Vyavahar Nischay Vichar

Author(s): Madanlal Chaudhary
Publisher: Kathi Shwetambar Sthanakvasi Jain Sangh Samiti

Page 8

. . આ ભાઈઓ માને છે કે અધ્યવસાય માત્રથી બંધ, કાયચેષ્ટાથી
બંધ નહિ. આ કથનમાં જૈનમાં જે ક્રિયાનું મહત્વ બતાવ્યું છે, તેની અજ્ઞાનતા જણાય છે. કાયિકો આદિ જે ક્રિયાપંચક છે, તે કાર્યના પૂર્ણપૂર્ણ ભંગ બતાવવા માટે છે. તેમાં પ્રથમની ત્રણ કિયા
ધન્ય એક સાથે અપરિહાર્ય રીતે લાગે છે, ત્યાં કાયચેષ્ટા જુદી કેમ પડે? છતાં અધ્યવસાય વિનાની કાયચેષ્ટા માનવી હેય તે, આ ભાઈઓના મતે તે નથી, પણ ભવેતામ્બરાના મતે કેવળીની ચેષ્ટા માનવી જોઈએ. પરંતુ ત્યાં પણ ઈવહીને બંધ તે ગણવો જ પડે છે. બંધને તદ્દન નિષેધ તે અન્ય સંપ્રદાયે જ કરી શકે.
પર અપેક્ષા વ્રતને આશ્રીને તેને ત્યાજ્ય મનાવે છે. અહીં “આશ્રીને' એ શબ્દ આગળ “ત્યાગ અથવા ગ્રહણુ બેમાંથી એક શબ્દ વાક્ય પૂરું કરવા અગત્યનું છે. તેમાં જે ત્યાગ મૂકીએ તે ત્યાગને ત્યાગ થયો, એટલે બે નિષેધથી એક વિહિત થાય અને તેથી તેને પરદ્રવ્યને ભેગ વિહિત ગણાય. ત્યારે વ્રત પરતવ્યના ત્યાગ આશ્રીને છે, તે ત્યાજ્ય શી રીતે થઈ શકે? - જે વસ્તુ માત્ર રેય હેય તેમાં તે ગમે તેટલે મતભેદ હોય તે પણ અડચણ નથી, કેમકે તે મેક્ષને સાધક કે બાધા નથી. પણ જે હેય અને ઉપાદેયમાં વિરુદ્ધ પ્રરૂપણ થાય તો મોક્ષમાર્ગ ઉથલી જાય.
અ આ ભાઈઓ તેને એકાન્ત શુભાશ્રવ માને છે. આ સિદ્ધાંત વિરુદ્ધ છે. પ્રથમ તે આ વ્રતને સમ્યકત્વ સહિત માને છે કે સમ્યકત્વ વિનાનાં? જે સમ્યકતવ સિવાયનાં વ્રત માનતા હે તે, માત્ર શુભાવ છે તેમાં અમારે વધે નથી. પણ જે સમ્યકત્વ સહિતનાં માને તે પાંચમું ગુણસ્થાનક સ્વીકારો. કારણકે વ્રત દેશથી હેાય તે ૧૧ પ્રકૃતિ અને સર્વથી હેય તે ૧૫ પ્રકૃતિ હઠવા વિના તે તેમ બની એ નહિ. હવે જેટલી પ્રકૃતિ હડી છે તેને ઉદય નથી અને ઉદય નથી