________________
૧૦૮
કાન્તાદષ્ટિની સક્ઝાય
અવસ્થાનું વર્ણન કરીને હવે છઠ્ઠી દષ્ટિનું વર્ણન કરાય છેછઠ્ઠી દિઠી રે હવે કાન્તા કહું, તિહાં તારાભ-પ્રકાશ; તત્ત્વ-મીમાંસા રે દઢ હોયે ધારણા, નહિ અન્યશ્રતનો સંવાસ,
ધન પાપા કાન્તા નામની છઠ્ઠી દષ્ટિમાં તારાની કાન્તિ જેવો બોધ હોય છે; અષ્ટાફમાંથી યોગના છઠ્ઠા અંગ તરીકે ધારણા” નામના અંગની પ્રાપ્તિ થાય છે. અષાદિ ગુણોમાંથી મીમાંસાનું અસ્તિત્વ આ દષ્ટિમાં છે અને અન્યમુદ્ નામનો દોષ આ દષ્ટિમાં ન હોવાથી અહીં અન્ય મિથ્યાદષ્ટિના શ્રતની વાસના હોતી નથી-આ પાંચમી ગાથાનો સામાન્યર્થ છે.
પાંચમી સ્થિરાદષ્ટિમાં રત્નની પ્રભા સમાન બોધ હતો. તેની અપેક્ષાએ છઠ્ઠી દષ્ટિમાં બોધ વિશેષ છે-એ સમજાવતાં અહીં બોધનું વર્ણન તારાની ઉપમા વડે કરાયું છે. હજારો માઈલો દૂર રહેતા તારાની કાંતિમાં અને રત્નની કાંતિમાં ઘણું અંતર છે-એ સમજી શકનારા સાધકોને પાંચમી અને છઠ્ઠી દષ્ટિમાંના બોધ વચ્ચેનું અંતર સમજાવવાની આવશ્યકતા નથી. ચોથા ગુણસ્થાનકની પ્રાપ્તિ પછી જીવને એકમાત્ર મોક્ષની જ ઈચ્છા હોય છે. એના સાધન તરીકે સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થયા પછી જીવને ચારિત્રની પ્રાપ્તિ માટે પ્રયત્ન કરવાનો રહે છે. પાંચમી દષ્ટિમાં પ્રાપ્ત થયેલા સૂક્ષ્મબોધનો અપ્રમત્તપણે ઉપયોગ કરી છઠ્ઠી દષ્ટિમાં જીવ સાધુધર્મની પરિભાવનાનો પ્રારંભ કરે છે. મુનિજીવનની સાધનાનો મંગલ પ્રારંભ આ કાંતાદૃષ્ટિમાં જોવા મળે છે. ભવનિસ્તારક પૂજ્યપાદ ગુરુભગવંતોના સતત સાન્નિધ્યથી સૂક્ષ્મબોધમાં ગણનાપાત્ર વૃદ્ધિ કરવાનું અહીં સદ્ભાગ્ય મળે છે. આથી જ આ દષ્ટિમાં તારાની કાન્તિ જેવો બોધ પ્રાપ્ત થાય છે. એ બોધના પ્રભાવે સવિચારણા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
