________________
સુદર રાજાની સુદર ભાવના
૨૦૦
મળત.
અજ્ઞાત હતું. જે શેઠે કાર્ય કરતાં પહેલાં પોતાની સુંદર વિચારમાળાને અવકાશ આપ્યા હાત તા તે કાર્યનું આવું હૃદયભેક પરિણામ ન આવત, જે ઉદ્દેશથી આ કાર્ય કર્યું હતું તે ઉદ્દેશ સંપૂર્ણતાથી સફળ થાત અને દુઃખી પીતાપુત્રને તીવ્ર દુઃખ નહિ પણ દુ:ખમાં દિલાસે જો તે અવસરે બાળકાને આવી ત્રાસદાયક સજા નહિ કરતાં શાંતિના વચનેાથી તે અયેાગ્ય છે, અકાર્યું છે, હિંસક છે, આવું અન્ય પ્રાણીઓના પ્રાણનું ધાતક કાર્ય નિય છે વિગેરે વિગેરે વચનેાથી સમજાવ્યું હોત તેા તેના પરિણામે તેવાં કાર્યાથી નિવૃત્ત થઇ બન્ને બાળકોના હૃદયમાંથી હિંસક પરિણામ સદાને માટે સમૂલ નાશ કરી શકાત. સંપૂર્ણ સૃષ્ટિમડળમાંથી પેાતાના નિર્મૂળ ઉપદેશદ્રારા અથવા વિશુદ્ધ વર્તનારા એક પણ પ્રાણીના ઉદ્દાર થયા તા પોતાનું સમગ્ર મનુષ્યજીવન સળ થયું એમ સમજવું, કેમકે વિશુદ્ધ ધર્મના સંસ્કારવાળા એકજ ધર્માં અનેક જીવાના જીવિતવ્યતે અભયદાન આપવાવાળા થાય છે અને ઉપદેશદ્વારા ખીજા પાસે અપાવવાવાળા પણ થાય છે, પરંતુ જેમ હીરામાણેક વગેરેના સત્ય સ્વરૂપથી અનભિજ્ઞ ઝવેરી અમૂલ્ય ઝવેરાતની સત્ય કમત ન આંકી શકે તેમ અદ્ભૂત કરૂણાવંત પ્રભુનું પવિત્ર શાસન પામીને પણ તાત્ત્વિક કરૂણાના અપૂર્વ સિદ્ધાંતની કિંમત અજ્ઞાનતાના પ્રભાવે શેઠે આંકી શકયા નહિ. ધર્મનું ઊંડું રહસ્ય સમજવું ધણુંજ મુશ્કેલ છે એટલાજ માટે જગતના કલ્યાણ માટે ચાદ્શાચુ માલીશ આદર્શ ગ્રંથાના પ્રણેતા અસાધારણ બુદ્ધિનિધાન શ્રીમાન હરિભદ્રસુરિશ્વરજી અષ્ટક પ્રકરણમાં દર્શાવે છે કે— सूक्ष्मबुद्धया सदा ज्ञेया धर्मा धर्मार्थिभिर्नरैः । अन्यथा धर्मबुद्धयैव तद्विघातः प्रसज्यते ॥१॥
ભાવાર્થ :—તાત્ત્વિકધના અભિલાષી પ્રાણીઓએ ધર્મનું રહસ્ય તીક્ષ્ણ બુદ્ધિએ જાણવા જેવું છે, અન્યથા સૂક્ષ્મ વિચારણાના અભાવે આધિ વ્યાધિ અને ઉપાધિમય વિષમ સંસારચક્રને વૃદ્ધિ પમાડનાર અધર્મી પણુ સ્વર્ગ અપવર્ગના અનુપમ સુખને અર્પણુ કરનાર ધર્મ છે એમ માની તેનું અવલંબન કરતા તે પ્રાણીઓ ધના વિનાશ કરે છે અને અધના અસહ્ય સંકટાને અનિચ્છાએ પણ ભાગવે છે. જેની ઉપર દૃષ્ટાંતરૂપે દર્શાવેલા એક ઉલ્લેખનું આપણે અવલેાકન કરીએ.
સકલ કલ્યાણવેલડીના કંદ સમાન ગ્લાન વૃદ્ધ ખાલ આદિ મુનિની કરેલી વૈયાવચ્ચ કદાપિ નિષ્ફળ જતી નથી, અવશ્ય ફળને આપવાવાળીજ હોય છે. આપણા પ્રાચીન અને સુવિહિત શાસ્ત્રકાર જણાવે છે કે—સત્મ્ય શિર પરિવા, વૈયાવચં જિ અહિયા અન્ય સર્વ શુભકાર્યો અવશ્ય ફળદાયી છે એમ સંભવી શકતુ નથી. દુનિયામાં જોઇએ છીએ તા ઘણાં કાર્યાં એવાં માલૂમ પડે છે કે જે કાર્યાં સાનુકુળ સંયેાગે મૂળ આપે અને વિધાતક સંયેાગે ફળ નથી પણું આપતાં પરંતુ કાઈ પણ અવસરે કરેલી ગ્લાનાદિકની વૈયાવચ્ચ પોતાના સુંદર ફળથી વંચિત રાખતીજ નથી. આવા પ્રકારે શાસ્ત્રમાં દર્શાવેલા ગ્લાનઆદિની વૈયાવચ્ચના અનુપમ લાભને ગુરૂદ્વારા અથવા શાસ્ત્રારા જાણીને અચિંત્ય લાભના અભિલાષી ક્રાઇ પ્રાણી એવા પ્રકારના અભિગ્રહ ધારણ કરે કે આજથી આરબીને મારે હંમેશાં પ્રશસ્તભાવપૂર્વક જ્વરાદિ વ્યાધિથી પીડા પામતા ક્રાણુ ગ્લાનમુનિને ઓષધાદિ સામગ્રીદ્વારા અવસ્ય વૈયાવચ્ચ કરવી. અભિગ્રહ ધારણ કર્યાબાદ કાલાંતરે કાષ્ટ અવસરે તેવાં ગ્લાનાદિ
