapojapAdi, zaktIrazaktIH sukRtetare ca / sadA samIkSasva hRdAtha sAdhye, yatasva heyaM tyaja cAvyayArthI // 6 // artha - "tapa, japa Adi tUne kiye haiM yA nahIM, uttama kArya aura anuttama kAryoM ke karane meM zakti azakti kitanI hai ina sabhI bAtoM kA sadaiva apane hRdaya meM vicAra kara / tU mokSasukha kA abhilASI hai isaliye karane yogya (ho sake aise) kAryoM ke liye prayatna kara aura tyAgane yogya kAryo kA parityAga kr|" parasya pIDAparivarjanAtte, tridhA triyogyapyamalA sadAstu / sAmyaikalInaM gatadurvikalpaM, manovacazcApyanaghapravRttiH // 7 // artha - "dUsare jIvoM ko tInoM prakAra kI pIr3A na pahuMcAne se tere mana, vacana aura kAyA ke yogoM kI tripuTI nirmala hotI hai, mana eka mAtra samatA meM hI lIna ho jAtA hai, apitu vaha usakA durvikalpa chor3a detA hai aura vacana bhI niravadya vyApAra meM hI pravRtta rahatA hai|" maitrI pramodaM karuNAM ca samyak, madhyasthatAM cAnaya sAmyamAtman ! / sadbhAvanAsvAtmalayaM prayatnAt, kRtAvirAmaM ramayasva cetaH // 8 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma artha - "he Atman ! maitrI, pramoda, karuNA aura madhyasthatA kI uttama rIti se abhilASA rakha, aura (usake dvArA) samatAbhAva pragaTa kara / prayatna dvArA sadbhAvanA rakhakara Atmalaya meM binA kisI rukAvaTa ke (apane ) mana ko krIr3A karA / " kuryAnna kutrApi mamatvabhAvaM, na ca prabho ratyaratI kaSAyAn / ihApi saukhyaM labhase'pyanIho, 112 hyanuttarAmartyasukhAbhamAtman ! // 9 // artha - "he samartha AtmA ! kisI bhI vastu para mamatvabhAva na rakha, isIprakAra rati arati aura kaSAya bhI na kara / jaba tU vAMchArahita ho jAyagA usa samaya to anuttara vimAna meM rahanevAle devatAoM kA sukha bhI tujhe yahIM prApta hogA / " iti yativarazikSAM yo'vadhArya vratastha - zcaraNakaraNayogAnekacittaH zrayeta / sapadi bhavamahAbdhi klezarAzi sa tIrtvA, vilasati zivasaukhyAnantyasAyujyamApya // 10 // artha - "yativaroM ke sambandha meM (uparoktAnusAra) batAI huI zikSA jo vratadhArI (sAdhu aura upalakSaNa se zrAvaka) ekAgraha citta se hRdaya meM dhAraNa karate haiM aura cAritra tathA kriyA ke yogoM kA pAlana karate haiM ve saMsArasamudra rUpa kleza ke samUha ko ekadama tairakara mokSa ke ananta sukha meM tanmaya hokara Ananda karate haiM / "
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmakalpadruma atha SoDazaH sAmyasarvasvAdhikAraH evaM sadAbhyAsavazena sAtmyaM, nayasva sAmyaM paramArthavedin / yataH karasthAH zivasaMpadaste, bhavanti sadyo bhavabhItibhettuH // 1 // artha - "he tAttvika padArtha ke jAnanevAle ! isaprakAra (Upara pandraha dvAroM meM kahe anusAra) nirantara abhyAsa ke yoga se samatA ko AtmA ke sAtha jor3a de, jisase bhava ke bhaya ko bhejanevAle tujhe mokSasampattiyA~ zIghra hastagata ho sake / " tvameva duHkhaM narakastvameva, tvameva zarmApi zivaM tvameva / svameva karmANi manastvameva, 113 jahIhyavidyAmavadhehi cAtman ! // 2 // artha - "he Atman ! tU hI duHkha, tU hI naraka, tU hI sukha aura mokSa bhI tU hI hai / apitu tU hI karma aura mana bhI tU hI hai / avidyA ko chor3a de aura sAvadhAna ho jA / " niHsaGgatAmehi sadA tadAtma nnartheSvazeSeSvapi sAmyabhAvAt / avehi vidvan ! mamataiva mUlaM, zucAM sukhAnAM samataiva ceti // 3 // artha - "he Atman ! sarva padArthoM para sadaiva samatAbhAva rakhakara ni:saMgatA prApta kara / he vidvan ! tU jAna lenA ki I
