________________
૨૧ર
-
વીરશાસન.
કેની આગળ વર્ણવીએ, નિર્મળ દયાના અંકરાઓ જેના હદયકયારામાં નવપલ્લવિત થઈ રહ્યા હતા, એવા દયાળુ શેઠની પણ આ દશા થઈ ! માત્ર એકજ ગુન્હાની શિક્ષામાં બન્ને બાનકેની આ દુર્દશા કરી, પણ તેમાં શેઠને શો દોષ કાઢીએ. પૂર્વોપાર્જીત અશુભ કર્મનેજ આ પ્રભાવ છે. કહ્યું છે કે – - करोति तत्कर्ममदेन देही, हसन् स्वधर्म सहसो विहाय ।
रुदंश्चिरं रौरवरन्ध्रमध्ये भुते फलं यस्य किमप्यवाच्यं ॥१॥
ભાવાઈ–૮૭ પગલિક સુખની ખાતર સંસારિક લીલામાં મશગુલ પ્રાણી પિતાના વાસ્તવિક ધર્મને એકદમ ભૂલી જઈ મન્મત્ત થયા છતાં આનંદભેર એવા કલિષ્ટ કર્મ ઉપાર્જન કરે છે કે જેનાં ન કહી શકાય તેવાં દુઃખદાયી ફળ ઘણું દીર્ધકાલ પર્વત રૌરવ નર્ટમાં કરૂણાજનક વિલાપ કરતાં જોગવવાં પડે છે. ઉપભોગ કર્યા વિના તે કર્મો કઈ રીતિએ ક્ષય પામતાં નથી.
અરે આત્મા ! અજ્ઞાન દશાથી કર્મને બંધ કરતી વખતે તને આ વિચાર ન આવ્યો. જે આવ્યો હતો તે તારી આ દશા નહેાત માટે હવે શાંત થઇને આવેલાં કર્મને ભેગવી લે જેથી તે કર્મો તારાં ક્ષય પામે. પૂર્વે ઉપાર્જન કરેલાં કર્મ ભોગવ્યા વિના છૂટકે થતાજ નથી, અત્રે નહિ તે ભવાંતરમાં પણ અવશ્ય તારે એ કર્મોનાં ફળ ભોગવવાં જ પડશે. અહે દેવ ! તારી શક્તિ તે કોઈ અજબ છે ! તારી પ્રતિકૂળતાએ સુખપ્રાપ્તિનાં સાધને પણ દુઃખ સમ્મુખ થઈ જાય છે. દુનિયામાં જીવિતવ્ય અર્પણ કરનાર સર્વોત્તમ વસ્તુ અમૃત પણ પ્રાણનું અપહરણ કરનાર વિષમ વિષપણે પરિણમે છે, માર્ગમાં રહેલી નાની દેરડી પણ ફણીધર સર્પ થઈ દંશ દેવા દેડે છે, નાનું સરખું ઉદરનું બીલ પગ મુકતાંની સાથે ભયંકર પાતાલ સમાન થઈ જાય છે, અંધકારને વિનાશ કરનાર ચંદ્ર સૂર્યની પ્રભા પણ ગાઢ અંધકારનું આચરણ કરે છે, સુખપૂર્વક ઉલ્લંધન થઈ શકે તેવું નાનું પાણીનું ખાબોચીઉ પણ અનુબંધનીય અને ગંભીર જળનિધિ સમાન થાય છે, પ્રત્યક્ષ આદિ અનેક પ્રમાણથી પ્રતિષ્ઠિત સત્ય હકીક્ત પણ દુર્ભાગ્યના ઉદયે અસત્ય કરે છે અને સુખદુઃખમાં સહાયક અને સત્ય સલાહકારક અભિસહદયવાળા મિત્ર પણ મિત્રતાને દેશવટે આપી શત્રુતાનું આચરણ કરે છે. આ સર્વ દુબેનો સંબંધ દુષ્કર્મના પ્રભાવેજ પ્રાપ્ત થાય છે. જેમ ભાગ્યમાં હોય તેમ થાઓ, અવસરને ઉચીત આદર આપવો એજ ધીર પુરૂષનું કર્તવ્ય છે, આમ હદયને શાંત કરી દુખી પુત્રને દિલાસો આપી શેઠના બગીચામાંથી નીકળી આ ધારાપુરને અધિપતિ સુંદર રાજા પૃથ્વીપુરમાં ઉદરપષણમાં પણ અપમાનિત દશા પ્રાપ્ત કરી તે નગરને છોડી આગળ પ્રયાણ કરે છે.
-
પ્રકરણ : ૬
પુત્રવિયોગ આપણે જોઈ ગયા કે દુખ દૈવના પ્રચંડ પ્રહારથી પરાભવ પામેલો રાજા બન્ને બાળને લઈ શ્રીસાર શેઠના બગીચાને છેલા પ્રણામ કરી, બહાર નિકળ્યો, પરંતુ આગળ