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 adhyAtmakalpadruma duHkha kA mUla mamatA hI hai aura sukha kA mUla samatA hI strISu dhUliSu nije ca pare vA, sampadi prasaradApadi cAtman ! / tattvamehi samatAM mamatAmuga, yena zAzvatasukhAdvayameSi // 4 // artha - "strI para se aura dhUla para se, apane para se aura dUsaroM para se, sampatti para se aura vistRta Apatti para se mamatA haTAkara he Atman ! tU samatA rakha, jisase zAzvata sukha ke sAtha aikya ho / " tameva sevasva guruM prayatnA, dadhISva zAstrANyapi tAni vidvan ! / tadeva tattvaM paribhAvayAtman !, yebhyo bhavetsAmyasudhopabhogaH // 5 // artha - "usI guru kI sevA kara, usI zAstra kA abhyAsa kara aura he Atman ! usI tattva kA tU cintana kara, jisase tujhe samatArUpa amRta kA svAda mila ske|" samagrasacchAstramahArNavebhyaH, __ samuddhRtaH sAmyasudhAraso'yam / nipIyatAM he vibudhA ! labhadhva mihApi mukteH sukhavarNikAM yat // 6 // artha - "isa samatA amRta kA rasa bar3e bar3e samagra
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 adhyAtmakalpadruma zAstrasamudroM meM se uddhRta kiyA gayA hai / he paMDito ! tuma isa rasa kA pAna karo aura mokSa sukha kI vAnagI yahIM para ckho|" zAntarasabhAvanAtmA, munisundarasUribhiH kRto granthaH / brahmaspRhayA dhyeyaH, svaparahito'dhyAtmakalpatarureSaH // 7 // artha - "zAntarasa bhAvanA se bharapUra adhyAtma jJAna ke kalpavRkSa (adhyAtmakalpadruma) grantha kI zrImunisundarasUri ne apane aura parAye ke hita ke liye racanA kI hai isakA brahma (jJAna aura kriyA) prApta karane kI icchA se adhyayana kr|" imamiti matimAnadhItyacitte, ramayati yo viramatyayaM bhavAd drAk / sa ca niyatamato rameta cAsmin, saha bhavavairijayazriyA zivazrIH // 8 // artha - "jo buddhimAn puruSa isa grantha kA adhyayana kara isako citta meM ramaNa karAte haiM ve alpakAla meM hI saMsAra se virakta ho jAte haiM aura saMsArarupa zatru ke jaya kI lakSmI ke sAtha mokSalakSmI kI krIr3A avazya karate haiM / "
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 adhyAtmakalpadruma (4) zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaNDAra paricaya zA. saremala javeracaMdajI beDAvAlA parivAra dvArA svadravya se saMvat 2063 meM nirmita... (2) gurubhagavaMto ke abhyAsa ke liye 2500 pratAkAra graMtha va 21000 se jyAdA pustako ke saMgraha meM se 33000 se jyAdA pustake isyu kI hai... (3) zrutarakSA ke lie 45 hastaprata bhaMDAro ko DijiTAIjezana ke dvArA surakSita kiyA hai aura usa meM saMgrahita 80000 hastaprato meM se 1800 se jyAdA hastaprato kI jherokSa vidvAna gurubhagavaMto ko saMzodhana saMpAdana ke liye bhejI hai... jIrNa aura prAyaH aprApya 222 mudrita graMtho ko DijiTAIjezana karake maryAdita nakale punaH prakAzita karake zrutarakSa va jJAnabhaMDAro ko samRddha banAyA hai... aho ! zrutajJAnam cAturmAsika patrikA ke 46 aMka zrutabhakti ke liye svadravya se prakAzita kiye hai... I-lAyabrerI ke aMtargata 9000 se jyAdA pustako kA DijiTala saMgraha pIDIepha upalabdha hai, jisameM se gurubhagavaMto kI jaruriyAta ke mutAbika mudrita prinTa nakala bhejate hai... hara sAla pUjya sAdhvIjI ma.sA. ke liye prAcIna lipi (lipyaMtaraNa) zIkhane kA Ayojana... baccoM ke liye aMgrejI meM sacitra kathAoM ko prakAzita karane kA Ayojana... aho ! zrutam I paripatra ke dvArA adyAvadhi aprakAzita ATha kRtioM ko prakAzita kI hai... nezanala buka phera meM jaina sAhitya kI viziSTa prastuti evaM pracAra prsaar| (11) paMcama samiti ke vivekapUrNa pAlana ke liye ucita jJAna kA prasAra evaM prAyogika upAya kA Ayojana / (12) caturvidha saMgha upayogI priyam ke 60 pustako kA DijiTala prinTa dvArA prakAzana va gurubhagavaMta va jJAnabhaMDAro ke bheTa /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ : jJAna dravya se lAbhArthI : zrI munisuvratasvAmI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina saMgha 210/212, kokarana besina roDa, vidyAsAgara osavAla gArDana, kurUkkupeTa, cennaI 600021 - - OFFSET BALARAM +91-9898034899